İçeriğe atla

Stafilokok

Staphylococcus
Staphylococcus aureus kolonilerinin elektron mikroskobundaki görüntüsü
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Üst âlem:Bacteria
Şube:Firmicutes
Sınıf:Bacilli
Takım:Bacillales
Familya:Staphylococcaceae
Cins:Staphylococcus
Rosenbach 1884

Stafilokoklar (Staphylococcus) (Staphyle, "üzüm salkımı"; coccus, "tanecik") Bacillales takımı içindeki Staphylococcaceae familyasına ait Gram-pozitif bakteri cinsidir. Mikroskop altında yuvarlak üzüm taneleri gibi görünürler. Staphylococcus türleri fakültatif anaerobik organizmalardır (hem aerobik hem de anaerobik ortamda üreyebilirler). Bu cins, çoğu insanlarda bulunabilen 40 tür ve 24 alt tür içermektedir. Çoğu zararsızdır ve normalde insanların ve diğer organizmaların cilt ve mukozalarında bulunur. Bazı türler spesifik olarak bazı ortamlarda bulunabilmektedirler. Örneğin Staphylococcus aureus insanda burun deliklerinde, Staphylococcus capitis yağ bezlerinin bulunduğu yerlerde, Staphylococcus haemolyticus ve Staphylococcus hominis apokrin bezlerin olduğu yerlerde (örn: koltuk altları) bulunurlar. Ayrıca tüm dünyada rastlanan ve toprakta bulunan mikroorganizma florasının ufak bir kısmını oluştururlar.

Hastalıklardaki rolü

Stafilokoklar insanlar ve diğer hayvanlarda toksin üretmek veya işgal etme yoluyla geniş bir çeşitlilikte hastalıklara yol açabilirler. Stafilokok toksinleri gıda zehirlenmesi durumlarında ana etkendir. Bakteri uygun olmayan şartlarda saklanan yiyeceklerde ürer. Pişirme süreci onları öldürse de, enterotoksinler ısıya dayanıklıdır ve dakikalarca kaynamaya bile dayanabilirler. Stafilokoklar daha çok su içeriği az olan peynir ve salam, sucuk gibi gıdalarda ürerler.

Patojenik türlerinden birisi de yaralarda enfeksiyona yol açabilen Staphylococcus aureusdur. Bu bakteri kuru yüzeylerde yaşar ve geçirgenliği arttırır. Bu türden olan Metisiline-Dirençli Staphylococcus aureus (MRSA) hastaneden kazanılan enfeksiyonlarda ana etken olmuştur ve de toplumdan kazanılan enfeksiyonlarda ortaya çıkışı ve sıklığındaki artışı sonucu bu özelliği anlaşılmıştır. S. aureus ayrıca toksik şok sendromuna da neden olabilmektedir. 1980'ler boyunca bazı tamponlar S. aureus'un hızla üremesine yol açmış ve bu şekilde kana karışan toksinler salınmıştır. Herhangi bir S. aureus enfeksiyonu stafilokokal haşlanmış cilt sendromuna yol açabilir. Bu durum ise derinin kana karışan ekzotoksine verdiği reaksiyon ile oluşur. Ayrıca Piyemi diye adlandırılan bir çeşit septisemiye de yol açabilir.

Evcil köpek ve kedilerin cildine yerleşip zaman zaman onları enfekte eden ve koagülazpozitif olan stafilokok türü bakteri ise Staphylococcus intermedius'dur. Bu organizma da çoklu bakteri direnci oluşturabilen genetik materyali taşır. Nadiren insanlarda zoonoz denilen deri hastalığına yol açar.

S. epidermidis, bir koagülaz-negatif stafilokok türüdür ve cilt üzerinde doğal olarak bulunması yanında santral venöz kateter takılı hastalarda ciddi hastalıklara yol açabilir.

Geçmiş yıllarda S. lugdunensis, S. schleiferi ve S. caprae gibi bazı diğer Stafilokok türlerinin de insanlarda enfeksiyona yol açtığı saptanmıştır.

