İçeriğe atla

Stalag X-B

Stalag X-B
Kuruluş1939
Kapanış1945
TürNazi toplama kampı
Konum
Koordinatlar53°23′59″N 9°06′35″E / 53.399642°K 9.109811°D / 53.399642; 9.109811
Hizmet bölgesiNazi Almanyası
Ana kurumWehrmacht

Stalag X-B, II. Dünya Savaşı sırasında Aşağı Saksonya'daki Sandbostel yakınlarında bulunan Nazi Almanyası'nın savaş esiri kampı. 1939 ve 1945 arasında 55 ülkeden birkaç yüz bin savaş esiri bu kamptan geçti. Barındırıldıkları kötü koşullar nedeniyle, binlerce kişi burada açlıktan, hastalıktan öldü ya da gardiyanlar tarafından öldürüldü. KAynaklar toplam ölü sayısının 8.000 ila 50.000 arasında olduğunu belirtir. Nazilerin Sovyet savaş esirlerine uyguladıkları muamele diğer esirlerden daha farklı ve acımasızca oldu. Ölen yaklaşık 46 bin Sovyet esir toplu mezarlara gömüldü.[1]

Tarihçe

Sandbostel Bremervörde'nin 9 km güneyinde  Bremen bölgesinin 43 km kuzeydoğusunda yer alır. O dönemki Hannover eyaletinde Lutheran Kilisesi, işsiz bekarlar için bir kamp açtı ve Büyük Bunalım sırasında 1932'de kamu işlerinde (yol çalışmaları, iyileştirme vb.) bu kamp kullanıldı.

1933'te Reichsarbeitsdienst kampı devraldı ve daha sonra Nazilerin düşman gördüğü gruplar toplama kampı olarak kullanılmaya başlandı.

Ağustos 1939'da Heeresbauamt Bremen (askeri inşaat departmanı) komisyonu, yerel Wehrkreis X için bir Mannschafts-Stammlager (savaş esiri kampı) kurmaya karar verdi. Eylül ayında, Sandbostel köyü ile Teufelsmoor'daki Arbeitsdienstlager arasında kamp inşası başladı. İkinci alan şimdi Wehrmacht muhafızlarını barındırmak için kışla olarak kullanıldı.[2][3]

Eylül 1939'dan başlayarak, kampı genişletmek için Polonya kampları kullanıldı. Başlangıçta yaklaşık 10.000 esir için kulübeler inşa edildi. Çalışmaya başladığında kamp alt kamplara bölündü;[2]

  • İşgal edilen ülkelerden (Polonya, Belçika, Hollanda, Fransa, Güneydoğu Avrupa ve İtalya ateşkesten sonra) askere alınan bir Stalag
  • İşgal edilen ülkelerden subaylar için bir subay kampı (Oflag). 1941'de kampın bu kısmı başka yerlerdeki Oflaglar ile birleştirildi
  • İngiliz denizcileri ve subaylarını elinde tutan Kriegsmarine tarafından kontrol edilen Marinelager (Marlag) kampı. 1941 sonbaharında kampın bu kısmı Westertimke'ye taşındı
  • İngiliz ticari denizcileri de dahil olmak üzere savaş ilan edilen ülke vatandaşları için bir Internierungslager (Ilag) toplama kampı. Bu bölüm 1941'de Westertimke'ye taşındı.
1941-1943 döneminde kamptaki savaş tutsakları.

İlk başta esirler çadırlara yerleştirildi, ancak 1940 baharından itibaren esirler kendi kulübelerini inşa etmeye başladı. Daha sonra bunlara prefabrik ağaçlık kulübeler eklendi. 1941'de, mahkûmlar, mutfaklar, cezalandırma binaları ve komutanlık ofisinin yanı sıra esirleri barındıran 100'den fazla kulübe vardı. Buna ek olarak, bir hastane (Reservelazarett XB) ve iki kulübeden oluşan bir cezalandırma kampı vardı. 1940'a gelindiğinde, Nazilerin Fransa'ya karşı kazandığı zaferin ardından gelen esirlerle birlikte kamp kapasiteyi aştı. Stalag X-B daha sonra toplam 30.000 mahkûmu barındıracak şekilde genişletildi.

