İçeriğe atla

Stabilatör

General Dynamics F-16 Fighting Falcon jet avcı uçağı, bir hava gösterisinde park esnasında. Stabilitörler aşağıya dönüktür.

Stabilator veya hareket eden kuyruk veya tüm uçan kuyruk, tamamen hareket edebilen bir uçak kontrol yüzeyidir. Geleneksel tasarımlarda yatay stabilize ve irtifa dümeni ayrı parçalardır, stabilitör ise tamamen hareketli tek bir parçadan oluşur. Stabilitörler yunuslama kontrolünü[1] yüksek Mach sayılarında daha yüksek bir verimle sağlamanın yanı sıra,[2] uçak dengesini değiştirmek ve levye kuvvetlerini sınırlamak olmak için kullanışlı bir cihazdır.[3]

Stabilatör ("stabilize-elevatör") uçak terminolojisinde tüm hareketli kuyruk düzlemi, tüm hareketli kuyruk (düzlem), tüm hareketli stabilitör, tüm uçan kuyruk (düzlem), tam uçan stabilizatör, uçan kuyruk ve döşeme arka düzlemi olarak da bilinir.

Kaynakça

  1. ^ Roskam, Airplane Design, part III, Empennage layout, Longitudinal considerations
  2. ^ Abzug-Larrabee Airplane stability and control, All-movable controls, "All-movable tail surfaces became interesting ... when transonic wind-tunnels tests disclosed poor performance of ordinary flap-type controls."
  3. ^ Daroll Stinton, The design of the aeroplane, Control surfaces, p. 447 and 449 : "...for variation of tab size, gear ratio and stabilator pivot position, the stick-free neutral point can be varied almost at will.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Makine</span> herhangi bir enerji türünü başka bir enerjiye dönüştürmek, belli bir güçten yararlanarak bir işi yapmak veya etki oluşturmak için dişliler, yataklar ve miller gibi çeşitli makine elemanlarından oluşan düzenekler bütünü

Makine, bir iş yapmak için kuvvet uygulamak ve hareketi kontrol etmek için güç kullanan fiziksel bir sistemdir. Terim genellikle motor kullanan yapay cihazlara veya moleküler makineler gibi doğal biyolojik makromoleküllere de uygulanır.

<span class="mw-page-title-main">Uçak</span> Motorlu hava taşıtı

Uçak veya tayyare; hava akımının başta kanatlar olmak üzere kanat profilli parçaların alt ve üst yüzeyleri arasında basınç farkı oluşturması sayesinde havada tutunarak yükselebilen, uçma özellikli motorlu bir hava gemisi ve hava taşıtıdır. Pistonlu ya da jet motorlu, sabit kanatlı ve havadan ağır pek çok hava taşıtı uçak kategorisine dahildir. Günümüzde en temel uçak tipleri, yolcu uçağı, savaş uçağı, kargo uçağı olarak bilinirken, farklı coğrafi şartlara göre özelleştirmiş uçaklar da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Helikopter</span>

Helikopter, dikey kalkış ve iniş yapabilen döner kanatlı bir hava taşıtıdır. İsmin kökü Yunancada heliko pteron yani hareketli kanatlar anlamından gelir. Fransız Gustave Ponton d'Amécourt tarafından 1861'de ortaya atılmıştır. 1907 yılında Fransız Paul Cornu ilk motorlu helikopteri uçurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sayısal kontrol</span> üretim tipi

Sayısal kontrol veya tam ismi ile bilgisayarlı sayısal kontrol, işleme takımlarının ve 3B yazıcıların bir bilgisayar aracılığıyla otomatik olarak kontrol edilerek şekil verilecek iş parçasının üzerinde operasyonda bulunan talaşlı imalat işlemidir. Bir CNC makinesi, kodlar ile programlanmış talimatı takip ederek manuel bir operatöre ihtiyaç duymadan, spesifikasyonları karşılamak için belli bir malzeme bazındaki iş parçasını istenilen şekle gelene kadar, manuelden daha hassas bir şekilde işler.