Stafilokoklar parmak uçlarında da bulunabilirler. Genellikle işaret ve başparmakta felon adlı hastalığa yol açarlar ve bu durum diğer birçok stafilokok enfeksiyonu gibi çok acı vericidir. Çoğu S. aureus penisiline karşı dirençli olup, ancak fusidik asit,vancomisin ve nafsilin türü antibiyotikler çoğunda etkili olabilmektedir.

Stafilokokların genel özellikleri

  1. Stafilokoklar yuvarlak şekilli, gram pozitif ve katalaz pozitif mikroorganizmalardır.
  2. Katı besi yerlerinde üzüm salkımı şeklinde kümeler oluşturmuş şekilde görülürler.
  3. Kamçısız, hareketsiz, sporsuz ve kapsülsüz mikroorganizmalardır.
  4. 37 °C de aerob ya da fakültatif anaerob ortamlarda kolayca üretilebilirler.
  5. Sıvı besi yerlerinde değişik derecelerde bulanıklık oluşturarak ürerler.
  6. Katı besi yerlerinden kanlı agarda ise patojenik olan türleri hemoliz olarak ürerler.
  7. Stafilokoklar DNA/DNA ilişkileri ve fenolipik karakterlerine göre S.epidermis, S.saprophyticus, S.simulans, S.seivri ve S.aures olarak ana gruplara ayrılmışlardır.
  8. Koagulaz özelliği pozitif olan Stafilokoklar patojen olarak nitelendirilirler.Yakın zamanda öğrenilen aslında koagülaz negatif olanların da hastalık yapabildiğidir.

Örneğin S. lungdunensis endokardit ve S. saphrophyticus genç kadınlarda sistit etkenidir.

Taksonomi

Taksonomi 16s rRNA dizilerine dayanmaktadır ve stafilokok türlerinin çoğu 11 ana grupta incelenir.

  • S. aureus grup- S. aureus, S. simiae
  • S. auricularis grubu - S. auricularis
  • S. carnosus grup - S. carnosus, S. condimenti, S. massiliensis, S. piscifermentans, S. simulans
  • S. epidermidis grup - S. kapitis, S. caprae, S. epidermidis, S. saccharolyticus
  • S. haemolyticus grup -, S. devriesei, S. haemolyticus, S. hominis
  • S. hyicus-intermedius grup - S. chromogenes, S. felis, S. delphini, S. hyicus, S. intermedius, S. lutrae, S. microti, S. muscae, S. pseudintermedius, S. rostri, S. schleiferi
  • S. lugdunensis grup - S. lugdunensis
  • S. saprophyticus grup S. arlettae, S. cohnii, S. equorum, S. gallinarum, S. kloosii, S.leei, S. nepalensis, S. saprophyticus, S. succinus, S. xylosus
  • S. sciuri grup - S. fleurettii, S. lentus, S. sciuri, S. stepanovicii, S. vitulinus
  • S.simulans grubu - S.simulans
  • S. warneri grup - S. pasteuri S. warneri,

Onikinci grup olan S. caseolyticus ise şimdi yeni bir cins olan Macrococcus olarak tanımlanmışlardır.

Alttürler

  • S. aureus subsp. aureus
  • S. aureus subsp. anaerobius
  • S. capitis subsp. kapitis
  • S. capitis subsp. urealyticus
  • S. carnosus subsp. carnosus
  • S. carnosus subsp. utilis
  • S. cohnii subsp. cohnii
  • S. cohnii subsp. urealyticus
  • S. equorum subsp. equorum
  • S. equorum subsp. nevresimler
  • S. hominis subsp. hominis
  • S. hominis subsp. novobiosepticus
  • S. saprophyticus subsp. bovis
  • S. saprophyticus subsp. saprophyticus
  • S. schleiferi subsp. coagulans
  • S. schleiferi subsp. schleiferi
  • S. sciuri subsp. carnaticus
  • S. sciuri subsp. rodentium
  • S. sciuri subsp. sciuri
  • S. succinus subsp. casei
  • S. succinus subsp. succinus

Konakçılar

Bazı türlerin konakçıları şu şekildedir ;

