İçeriğe atla

Stanislav Petrov

Stanislav Petrov, Dresden 2013 Ödülü'nü alırken

Stanislav Yevgrafovich Petrov (Rusça: Станислав Евграфович Петров), (d. 7 Eylül 1939 ö. 19 Mayıs 2017), Rusya Stratejik Roket Kuvvetleri'nden (İng. Strategic Rocket Forces) emekli Rus yarbay. Petrov, 26 Eylül 1983 tarihinde yaşanan ve bir bilgisayar hatasından kaynaklanan sanal füze saldırısını önceki tecrübelerine dayanarak tanımlamış ve Rus ordusu prosedürünün dışına çıkarak olası bir karşı atak girişimini fiilen engelleme cesaretini göstermiş bir askeri kişiliktir.[1] Petrov'un bu kararı, kendisinin askeri kariyerini bitirmekle beraber ABD'ye SSCB tarafından yapılması olası bir nükleer saldırıyı önlemiş ve bu sayede SSCB ile ABD arasında meydana gelebilecek katastrofik bir nükleer savaş engellenmiştir.[2]

26 Eylül 1983 olayı

Stanislav Petrov, 26 Eylül 1983 tarihinde Moskova yakınlarında bulunan Serpukhov-15 istasyonunda görev yapmaktaydı.[1] Petrov'un ana görevi orduya ait füze erken uyarı sistemini izlemek ve herhangi bir saldırı alarmı verildiğinde en hızlı yoldan üstlerini durumdan haberdar etmekti. Soğuk savaş yıllarında Sovyetler Birliği'nin resmi prosedürü, herhangi bir erken füze saldırısı uyarısı alındığında otomatik bir karşı atağın hayata geçirilmesi (İng. Launch On Warning) ve bu sayede karşı tarafa (ABD'ye) kesin kayıp verdirilmesi idi.

Rus füze erken uyarı sistemi, sabaha karşı 00:40 sularında SSCB'ye ABD'den gönderilmiş 1 adet kıtasal balistik füze algılandığı uyarısını vermeye başladı.[2] Petrov, bu uyarının bir hata olduğunu ve saldırının gerçekten olması halinde ABD bilgisayarlarının erken uyarı sistemini şaşırtmak için sanki aynı anda yüzlerce füze gönderilmiş gibi bir aldatma yöntemi kullanacağını öne sürdü.[3] Ayrıca halihazırda Rus füze erken uyarı sisteminin çalışma doğruluğu da daha önceleri çeşitli Rus makamlarınca sorgulanmıştı.[2] Petrov bu düşünceleri doğrultusunda üstlerine herhangi bir bilgilendirmede bulunmadı.[1] İlk yanlış alarmın ardından sistem bu sefer ayrıca 4 adet füzenin daha Rusya'ya doğru geldiği uyarısında bulundu. Petrov, hiçbir dayanağı olmamasına rağmen bir kez daha sistemin uyarısından şüphelenerek füzelerin varlığından kesin olarak emin olmak adına yerde bulunan Sovyet radarlarından ufuk çizgisinden alacağı sinyalleri beklemeye başladı. Bu bekleme süreci, Sovyet ordusunun olası bir karşı atağın gerçekleştirmesini neredeyse imkânsız duruma getirmişti; zira yer radarlarının füzeleri algılamaya başlaması, söz konusu füzelerin; ancak radarın görebildiği ufuk çizgisi sınırını geçmesi ile mümkün olacaktı ve bu durumda herhangi bir karşı atak yapılamadan ABD füzeleri SSCB'deki hedeflerini bulacaklardı. Ancak bu ciddi olasılığa rağmen Petrov üstlerini uyarmadı ve önceki askeri tecrübelerine dayanarak beklemeye devam etti.[2] Sonuç olarak ilk uyarıdan dakikalar geçmesine rağmen füzelere ait herhangi bir kanıt görülemedi ve Petrov haklı çıktı: Ortada herhangi bir füze yoktu ve uydular ile iletişimde olan erken uyarı bilgisayarları hata yapmıştı. Hemen sonrasında yapılan incelemelerde bu hatanın oldukça nadir görülen bir sorun sonucunda meydana geldiği, uyduların Molniya[4] yörüngesi ile yüksek atmosferde bulunan bazı bulutların üzerine düşen günışığı arasındaki bir hizalanma ile oluştuğu anlaşıldı.

