İçeriğe atla

Stefan Kieniewicz

Kontrol Edilmiş

Stefan Kieniewicz (20 Eylül 1907, Polesie - 2 Mayıs 1992, Konstancin), 19. yüzyıl Polonya tarihiyle ilgili çalışmalarıyla tanınan Polonyalı üniversite profesörü ve tarihçi. Modern Polonya tarihi hakkında yaptığı çalışmalarla; çağdaş Polonya tarih çalışmalarının metodolojisinin belirlenmesi konusunda, kendinden sonra gelen Polonyalı tarihçileri büyük ölçüde etkilemiştir.

Yaşamı

Stefan Kieniewicz 20 Eylül 1907'de Polesie vilayetindeki Dereszewicze Köyü'nde bulunan ailelerine ait malikanede dünyaya geldi. Kieniewicz 1930'a gelindiğinde Poznań'da tarih alanında üniversite tahsilini tamamladı. Burada eğitim gördüğü süre içerisinde Marceli Handelsman ve Adam Skałkowski gibi döneminin önemli tarihçilerinden dersler aldı. 1934'te doktora safhasına geçti ve Varşova'da maliye arşivlerinde çalışmaya başladı. Adam Sapieha hakkında yazdığı biyografi (1939'da yayımlandı) ve 1848 Devrimleri (1935'te yayımlandı) hakkında yazıdığı bir kitap; II. Dünya Savaşı öncesinde yayımladığı en önemli eserler oldu.

II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesinden sonra Varşova'da kaldı ve burada Polonya direniş harekâtı olarak bilinen Armia Krajowa'ya katıldı. Armia Krajowa'da Bilgi ve Propaganda Bürosu'nda etkinlik gösterdi. 1944'teki Varşova Ayaklanması başarısızlığından sonra tutuklandı ve Dachau Toplama Kampı'na gönderildi. Polonya'nın Alman işgalinden kurtuluşuna kadar burada kaldı. Esaret yılları bittikten sonra yeniden Polonya'ya döndü ve Varşova Üniversitesi'nin yeniden kurulması için yapılan çalışmalara katıldı. 1946'da habilitasyon aldıktan sonra önce profesör; 1949'da da üst düzey profesör seviyesine yükseldi. 1958'de ise Ordinaryüs Profesör olarak derecelendirildi. 1953 ve 1968 arasında Polonya Bilimler Akademisi'nde işbirlikçi üye olarak görev aldı; 1970'te ise bu kurulun tam üyesi olarak atandı. 1976'da Macar Bilim Akademisi Ödülü'ne layık görüldü. Doktora çalışmasıyla Lublin Üniversitesi tarafından akademik onurla (honoris causa) ödüllendirildi, Kieniewicz; Varşova'nın Konstancin banliyösünde 2 Mayıs 1992'de öldü.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aleksander Krzyżanowski</span>

Aleksander Wilk Krzyżanowski (1895-1951), Polonyalı subay, II. Dünya Savaşı sırasında Polonya direniş üyesi ve direniş ordusu olan Armia Krajowa Vilnius bölgesi komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Armia Krajowa</span> 2.Dünya Savaşı sırasında Alman işgalindeki Polonyadaki direniş hareketi

Armia Krajowa, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası’nın işgali altındaki Polonya’da bir direniş hareketi. 1942 yılı Şubat ayında Związek Walki Zbrojnej adıyla kuruldu. İki yıl içinde çoğu direniş grubunu kapsayacak şekilde genişledi. Polonya Sürgün Hükûmetine bağlıydı ve bu hükûmetin silahlı kuvvetine evrildi. 1944 yılında bünyesinde 200 ila 600 bin kişinin bulunduğu öne sürülür. Yugoslav Partizanları ve Sovyet partizanlarının ardından Avrupa’daki savaş sırasında en büyük üçüncü direniş örgütüydü. Örgütün varlığına, 20 Ocak 1945 tarihinden itibaren işgal altındaki Polonya topraklarının ilerleyen Kızıl Ordu tarafından ele geçirilmesi üzerine son verilir.

<span class="mw-page-title-main">Hugo Steinhaus</span>

Władysław Hugo Dionizy Steinhaus, Polonyalı matematikçi ve eğitimci. Steinhaus doktorasını 1911 yılında Göttingen Üniversitesi'nde David Hilbert'in gözetiminde tamamladı. Ardından Lwów Üniversitesi'nde profesör olan Polonyalı matematikçi, burada, sonraları Lwów Matematik Okulu olarak tanınacak yapının kuruluşuna katkı yaptı. Steinhaus, birlikte fonksiyonel analizin önemli unsurlarından Banach-Steinhaus teoremini ortaya koyduğu matematikçi, Stefan Banach'ı keşfeden isim olarak bilindi. Polonyalı, II. Dünya Savaşı'nın bitiminden sonra, Wrocław Üniversitesi'nin matematik bölümünün kurulması ve Polonya matematiğinin savaşın yıkımından sonra toparlanması adına önemli görevler üstlendi.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Ayaklanması</span>