  • S. arlattae - tavuk, keçi
  • S. auricularis - geyik, köpek, insanlar
  • S. capitis - insanlar
  • S. caprae - keçi, insanlar
  • S. cohnii - tavuk, insanlar
  • S. delphini - yunus
  • S. devriesei - sığır
  • S. epidermiditis - insanlar
  • S. equorum - atlar
  • S. felis - kediler
  • S. fleurettii - keçi
  • S. gallinarum - tavuk, keçi, sülün
  • S. haemolyticus - insan, Cercocebus, Erythrocebus, lemur, macan, Microcebus, Pan
  • S. hyicus - domuzlar
  • S. leei - insanlar
  • S. lentus - keçi, tavşan, koyun
  • S. lugdunensis - insanlar, keçi
  • S. lutrae - su samuru
  • S. microti - tarla faresi (Microtus arvalis.)
  • S. nepalensis - keçi
  • S. pasteuri - insanlar, keçi
  • S. pettenkoferi - insanlar
  • S. pseudintermedius - köpek
  • S. rostri - domuzlar
  • S. schleiferi - insanlar
  • S. sciuri - insanlar, köpek, keçi
  • S. simiae - Güney Amerika sincap maymunları (Saimiri sciureus)
  • S.simulans - insanlar
  • S. warneri - insanlar, Cercopithecoidea, Pongidae
  • S. xylosus - insanlar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Zatürre, pnömoni ya da batar, akciğerde görülen yangılardır. Klasik pnömonilerde, akciğerlerin hava geçitlerindeki son bölüm ve hava kesecikleri (alveoller) etkilenir. İnterstisiyel pnömonilerde, hava kesecikleri (alveoller) arasındaki bölmeler yoğunlukla etkilenen alanlardır. Akciğerler günde 10.000 litre havayı süzer. Kan dolaşımına oksijen taşıyan solunum havasıyla birlikte çok sayıda katı ve sıvı partikül ile zararlı gazlar da akciğerlere ulaşır. Solunum havası içindeki zararlı etkilere verilen tepkilerin büyük bölümü canlı etkenlerden kökenli infeksiyon hastalıklarıdır. Toksik gazların ve sıvıların büyük bölümü “kimyasal pnömoniler” olarak nitelenir.

<span class="mw-page-title-main">Antibiyotik</span> bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde ve önlenmesinde kullanılan ilaç

Antibiyotik, bakterilere karşı aktif olan bir tür antimikrobiyal maddedir. Bakteriyel enfeksiyonlarla savaşmak için en önemli antibakteriyel ajan türüdür ve antibiyotik ilaçlar bu tür enfeksiyonların tedavisinde ve önlenmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bakterileri öldürebilir ya da büyümelerini engelleyebilirler. Sınırlı sayıda antibiyotik de antiprotozoal aktiviteye sahiptir. Antibiyotikler soğuk algınlığı veya gribe neden olan virüsler gibi virüslere karşı etkili değildir; virüslerin büyümesini engelleyen ilaçlar antibiyotik yerine antiviral ilaçlar veya antiviraller olarak adlandırılır. Mantarlara karşı da etkili değildirler; mantarların büyümesini engelleyen ilaçlara antifungal ilaçlar denir.

<span class="mw-page-title-main">Bakteri</span> mikroorganizma üst âlemi

Bakteri (İngilizce telaffuz: [bækˈtɪəriə] ( dinle); tekil isim: bacterium), tek hücreli mikroorganizma grubudur. Tipik olarak birkaç mikrometre uzunluğunda olan bakterilerin çeşitli şekilleri vardır, kimi küresel, kimi spiral şekilli, kimi çubuksu, kimi virgül şeklinde olabilir. Yeryüzündeki her ortamda bakteriler mevcuttur. Toprakta, deniz suyunda, okyanusun derinliklerinde, yer kabuğunda, deride, hayvanların bağırsaklarında, asitli sıcak su kaynaklarında, radyoaktif atıklarda büyüyebilen tipleri vardır. Tipik olarak bir gram toprakta bulunan bakteri hücrelerinin sayısı 40 milyon, bir mililitre tatlı suda ise bir milyondur; toplu olarak dünyada beş nonilyon (5×1030) bakteri bulunmaktadır, bunlar dünyadaki biyokütlenin çoğunu oluşturur. Bakteriler gıdaların geri dönüşümü için hayati bir öneme sahiptirler ve gıda döngülerindeki çoğu önemli adım, atmosferden azot fiksasyonu gibi, bakterilere bağlıdır. Ancak bu bakterilerin çoğu henüz tanımlanmamıştır ve bakteri şubelerinin sadece yaklaşık yarısı laboratuvarda kültürlenebilen türlere sahiptir. Bakterilerin araştırıldığı bilim bakteriyolojidir, bu, mikrobiyolojinin bir dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Verem</span> Mycobacterium tuberculosis adlı bakterinin neden olduğu bulaşıcı hastalık