Olay sonrası

Petrov'un üstleri, her ne kadar ilgisiz olsa da meydana gelen olaydan tamamen Petrov'u sorumlu tutmuşlardır.[5] Bunun en önemli sebebi Petrov'un davranışlarının Soğuk Savaş döneminde Rusya için çok önemli olan füze erken uyarı sisteminin hatalarını açıkça ortaya koyması ve bu yüzden Rus ordusunun dünyaya küçük düşmesidir.[2] Bu olay sonucunda Petrov'a Sovyet ordusu tarafından belgeleri eksik bırakmak suçu altında bir kınama cezası verilmiş ve bu sayede bir anlamda kasıtlı olarak askeri kariyer yapmasının önüne geçilmiştir. Kendisi olaydan kısa bir zaman sonra daha az önemli bir göreve atanmış ve bir süre sonra da sağlık sorunlarını bahane göstererek kendi isteği ile emekli olmuştur.[2]

Petrov emekli olarak Moskova yakınlarında aylık 200 USD maaş ile yaşamını sürdürmüştür[6] 21 Mayıs 2004 tarihinde San Francisco'da faaliyet gösteren Association of World Citizens kurumu tarafından Dünya Vatandaşı ödülü ile ödüllendirilmiş[5] ve ayrıca bir faciayı önlediği için kendisine 1000 USD'lik sembolik bir para ödülü de verilmiştir.[7] 17 Şubat 2013 tarihinde Almanya'nın savaş karşıtı Dresden Ödülü'ne layık görüldü. 1945'te Dresden'in bombalanmasının yıl dönümü vesilesi ile düzenlenen törenler için Almanya'ya davet edilen Petrov'a 25 bin Euro (32.000 USD veya 21.000 GBP) hediye çeki verildi.[8]

Kaynakça

  1. ^ a b c "24 years on - The man who saved millions of lives (İngilizce)". 27 Aralık 2007. 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ a b c d e f Ewa Pieta (27 Aralık 2007). "The Red Button & the Man Who Saved the World (İngilizce)". 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından (Flash) arşivlendi. 
  3. ^ David Hoffman (10 Şubat 1999). "I Had A Funny Feeling in My Gut (İngilizce)". 9 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Molniya orbit (İngilizce)". 26 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2007. 
  5. ^ a b "The Man Who Saved the World Finally Recognized (İngilizce)". Association of World Citizens. 27 Aralık 2007. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ Ian Thomas (7 Ekim 1998). "Stan the Man (İngilizce)". Daily Mail. 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2007. 
  7. ^ "Stanislav Petrov Averts a Worldwide Nuclear War (İngilizce)". Bright Star Sound. 27 Aralık 2007. 4 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ Dünyayı nükleer savaştan kurtaran Rus komutana Dresden ödülü. 20 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Zaman gazetesi, 18 Şubat 2013

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Stratejik Savunma Girişimi</span>

Stratejik Savunma Girişimi, bilinen adıyla Yıldız Savaşları, 1980'li yıllarda, Amerika Birleşik Devletleri'nde o zamanki başkan Ronald Reagan tarafından tasarlanan bir askeri tasarıdır. Bu proje, Amerika Birleşik Devletleri'nin Soğuk Savaş dönemindeki rakibi SSCB'nin kıtalar arası balistik füzelerini uzaydan kontrol edilen lazer ışınları ile henüz Amerikan topraklarına ulaşmadan yok etmesi üzerine kurulu bir bilimkurgu ürünü, gerçekdışı projedir.

