İçeriğe atla

Sputnik Planum

Koordinatlar: 20°K 180°D / 20°K 180°D / 20; 180
Sputnik Planum
Plüton'daki Sputnik Planum'un açıklamalı haritası
Özellik türüOva
KonumTombaugh Bölgesi, Plüton
Koordinatlar20°K 180°D / 20°K 180°D / 20; 180[1]
Çap1492 km
Boyutlar1050 km × 800 km
KaşifNew Horizons
EponimSputnik 1
Başlığın diğer anlamları için Sputnik (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Sputnik Planum, Plüton'da 1.050 ila 800 km boyutlarında[2] (Hudson Körfezi'ne benzer büyüklükte) yüksek albedolu buzlu bir yayladır. Çoğu kuzey yarıkürede bulunmakta olmasına rağmen ekvatoru geçmektedir. Çoğu düzensiz çokgenlerle kaplı olan U şekilli vadilerle birbirinden ayrılmış bir yüzeye sahiptir. Çokgenler ortalamada karşıdan karşıya 33 km'dir.[2] Bâzı durumlarda U şekilli vadiler, bloklu dağlar veya tepelerle doludur ya da koyu malzeme içerir.[3]  Sputnik Planum, kalp şeklindeki Tombaugh Regio'nun batı lobunu oluşturur. Yüzeyinde süblimasyona delil teşkîl eden rüzgâr çizgileri görünmektedir.[4][5][6] Karanlık çizgiler birkaç kilometre uzunluğunda olup hepsi aynı yöndedirler.[3] Yayla, aynı zamanda büyük ihtimalle süblimasyonun meydana getirdiği çukurlar ihtiva eder.[3]  Sputnik Planum (Sputnik Düzlemi), adını Dünya'nın ilk yapay uydusundan almıştır. Planumda New Horizons tarafından tespit edilebilir hiçbir krater olmadığından yüzeyin 10 milyon yıldan daha genç olması gerektiği sonucuna varılmıştır.[7]

Bileşimi

Yaylayı birleştiren buzun esasen azot buzu olduğu, daha küçük bir kısmınınsa karbon monoksit ve metan buzu tarafından meydana getirildiği düşünülse de nisbî oranları kesin olarak bilinmemektedir.[8]  Plüton'nun çevre sıcaklığında (38 K (-235 °C; -391 °F)) azot ve karbon monoksit buzları daha yoğun ve daha az sert olduğundan dondurma benzeri akışları mümkündür; azot buzu, bu şartlarda en uçucu olan buzdur.[2]

Konveksiyon hücreleri

Sputnik Planum ve çevresinin (bağlam) konveksiyon hücre marjları siyah çizgilerle gösterilen jeolojik haritası.

Çokgensel yapı, dahilî ısıyla meydana gelip hücrelerin merkezlerinden yukarı yükselip yayılan, sonra hücre çeperlerinde batan azot/karbon monoksit buzunun konveksiyonuna işaret eder. Konveksiyon hücreleri, en yüksek yerleri merkezleri olacak şekilde 100 m kadar dikey yükseklik farklılıkları vardır.[9][10] Azot buzunun konveksiyon hücrelerini modellemede derinliklerinin, genişliklerinin yaklaşık olarak onda biri ya da planumun çoğu için 3–4 km kadar olduğu ve yılda en fazla takriben 7 cm'lik bir akışı olduğunu göstermektedir.[2] Hücreler geliştikçe hücre marjları kapalı ve terk edilmiş hâle gelebilir (İng. pinched off and abandoned).[9]

Planumun görüntülerindeki görünür buz akışının diğer bariz göstergeleri, (Tombaugh Regio'nun sağ lobu olan) komşu doğu dağlık bölgeden muhtemelen oradaki azot buz birikimine reaksiyon olarak[8]  ovaya akan vadi tipi buzullar olduğu gibi planumdan bitişik çöküntülerin içine akıp onları dolduran buzlar da örnek olarak gösterilebilir. Planumun çok sayıda bloklu (bir tarafından öbür tarafa bir ilâ birkaç kilometre tutan) tepeleri olup bunların hücre kenarlarında 20 km'ye kadar varan şeklî kümeleşmeleri bulunmaktadır; bunlar buzul akışı ile planumun üzerinde hareket ettirilen ve daha sonra konveksiyon ile oluklar içinde toplanan su buzu kabuğundan ayrılmış parçalar olabilirler.[2] Bâzı durumlarda tepeler, buzulların giriş yolları boyunca zincirler oluşturur gibi görünüyor ve ayrıca konveksiyon olmayan bölgelerde, azot buzunun çok sığ olduğu yerlerde takılıp kalabiliyor.[11]

Planumda kırılmalardan ve azot buzunun süblimasyonundan kaynaklandığı düşünülen çeşitli çukurlar vardır; bu çukurlar da konveksiyon hücrelerinin civarında toplanır.[2] Genellikle buz süblimasyonunda geriye kalan tolinlerden veya çukurların buzu tamamen delmiş olması durumunda altındaki koyu renk zeminden dolayı çukurların dipleri koyu renktir. Konveksiyon hücrelerinin belirgin olmadığı planum bölgelerinde çukurlar daha çoktur.

