İçeriğe atla

Stardust (uzay aracı)

Stardust
Wild 2 kuyruklu yıldızı ile Stardust'ın sanatsal tasviri
İsimlerDiscovery 4
Stardust-NExT
Görev türüÖrnek getirme
UygulayıcıNASA / JPL
COSPAR kimliği1999-003A Bunu Vikiveri'de düzenleyin
SATCAT no.25618
Web sitesistardust.jpl.nasa.gov
stardustnext.jpl.nasa.gov
Görev süresiStardust: 6 yıl, 11 ay, 7 gün
NExT: 4 yıl, 2 ay, 7 gün
Uzay aracı özellikleri
GövdeSpaceProbe[1]
ÜreticiLockheed Martin
Washington Üniversitesi
Fırlatma ağırlığı385 kg[2]
Yakıtsız ağırlık305.397 kg (673.285 lb)[3]
BoyutlarGövde: 1,71 × 0,66 × 0,66 m[1]
(5,6 × 2,16 × 2,16 ft)
Güç330 W (Güneş enerjisi / NiH
2
piller
)
Görev başlangıcı
Fırlatma tarihi7 Şubat 1999, 21.04:15.238 (7 Şubat 1999, 21.04:15.238) UTC[4]
RoketDelta II 7426-9.5 #266
Fırlatma yeriCape Canaveral SLC-17
ÜstleniciLockheed Martin Space Systems
Görev sonu
Tasfiye türüGörev bitişi
Devre dışı kalmaUzay aracı: 24 Mart 2011, 23.33 (24 Mart 2011, 23.33) UTC[5]
İniş tarihiKapsül: 15 Ocak 2006, 10.12 UTC[6]
İniş yeriUtah Test ve Eğitim Alanı
40°21.9′K 113°31.25′B / 40.3650°K 113.52083°B / 40.3650; -113.52083
Dünya uçuşu
En yakın yaklaşım15 Ocak 2001, 11.14:28  UTC
Mesafe6.008 km (3.733 mi)
5535 Annefrank uçuşu
En yakın yaklaşım2 Kasım 2002, 04.50:20 UTC[7]
Mesafe3.079 km (1.913 mi)[7]
Wild 2 uçuşu
En yakın yaklaşım2 Ocak 2004, 19.21:28 UTC[7]
Mesafe237 km (147 mi)[7]
Dünya uçuşu (Örnek getirme)
En yakın yaklaşım15 Ocak 2006
Dünya uçuşu
En yakın yaklaşım14 Ocak 2009, 12.33  UTC
Mesafe9.157 km (5.690 mi)
Tempel 1 uçuşu
En yakın yaklaşım15 Şubat 2011, 04.39:10 UTC[8]
Mesafe181 km (112 mi)[9]
 

Stardust, NASA tarafından 7 Şubat 1999'da fırlatılan 385 kilogram ağırlığındaki bir robotik uzay sondasıydı. Ana görevi, Wild 2 kuyruklu yıldızının saçından toz örnekleri elde edilmesinin yanı sıra, kozmik toz örnekleri toplamak ve bunları analiz için Dünya'ya getirmekti. Bu görev, türünün ilk örnek getirme göreviydi. Wild 2 kuyruklu yıldızına giderken yanından geçti ve asteroit 5535 Annefrank'ı inceledi. Ana görev, 15 Ocak 2006'da örnek getirme kapsülü Dünya'ya döndüğünde başarıyla tamamlandı.[10]

Şubat 2011'de kod adı NExT olan genişletilmiş bir görevle, daha önce Deep Impact tarafından 2005 yılında ziyaret edilen Küçük Güneş Sistemi Cismi Tempel 1 kuyruklu yıldızıyla karşılaşmasının ardından Stardust görevi sona erdi. Stardust, Mart 2011'de faaliyetlerini durdurdu.

Bilim adamları 14 Ağustos 2014 tarihinde, 2006'da Dünya'ya dönen Stardust kapsülündeki örneklerden olası yıldızlararası toz parçacıklarının tanımlandığını duyurdular.[11][12][13][14]