<span class="mw-page-title-main">Füze</span> çeşitli güdüm sistemleri ile hedefe yönelen karmaşık silah sistemi

Füze, genellikle bir sevk maddesi, jet motoru veya roket motoruyla desteklenen, kendi kendine hareket edebilen, havada giden menzilli bir silahtır.

<span class="mw-page-title-main">Küba Füze Krizi</span> Küresel kriz

Küba Füze Krizi, ABD’nin Türkiye ve İtalya'ya, SSCB’nin ise Küba’ya nükleer başlıklı füze yerleştirmesi ile başlayan; Ekim 1962’de dönemin iki süper gücünü karşı karşıya getiren ve dünyayı nükleer savaş tehdidi altında bırakan bunalımdır.

<span class="mw-page-title-main">U-2 Krizi</span>

U-2 Krizi, 1960 yılının Mayıs ayında Sovyet toprakları üzerinde bir Amerikan Lockheed U-2 casus uçağının düşürülmesi üzerine çıkan ve Sovyet-Amerikan ilişkilerinde önemli bir bunalıma yol açarak Soğuk Savaşı şiddetlendiren olaya denir. ABD’nin Türkiye dahil bazı NATO ülkelerinden kalkan uçaklarının faaliyetlerinin yarattığı bir olaydır ve yalnız doğu ve batı blokları açısından değil Türkiye açısından da önemli sonuçlar doğurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Yuri Andropov</span> Sovyetler Birliği lideri (1982–1984)

Yuri Vladimiroviç Andropov, Rus devlet adamı. 1967 ile 1982 yılları arasında Sovyetler Birliği'nin istihbarat servisi olan Devlet Güvenlik Komitesi (KGB)'nin başkanı olarak görev yaptı. Brejnev'in ölümünden sonra ise 12 Kasım 1982'den ölümüne değin 15 ay süreyle Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) Merkez Komitesi genel sekreterliği görevinde bulunarak SSCB'yi yönetti.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet Deniz Kuvvetleri</span> SSCB Deniz kuvvetleri

Sovyet Deniz Kuvvetleri, genel anlamıyla "SSCB deniz kuvvetleri"), Kızıl Ordu'nun deniz kuvvetleri. Genellikle Kızıl Donanma olarak bahsedilirdi, Sovyet donanması Varşova Paktı'nın NATO ile olabilecek savaşında elinden geleni yaparak Atlantik'ten Batı Avrupa'ya silah, mühimmat, asker getirebilecek deniz konvoylarını engellemek için kullanılacaktı. Böyle bir çatışma asla gerçekleşmedi, ama Kızıl Donanma, Soğuk Savaş sırasında hatırı sayılır görevlerde bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Seyir füzesi</span> Jet motorundan faydalanan güdümlü, antigemi füze sistemidir

Seyir füzesi kaldırıcı kuvvet olarak kanatçıklarının yardımıyla havanın dinamik yapısından, sürüklenmeyi dengelemek için de çekiş kuvvetlerinden bunun içinde jet motorundan faydalanan güdümlü bir füze sistemidir. Kruz füzesi genel olarak içerisinde klasik patlayıcı veya nükleer bomba bulunan savaş başlıklarını yüzlerce kilometre taşımak üzere tasarlanmıştır. Gelişmiş kruz füzeleri süpersonik veya yüksek sesaltı hızla ilerleyen, kendi kendine sevk edebilen, radara yakalanmamak için çok alçak irtifadan uçabilen araçlardır. Genel olarak bu araçlar savaş başlığı taşımaları ayrıca keşif veya gözetleme değil saldırı amacı taşıdıklarından insansız hava aracı sınıfına girmezler.

