İçeriğe atla

Stanislaw Ulam

Stanisław Ulam
Kolunun altına sıkıştırılmış bir portföy taşıyan şapkalı, kışlık paltolu ve atkılı gülümseyen bir adam
Kolunun altına sıkıştırılmış bir portföy taşıyan şapkalı, kışlık paltolu ve atkılı gülümseyen bir adam, Stanisław Ulam
DoğumStanisław Marcin Ulam
3 Nisan 1909(1909-04-03)
Lemberg (Habsburg Monarşisi, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu (günümüzde Lviv, Ukrayna)
Ölüm13 Mayıs 1984 (75 yaşında)
Santa Fe, New Mexico, Amerika Birleşik Devletleri
Ölüm sebebiKalp krizi
Defin yeriMontparnasse Mezarlığı, Div 30 CG 19 South 33 east. plot # 297P 1883[1]
48°50′16″K 2°19′42.2″D / 48.83778°K 2.328389°D / 48.83778; 2.328389
MilliyetLeh
Etnik kökenYahudi
VatandaşlıkPolonya, ABD (1941'de telsik ile verildi)
EğitimLviv Politeknik Ulusal Üniversitesi, İkinci Polonya Cumhuriyeti
Mezun olduğu okul(lar)Politechnika Lwowska
Tanınma nedeniFizik, Bilgisayar Bilimi ve Biyoloji alanlardaki matematiksel formülasyonlar, Termonükleer silah, Monte Carlo benzetimi, Fermi-Pasta-Ulam-Tsingou problemi, Nükleer darbe itici gücü
EvlilikFrancoise Ulam
ÖdüllerJohn von Neumann Lecture, Commander with Star of the Order of Polonia Restituta
Kariyeri
DalıMatematik
Çalıştığı kurum
Tez (1933[2])
Doktora
danışmanı		Kazimierz Kuratowski, Włodzimierz Stożek
Doktora öğrencileri
  • Paul Kelly
  • Edward R. Howorka
  • Leonard James Gallagher
  • Celestino Galo Mendez
Diğer önemli öğrencileriGeorge F. Estabrook

Stanisław Marcin Ulam (Lehçe telaffuz: /sta'ɲisłaf-'marćin-'ulam/, 3 Nisan 1909 - 13 Mayıs 1984) matematik ve nükleer fizik alanlarında çalışmış Leh-Amerikalı bir bilim adamıydı. Manhattan Projesi'nde yer aldı, termonükleer silahların Teller-Ulam tasarımını yarattı, hücresel otomat konseptini keşfetti, Monte Carlo benzetimi icat etti ve Nükleer darbe itici gücünü önerdi. Saf ve uygulamalı matematikte, bazı teoremleri kanıtladı ve birkaç varsayım önerdi.

Zengin bir Polonyalı Yahudi ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Ulam, 1933'te Kazimierz Kuratowski'nin gözetiminde doktorasını kazandığı Lwów Politeknik Enstitüsü'nde matematik okudu. 1935'te, Ulam'ın Varşova'da tanıştığı John von Neumann, onu birkaç aylığına New Jersey'deki Princeton'da yer alan İleri Araştırmalar Enstitüsü'ne davet etti. 1936'dan 1939'a kadar yazları Polonya'da ve akademik yıllarını Cambridge, Massachusetts'teki Harvard Üniversitesi'nde geçirdi ve burada ergodik teori ile ilgili önemli sonuçlar elde etmek için çalıştı. 20 Ağustos 1939'da 17 yaşındaki kardeşi Adam Ulam ile son kez Amerika Birleşik Devletleri'ne doğru yola çıktı. 1940'ta Wisconsin-Madison Üniversitesi'nde yardımcı doçent, 1941'de Amerika Birleşik Devletleri vatandaşı oldu.

Ekim 1943'te, New Mexico'daki gizli Los Alamos Laboratuvarı'da Manhattan Projesi'nde yer almak için Hans Bethe'den bir davetiye aldı. Orada, patlayıcı tipte bir silahın ihtiyaç duyduğu patlayıcı lenslerin davranışını tahmin etmek için hidrodinamik hesaplamalar üzerinde çalıştı. Burada Teller ve Enrico Fermi için Teller'in "Süper" bombası üzerinde çalıştığı Edward Teller'ın grubuna atandı. Savaştan sonra Güney Kaliforniya Üniversitesi'nde doçent olmak için ayrıldı ancak 1946'da termonükleer silahlar üzerinde çalışmak için Los Alamos'a döndü. Eşi Françoise Aron Ulam da dahil olmak üzere bir kadın "bilgisayar" kadrosunun yardımıyla, Teller'in "Süper" tasarımının işe yaramaz olduğunu gördü. Ocak 1951'de Ulam ve Teller, tüm termonükleer silahların temeli olan Teller-Ulam'ın tasarımını geliştirdiler.

