İçeriğe atla

Stabil kripto para

Tether USDT

Stabil kripto paralar, fiyatı bir kripto para birimine, itibari paraya veya borsada işlem gören emtialara (kıymetli veya endüstriyel metaller gibi) sabitlenmek üzere tasarlandığı kripto para birimleridir.[1]

Bitcoin ve altcoinlerin fiyatları yüksek oranda birbirleriyle ilişkilidir, bu nedenle kripto para sahipleri yatırımlarını piyasadan tamamen çıkmadan veya varlığa dayalı stabil kripto para birimlerine aktarmadan fiyat düşüşlerinden kaçamazlar. Ayrıca, stabil kripto paraların iyi niyetle yönetildiklerini ve onları destekleyen varlıkları geri almak için bir mekanizmaya sahip olduklarını varsayarsak, arbitraj nedeniyle temel fiziksel varlığın değerinin altına düşmesi olası değildir.

Stabil kripto paralar, bazı ülkelerde ödeme sistemlerine ve dolayısıyla gündelik hayata giriş yapmaktadır.[2] Ayrıca stabil kripto paralar mevcut durumda, kripto paraların değerleri değişken olduğundan kripto para borsalarına ve merkeziyetsiz finans uygulamalarına girerken paranın değerini koruyabilmek için kullanılır.[1]

Üretilen İlk Stabil Kripto Paralar

BitUSD ve NuBits, üretilen ilk stabil kripto paralardır. BitUSD, 2014 yılında ABD dolarına göre istikrarlı bir değeri korumak için tasarlanmış merkezi olmayan bir stabil kripto para olarak piyasaya sürüldü. Merkezi olmayan bir kripto para borsası olan BitShares tarafından oluşturuldu ve aynı zamanda ABD dolarının değerine sabitlenmiş bir BitShares token rezervi tarafından desteklendi.

Yine 2014’te piyasaya sürülen NuBits, ABD dolarına göre sabit bir değeri korumak için tasarlanmış bir başka stabil kripto paraydı. Geleneksel kripto para birimlerine istikrarlı bir alternatif sunmayı amaçlayan merkezi olmayan bir ağ olan Nu Network tarafından oluşturuldu. BitUSD gibi, NuBits de bir varlık rezerviyle destekleniyordu.

Hem BitUSD hem de NuBits, yaratılan ilk stabil kripto paralar arasındaydı ve stabil kripto para piyasasının gelişmesinde önemli bir rol oynadı. Ancak, bazı zorluklar ile karşılaştılar ve geliştirilen bazı yeni stabil kripto paralar kadar geniş çapta benimsenmediler.[3]

Destekli Stabil Kripto Paralar

Destekli stabil kripto paralar, değerinin sabit olduğu varlığıyla ilişkilidir. Bu yüzden fiyatı, değerinin sabit olduğu emtia veya birim ile aynı oynaklığa ve riske tabidir.

İtibari Para (Fiat) Destekli Stabil Kripto Paralar

Bu tür stabil kripto paraların değeri, üçüncü bir tarafın denetlediği merkez bankası gibi bir finansal kuruluş tarafından tutulan destek para biriminin değerine dayanır. Bu ortamda, destekleyici varlığın koruyucusuna duyulan güven, stabil kripto paranın fiyat istikrarı için çok önemlidir.

İtibari para destekli stabil kripto paralar borsalarda alınıp satılabilir veya üreticiden direkt alınabilir. Stabil kripto paranın istikrarını korumanın maliyeti, yedek rezervi korumanın maliyetine ve yasal uyumluluk maliyetine, lisansları, denetçileri ve düzenleyici tarafından gerekli olan iş altyapısına sahip olma maliyetine eşdeğerdir.

İtibari para birimi tarafından desteklenen kripto para birimleri en yaygın olanıdır ve piyasaya çıkan ilk stabil kripto para türüdür. Özellikleri:

  • Değeri, sabit bir oranda bir veya daha fazla itibari para birimine (en yaygın olarak ABD doları, Euro ve İsviçre frangı) sabitlenir;
  • Değer sabitlemesi, kullanılan para biriminin emanetçisi olarak hizmet veren bankalar veya farklı finansal kurumlar aracılığıyla zincir dışında gerçekleştirilir;
  • Stabil kripto paranın desteklenmesi için kullanılan para birimi miktarı, stabil kripto paranın dolaşımdaki arzını yansıtmalıdır.[1]

İtibari para destekli stabil kripto para örnekleri:

  1. ABD doları destekli: USDT, USDC, BUSD (Binance USD)
  2. Euro destekli: EUROC (Circle), EURS

Emtia Destekli Stabil Kripto Paralar

Emtia Destekli Stabil Kripto Paraların temel özellikleri şunlardır:

  • Değerleri bir veya daha fazla metaya sabitlenir ve talep üzerine bunlar için kullanılabilir;
  • Emtia destekli stabil kripto parayı desteklemek için kullanılan emtia miktarı, stabil kripto paranın dolaşımdaki arzını yansıtmalıdır.