<span class="mw-page-title-main">Kanat</span> hayvan ya da cansız bir objenin uçmasını sağlayan organ ya da parça

Kanat, uçma veya hareket etme amacıyla kullanılan ve genellikle kuşlar, böcekler veya uçaklar gibi hayvanlar veya araçlar tarafından kullanılan bir yapıdır. Kanatlar, aerodinamik prensiplere dayalı olarak tasarlanmış ve şekillendirilmiştir, böylece hava akışını kontrol ederek uçuş veya hareket sağlayabilirler. Kanat belli bir evrimsel ve biyolojik süreç sonrası oluşabilmesinin yanı sıra beşeri olarak da modellenebilip uçmak veya bir sıvı içerisinde hareket sağlamak için de özelleştirilebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kanat profili</span>

Kanat profili veya aerofoil, kanat, yelken, dümen, pervane kanadı, rotor veya türbin gibi bir akışkan içindeki hareketi kaldırma kuvveti oluşturabilen nesnenin kesit şeklidir.

<span class="mw-page-title-main">Fly-by-wire</span>

Fly-by-wire, manuel uçuş kumandalarını elektronik bir arayüz ile değiştiren gelişmiş uçuş kumanda sistemi. Bu sistemde uçak pilottan bağımsız bilgisayar kontrollü basit bir yapay zekaya sahiptir. Bu görev bilgisayarı, hız, irtifa, hava durumu, uçağın donelerini, ağırlığı ve pek çok önemli veriyi (data) sayısal ortamda harmanlayarak uçağa en güvenli uçuşu sağlar. Bu teknoloji, yeni nesil uçaklar olarak adlandırılan ve uçuş kumanda yüzeylerinin hareketinin side-stick denilen lövye ile sağlandığı uçaklarda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Uçuş denetimleri</span>

Uçuş denetimleri ya da kumanda yüzeyleri; pilota uçağın uçuş yönü ve yeryüzüne göre durumunu (attitude) kumanda etme yetisi sağlayan uçak parçalarının genel adıdır.

<span class="mw-page-title-main">X-4 Bantam</span> çift jet motorlu küçük deneme uçağı

Northrop X-4 Bantam; yatay kuyruğu olmayan, bunun yerine yuvarlanma ve dalma kontrolleri olan elevatör ve aileronları yerine elevon adı verilen tek bir parça kullanılmış, çift jet motorlu küçük deneme uçağı. Bazı aerodinamikçilerin yatay kuyruğu ortadan kaldırarak transonik hızlarda kanatların yol açtığı süpersonik şok dalgalarının yatay kuyrukla etkileşmei sorununu ortadan kaldırmayı umuyorlardı, ancak X-4'ün deneyleri bu umudu boşa çıkardı.

<span class="mw-page-title-main">Dümen</span>

Dümen, deniz ve hava taşıtlarının sapma hareketini gerçekleştirmesine yarayan, dikey stabilize üzerindeki kumanda yüzeyi. Hidrolik ve joystick olmak üzere iki tür dümen vardır.

<span class="mw-page-title-main">Otomatik pilot</span>

Otomatik pilot, bir hava aracı, deniz aracı veya uzay aracının yolunu bir insan operatör tarafından sürekli manuel kontrol gerektirmeden kontrol etmek için kullanılan bir sistemdir. Otomatik pilotlar operatörlerin yerini almaz. Bunun yerine, otomatik pilot operatörün aracı kontrol etmesine yardımcı olarak operatörün operasyonların daha geniş yönlerine odaklanmasına imkan sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Alet uçuşu</span> (IFR) Insturment Flight Rules