Ulam, Rover Projesi tarafından takip edilen ve Rover'ın nükleer termal roketine alternatif olarak, Orion Projesi haline gelen itici güç için küçük nükleer patlamalardan yararlanmayı öneren roketlerin nükleer itme sorununu ele aldı.

Polonya

Ulam, 3 Nisan 1909'da Galiçya'nın Lemberg şehrinde doğdu.[3][4] Bu sırada Galiçya, Polonyalılar tarafından Avusturya bölünmesi olarak bilinen Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun Galiçya Krallığı ve Lodomeria adlı kısmındaydı. 1918'de, yeni restore edilen Polonya'nın, İkinci Cumhuriyeti'nin bir parçası oldu ve şehir, Lehçe adını, Lwów'u, tekrar aldı.[5]

Ulamlar; bankacılar, sanayiciler ve diğer profesyonellerden oluşan zengin bir Polonyalı Yahudi aileydi. Ulam'ın yakın akrabaları "zengin mi zengin" idi.[6] Babası Józef Ulam, Lwów'da doğdu ve bir avukattı[5] ve annesi Anna (evlilik öncesi soyadı Auerbach) Stryj'de doğdu.[7] Amcası Michał Ulam bir mimar, müteahhit ve kereste sanayicisiydi.[8] 1916'dan 1918'e kadar Józef'in ailesi geçici olarak Viyana'da yaşadı.[9] Döndükten sonra Lwów, şehrin Ukrayna kuşatması yaşadığı Polonya-Ukrayna Savaşı'nın merkez üssü oldu.[5]

Picture of the building that used to house the Scottish Café
Scottish Café'nin binası günümüzde Ukrayna'nın Lviv kentindeki Universal Bank'a ev sahipliği yapmaktadır.

1919'da Ulam, 1927'de mezun olduğu Lwów Gymnasium Nr. VII'ye girdi.[10] Daha sonra Lwów Politeknik Enstitüsü'nde matematik okudu. Kazimierz Kuratowski'nin gözetiminde, 1932'de Master of Arts derecesini aldı ve 1933'te bilim doktoru oldu.[9][11] 20 yaşında, 1929'da, Fundamenta Mathematicae dergisinde ilk makalesi Concerning Function of Sets'i yayınladı.[11] 1931'den 1935'e kadar, Godfrey Harold Hardy ve Subrahmanyan Chandrasekhar ile tanıştığı Wilno (Vilnius), Viyana, Zürih, Paris ve Cambridge, İngiltere'ye gitti ve bu şehirlerde öğrenim gördü.[12]

Stanisław Mazur, Mark Kac, Włodzimierz Stożek, Kuratowski ve diğerleriyle birlikte Ulam, Lwów Matematik Okulu'nun bir üyesiydi. Kurucuları, Jan Kazimierz Üniversitesi'nde profesör olan Hugo Steinhaus ve Stefan Banach idi.[13][14]

Tıptaki etkisi ve mirası

Ulam, 1929'da öğrenci olarak ilk makalesinin yayınlanmasından ölümüne kadar sürekli matematik üzerine yazmıştı.[10] Ulam'ın yayınlarının listesi 150'den fazla makale içermektedir. Önemli sayıda makale tarafından temsil edilen konular şunlardır: küme teorisi (ölçülebilir kardinaller ve soyut ölçüler dahil), topoloji, dönüşüm teorisi, ergodik teori, grup teorisi, projektif cebir, sayı teorisi, kombinatorik ve grafik teorisi.[15] Mart 2009'da, Mathematical Reviews veritabanı "Ulam" adlı 697 makale içeriyordu.[16][17][18]