1941 sonbaharından itibaren, kampın bölümleri Barbarossa Harekâtı sırasında Sovyet esirlerine yer açmak üzere taşındı. Kampta her biri yaklaşık 30 zorunlu işçiden oluşan yüzlerce Arbeitskommandos mevcuttu, buralarda üretilenler yerel çiftçilere ve sanayiye tedarik edildi.[2][4]

Mahkûmlar arasında açık bir hiyerarşi vardı. En üstte, genellikle Cenevre Konvansiyonuna göre doğru muamele gören ve Uluslararası Kızıl Haç'tan çok sayıda yardım paketi alan İngiliz ve Amerikan savaş esirleri vardı. Ulaşım ve tedarik bağlantıları bozulduğunda savaşın sonuna kadar iyi beslendiler. Batı Avrupa'dan gelen mahkûmlar (Fransız, Belçikalılar) da iyi muameleye tabi tutuldu, uluslararası yardım kuruluşlarıyla temas halindeydiler, ancak daha az dış yardım aldı ve yeterince beslenemediler. Sırp ve Polonya vatandaşlarının dış gözlemcilere erişimi engellendi. Eylül 1943'ten sonra buraya gelen İtalyanlar, hem Nazi muhafızlar hem de diğer mahkûmlar tarafından "hain" olarak kabul edildi ve hiyerarşinin alt ucundaydı. Kötü beslenmeye tabi tutuldular ve 1944 sonbaharından itibaren Wehrmacht ile çalışmaya veya zorunlu çalışmaya zorlandılar. Kapta en kötü durumda olanlar Sovyet savaş esirleriydi. Savaş esiri statüsü reddedildi, dışarıdan yiyecek verilmedi ve uluslararası gözlemcilere erişmelerine izin verilmedi. Gardiyanların onlar için özel bir öldürme politikası vardı. Sovyetlerin kötü muamelesi ve barınma eksikliği nedeniyle salgın hastalıklar patlak verdi. Yaklaşık 46 bin Sovyet esiri gardiyanlar tarafından hastalık, açlık ve gardiyanların kötü davranışları sonucu öldü Kamp mezarlığında (bugünün savaş mezarlığı) toplu mezarlara gömüldüler.[2]

Ağustos 1944'te, tüm esir kampları Wehrmacht kontrolünden çıkarıldı ve Heinrich Himmler Schutzstaffel'e (SS) atandı. Her ne kadar bu Sandbostel'de hemen sonuçlanmasa da, Ocak 1945'te esir kampları tahliye edildi. Savaşın son aşamasında toplama kampı mahkûmları Sandbostel'e taşındı. Neuengamme toplama kampı ve alt kamplarından yaklaşık 9.000 eski mahkûm, Nisan 1945'te Stalag X-B'ye transfer edildi. 20 Nisan'da, Stalag X-B'nin bir bölümünü koruyan SS üyelerinin çoğu, yüzlerce mahkûmla birlikte kamptan çıktı.[5]

Ele geçirilişi

Neuengamme toplama kampında sergilenen kampın devri hakkında 21 Nisan 1945 tarihli belge.

Kamp, Alman 15. Panzergrenadier Bölümü ile savaştıktan sonra 29 Nisan 1945'te İngiliz Silahlı Kuvvetleri 30. Kolordu tarafından ele geçirildi. Ancak kamp komutanı, savaşın sonunun yakın olduğunu fark ederek, kampın kontrolünü Fransız Albay Marcel Albert liderliğindeki mahkûmlara devretmeyi zaten kabul etmişti. Memurun kampın kontrolünü ele geçirmesini emrettiği aynı gün 21 Nisan'da amirlerine oradaki koşullar hakkında şikayette bulundu (yandaki görselde görünüyor), iki mahkûm kamptan yardım çağrısını Zeven'deki Muhafızlar Zırhlı Birimi'ne taşıdı. Sandbostel'e iki zırhlı birlik gönderildi, ancak çatışmalar 29 Nisan'a kadar varışlarını erteledi.[6]

Kampta ele geçirildiğinde hayatta kalan yaklaşık 15.000 esir vardı.