Emtia destekli stabil kripto para sahipleri, emtianın fiyatı oranında paralarını geri alabilirler. Stabil kripto paranın istikrarını korumanın maliyeti, emtia desteğini saklamanın ve korumanın maliyetidir.[1]

Kripto Para Destekli Stabil Kripto Paralar

Kripto para destekli stabil kripto paralar, kavramsal olarak itibari para destekli sabit paralara benzer şekilde, teminat olarak kripto para birimleriyle verilir. Bununla birlikte, ikisi arasındaki önemli fark, itibari para birimine teminatlandırma tipik olarak blokzinciri dışında gerçekleşirken, bu tür stabil kripto paraları desteklemek için kullanılan kripto para birimi veya kripto varlığı, merkezi olmayan bir şekilde akıllı sözleşmeler kullanılarak blokzincirinde yapılır.

Destek, kullanıcıların akıllı sözleşme ile kripto paralarını sisteme kilitleme yoluyla kredi almalarına izin vererek çalışır. Böylece stabil kripto paranın değerinin düşmesi durumunda, kullanıcıların borçlarını ödemesi daha değerli hale gelir ve borç ödendiğinde para biriminin dengesi kurulmuş olur. Ani fiyat çöküşlerini önlemek için, kredi alan bir kullanıcı, teminatlarının çekim değerine çok yakın düşmesi durumunda akıllı sözleşme ile tasfiye edilebilir. (likide olmak)

Kripto destekli stabil kripto paralar önemli özellikleri şunlardır:

  • Stabil kripto paranın değeri, başka bir kripto para birimi portföyü tarafından teminat altına alınır;
  • Sabitleme, akıllı sözleşmeler aracılığıyla blokzincir üzerinde yürütülür;
  • Stabil kripto paraların arzı, akıllı sözleşmeler kullanılarak blokzincir üzerinde düzenlenir;
  • Fiyat istikrarı, sadece teminatla değil, tamamlayıcı enstrümanlar ve teşviklerle sağlanmaktadır.

Bu tür stabil kripto paraların potansiyel olarak sorunlu yönü, teminat değerindeki değişiklik ve ek araçlara olan güvendir. Stabil kripto paranın karmaşıklığı ve fiyatın gerçekte nasıl sabitlendiğini anlamak kullanıcılar için zor olabileceğinden, kullanımı caydırabilir. Ayrıca son derece değişken kripto para piyasasının doğası gereği, fiyat istikrarını sağlamak için çok büyük bir teminat tutulmalıdır.[1]

Desteksiz Stabil Kripto Paralar

Desteksiz stabil kripto paraların değeri algoritmalar ile sabit tutulur ve algoritmik stabil kripto para olarak anılırlar. Bir merkez bankasının para birimini basma ve yok etme yaklaşımına benzer şekilde, sabit paranın para arzını kontrol etmek için algoritmalar kullanır. Algoritmik stabil kripto paralar, yönetimi daha zor olduğu için daha az popüler olan bir stabil kripto para türüdür.

  • Fiyat sabitleme ve ayarları blokzincir üzerinde yapılır,
  • Kripto para basmak için teminat gerekmez,
  • Değer, algoritmalar aracılığıyla arz ve talep tarafından kontrol edilir, fiyat dengelenir.

Do Kwon tarafından oluşturulan TerraUSD (UST)’nin, ABD doları ile birebir sabit tutulması amaçlanıyordu. UST, dolar tarafından desteklenmek yerine, sabit değerini başka bir Terra ağ belirteci Terra (LUNA) ile bağlantılı karmaşık bir sistem aracılığıyla tutmak için tasarlandı. Mayıs 2022'de UST’nin sabiti kırıldı ve fiyatını 10 sente düştü. LUNA ise tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 119,51$'dan "neredeyse sıfıra" düştü. Çöküş, bir hafta boyunca neredeyse 45 milyar dolarlık piyasa değerini sildi.[4]

13 Haziran 2022'de Tron'un algoritmik sabit parası USDD, ABD Doları karşısında sabit değerini kaybetti.[5]

Algoritmik stabil kripto paralar, destekli stabil kripto paralara kıyasla daha yenidir ve henüz teknolojisi deneysel süreçlerden geçtiği için daha risklidir.