Bibliyografi

Kaynakça

  1. ^ Find a Grave'de Stanislaw Ulam
  2. ^ Mathematics Genealogy Project'te Stanislaw Ulam
  3. ^ Chartrand, Gary; Zhang, Ping (20 Mayıs 2013). A First Course in Graph Theory (İngilizce). Courier Corporation. s. 78. ISBN 978-0-486-29730-9. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2021. 
  4. ^ Sullivan, Walter (15 Mayıs 1984). "Stanislaw Ulam, Theorist on Hydrogen Bomb". New York Times. 27 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2013. 
  5. ^ a b c Ulam, S. M (1983). Adventures of a Mathematician. New York: Charles Scribner's Sons. ss. 9-15. ISBN 9780684143910. OCLC 1528346. 
  6. ^ Ulam, Adam Bruno (2002). Understanding the Cold War: a historian's personal reflections. New Brunswick, NJ: Transaction Publishers. s. 19. ISBN 9780765808851. OCLC 48122759. 5 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2011. 
  7. ^ Ulam, Molly (25 Haziran 2000). "Ulam Family of Lwow; Auerbachs of Vienna". Genforum. 2 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2011. 
  8. ^ "Genealogy of Michael Ulam". GENi. 24 Mayıs 2011. 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2011. 
  9. ^ a b Ulam, Francoise (1987). "Vita: Excerpts from Adventures of a Mathematician" (PDF). Los Alamos National Laboratory. 14 Ocak 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2011. 
  10. ^ a b Ciesielski, Kryzystof; Thermistocles Rassias (2009). "On Stan Ulam and His Mathematics" (PDF). Australian Journal of Mathematical Analysis and Applications. 11 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2011. v 6, nr 1, pp 1-9, 2009 
  11. ^ a b Andrzej M. Kobos (1999). "Mędrzec większy niż życie" [A Sage Greater Than Life]. Zwoje (Lehçe). 3 (16). 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2013. 
  12. ^ Ulam, S. M (1983). Adventures of a Mathematician. New York: Charles Scribner's Sons. ss. 56-60. ISBN 9780684143910. OCLC 1528346. 
  13. ^ Ulam, Stanislaw (November 2002). "Preface to the "Scottish Book"". Turnbull WWW Server. School of Mathematical and Computational Sciences University of St Andrews. 30 Mayıs 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2012. 
  14. ^ Maudlin, R. Daniel (1981). The Scottish Book. Birkhauser. s. 268. ISBN 9783764330453. OCLC 7553633. Erişim tarihi: 4 Aralık 2011. 
  15. ^ "Publications of Stanislaw M. Ulam" (PDF). Los Alamos Science, No 15, 1987. Los Alamos National Laboratory. 15 Ocak 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2011. 
  16. ^ "Search for "Ulam" on AMS website". American Mathematical Society. 12 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2011. 
  17. ^ Ulam, Françoise (1991). Postscript to Adventures of a Mathematician. Berkeley, CA: University of California. ISBN 978-0-520-07154-4. 
  18. ^ "Françoise Ulam Obituary". Santa Fe, New Mexican. 30 Nisan 2011. 3 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2011. 

Dış bağlantılar

Vikipedi'den daha fazlası için:
Commons'ta
Resim ve diğer medya ürünleri

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Matematik</span> nicelik, yapı, uzay ve değişim gibi konularla ilgilenen bilim dalı

Matematik ; sayılar, felsefe, uzay ve fizik gibi konularla ilgilenir. Matematikçiler ve filozoflar arasında matematiğin kesin kapsamı ve tanımı konusunda görüş ayrılığı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Matematikçi</span> matematik problemlerini çözmek için çalışmalarında kapsamlı bir matematik bilgisini kullanan kişi

Bir matematikçi, genellikle matematik problemlerini çözmek için çalışmalarında kapsamlı bir matematik bilgisini kullanan kişidir. Matematikçiler sayılar, veriler, miktar, yapı, alan, modeller ve değişimle ilgilenirler.

<span class="mw-page-title-main">Emil Konopinski</span> Amerikalı fizikçi (1911 – 1990)

Emil John (Jan) Konopinski, çekirdek bilimci.

<span class="mw-page-title-main">Edward Teller</span> Macar-Yahudi asıllı Amerikalı teorik fizikçi (1908-2003)

Edward Teller, bilim ve teknoloji dünyasında "hidrojen bombasının babası" olarak bilinen Macar–Amerikalı teorik fizikçi.