Kaynakça

  1. ^ a b "Stardust Launch" (PDF) (Press Kit). NASA. Şubat 1999. 16 Kasım 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  2. ^ "Stardust". NASA's Solar System Exploration website. 2 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2022. 
  3. ^ "Instrument Host Information: Stardust". Planetary Data System. NASA. 4 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2018. 
  4. ^ "Stardust/NExT". NASA Space Science Data Coordinated Archive. 29 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2018. 
  5. ^ Agle, D. C.; Brown, Dwayne (25 Mart 2011). "NASA Stardust Spacecraft Officially Ends Operations". NASA. 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2016. 
  6. ^ Muir, Hazel (15 Ocak 2006). "Pinch of comet dust lands safely on Earth". New Scientist. 21 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2018. 
  7. ^ a b c d "Mission Information: Stardust". Planetary Data System. 5 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2018. 
  8. ^ "Mission Information: Next". Planetary Data System. 4 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2018. 
  9. ^ Greicius, Tony, (Ed.) (14 Şubat 2011). "NASA's Stardust Spacecraft Completes Comet Flyby". NASA. 4 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2018. 
  10. ^ Dolmetsch, Chris (15 Ocak 2006). "NASA Spacecraft Returns With Comet Samples After 2.9 Bln Miles". Bloomberg. 28 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ Agle, DC; Brown, Dwayne; Jeffs, William (14 Ağustos 2014). "Stardust Discovers Potential Interstellar Space Particles". NASA. 26 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014. 
  12. ^ Dunn, Marcia (14 Ağustos 2014). "Specks returned from space may be alien visitors". AP News. 19 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014. 
  13. ^ Hand, Eric (14 Ağustos 2014). "Seven grains of interstellar dust reveal their secrets". Science. 16 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014. 
  14. ^ Westphal, A. J.; Stroud, R. M.; Bechtel, H. A.; Brenker, F. E.; ve diğerleri. (2014). "Evidence for interstellar origin of seven dust particles collected by the Stardust spacecraft" (PDF). Science. 345 (6198). ss. 786-791. Bibcode:2014Sci...345..786W. doi:10.1126/science.1252496. hdl:2381/32470. PMID 25124433. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kuyruklu yıldız</span> Güneş’in yakınından geçerken ısınarak gaz açığa çıkarmaya başlayan, buzlu, küçük Güneş Sistemi cisimleri

Kuyruklu yıldız ya da kirlikartopu, Güneş’in yakınından geçerken ısınarak gaz açığa çıkarmaya başlayan, buzlu, küçük Güneş Sistemi cisimleridir. Bu gaz çıkışı, görünür bir atmosfer veya koma ve bazen de bir kuyruk oluşturur. Bu fenomenler, kuyruklu yıldızın çekirdeğine etki eden güneş radyasyonu ve güneş rüzgarı etkilerinden kaynaklanır. Kuyruklu yıldız çekirdek’lerinin büyüklüğü, birkaç yüz metreden ile onlarca kilometreye kadar değişir ve gevşek buz, kozmik toz ve küçük kayalık parçacıklardan oluşur. Kuyruk bir astronomik birim ötesine uzanabilirken, koma Dünya'nın çapının 15 katına kadar çıkabilir. Yeterince parlaksa, teleskop yardımı olmadan Dünya'dan kuyruklu yıldız görülebilir ve gökyüzünde 30°'lik bir alt açı yayı olabilir. Kuyruklu yıldızlar eski çağlardan beri birçok kültür ve din tarafından gözlemlenmiş ve kaydedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Halley kuyruklu yıldızı</span> Güneşin yörüngesinde hareket eden, devir süresi 75-76 yıl olan bir kuyruklu yıldız

Halley kuyruklu yıldızı, resmî adıyla 1P/Halley veya bu kuyruklu yıldızlar üzerine çalışmalar yapan Edmond Halley'e ithafen Comet Halley, Güneş'in yörüngesinde hareket eden ve her 75–76 yılda bir görünen kuyruklu yıldızdır. Halley, çıplak gözle görülebilen bir kuyruklu yıldızdır. Ek olarak, yörüngesini insan ömrü içerisinde tamamlayan çıplak gözle görülen tek kuyruklu yıldızdır. Halley kuyruklu yıldızı, Güneş Sistemi içerisine en son 1986 yılında girmiştir. Hesaplara göre 2061 yılında tekrar görülecektir.

<span class="mw-page-title-main">Kozmik toz</span>

Kozmik toz, uzayda var olan bir tozdur. Çoğu kozmik toz parçacığı, mikrometeoroitlerde olduğu gibi birkaç molekül ile 0,1 mm (100 µm) arasında ölçülür. Daha büyük parçacıklara ise meteoroit denir. Uzaydaki tüm tozun küçük bir kısmı yıldızların bıraktığı yoğunlaşmış maddeler gibi daha büyük ateşe dayanıklı mineraller içerir. Buna yıldız tozu denir. Yerel yıldızlararası ortam olan Yerel Kabarcığın toz yoğunluğu ortalama 10-6 x toz parçacığı/m³ 'tür ve her toz parçacığı yaklaşık 10–17 kg'lık bir kütleye sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">LADEE</span>

Lunar Atmosphere and Dust Environment Explorer NASA'nın Ay araştırması ve teknoloji gösterisi göreviydi. 7 Eylül 2013 tarihinde Orta Atlantik Bölgesel Uzay Üssü'nden bir Minotaur V roketi ile fırlatıldı.