Varşova Ayaklanması, Polonya'daki Armia Krajowa birliklerinin Varşova'yı Alman işgalinden kurtarmak için gerçekleştirdiği, II. Dünya Savaşı'nın önemli operasyonlarından birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Millî Kütüphane (Polonya)</span>

Polonya Ulusal Kütüphanesi - Varşova'da Polonya Kültür ve Ulusal Miras Bakanlığı'na bağlı merkez kütüphanedir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Muharebe Örgütü</span> Askeri birim

Yahudi Muharebe Örgütü, 28 Temmuz 1942 yılında oluşturulan yeraltı direniş örgütüdür. Örgütü kuranlarda Varşova Gettosu'nda yaşayanlardı. Kurulma sebebi ise Yahudilerin bu gettodan alınıp ölüm kamplarına gönderilmesidir. En büyük eylemde burada gerçekleşti. Örgütün amacı II. Dünya Savaşı sırasında Almanlar tarafından başlatılan Holokost'u engellemektir. Örgüte sol görüşlü Siyonistler katılım gösterdi. Anti-Faşist Blok, Bund, Hashomer Hatzair, Dror, Cukunft, Akiba ve Poale Zion bu örgüte katılan Siyonist örgütlenmelerdir. Örgüt Polonya Sosyalist Partisi'in kontrolündeydi. Örgütün ilk komutanı Mordechai Anielewicz'dir. Armia Krajowa, Gwardia Ludowa ve daha sonra bunun yerini alacak Armia Ludowa silah konusunda hem eğtim verdi hem de donanımını sağladı. Varşova Gettosu Ayaklanması'nda kızıl bayraklarla çatışmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Witold Pilecki</span>

Witold Pilecki Polonyalı bir asker. İkinci Polonya Cumhuriyeti'nin sırasında Polonya Süvari Rittmeister rütbesine sahip olarak, Kasım 1939 yılında Alman işgali altındaki Polonya'da Gizli Polonya Ordusu direniş grubunun kurucusuydu. Şubat 1942 yılında kurulan yeraltı Anayurt Ordusu'nun bir üyesi idi.

<span class="mw-page-title-main">Jedwabne Katliamı</span>

Jedwabne Katliamı, 10 Temmuz 1941 II. Dünya Savaşı sırasında Almanlar tarafından işgal edilen Polonya'nın başkenti Varşova’nın 190 km kuzeydoğusunda kalan Jedwabne köyünde gerçekleşen Yahudi katliamıdır. Bu katliam sırasında en az 400 Yahudi dövülerek öldürülürken diğerleri canlı olarak bir ahırda yakılarak öldürüldü. Araştırmacılar kurbanların gerçek sayısının kaç olduğunun bilinmesinin imkansız olduğunu söyledi. Gross’a göre Jedwabne’de 1600 civarında Yahudi öldürüldü. Katliamın gerçekleştiği Jedwabne'de Lehçe, İbranice ve Yidiş dillerinde bir anıt yapılmıştır. Anıtta “10 Temmuz 1941 yılında öldürülen ve canlı olarak yakılan Jedwabne ve civarında yaşayan, erkek, kadın ve çocuklar, bu toprağın sakinleri anısına” ibaresi yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Feliks Koneczny</span> Leh tarihçi ve filozof

Feliks, Karol Koneczny Lehçe telaffuz: [ˈfɛliks ˈkarɔl kɔˈnɛtʂnɨ] bir Polonyalı tarihçi ve sosyal filozof. Uygarlıklar için kullanılan karşılaştırmalı bilim sisteminin kurucusu.

<span class="mw-page-title-main">Tomasz Arciszewski</span>

Tomasz Stefan Arciszewski, Polonya Sosyalist Partisi üyesi ve 1944-1947 yılları arasında Londra'da sürgünde bulunan Polonya hükûmetinin Başbakanı olarak hükûmetin Batılı güçlerin tanınmasını kaybettiği dönemde başkanlık yapıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Stalag VIII-F</span>

Stalag VIII-F, Stalag 318 veya Stalag 344 II. Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu ve Armia Krajowa esirleri için Łambinowice'de kurulan Nazi esir kampı. Toplamda 108.471 Sovyet savaş esiri bu kampta tutuldu. Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında pek çok kişi burada öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Paweł Jasienica</span> yazar

Leon Lech Beynar kalem ismi ile Paweł Jasienica Polonyalı tarihçi, gazeteci, denemeci ve asker.