<span class="mw-page-title-main">Godfrey Harold Hardy</span> İngiliz matematikçi (1877–1947)

Godfrey Harold Hardy, sayı teorisi ve matematiksel analizdeki başarılarıyla tanınan İngiliz bir matematikçiydi. Biyolojide, popülasyon genetiğinin temel bir ilkesi olan Hardy-Weinberg ilkesi olarak da bilinen, tür içi gen alışverişinin fazla olduğu topluluklarda başat ve çekinik genetik özelliklerin dağılımının oranı hakkındaki teorisiyle bu konudaki tartışmaya son vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hugo Steinhaus</span>

Władysław Hugo Dionizy Steinhaus, Polonyalı matematikçi ve eğitimci. Steinhaus doktorasını 1911 yılında Göttingen Üniversitesi'nde David Hilbert'in gözetiminde tamamladı. Ardından Lwów Üniversitesi'nde profesör olan Polonyalı matematikçi, burada, sonraları Lwów Matematik Okulu olarak tanınacak yapının kuruluşuna katkı yaptı. Steinhaus, birlikte fonksiyonel analizin önemli unsurlarından Banach-Steinhaus teoremini ortaya koyduğu matematikçi, Stefan Banach'ı keşfeden isim olarak bilindi. Polonyalı, II. Dünya Savaşı'nın bitiminden sonra, Wrocław Üniversitesi'nin matematik bölümünün kurulması ve Polonya matematiğinin savaşın yıkımından sonra toparlanması adına önemli görevler üstlendi.

<span class="mw-page-title-main">Stefan Banach</span> Polonyalı matematikçi

Stefan Banach (Lehçe telaffuz: [ˈstɛfan ˈbanax] , genellikle dünyanın en önemli ve etkili 20. yüzyıl matematikçilerinden biri olarak kabul edilen Polonyalı bir matematikçiydi. Modern fonksiyonel analizin kurucusu ve Lwów Matematik Okulu'nun orijinal bir üyesiydi. En önemli eseri, genel fonksiyonel analiz teorisi üzerine ilk monografi olan 1932 tarihli Théorie des opérations linéaires kitabıdır.

<span class="mw-page-title-main">Lwów Matematik Okulu</span>

Lwów Matematik Okulu, iki dünya savaşı arasında Polonya'nın Lwów kentinde birlikte çalışmış matematikçiler grubu. Matematik problemlerini tartışmak üzere, ünlü İskoç Kafesi'nde sıkça bir araya gelen grup, çalışmalarını 1929'da çıkmaya başlayan Studia Mathematica dergisinde yayımlıyordu. Okul, küme teorisi ve fonksiyonel analiz gibi çeşitli başlıklarda yaptığı büyük katkılarla ün kazandı. Gruptaki isimlerin biyografileri ve yaptıkları katkılar, 1980 yılında Kazimierz Kuratowski tarafından A Half Century of Polish Mathematics: Remembrances and Reflections adıyla kitaplaştırıldı.

<span class="mw-page-title-main">George David Birkhoff</span> Amerikalı matematikçi (1884 – 1944)

George David Birkhoff en çok, şu anda ergodik teorem olarak adlandırılan şeyle tanınan Amerikalı matematikçi. Birkhoff, döneminde Amerikan matematiğinin en önemli liderlerinden biriydi ve yaşadığı süre boyunca birçok kişi tarafından önde gelen Amerikalı bir matematikçi olarak kabul edildi.

Fundamenta Mathematicae hakemli bir dergidir. Özellikle matematiğin temelleri üzerine odaklanan bilimsel dergi, küme teorisi, matematiksel mantık, topoloji, cebir ve dinamik sistemler ile etkileşimleri üzerine yoğunlaşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Norris Bradbury</span> Amerikalı fizikçi (1909 – 1997)

Norris Edwin Bradbury, Los Alamos Ulusal Laboratuvarı'nda 1945 ile 1970 yılları arasında görev yapmış Amerikan fizikçi. Robert Oppenheimer tarafından II. Dünya Savaşı sırasındaki Manhattan Projesi'nde başarılı olduğu için bu pozisyona seçilmiştir. Bradbury, Trinity denemelerinden sonuncusu olan "the Gadget"dan sorumluydu.

<span class="mw-page-title-main">Vladimir Arnold</span> Sovyet-Rus matematikçi

Vladimir İgoreviç Arnold Sovyet-Rus matematikçi. En iyi entegre sistemlerin stabilitesi ile ilgili Kolmogorov-Arnold-Moser teoremi ile tanınmasına rağmen, dinamik sistem teorisi, cebir, felaket teorisi, topoloji, cebirsel geometri, sezgisel geometri, diferansiyel denklemler, klasik mekanik dahil olmak üzere birçok alanda önemli katkılarda bulunmuştur., Hidrodinamik ve tekillik teorisi, ADE sınıflandırma problemini ortaya çıkarmak da dahil olmak üzere, ilk ana sonucundan bu yana - 19 yaşında 1957'de Hilbert'in on üçüncü probleminin çözdü. İki yeni matematik dalı kurdu: KAM teorisi ve topolojik Galois teorisi öğrencisi Askold Hovanskiy ile).