<i>Philae</i> (uzay aracı) Rosetta uzay aracına eşlik eden insansız Robotik Avrupa Uzay Ajansı iniş aracı

Philae, Avrupa Uzay Ajansı'nın robotik bir iniş aracıydı. Rosetta uzay aracının taşıdığı Philae, 12 Kasım 2014 tarihinde 67P/Churyumov–Gerasimenko kuyruklu yıldızına inerek bir kuyruklu yıldıza inen ilk uzay aracı oldu.

<i>Rosetta</i> (uzay aracı)

Rosetta, Avrupa Uzay Ajansı tarafından imal edilip 2 Mart 2004'te fırlatılan bir uzay sondasıydı. İniş modülü Philae ile birlikte 67P/Churyumov-Gerasimenko (67P) kuyruklu yıldızının ayrıntılı bir incelemesini gerçekleştirdi. Uzay aracı, kuyruklu yıldıza yaptığı yolculuk sırasında Dünya ve Mars gezegenleriyle, 21 Lutetia ve 2867 Šteins asteroitlerinin yakınından geçti. SOHO / Cluster ve XMM-Newton'dan sonra ESA'nın Horizon 2000 programının üçüncü temel taşı görevi olarak başlatılmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Yıldızlararası nesne</span> yıldızlararası boşlukta bulunan kuyruklu yıldız türü

Yıldızlararası cisimler yıldızlararası boşlukta bulunan ve yerçekimsel olarak bir yıldıza bağlı olmayan bir kuyruklu yıldızdır. Bilinen Güneş Sistemi’ndeki veya Güneş dışı kuyruklu yıldızlar, dışında, bir yıldıza yerçekimsel olarak bağlı olmayan bir yıldızlararası kuyruklu yıldız bulunmamıştır. Yine de bu kuyruklu yıldızların var olduğu varsayılmaktadır: gezegen ve yıldızlardan kaynaklanan yerçekimsel dağıtma, pek çok Oort Bulutu kuyruklu yıldızını fırlatmıştır ve benzeri süreçlerin güneşdışı gezegen sistemlerde de gerçekleşme olasılığının yüksekliği, büyük miktarda bağımsız kuyruklu yıldızın varlığına işaret etmektedir. Günümüzde, yıldızlarası kuyuklu yıldızlar yalnızca Güneş Sistemi’nden geçerlerse fark edilebilir ve Oort Bulutu kuyruklu yıldızlarından, Güneş’e yerçekimsel olarak bağlı olmadıklarına işaret eden, sert hiperbolik yörüngeleri sayesinde ayırt edilirler. Zayıf hiperbolik yörüngelere sahip kuyruklu yıldızlar da gözlemlenmiştir; ancak bunların yörüngelerine bakıldığında, Oort Bulutu'ndan serbest kalmış gibi durdukları ve bir yıldızlararası boşluk kökenine işaret etmedikleri görülmüştür. Bilinen en dış merkezli olan(eccentric) kuyruklu yıldız, C/1980 E1, yalnızca 1.057 dış merkezliliğe sahiptir, ki bu da bir yıldızlararası kuyruklu yıldızdan beklenene göre, pek dış merkezli değildir.

<i>Deep Impact</i> (uzay aracı)

Deep Impact, Cape Canaveral Uzay İstasyonu'ndan 12 Ocak 2005, 18.47 UTC'de fırlatılan bir NASA uzay sondasıydı. Bir çarpma aygıtı bırakarak Tempel 1 (9P/Tempel) kuyruklu yıldızının iç bileşimini incelemek amacıyla tasarlanmıştır. 4 Temmuz 2005, 05.52 UTC'de çarpma aygıtı kuyruklu yıldızın çekirdeğiyle başarılı bir şekilde çarpıştı. Çarpışma, çekirdeğin iç kısmındaki enkazı kazarak bir çarpma krateri oluşturdu. Uzay aracı tarafından çekilen fotoğraflar kuyruklu yıldızın beklenenden daha tozlu ve daha az buzlu olduğunu gösterdi. Çarpışma, beklenmedik derecede büyük ve parlak bir toz bulutu oluşturdu ve çarpma kraterinin görünümünü gizledi.