<span class="mw-page-title-main">Kıtalararası balistik füze</span> Asgari 5500 km ve daha fazla menzili olan balistik füzelerdir

Kıtalararası balistik füze (KABF) asgari 5500 km ve daha fazla menzili olan, nükleer başlık taşıması amacıyla tasarlanmış balistik füzelerdir. Ayrıca kimyasal ve biyolojik silah etkileri ile de donatılabilir. Tek bir füze birden fazla hedef için birden fazla savaş başlığı taşıyabilir. Erken model KABFlerin hedefi tam vurmak konusunda yetenekleri kısıtlıydı, bu yüzden genelde şehir gibi büyük hedefler için kullanılıyorlardı. Daha sonra hedefi isabet kabiliyeti artınca askeri hedeflere karşı kullanılmaya başlandı. İkinci ve üçüncü nesil tasarımlar isabet konusunda bayağı ilerlediği için en küçük hedeflere bile başarılı nokta atışı yapabildi.

<span class="mw-page-title-main">AT-16 Scallion</span> Rusya tarafından geliştirilen lazer ışın güdümlü tanksavar füzesi

9A1472 Vikhr Rusya tarafından geliştirilen lazer ışın güdümlü tanksavar füzesidir. GRAU adı "9K121",NATO rapor adı ise AT-16 Scalliondur. Füze Ka-50, Ka-52 helikopterleri ve Su-25T savaş uçağından fırlatılır. 1990 yılında Rus Ordusunda kullanılmaya başlandığı düşünülen füze ilk olarak 1992 yılındaki Farnborough Hava Gösterisi sırasında halka izlettirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bisnovat R-40</span>

Bisnovat R-40 1960'larda geliştirilmiş Sovyetler Birliği'ne ait uzun menzilli füzedir. İlk olarak Rusya tarafından kullanılmıştır. İki model olarak kullanılmaktadır:

<span class="mw-page-title-main">MIM-104 Patriot</span> Amerikan menşeli yüksek irtifa uzun menzilli hava savunma sistemi

MIM-104 Patriot, uçaklara, seyir füzelerine ve taktik balistik füzelere karşı koruma sağlamak üzere tasarlanmış uzun menzilli, her irtifada, her türlü hava koşuluna uygun bir hava savunma sistemidir. Amerika Birleşik Devletleri merkezli bir savunma ve havacılık şirketi olan Raytheon Technologies tarafından üretilmektedir. Öncelikle Amerika Birleşik Devletleri ve dünyadaki diğer bazı ülkeler tarafından kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">S-300</span> Rusya yapım orta ve kısa menzilde balistik ve benzeri hava saldırılarından korunmak için kullanılan bir hava savunma füze sistemi

S-300 S-300, ilk S-300P versiyonuna dayalı olarak Almaz-Antey tarafından üretilen bir dizi başlangıçta Sovyet ve daha sonra Rus uzun menzilli Karadan Havaya Füze sistemleridir. S-300 sistemi, Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri için uçak ve seyir füzelerine karşı savunma yapmak üzere geliştirildi. Balistik füzeleri durdurmak için sonraki varyasyonlar geliştirildi. S-300 sistemi ilk olarak 1979'da Sovyetler Birliği tarafından büyük endüstriyel ve idari tesislerin, askeri üslerin hava savunması ve düşman saldırı uçaklarına karşı hava sahasının kontrolü için tasarlanmıştı. Sistem tamamen otomatiktir, ancak manuel gözlem ve çalıştırma da mümkündür. Bileşenler, merkezi komuta karakolunun yakınında veya 40 km kadar uzakta olabilir. Her radar, merkezi komuta noktası için hedef belirleme sağlar. Komuta merkezi, 80 km mesafeye kadar olan hedefleme radarlarından alınan verileri karşılaştırarak yanlış hedefleri filtreler. Merkezi komuta yeri hem aktif hem de pasif hedef tespit modlarına sahiptir. Hedefi vuruş kabiliyeti oldukça yüksek olan bu füzeler aralarında NATO üyesi Bulgaristan, Slovakya ve Yunanistan'ın da bulunduğu birçok ülke tarafından kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Stratejik Füze Kuvvetleri</span>

Rusya Stratejik Füze Kuvvetleri, Rusya'yı havadan ve hava sahası dışından gelebilecek her türlü saldırıya karşı korumakla görevlidir. Rusya Silahlı Kuvvetleri komutası altındaki en büyük 3.kuvvettir.