Stabil Kripto Paraların Yasal Süreci

Amerika Birleşik Devletleri’nde stabil kripto paralar genellikle belirli düzenlemelere tabi değildir ancak diğer finansal araçlar için geçerli olan mevcut yasa ve yönetmeliklere tabi olabilir. ABD Milli Gelir Servisi (IRS), stabil kripto paraların vergi amaçlı olarak mülk muamelesi görebileceğini belirten bir kılavuz yayınladı ancak henüz stabil kripto paralar ile ilgili herhangi bir özel düzenleme yayınlamadı.

Avrupa Merkez Bankası (ECB) ise stabil kripto paraların gelişimini yakından takip ettiğini ve özel düzenlemelere ihtiyaç olduğunu düşündüğünü belirtti. Ancak, henüz özel bir yönetmelik çıkarılmadı.[3]

  1. ^ a b c d e "Stablecoin". 19 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2022. 
  2. ^ "Japan lets its banks and other entities issue stablecoins". 16 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2022. 
  3. ^ a b "Stablecoin Nedir?". coinotag.com. 15 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023. 
  4. ^ "Piyasaya dönen Luna'da baş döndüren hareketler". 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2022. 
  5. ^ "Terra $45 Billion Face Plant Creates Crowd of Crypto Losers". 16 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Para</span> devletçe bastırılan, üzerinde değeri yazılı kâğıt veya metalden ödeme aracı, nakit

Para, mal ve hizmetlerin değiş-tokuşu için kullanılan araçlardan en yaygın olanı. Para sözcüğü ile genellikle madenî para ve banknotlar kastedilmekle birlikte; ekonomide, vadesiz mevduatlar ve kredi kartları da parayı meydana getiren unsurlardan sayılır. Vadeli mevduat, devlet tahvili gibi değişim araçları ise para benzeri olarak değerlendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Enflasyon</span> mal ve hizmetlerin zaman içinde değerinin artması, hayat pahalılığı

Enflasyon veya parasal şişkinlik, ekonomideki mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki genel artıştır. Bu genellikle tüketici fiyat endeksi (TÜFE) kullanılarak ölçülür. Genel fiyat seviyesi yükseldiğinde, her bir para birimi daha az mal ve hizmet satın alır; sonuç olarak, enflasyon paranın satın alma gücünde bir azalmaya karşılık gelir. TÜFE enflasyonunun tersi, mal ve hizmetlerin genel fiyat seviyesinde bir düşüş olan deflasyondur. Enflasyonun yaygın ölçüsü, genel bir fiyat endeksindekinin yıllık olarak yüzde değişimi olan enflasyon oranıdır. Hanelerin karşılaştığı fiyatların hepsi aynı oranda artmadığından, bu amaçla genellikle tüketici fiyat endeksi (TÜFE) kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Döviz kuru</span> bir birim ülke parasının diğer bir ülke parası cinsinden fiyatına, değerine denir

Döviz yabancı ülkeler tarafından kullanılan para birimidir. Döviz kuru ise bir birim ülke parasının diğer bir ülke parası cinsinden fiyatına, değerine denir. Bu kavram iki taraflı bir ilişkiyi içerir, bu yüzden iki taraflı (nominal) döviz kuru olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Döviz</span> mal veya hizmetler için genel olarak kabul edilen takas aracı

Döviz, dar anlamda yabancı parayı temsil eden belgeler. Türkçede yabancı ülkelerin paralarına da döviz denmektedir. Herhangi bir ülkenin parasının, başka bir ülkenin parasına dönüştürülmesiyle ilgili işlemlere de döviz işlemi veya kambiyo işlemi denir. Döviz kelimesi Türkçeye Fransızcadaki deviseden geçmiştir. Genel olarak döviz dendiğinde milletlerarası ödemelerde kullanılan ödeme araçlarının tamamı ifade edilir.

<span class="mw-page-title-main">Amerikan doları</span> Amerika Birleşik Devletlerinin para birimi

Amerikan doları veya Birleşik Devletler doları, 1792 Para Yasası ile yürürlüğe girmiş, Amerika Birleşik Devletleri'nin resmî para birimidir. Dünya ticareti üzerinde en yaygın kullanılan para birimi olmasıyla da bilinir. Serbest dalgalanan bir para birimidir.