<span class="mw-page-title-main">Kasım Ayaklanması</span>

Kasım Ayaklanması, Polonya-Rus Savaşı 1830-31 veya Cadet Devrimi, parçalanmış Polonya'nın merkezinde Rus İmparatorluğu'na karşı gerçekleşen silahlı eylemler bütünü.

<span class="mw-page-title-main">Maria Janion</span>

Maria Janion, Polonyalı akademisyen, eleştirmen, edebiyat kuramcısı ve ünlü bir feministtir. Polonya Bilimler Akademisi Edebiyat Araştırmaları Enstitüsü'nde profesör, edebiyatta Romantizm konusunda uzmanlaşmış bir akademisyendir. Janion aynı zamanda Polonya Öğrenme Akademisi üyesidir. Gdańsk Üniversitesi fahri diplomasına sahiptir. 1948-1978 yılları arasında Polonya Birleşik İşçi Partisi'nin aktif bir üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Wacław Sierpiński</span>

Wacław Franciszek Sierpiński (Lehçe: ˈvat͡swaf fraɲˈt͡ɕiʂɛk ɕɛrˈpij̃skʲi Polonyalı bir matematikçiydi. Küme teorisine, sayı teorisi, fonksiyonlar teorisi ve topolojiye yaptığı katkılarla biliniyordu. 700'ün üzerinde makale ve 50 kitap yayınladı.

<span class="mw-page-title-main">Kazimierz Kuratowski</span>

Kazimierz Kuratowski,, , Polonyalı bir matematikçi ve mantıkçı. Varşova Matematik Okulu'nun önde gelen temsilcilerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Justyna Budzińska-Tylicka</span> Polonyalı doktor ve kadın hakları savunucusu

Justyna Budzińska-Tylicka, iki savaş arası dönemde aktif olan görev yapan Polonyalı bir doktor ve kadın hakları savunucusudur. Tıp diplomasını aldıktan ve yedi yıl boyunca Paris'te çalıştıktan sonra Polonya'ya döndü ve Varşova'da mesleğini icra ederek deneyim elde etti. Kadın haklarının geliştirilmesinde aktif olarak rol aldı, Varşova Şehir Konseyi'nde görev yaptı ve kadınların gerek sağlığı gerek siyasi katılımını güçlendirmek adına sosyal faaliyetlerde yer aldı. Faaliyetlerinin başlangıcı Polonya'da doğum kontrol kliniği açmak ve Polonyalı Kadın Hekimler Derneği'ni kurmaktı. Uluslararası Küçük Kadınlar İtilafı'nın başkanı olarak görev yapmak da dâhil olmak üzere uluslararası feminizm toplantılarına ve çeşitli kongrelere katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Ludwig Fischer</span>

Ludwig Fischer Alman Nazi Partisi'nde avukat, politikacı ve savaş suçlarından idam edilen hüküm giymiş bir savaş suçlusudur.

Wilanów Sarayı, Polonya'nın Varşova kentinin Wilanów semtinde bulunan eski bir kraliyet sarayıdır. Wilanów Sarayı, Polonya'nın bölünmesinden ve her iki Dünya Savaşından da sağlam çıkması nedeniyle, Polonya devletinin kültürünün bir hatırlatıcısı olarak hizmet etmektedir.

Polonya-Litvanya ilişkileri, Mindaugas yönetimindeki Litvanya Büyük Dükalığı'nın Rus topraklarının bir kısmını ele geçirmesinden ve böylece o zamanlar parçalanmış Polonya Krallığı ile bir sınır kurmasından sonra 13. yüzyıldan kalmadır. Polonya-Litvanya ilişkileri daha sonra gelişti ve sonuçta iki devlet arasında kişisel bir birliğe yol açtı. 16. yüzyılın ortalarından 18. yüzyılın sonlarına kadar Polonya ve Litvanya, Avusturya, Prusya ve Rusya tarafından bölünmelerinin ardından dağılan bir devlet olan Lehistan-Litvanya Birliği'ni oluşturmak için birleşti. İki devlet Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra bağımsızlığını yeniden kazandıktan sonra, artan milliyetçi duygular nedeniyle Polonya-Litvanya ilişkileri giderek kötüleşti. Vilnius bölgesine yönelik rekabet eden iddialar, iki savaş arası dönemde silahlı çatışmalara ve ilişkilerin bozulmasına yol açtı. İkinci Dünya Savaşı sırasında Polonya ve Litvanya toprakları hem Sovyetler Birliği hem de Nazi Almanyası tarafından işgal edildi, ancak Polonyalılar ve Litvanyalılar arasındaki ilişkiler düşmanca kaldı. II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinin ardından, hem Polonya hem de Litvanya kendilerini bir Sovyet uydu devleti olarak Polonya, bir Sovyet cumhuriyeti olarak Litvanya'nın Doğu Bloku'nda buldular. Komünizmin çöküşüyle iki ülke arasındaki ilişkiler yeniden kuruldu.