Verem veya tüberküloz, bakteriyel ve bulaşıcı bir hastalık. Halk arasında ince hastalık olarak da bilinir. Mycobacterium tuberculosis mikrobunun neden olduğu uzun seyirli ve granülomatöz karakterde bakteriyel ve bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır. Bulaşma yolu, çoğu zaman, bir tüberküloz hastasının çevreye tükürdüğü balgamı ya da öksürdüğünde saçılan basil yüklü damlacıklarla olur.

<i>Escherichia coli</i> enterik, çubuk şeklinde, gram-negatif bakteri

Escherichia coli (E.coli), Enterobacteriaceae familyasının bir üyesi olup memeli canlıların kalın bağırsağında yaşadığı için bu adı alan bir bakteri türüdür. E.coli çubuk şeklindedir ve gram negatif bakteri olduğundan endospor oluşturmaz. E. coli yaklaşık 2,0 μm uzunluğunda ve 0,5 μm çapındadır. E.coli ilk olarak 1885 yılında Theodor Escherich tarafından bebek dışkısından izole edilmiş ve özellikleri belirlenmiştir. "E. coli, doğumdan birkaç saat sonra bebeklerin mide ve bağırsak sisteminde kolonize olur ve burada yaşar." E.coli suşları insan vücudunda herhangi bir olumsuz etki olmaksızın bir arada bulunur. Bununla birlikte, E. coli gastrointestinal bariyerleri aşınmış ve/ya da bağışıklığı baskılanmış konakçılarda hastalığa neden olabilir. Özellikle bir kısım E. coli, dünya genelinde insanlarda ve hayvanlarda bağırsakta ve bağırsak dışında çeşitli hastalıklara aracılık eder. İnsanlardan izole edilen E. coli suşları ishale ve bir takım bağırsak dışı hastalıklara neden olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Penisilin</span> Penicillium mantarlarından elde edilen bir grup antibiyotik

Penisilinler aslen Penicillium küflerinden, özellikle de P. chrysogenum ve P. rubens'ten elde edilen bir grup β-laktam antibiyotiktir. Klinik kullanımdaki penisilinlerin çoğu P. chrysogenum tarafından derin tank fermantasyonu kullanılarak sentezlenir ve daha sonra saflaştırılır. Bir dizi doğal penisilin keşfedilmiştir, ancak sadece iki saflaştırılmış bileşik klinik kullanımdadır: penisilin G ve penisilin V. Penisilinler, stafilokok ve streptokokların neden olduğu birçok bakteriyel enfeksiyona karşı etkili olan ilk ilaçlar arasındaydı. Günümüzde farklı bakteriyel enfeksiyonlar için hala yaygın olarak kullanılmaktadırlar, ancak birçok bakteri türü yoğun kullanımın ardından direnç geliştirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Et</span> hayvanların yenebilen kas dokularına et denir

Et, insanlarda ve hayvanlarda deri ile kemik arasındaki kas ve yağdan oluşan tabakaya, kasaplıkta ise hayvanlardan sağlanan kaslardan oluşmuş besin maddesine denir.

<span class="mw-page-title-main">Proteobakteriler</span>

Proteobakteriler (Proteobacteria), bakteriler üstaleminin ana gruplarından birisini meydana getiren ve önemli cins ve türleri içeren şubesidir. Çeşitli hastalık etmenleri ve başka çok bilinen cinsler bu gruba dahildir. Ayrıca doğada serbest yaşayan türleri ve azot fiksasyonundan sorumlu pek çok bakteri türünü de içerir. Bu grup ribozomal RNA (rRNA) dizinlerine göre tanımlanmıştır. Bakteri biçimlerinin çeşitliliğinden dolayı grup, ismini Yunan mitolojisinde yer alan, her şekle girebilen tanrı Proteus'tan almıştır.