<i>Dawn</i> (uzay sondası)

Dawn, asteroit kuşağının bilinen üç proto-gezegeninden ikisi olan Vesta ve Ceres'i inceleme göreviyle NASA tarafından 2007 yılının Eylül ayında fırlatılan uzay sondasıydı. NASA'nın Discovery programı'nın dokuzuncu göreviyle Dawn uzay aracı, 16 Temmuz 2011'de Vesta yörüngesine girdi ve 2012'nin sonlarında Ceres'e hareket etmeden önce 14 aylık bir araştırma görevini tamamladı. 6 Mart 2015 tarihinde Ceres'in yörüngesine girdi. 2017 yılında NASA planlanan dokuz yıllık görevin, sondanın hidrazin yakıt kaynağı tükenene kadar uzatılacağını duyurdu. NASA 1 Kasım 2018 tarihinde Dawn'ın hidrazin yakıtını tükettiğini ve görevin sona erdiğini duyurdu. Uzay aracı halen Ceres'in etrafında kontrolsüz bir şekilde, fakat kararlı bir yörüngede dolanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">2I/Borisov</span>

2I/Borisov, ʻOumuamua’dan sonra gözlenen ilk yıldızlararası kuyruklu yıldız ve ikinci yıldızlararası cisimdir. 2I/Borisov 3,3'lük bir heliosentrik yörünge dışmerkezliliğine sahiptir ve Güneş'e bağlı değildir. Kuyruklu yıldız Güneş Sistemi'nin ekliptiğinden Aralık 2019'da geçecek ve Güneş'e en yakın yaklaşımını 8 Aralık 2019 tarihinde 2 ab ile tamamlayacaktır.

<span class="mw-page-title-main">OSIRIS-REx</span>

OSIRIS-REx, Dünya'ya yakın karbonlu bir asteroit olan 101955 Bennu'yu ziyaret eden ve ondan örnekler toplayan bir NASA asteroit çalışması ve örnek getirme göreviydi. Eylül 2023'te getirilen malzemenin, bilim adamlarının Güneş Sistemi'nin oluşumu ve evrimi, gezegen oluşumunun ilk aşamaları ve Dünya'da yaşamın oluşumuna neden olan organik bileşiklerin kaynağı hakkında daha fazla bilgi edinmelerini sağlaması bekleniyor. Ana görevin tamamlanmasının ardından uzay aracının OSIRIS-APEX adlandırmasıyla, asteroit 99942 Apophis'e yakın bir geçiş yapması planlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">19P/Borrelly</span>

Borrelly kuyruklu yıldızı' veya Borrelly'nin kuyruklu yıldızı, 2001'de Deep Space 1 uzay aracı tarafından ziyaret edilen bir periyodik kuyruklu yıldız’dır. Kuyruklu yıldız en son 28 Mayıs 2015'te günberi'ye geldi ve daha sonra 1 Şubat 2022'de günberiye gelecektir.

<span class="mw-page-title-main">103P/Hartley</span> Bir kuyruklu yıldız

Küçük Gezegen Merkezi tarafından 103P/Hartley olarak adlandırılan Comet Hartley 2, yörünge periyodu 6.46 yıl olan küçük bir periyodik kuyruklu yıldızdır. Malcolm Hartley tarafından 1986'da Schmidt Teleskop Birimi, Siding Spring Rasathanesi, Avustralya'da keşfedildi. Çapının 12 ila 16 kilometre olduğu tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tempel 1</span>

Tempel 1, Wilhelm Tempel tarafından 1867'de keşfedilen bir periyodik Jüpiter-ailesi kuyruklu yıldızı’dır. Her 5.5 yılda bir Güneş yörüngesini tamamlar. Tempel 1, 2005 yılında kuyruklu yıldıza kasıtlı olarak yüksek hızlı çarpma fotoğrafını çeken Deep Impact uzay görevinin hedefiydi. 14 Şubat 2011'de Stardust uzay aracı tarafından tekrar ziyaret edildi ve Ağustos 2016'da günberiye geri döndü.