Bretton Woods sistemi, II. Dünya Savaşı sırasında Temmuz 1944'te ABD'nin küçük bir kasabası olan Bretton Woods'da toplanan Birleşmiş Milletler Para ve Finans konferansında ortaya çıkan iktisadi sistemdir. Bu konferansa 44 ülkenin temsilcileri katılmıştır ve bu konferansa gelen devletlerin yarısından fazlası az gelişmekte olan ülkelerdir. Ayrıca Romanya dışındaki sosyalist ülkeler fona üye olmamış ve sistemin dışında kalmışlardır. Aynı zamanda Bretton Woods sisteminin kurulma sebeplerinden biri olan 1929 yılında yaşanan ekonomik buhran ve hemen ardından gelen dünya savaşı ile ekonomisi dibe vuran ülkeler, uluslararası alanda yaşanan para değişiminin duraksama noktasına gelişi ve savaş sebebiyle ülkeler arası alım satım ticaretinin durması, uluslararası alanda tekrar parasal döngünün düzelmesi ve ekonomik istikrarın sağlanması için böyle bir sistemin kurulması amaçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Sabit kur</span>

Sabit kur, sabit döviz kuru rejimi, kambiyo kontrolü bir ekonomideki yetkili para politikası otoritesi tarafından, ülkede kullanılmakta olan yerel para birimi değerinin, daha istikrarlı veya uluslararası alanda daha yaygın olarak kullanılan bir para birimi, çeşitli para birimleri sepeti veya altın gibi değerli metallerin değerlerine sabitlendiği bir kur rejimidir.

Altın standardı, standart ekonomik hesap biriminin sabit miktarda altına dayandığı bir para sistemidir. Altın standardı, 1870'lerden 1920'lerin başlarına, 1920'lerin sonlarından 1932'ye ve ayrıca 1944'ten ABD'nin ABD dolarının altına konvertibilitesini tek taraflı olarak sonlandırıp Bretton Woods sistemine kesin olarak son verdiği 1971 yılına kadar uluslararası para sisteminin temelini oluşturdu.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası döviz piyasası</span>

Yatırım, hedging, spekülasyon amacıyla yapılan hareketlerin gerçekleştiği döviz piyasaları 24 saat açıktır. Açılış Sidney ve Tokyo'da olur, Hong Kong ve Singapur, Bahreyn ile sürer Avrupa piyasalarına geçer. Frankfurt, Zürih, Londra'dan New York, Chicago piyasalarına ve Los Angeles ve San Fransisco'ya devam eder. İşlem hacmi, dünya ticaret hacminin 50 katından fazladır. İşlemlerde ağırlık Amerikan doları, Euro ve Japon yeni üzerindedir.

<span class="mw-page-title-main">Para politikası</span>

Para politikası, hükûmetin, merkez bankasının ya da para otoritesinin, ekonomiye, para arzı yönetimi ya da döviz piyasası işlemlerini kullanmak yoluyla yön vermesidir. Para teorisi, ekonomi için en uygun (optimal) para politikasının belirlenmesini sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Reichsmark</span> Alman para birimi (1924-1948)

Reichsmark, 1924 ve 20 Haziran 1948 arası dönemde Almanya'da kullanılan para birimi. Bir Reichsmark, 100 Reichspfennig değerinde idi.

Ripple, internet aracılığıyla para göndermek için kullanılan bir iletişim protokolüdür. ABD merkezli Ripple Labs tarafından 2012 yılında geliştirilmiş sistemde Dolar ve Türk Lirası gibi fiyat para birimlerinin yanı sıra, Bitcoin ve Litecoin gibi kripto para türünden ödemelerle diğer emtiaları ve değer birimlerini destekler. Ripple; bankaların, ödeme sağlayıcılarının, dijital varlık borsalarının ve şirketlerin gelişmiş blokzincir teknolojisini kullanarak güvenli, ücretsize yakın derecede düşük işlem ücretli ve her boyutta, küresel çapta para ve değer göndermeyi mümkün hale getirmeyi hedeflemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kripto para</span> İşlemleri güvence altına almak ve mülkiyet transferini doğrulamak için defter üzerinde kriptografi kullanan dijital değişim aracı

Kripto para veya kısaca kripto, bir değişim aracı olarak çalışmak üzere, işlemleri güvence altına almak için matematiğin bir dalı olan kriptografi kullanılarak tasarlanmış bir dijital unsurdur. Kripto paralar bir nevi dijital döviz, alternatif döviz ve sanal dövizdir. Kripto varlıklar, merkezi elektronik para ve merkezi bankacılık sistemlerin aksine tümüyle merkeziyetsizlerdir. Her bir kripto para biriminin merkeziyetsizliği, umumi işlem veri tabanı olan dağıtık muhasebe defteri (ledger) olarak işlev gören bir blok zincirinden (Blockchain) gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nxt</span>

Nxt, anonim yazılım geliştiricisi BCNext tarafından 2013 yılında başlatılan açık kaynaklı bir kripto para birimi ve ödeme sistemidir. İşlemler için fikir birliğine varmak için hisse ispatı kullanılır çünkü sabit bir para tedariki vardır ve Bitcoin'in aksine madencilik yoktur. Nxt, özellikle uygulama ve finansal hizmetlerin oluşturulabileceği değişken bir platform olarak tasarlandı.