<i>Staphylococcus epidermidis</i>

Staphylococcus epidermidis, gram-pozitif çekirdeklerin salkım halinde bulunduğu stafilokoklardan bir bakteri türüdür. Katalaz-pozitif ve koagülaz-negatif özelliktedir ve zaman zaman insan ve hayvan cildinin mukoz membranlarında görülür. Kontaminasyona bağlı olarak, S. epidermidis laboratuvar testlerinde en fazla görülen türdür.

<i>Cutibacterium acnes</i> Bakteri

Cutibacterium acnes, gram-pozitif, yavaş çoğalan, cildin normal florasında da bulunan bir bakteri türüdür. Akne oluşumunda rol oynadığı bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İdrar yolu enfeksiyonu</span> i̇drar yolunun bir kısmını etkileyen enfeksiyon

İdrar yolu enfeksiyonu (İYE), idrar yolunun bir bölümünü etkileyen bir enfeksiyondur. Alt idrar yollarını etkilediğinde mesane enfeksiyonu (sistit), üst idrar yollarını etkilediğinde ise böbrek enfeksiyonu (piyelonefrit) olarak bilinir. Alt idrar yolu enfeksiyonu belirtileri arasında idrar yaparken ağrı, sık idrara çıkma ve mesanenin boş olmasına rağmen idrar yapma ihtiyacı hissetme yer alır. Böbrek enfeksiyonu semptomları arasında genellikle alt İYE belirtilerine ek olarak ateş ve ağrı yer alır. Nadiren idrar kanlı görünebilir. Çok yaşlılarda ve çok gençlerde belirtiler belirsiz veya spesifik olmayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Arpacık (hastalık)</span>

Arpacık, göz silleri enfeksiyonlarından biridir. Hastalık, 1-2 gün içerisinde oluşur ve gözdeki batma, gözkapağındaki gerilmelerle beraber kendini gösterir. Başta bir nokta halinde olan bozulum, 1-2 gün içinde ağızlaşma (püstül) durumuna geçer. Göz kapaklarındaki dış gözyaşı bezlerinin iltihabı sonucu dış arpacık, iç gözyaşı bezlerinin iltihabı sonucu iç arpacık ortaya çıkar.

<i>Staphylococcus aureus</i> Bakteri türü

Staphylococcus aureus, Staphylococcaceae familyasından bakteri türüdür. Gram pozitiflerdendir. Yaklaşık 20 türü bulunur. Nozokomiyal etkenidir. İnsan cilt florasında kommensal olarak da bulunur. Staphylococcus aureus' un oksasilin'e dirençli olup olmaması onun tanımlanmasında etkilidir. Örneğin bu antibiyotiğe hassas olan bir S. aureus, MSSA adını alırken, buna dirençli olan suş, MRSA adını alır. Koyun kanlı agarda altın sarısı koloniler üretir. Bu yüzden tür adı, altın anlamına gelen Latince aureus'dan türetilmiştir. Bu bakterinin katalaz testi olumludur. Clumping factor ve tüp koagülaz testi pozitif sonuç verir. Çeşitli yüzeylerde glikokaliks denen oluşumlar üretir. Bakterinin bunu yayılma ve bulaşma için kullandığı düşünülmektedir. Bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde, asıl enfeksiyon etkeniyle beraber görülmesi, iyileşmeyi geciktirir. Stafilokoklar içerisinde sadece Stafilokok Aureus koagülaz pozitif sonuç verir. Streptokok türünden ayırt etmek için katalaz testi uygulanır.

Mycoplasma hominis, mikoplazma cinsinin üyesi bir bakteri türüdür. M. hominis insan hücrelerinin içerisine girebilme yeteneğindedir. Üreplazmalar ile birlikte mikoplazmalar, bilinen serbest yaşayabilen en küçük canlılardır. Hücre duvarları bulunmamaktadır, Gram boyama ile boyanmaz. M. hominis pelvik inflamatuvar hastalık ve bakteriyel vajina iltihabı hastalıkları ile ilişkilidir. Bu türler cinsel yolla bulaşan hastalıklara neden olmaktadır.