<span class="mw-page-title-main">Kuyruklu yıldız çekirdeği</span>

Çekirdek, bir zamanlar kirli kartopu veya buzlu pislik topu olarak adlandırılan kuyruklu yıldız'ın katı, merkezi kısmıdır. Bir kuyruklu yıldız çekirdeği kaya, toz ve donmuş gazlar'dan oluşur. Güneş tarafından ısıtıldığında, gazlar süblimleşir ve çekirdeği çevreleyen koma olarak bilinen bir atmosfer üretir. Güneş'in radyasyon basıncı ve güneş rüzgarı tarafından komaya uygulanan kuvvet, Güneş'ten uzağa bakan muazzam bir kuyruğun oluşmasına neden olur. Tipik bir kuyruklu yıldız çekirdeğinin albedo değeri 0.04'tür. Bu kömürden daha siyahtır ve bir toz örtüsünden kaynaklanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Aktif asteroit</span>

Aktif asteroitler, asteroit benzeri yörüngelere sahiptir ancak kuyruklu yıldız benzeri görsel özellikler gösteren küçük Güneş Sistemi cisimleridir. Yani, koma, kuyruk veya kütle kaybının diğer görsel kanıtlarını gösterirler, ancak yörüngeleri Jüpiter'in yörüngesi içinde kalır. Bu cisimler ilk olarak 2006 yılında astronomlar David Jewitt ve Henry Hsieh tarafından ana kuşak kuyruklu yıldızları (MBC'ler) olarak adlandırılmıştı, ancak bu isim onların bir kuyruklu yıldız gibi zorunlu olarak buzlu olduklarını ve yalnızca ana kuşakta var olduklarını, oysa artan nüfus Aktif asteroitlerin sayısı bunun her zaman böyle olmadığını gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Koma (kuyruklu yıldız)</span>

Koma, bir kuyruklu yıldızın çekirdeği etrafındaki bulutsu zarftır, kuyruklu yıldız yüksek eliptik yörünge üzerinde Güneş'in yakınından geçtiğinde oluşur; kuyruklu yıldız ısındıkça parçalar süblimleşir. Koma, kuyruklu yıldıza teleskopla bakıldığında "bulanık" bir görünüm verir; kuyruklu yıldız ve yıldızı birbirinden ayırmak için belirliyeci bir özelliktir.

Malcolm Hartley, Britanya doğumlu Avustralyalı astronom. Hartley, Avustralya'da Siding Spring Gözlemevi'de UK Schmidt Teleskobu ile birlikte çalışan astronom ve küçük gezegen ve kuyruklu yıldız kâşifidir.

<i>Opportunity</i> (keşif aracı) NASA Mars keşif aracı

Opportunity, 2004'ten 2018 yılına kadar Mars'ta faaliyet göstermiş olan robotik bir keşif aracıdır. Opportunity Mars'ta 5111 sol boyunca faaliyetini sürdürmüştü. NASA'nın Mars Exploration Rover programının bir parçası olarak 7 Temmuz 2003 tarihinde fırlatılan araç, ikizi Spirit'in (MER-A) gezegenin diğer tarafına inişinden üç hafta sonra 25 Ocak 2004'te, Meridiani Planum'a iniş yaptı. Spirit, planlanan 90 sol faaliyet süresiyle 2009 yılında mahsur kalana ve 2010'da iletişimini kesene kadar işlev görürken, Opportunity inişten sonra 5111 sol boyunca çalışır durumda kalabildi. Güneş enerjisi kullanarak pillerinin sürekli şarj edilmesiyle gücünü ve kilit sistemlerini korudu, güç tasarrufu için toz fırtınaları gibi olaylar sırasında kış uykusuna yattı. Bu dikkatli operasyon, ilk taslak planı 14 yıl, 47 gün aşarak, Opportunity için tasarlanan ömrün 57 katı boyunca çalışmasını sağladı. Keşif aracı, NASA ile en son temasa geçtiği 10 Haziran 2018 tarihine kadar 45,16 kilometre mesafe kat etmişti.

<span class="mw-page-title-main">Örnek getirme görevi</span> dünya dışındaki bir yerden örnekler toplanıp analiz için Dünyaya getirildiği bir uzay görevidir

Örnek getirme görevi, dünya dışındaki bir yerden örnekler toplayıp analiz için Dünya'ya getiren bir uzay aracı görevidir. Örnek getirme görevleri, yalnızca atomlar ve molekülleri veya gevşek malzeme ve kayalar gibi karmaşık bileşiklerden oluşmuş tortuyu geri getirebilir. Bu örnekler, toprak ve kayanın kazılması veya güneş rüzgarı parçacıkları ile kuyruklu yıldız birikintilerinin yakalanması için kullanılan bir toplayıcı paneli gibi çeşitli yollarla elde edilebilir. Bununla birlikte, bu tür örneklerin Dünya'ya getirilmesinin Dünya'nın kendisini tehlikeye atabileceğine dair endişeler dile getirilmiştir.