Alet uçuşu, aletli uçuş veya IFR uçuş; uçak dışındaki (haricî) görsel referanslarla uçuşun tehlikeli olduğu durumlarda; uçak içindeki cihazları, göstergeleri ve seyrüsefer yardımcılarını kullanarak gerçekleştirilen uçuş. IFR, İngilizce instrument flight rules kavramının akronimidir. Alet uçuşu, havacılıkta kullanılan iki uçuş kategorisinden biridir. Bir pilotun alet uçuşu yapabilmesi için uygun lisans ve derecelere (rating) sahip olması gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Havadan erken ihbar ve kontrol</span>

Havadan erken uyarı ve kontrol, uçak, gemi ve diğer araçları uzun mesafelerde saptamak ve savaş alanında hava hareketinde komuta ve kontrol etmek için tasarlanmış bir havadan radar gözlem sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Kuyruk takımı</span>

Uçak kuyruğu veya empenaj, aynı zamanda kuyruk veya kuyruk takımı olarak da bilinen, uçuş sırasında stabilite sağlayan, uçağın arka kısmındaki bir ok üzerindeki tüylere benzer yapıdır. Terim, "bir oku yumuşatmak" anlamına gelen Fransızca kelime empenner kelimesinden türemiştir. Çoğu uçak, yalpalama ve hatve uçuş dinamiklerini ve ayrıca muhafaza kontrol yüzeylerini stabilize eden dikey ve yatay stabilize yüzeylerini içeren bir kuyruğa sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed Martin X-44 MANTA</span>

Lockheed Martin X-44 MANTA, Lockheed Martin tarafından tasarlanan, NASA ve ABD Hava Kuvvetleri tarafından incelenen konsept uçak tasarımıydı. Projede yatay ve dikey kuyruk düzlemleri olmadan tam yalpalama, yunuslama ve yuvarlanma otoritesinin fizibilitesini test etmek amaçlanmıştır. Aracın uçuş kontrolü tamamen 3D itiş vektörlemesine dayanır. Uçak tasarımı F-22 Raptor'dan türetildi ve kuyruk yüzeyleri olmayan uzatılmış bir delta kanadı içeriyordu.

<span class="mw-page-title-main">V kuyruk</span>

Havacılıka V kuyruk, geleneksel kanatçık ve yatay yüzeylerin iki yüzey setiyle değiştirildiği geleneksel olmayan bir düzenlemedir. Uçağın önünden veya arkasından bakıldığında V şeklinde bir konfigürasyondadır. Her iki yüzey hem istikamet dümeni hem de irtifa dümeni işlevlerini birleştiren menteşeli bir kontrol yüzeyidir.

<span class="mw-page-title-main">Uçan kanat</span>

Uçan kanat, kesin bir gövdeye sahip olmayan kuyruksuz sabit kanatlı bir uçaktır. Mürettebat, yük, yakıt ve ekipman tipik olarak ana kanat yapısının içinde yer alır, ancak uçan bir kanatta podlar, naceller, kabarcıklar, bomlar veya dikey stabilizeler gibi çeşitli küçük çıkıntılar olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Overhead panel</span>

Overhead panel yani baş üstü panel, İngilizce bir havacılık terimidir. Kokpit içinde pilotların üstünde olduğu için bu isim verilmiştir. Uçakta pilotların kontrol yüzeylerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Fırçasız doğru akım motoru</span>

Fırçasız doğru akım motoru, motorun her fazını bir kapalı döngü kontrolörü aracılığıyla sürmek için alternatif akım şeklinde elektrik üreten bir invertör veya anahtarlama güç kaynağı aracılığıyla doğru akım elektriğiyle çalışan senkron motorlardır. Kontrolör, motorun hızını ve torkunu kontrol eden motor sargılarına akım darbeleri sağlar. Bu kontrol sistemi, birçok geleneksel elektrik motorunda kullanılan komütatörün yerini alır.

<span class="mw-page-title-main">Hareketli parçalar</span>

Makineler hem sabit hem de hareketli parçalar içerir. Hareketli parçalar kontrollü ve kısıtlı hareketlere sahiptir.