Anıt

1945'te mezarlık alanına Sovyet anıtı inşa edildi. Ancak yerel yetkililerin anıtın kurban sayısıyla ilgili söylemleri aşırı bulmasının bir sorucu olarak Bremervörde ilçe yetkilileri ve Aşağı Saksonya İçişleri Bakanlığı'nın emriyle 1956'da dinamitle yıkıldı.[7] Sovyet vatandaşı olmayan pek çok savaş esiri mahkûmun kalıntıları kendi ülkelerine geri gönderildi. İtalyanlar, Hamburg-Öjendorf'taki İtalyan savaş mezarlığına gömüldü. Polonya, Yugoslavya veya milliyeti bilinmeyen yalnızca 170 civarında savaş esiri mezarı halen Sandbostel'deki mezarlıkta kalmaktadır.[3]

Kamp alanının bakımı için 1992 yılında özel bir kulüp kuruldu. O yıldan bu yana, kulübelerin çoğu listelendi veya "korunan binalar" statüsüne alındı. Eski kampın sahasında bir anıt oluşturulması fikri yerel muhalefetle karşılaştı.[8] 2004 yılında bir temel (Stiftung Lager Sandbostel) kuruldu. Üç yıllık hazırlıkların ardından Gedenkstätte Sandbostel 2007'de açıldı. Nisan 2013'te daimi bir sergi açıldı. Toplam 150 kulübeden 20'sinden fazlası günümüze kadar ulaşmıştı, bu kulübeler büyük ölçüde Sovyet mahkûmlarını barındıran bölgedekilerdir. Bazıları çoğunlukla 1940'larda olduğu gibi görünürken diğerleri savaş sonrası dönemde değişen ihtiyaçlara cevap verecek şekilde değiştirildi.[3][9][10]

Kaynakça

  1. ^ Knut, Henkel (24 Nisan 2013). "Mehr als nur Gedenken in „Klein Belsen"" (PDF) (Almanca). Stiftung-lager-sandbostel.de. Erişim tarihi: 15 Şubat 2020. []
  2. ^ a b c d "Kriegsgefangene im Stalag XB (German)". Stiftung Lager Sandbostel. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2020. 
  3. ^ a b c "Sandbostel camp flyer" (PDF). Stiftung Lager Sandbostel. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2020. 
  4. ^ Henkel, Knut (24 Nisan 2013). "Mehr als nur Gedenken in "Klein Belsen" (German)". TAZ. 20 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2020. 
  5. ^ "KZ-Häftlinge im Stalag X B (German)". Stiftung Lager Sandbostel. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2020. 
  6. ^ "Die Befreiung der Kriegsgefangenen und der KZ-Häftlinge (German)". Stiftung Lager Sandbostel. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2014. 
  7. ^ "Kriegsgräberstätten als Lernort: "Sandbostel" (German)". Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge. 26 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2020. 
  8. ^ Rixmann, Solveig (14 Mart 2011). "Stalag XB nahe Sandbostel (German)". Weser-Kurier. Erişim tarihi: 15 Şubat 2020. 
  9. ^ Scheurmann, Ingrid (Ağustos 2013), "Sandbostel (German)", Monumente, ss. 16-18, ISSN 0941-7125 
  10. ^ "Gedenkstätte Lager Sandbostel (German)". Stiftung Lager Sandbostel. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2020. 
  • Borgsen, W./Volland, K. (2010), Stalag X B Sandbostel, Edition Temmen, 9783926958655.
  • Ehresmann, A. (2013), Das Stalag X B Sandbostel. Geschichte und Nachgeschichte eines Kriegsgefangenenlagers (German). In: Gedenkstättenrundbrief Nr. 171 (09/2013), p. 19-31. Available online at [1] 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Buchenwald toplama kampı</span>

Buchenwald toplama kampı, Almanya sınırları içerisindeki en büyük toplama kamplarından birisidir. Haziran 1937 ile Nisan 1945 yılları arasında Weimar yakınlarında Ettersberg'de çalışma kampı olarak işletilmiştir. Bu zaman içerisinde, Avrupa'nın çeşitli ülkelerinden yaklaşık 250.000 insan, tutuklanarak Buchenwald Toplama Kampı'na gönderilmiştir. 11.000 kişi Yahudi olmak üzere 56.000 kişinin öldürüldüğü tahmin edilmektedir. Kommando 99 "boyundan vurma tekniği" ile Sovyet mahkûmları Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında sistematik olarak öldürdü.

<span class="mw-page-title-main">Flossenbürg toplama kampı</span>

Flossenbürg Toplama Kampı, Çekoslovakya sınırına yakın olan Almanya, Bavyera'da Oberpfalz bölgesinde, Flossenbürg'de, Schutzstaffel (SS) İktisadi-İdari Merkez Ofisi tarafından Mayıs 1938 yılında inşa edilmiş bir Nazi toplama kampıydı. Nisan 1945'te müttefikler tarafından kurtarılışına kadar 96.000 tutuklu kampa getirildi ve o zamana 30.000 insan öldürülmüştür. Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında 1941 sonuna kadar binden fazla Sovyet savaş esiri burada idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Stalag 350</span>

Stalag 350, Nazi-Sovyet savaşı sırasında Wehrmacht'ın Riga'da kurduğu esir kampı. Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında pek çok kişi burada öldürüldü.