<span class="mw-page-title-main">S-400</span> Rusya menşeli hava savunma sistemi

S-400 Triumph, orta menzilli hava ve füze savunma sistemi S-300'den geliştirilmiş yeni nesil Rusya yapımı bir kısa-orta-uzun menzilli hava savunma füze sistemidir.

Barış içinde bir arada yaşama, Soğuk Savaş döneminde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği tarafından geliştirilmiş teoridir. Buna göre nükleer silahlara sahip Sovyetler Birliği ve sosyalist ülkeler ile kapitalist devletler bir arada barışçıl bir şekilde varlıklarını devam ettirebilirler. Bu teori sosyalizm ile kapitalizmin uzlaşmaz çelişki içinde olduklarından bir arada yaşayamayacaklarını söyleyen marksizmin genel söylemiyle çelişmektedir. Teori Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı ülkeleri tarafından ABD ve NATO örgütüne üye ülkeleriyle olan ilişkilerinde bir dönem hakim olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Casus uydu</span> askerî ve/veya istihbarat donanım ve uygulamaları içeren bir yapay uydu türü

Casus uydu veya diğer adıyla keşif uydusu, yer gözlem uydusu veya iletişim uydusu gibi geliştirilmiş ve askerî ve/veya istihbarat donanım ve uygulamaları içeren bir yapay uydu türüdür. Esasen uzay teleskopları gibi fakat farklı bir görüntü mekanizmasıyla uzaya doğru değil yeryüzüne doğru görüş alanına sahiptir. İlk nesil casus uyduları uzay yarışı ile 60'ların teknolojisiyle geliştirilen, sadece fotoğraf çekebilen uydulardı. Fotografik film malzemesi yeryüzüne indirilerek keşif görüntüleri elde edilmişti.

Stratejik Silahların Sınırlandırılması Görüşmeleri, ABD ile SSCB – Soğuk Savaş’ın süper güçleri- arasında mermi ve silahlanma kontrolü konusunda yapılan ikili görüşmeler ve uluslararası antlaşmadır. Antlaşma SALT I ve SALT II şeklinde iki turdu.

<span class="mw-page-title-main">III. Dünya Savaşı</span> varsayımsal olarak gelecekteki küresel çatışma

III. Dünya Savaşı, varsayımsal olarak gelecekte nükleer silahların geliştirilmesi, test edilmesi ya da kullanılması sonucunda gerçekleşeceği düşünülen bir dünya savaşıdır. Bu terim, en az 1941 yılından beri kullanılmaktadır. Bazıları bu terimi, Soğuk Savaş ya da Teröre Karşı Savaş gibi sınırlı veya daha küçük çatışmalara atıfta bulunmak için kullansa da, diğerleri böyle bir çatışmanın hem kapsam hem de yıkıcı etki açısından önceki dünya savaşlarını geride bırakacağını varsayıyor.

<span class="mw-page-title-main">Karadan havaya füze</span> karadan fırlatılan ve hava araçları veya diğer füzelere karşı kullanılan füzeler

Karadan havaya füze veya uçaksavar füzesi, karadan fırlatılan ve hava araçları veya diğer füzelere karşı kullanılan füzelere verilen genel addır.

<span class="mw-page-title-main">Nükleer silahlanma yarışı</span> Soğuk Savaş döneminde yaşanan çekişme

Nükleer silahlanma yarışı, Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği ve müttefiklerinin Soğuk Savaş süresince nükleer savaşta üstünlük kurmak için girdikleri bir silahlanma yarışıydı. Bu dönemde, ABD ve Sovyetler'in yanı sıra diğer ülkeler de nükleer silah geliştirmeye başladı, ancak hiçbiri savaş başlığı üretiminde diğer iki süper güç kadar etkin olmadı.