<i>Campylobacter</i>

Campylobacter, genellikle spiral ve s harfi şeklinde, ince ve uzun bir yapıya sahip gram negatif bakteri cinsidir. Kampilobakterler bulaşıcı ishal hastalıklarına yol açabilirler. İnsanlarda en çok hastalık yapan türleri C. jejuni ve C. coli'dir. Ancak, daha az görülse de, C. lari ve C. upsaliensis türleri de hastalığa yol açabilir. Kampilobakter semptomları ilk olarak Theodor Escherich tarafından 1886'da tanımlanmıştır. Doğrulanmış 34 türü bulunmaktadır.

Waterhouse–Friderichsen sendromu, adrenal bezlere kanama nedeniyle, genellikle ciddi bakteriyel enfeksiyondan kaynaklanan adrenal bez yetmezliği olarak tanımlanır. Tipik olarak, Neisseria meningitidis neden olur.

Mikrobiyoloji, mikroorganizmaları inceleyen biyolojinin alt dallarından biridir. Mikro; gözle görülemeyecek kadar küçük, -biyo; canlı ve -loji; bilim anlamına gelmektedir. Mikrobiyoloji; mikroorganizmaların yapısı, çeşitliliği ve bunların toprak, su, bitki, gıda, hayvan ve insan vücudundaki faaliyetleriyle ilgilenmektedir.

Kan dolaşımı enfeksiyonları, enfeksiyonlar bakteriyelolduğunda bakteriyemileri ve enfeksiyonlar mantar olduğunda fungemileri içeren septisemi, kan'da oluşan enfeksiyonlardır. Kan normalde steril bir ortamdır bu nedenle kandaki mikrop'ların bulunması daima anormal bir durumdur. Kan dolaşımı enfeksiyonu, konakçının bakterilere verdiği tepki olan sepsis'ten farklıdır.

<span class="mw-page-title-main">Βeta-laktamaz inhibitörü</span> beta-laktamazların aktivitesini inhibe eden veya bloke eden maddeler ve ilaçlar

Beta-laktamazlar, beta-laktam antibiyotiklere karşı bakteriyel dirençte rol oynayan bir enzim ailesidir. Beta-laktam antibiyotiklere karşı bakteriyel dirençte, bakteriler beta-laktam halkalarını bozarak antibiyotiği etkisiz hale getiren beta-laktamazlara sahiptir. Ancak beta-laktamaz inhibitörleri ile bakteri üzerindeki bu enzimler inhibe edilerek antibiyotiğin etki göstermesi sağlanır. Bu direnç biçimiyle mücadele stratejileri, bölünmeye karşı daha dirençli yeni beta-laktam antibiyotiklerin geliştirilmesini ve beta-laktamaz inhibitörleri olarak adlandırılan enzim inhibitörleri sınıfının geliştirilmesini içermektedir. β-laktamaz inhibitörlerinin kendi başlarına çok az antibiyotik aktivitesi olmasına rağmen, beta-laktam antibiyotiklerin bakteriyel bozulmasını önlerler ve böylece ilaçların etkili olduğu bakteri yelpazesini genişletirler.

<span class="mw-page-title-main">Amoksisilin/klavulanik asit</span> ilaç kombinasyonu

Amoksisilin/klavulanik asit, diğerlerinin yanı sıra Augmentin markası altında satılan ko-amoksisilav veya amoks-klav olarak da bilinir, bir dizi bakteriyel enfeksiyonun tedavisinde kullanılan bir antibiyotik ilaçtır. Bir β-laktam antibiyotik olan amoksisilin ve bir β-laktamaz inhibitörü olan potasyum klavulanattan oluşan bir kombinasyondur. Özellikle orta kulak iltihabı, streptokok farenjiti, pnömoni, selülit, idrar yolu enfeksiyonları ve hayvan ısırıkları için kullanılır. Ağız yoluyla veya damar içine enjeksiyon yoluyla alınır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.