Stalag 381, Nazi-Sovyet savaşı sırasında Wehrmacht'ın Estonya'nın Tallinn ve Tapa şehirlerinde kurduğu esir kampı. Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında pek çok kişi burada öldürüldü. Sovyet savaş esirlerini toplamak için inşa edilen 381 numaralı Stalag iki şube halinde Tallinn ve Tapa'da kuruldu. Tapa'daki "Stalag 381 XXI-B" adındaki şube Ekim 1941 - Mayıs 1943 tarihleri arasında faaliyet yürüttü. Tallinn'deki "Stalag 381/Z" adındaki aktif olduğu tam olarak bilinmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Stalag 319</span>

Stalag 319, Temmuz 1941 - Nisan 1944 arasında yılında Chełm'de kurulan Nazi esir kampı. Kampta yaklaşık 180 bin Sovyet askeri kaldı. Savaştan sonra kamp mezarlığında 60 bin kişinin cesedi bulundu. Ayrıca tanıkların ifadelerine göre buradaki 30 bin civarında kişi savaş sona ermeden önce Naziler tarafından yakıldı. Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında pek çok kişi burada öldürüldü.

Stalag IV-A Elsterhorst, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Ordusu tarafından Dresden'in 44 km kuzeydoğusundaki Hoyerswerda içinde yer alan Elsterhorst köyünde kurulan Nazi esiri savaş kampı. Haziran-Eylül 1941 arasında yakalanan Sovyet esirler diğer kamplardan buraya getirildi. Kamptaki koşullar son derece ölümcüldü, açlık, salgın hastalıklar ve kötü muamele mevcuttu. Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında pek çok kişi burada öldürüldü. Ölen Sovyet esirler toplu mezarlara gömüldü.

<span class="mw-page-title-main">Stalag VIII-C</span>

Stalag VIII-C, II. Dünya Savaşı sırasında Sagan'da Nazi esir kampı. Yakınında II. Dünya Savaşı başlarında inşa edilmiş olan Stalag Luft III vardır. Bu kampta 29.436 savaş esiri tutuldu. Kamp koşulları kötüydü; Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında pek çok kişi açlık, salgın hastalık ve işkence kaynaklı çok sayıda esir öldü. 1942'nin başında hayatta kalanlar diğer kamplara transfer edildi.

Stalag VIII-E veya Stalag 308, II. Dünya Savaşı sırasında şimdi Polonya'ya bağlı Świętoszów'de yer alan Nazi esir kampı. Stalag VIII-C ve Stalag Luft III'ün yaklaşık 15 km güneyinde kurulmuştu. İlk esirler Temmuz 1941'de getirildi. Kampta toplam 57.545 Sovyet savaş esiri kaldı. Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında pek çok kişi burada öldürüldü. Günümüzde Polonya Kara Kuvvetleri'nin 10. Zırhlı Süvari Tugayı tarafından kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Stalag VIII-F</span>

Stalag VIII-F, Stalag 318 veya Stalag 344 II. Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu ve Armia Krajowa esirleri için Łambinowice'de kurulan Nazi esir kampı. Toplamda 108.471 Sovyet savaş esiri bu kampta tutuldu. Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında pek çok kişi burada öldürüldü.

Stalag XI-C Bergen-Belsen veya Stalag 311, Aşağı Saksonya'daki Bergen kasabası yakınlarında bulunan bir Nazi ordusuna bağlı esir kampı.

<span class="mw-page-title-main">Sandbostel</span>

Sandbostel, Almanya'nın kuzey batısındaki Aşağı Saksonya'ya bağlı belediyedir. Bremen'in 43 km kuzey-doğusunda, Hamburg'un ie 60 km batısında yer alır. 2017 yılı sayımına göre nüfusu 771 idi.