<span class="mw-page-title-main">Mary Tsingou</span> Amerikalı matematikçi

Mary Tsingou, Yunan kökenli Amerikalı fizikçi ve matematikçidir. Los Alamos Ulusal Laboratuvarı'ndaki MANIAC bilgisayarındaki ilk programcılardan biri olması ve kaos teorisi ve bilimsel hesaplama alanlarına ilham kaynağı olan Enrico Fermi, John Pasta ve Stanislaw Ulam ile birlikte çalışmasıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Stanisław Zaremba (matematikçi)</span>

Stanisław Zaremba Polonyalı bir matematikçi ve mühendisti. Kısmi diferansiyel denklemler, uygulamalı matematik ve klasik analiz, özellikle harmonik fonksiyonlar üzerine yaptığı araştırmalar, ona geniş bir tanınırlık kazandırdı. Polonya Matematik Okulu'nun başarısına öğretim ve organizasyon becerilerinin yanı sıra araştırmalarıyla katkıda bulunan matematikçilerden biriydi. Araştırma çalışmalarının yanı sıra, Zaremba birçok üniversite ders kitabı ve monografi yazdı.

<span class="mw-page-title-main">Kazimierz Kuratowski</span>

Kazimierz Kuratowski,, , Polonyalı bir matematikçi ve mantıkçı. Varşova Matematik Okulu'nun önde gelen temsilcilerinden biriydi.

Varşova Matematik Okulu, Dünya Savaşları arasındaki yirmi yıl içinde, özellikle mantık, küme teorisi, nokta-küme topolojisi ve gerçel analiz alanlarında, Polonya, Varşova'da çalışan bir grup matematikçiye verilen isimdir. Çalışmalarını, 1920'de kurulan, dünyanın ilk uzman saf matematik dergilerinden biri olan Fundamenta Mathematicae dergisinde yayınladılar. Birkaç yıl sonra ünlü kariyeri onu Berkeley'deki California Üniversitesi'ne götürecek olan Alfred Tarski, 1933'te bu dergide, doğru kavramının tanımlanamazlığı üzerine ünlü teoremini yayınladı.

Polonya Matematik Okulu, 20. yüzyılda Polonya'da, özellikle I. ve II. Dünya Savaşları arasındaki dönem (interbellum) sırasında gelişen matematik topluluğuydu.

Kraków Matematik Okulu, Kraków üniversiteleri Jagiellonian Üniversitesi ve AGH Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nden matematikçiler tarafından temsil edilen Polonya Matematik Okulu'nun bir alt grubuydu - İki savaş arası dönemde (1918-1939) aktifti. Çalışma alanları öncelikle klasik analiz, diferansiyel denklemler ve analitik fonksiyonlardı.

<span class="mw-page-title-main">Scottish Café</span>

İskoç Kafe, Polonya'nın Lwów kentinde 1930'larda ve 1940'larda Lwów Matematik Okulu'ndan matematikçilerin, özellikle fonksiyonel analiz ve topolojide araştırma problemlerini ortaklaşa tartıştıkları bir kafeydi.

<span class="mw-page-title-main">Project Y</span>

Project Y olarak da bilinen Los Alamos Laboratuvarı, Manhattan Projesi tarafından oluşturulan ve II. Dünya Savaşı sırasında Kaliforniya Üniversitesi tarafından işletilen gizli bir laboratuvardı. Laboratuvar kuruluş amacı, ilk atom bombalarını tasarlamak ve inşa etmekti. Robert Oppenheimer, 1943'te Norris Bradbury'nin yerine geçtiği Aralık 1945'e kadar görev yapan ilk yöneticiydi. Bilim insanlarının güvenliğini korurken çalışmalarını özgürce tartışabilmelerini sağlamak için laboratuvar New Mexico'nun ücra bir yerine yerleştirilmişti. Savaş zamanındaki laboratuvar, bir zamanlar Los Alamos Ranch School'un bir parçası olan binaları işgal ediyordu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.