<span class="mw-page-title-main">Uniswap</span>

Uniswap, kripto para birimlerini takas etmek için kullanılan merkeziyetsiz finans protokolüdür. Uniswap aynı zamanda Uniswap protokolünü oluşturan şirketin de adıdır. Protokolün faaliyeti, akıllı sözleşmeler aracılığıyla Ethereum blok zincirindeki kripto para birimleri arasındaki otomasyonu kolaylaştırmaktır. Ekim 2020 itibarıyla, Uniswap, günlük işlem hacmine göre en büyük merkeziyetsiz borsa ve tüm borsalar içerisinde dördüncü en büyük kripto para borsası olduğu tahmin edilmektedir. Uniswap borsasının Eylül 2021 itibarıyla yaklaşık olarak günlük likit alım satım işlemleri karşılığında 4,7 milyon dolar ortalama işlem ücreti geliri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kripto para birimleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Kripto para, işlemleri güvenceye almak için kriptografi yani şifreleme kullanan, çalışma şekli nakite alternatif bir değişim aracı olarak tasarlanmış bir dijital varlık, bir sanal unsurdur. Kripto paralar bir nevi dijital döviz, alternatif döviz ve sanal döviz’dir. Kripto varlıklar, merkezi elektronik para ve merkezi bankacılık sistemlerin aksine tümüyle merkeziyetsizlerdir. Her bir kripto para biriminin merkeziyetsizliği, umumi işlem veri tabanı olan dağıtık muhasebe defteri (ledger) olarak işlev gören bir blok zincirinden (Blockchain) gelmektedir. Kripto para birimleri geleneksel anlamda para birimi olarak kabul edilmez ve bunlara emtia, menkul kıymetler ve para birimleri olarak sınıflandırma da dahil olmak üzere çeşitli işlemler uygulanmış olsa da, kripto para birimleri genellikle ayrı bir varlık sınıfı olarak görülür. Ancak, geleneksel para birimlerine kıyasla, kripto paralar, altın veya gümüş gibi fiziksel bir mal tarafından desteklenmez ve değerleri, kullanıcı ve yatırımcıların kabul ve kullanım seviyelerine ve piyasa koşullarına göre belirlenir.

<span class="mw-page-title-main">Ethereum Classic</span> kripto para

Ethereum Classic, akıllı sözleşme işlevselliğine sahip açık kaynaklı, blok zinciri tabanlı dağıtılmış bir bilgi işlem platformudur. Halka açık bir Ethereum Sanal Makinesi'nde (EVM) yürütülen işlem tabanlı durum geçişleri aracılığıyla Satoshi Nakamoto fikir birliğinin değiştirilmiş bir sürümünü destekler. Ethereum Classic, Ethereum ağının orijinal, değiştirilmemiş geçmişini korur.

USD Coin (USDC), ABD dolarına sabitlenmiş; Ethereum, Stellar, Algorand, Solana, Tron ve Hedera Hashgarph sisteminde çalışan sabit kripto para birimidir. USD Coin, Circle tarafından kurulan ve kripto para borsası Coinbase ve Bitcoin madencilik şirketi Bitmain'den üyeleri içeren Centre adlı konsorsiyum tarafından yönetilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Terra Luna</span>

Terra ya da Terra Luna, bir kripto para birimi. Terra, sabit fiyatlı küresel ödeme sistemlerine güç sağlamak için itibari (fiat) para birimlerine sabitlenmiş bir blockchain protokolüdür.

<span class="mw-page-title-main">Wrapped Bitcoin</span> Kripto para birimi

Wrapped Bitcoin veya WBTC, BitGo, Kyber Network, Ren şirketleri tarafından geliştirilen, Ethereum'un blockchain ağı ERC-20'de çalışan, Bitcoin'in değerine sabitlenmiş olarak 26 Ekim 2018'de duyurulan ve 31 Ocak 2019'da piyasaya sürülen bir kripto para birimidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.