<span class="mw-page-title-main">Stalag VII-A</span> Moosburg an der Isar, Yukarı Bavyera, Almanyadaki bina

Stalag VII-A, Nazi Almanyası'nın II. Dünya Savaşı sırasında kurduğu en büyük savaş esiri kampı. Bavyera'nın güneyindeki Moosburg'ın kuzeyinde inşa edildi. Kamp yaklaşık 35 hektar bir alanı kapladı. Mahkûmların diğer kamplara giderken uğradığı bir geçiş kampı olarak da kullanıldı. Savaş sırasında Nazilere karşı savaşan her ulustan mahkûmlar bu kamptan geçmiştir. 29 Nisan 1945'te ele geçirildiği sırada, ana kampta 76,248 mahkûm ve Arbeitslager olarak fabrikalarda çalışan, demiryollarını veya çiftlikleri tamir eden 40.000'den fazla işçi vardı.

<span class="mw-page-title-main">Stalag VI-C</span> nazi almanyasında masum sivillerin ve esirlerin sistematik olarak yok edilmesi için kurulan yerleşke

Stalag VI-C, II. Dünya Savaşı döneminde Nazi Almanyası tarafından kullanılan savaş esiri kampı. Almanya'nın kuzeybatısında yer alan Emsland'ın 6'da batısındaki Oberlanger köyünde yer alır. Başlangıçta Naziler için bir hapishane kampı (Straflager) olarak buradaki bataklık alanda beş kişiyle birlikte inşa edildi. 1939'dan 1945'e kadar savaş esiri kampı olarak kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Stalag V-A</span>

Stalag V-A, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası'nın Ludwigsburg kentinde inşa ettiği savaş esiri kampı.

<span class="mw-page-title-main">Bergen-Belsen toplama kampı</span>

Bergen-Belsen toplama kampı, Aşağı Saksonya'da, Celle yakınlarındaki Bergen kasabasının güneybatısında bulunan Nazi toplama kampı. 1943'te bir savaş esiri kampı olarak kuruldu, ardından bir kısmı toplama kampı hâline getirildi. Başlangıçta Yahudi esirlerin yurt dışında tutulan Nazi savaş esirleriyle değiş tokuş etmek amacıyla tutulduğu bir "takas kampı" idi. Kamp daha sonra diğer toplama kamplarındaki Yahudileri barındıracak şekilde genişletildi. Stalag XI-C 1943 yılında bu kampa dahil edildi.

<span class="mw-page-title-main">Neuengamme toplama kampı</span>

Neuengamme toplama kampı, Almanya'nın kuzeyinde yer alan Neuengamme ve 85'in üzerinde uydu kampından oluşan Nazi toplama kampı ağı. 1938'de Hamburg'un Bergedorf bölgesindeki Neuengamme köyü yakınlarında kurulan kamp, Kuzeybatı Almanya'daki en büyük toplama kampı oldu. 100.000'den fazla mahkûm Neuengamme'deydi. Alt kamplardan 24'ü kadınlar için kurulan esir kampıydı. Doğrulanan ölüm sayısı alt kamplarda 14.000, ana kampta 12.800, II. Dünya Savaşı'nın son haftalarındaki ölüm yürüyüşlerinde ve bombalamalarda 16.100 olmak üzere toplam 42.900'dür. Nazi Almanyası'nın 1945'teki yenilgisini takiben, İngiliz Ordusu alanı SS ve diğer Nazi yetkililerinin esir tutulduğu bir kamp olarak kullandı. 1948'de İngilizler, kamp yerine bir hapishane hücresi bloğu inşa etti.

<span class="mw-page-title-main">Stalag II-B</span>

Stalag II-B, II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan Nazi esir kampı. Pomeranya'ya bağlı Hammerstein köyünün 2.5 km batısında kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Stalag XI-B</span>

Stalag XI-B ve Stalag XI-D / 357, Nazi Almanyası'nın II. Dünya Savaşı sırasında Aşağı Saksonya'ya bağlı Fallingbostel'de kurduğu savaş esiri kampı.

Stalag III-C, II. Dünya Savaşı sırasında esir alının Müttefik Devletler'in askerleri için kullanılan Nazi esir kampı. Brandenburg eyaletine bağlı Neumark'da inşa edildi.

<span class="mw-page-title-main">Norveç'teki Nazi toplama kampları</span>

Norveç'teki Nazi toplama kampları, 9 Nisan 1940'ta başlayan ve Norveç'in Alman işgali sırasında Quisling rejimi ve Nazi Alman yetkilileri tarafından Norveç'te kurulan veya devralınan ve Nazi yetkililer tarafından kişilerin tutuklanması için kullanılan toplama kampları veya hapishanelerdir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.