Sınırlayan dağlar

Sputnik Planum, kuzeybatısında üzerine muhtemelen bitişik su buzu yaylalarının çökmesiyle meydana gelmiş kaotik bloklardan müteşekkil el-İdrîsî Dağları ile sınırlıdır.[2]

Sputnik Planum, güneybatısında yüzey üzerinden 1,6 km yükselen Hillary Montes[12] ve yüzey üzerinden 3,4 km yükselen daha güneydeki Norgay Montes[13] ile sınırlanmıştır. Bu dağların aynı zamanda kaotik, bloklu görünümleri vardır. Dağlar, 29 Mayıs 1953 tarihinde Dünya'nın en yüksek zirvesi olan Everest Dağı'na ulaşan ilk dağcılar olan Yeni Zelandalı Sir Edmund Hillary ve Nepalli Şerpa Tenzing Norgay'ın anısına adlandırılmışlardır.[14] Düzlükteki bâzı tepe grupları uzay araçlarına, mesela uzaya ilk fırlatılan Brezilya uydusu "Coleta de Dados" şerefine adlandırılmışlardır.[15]

Hemen Norgay Montes (bağlam)'in güneybatısında, merkezî bir çukuru olan büyük dairesel Wright Mons bulunmaktadır. Bu dağ, muhtemel bir buz yanardağı olarak belirlenmiştir.[16][17]

Menşei

Sputnik Planum, sonradan uçucu buzlarla dolan bir çarpış havzası olarak meydana gelmiş olabilir.[2]

Galeri

  • Sputnik Planum'un komposit resmi
    Sputnik Planum'un komposit resmi
  • Pluto'da donmuş karbon monoksit, Sputnik Planum'da yoğunlaşmıştır (kısa kontürler daha yüksek seviyeleri temsil eder)
    Pluto'da donmuş karbon monoksit, Sputnik Planum'da yoğunlaşmıştır (kısa kontürler daha yüksek seviyeleri temsil eder)
  • Sputnik Planum - yakın çekim görüntülerinin mozaiği[4][5][6]
    Sputnik Planum - yakın çekim görüntülerinin mozaiği[4][5][6]
  • Tombaugh Regio'nun görünümü (Plüton'un 'Kalbi'). Sağdaki parlak beyaz yayla, Sputnik Planum'dan atmosfere ile taşınan nitrojen ile kaplanmış olup (solda) daha sonra buz olarak birikmiş olabilir.
    Tombaugh Regio'nun görünümü (Plüton'un 'Kalbi'). Sağdaki parlak beyaz yayla, Sputnik Planum'dan atmosfere ile taşınan nitrojen ile kaplanmış olup (solda) daha sonra buz olarak birikmiş olabilir.
  • El-İdrîsî Montes'in kenarından Sputnik Planum kuzey 'kıyısı' boyunca yakından görünümü.
    El-İdrîsî Montes'in kenarından Sputnik Planum kuzey 'kıyısı' boyunca yakından görünümü.
  • Konveksiyon hücre marjlarını temsil eden güney Sputnik Planum (bağlam)'daki oluklar. Sol alttaki oluklardaki karanlık noktalar çukurlardır.[18]
    Konveksiyon hücre marjlarını temsil eden güney Sputnik Planum (bağlam)'daki oluklar. Sol alttaki oluklardaki karanlık noktalar çukurlardır.[18]
  • Azot buzunun bitişik çöküntülere akıp doldurduğu öne sürülen Kuzey Sputnik Planum'u (bağlam).
    Azot buzunun bitişik çöküntülere akıp doldurduğu öne sürülen Kuzey Sputnik Planum'u (bağlam).
  • Muhtemelen azot buzundan müteşekkil buzulların Sputnik Planum'un (bağlam) doğu tarafına bitişik arazilerdeki vadilerden akışı; kırmızı oklar vadi genişliklerini, mavi oklar belirgin azot akımı cephesini gösterir
    Muhtemelen azot buzundan müteşekkil buzulların Sputnik Planum'un (bağlam) doğu tarafına bitişik arazilerdeki vadilerden akışı; kırmızı oklar vadi genişliklerini, mavi oklar belirgin azot akımı cephesini gösterir
  • Arkadan aydınlatmalı şekilde görüntülenmiş (bağlam), Sputnik Planum'un doğu kenarına akan azot buzu buzulları; vadiler 3 ila 8 km genişliğindedir
    Arkadan aydınlatmalı şekilde görüntülenmiş (bağlam), Sputnik Planum'un doğu kenarına akan azot buzu buzulları; vadiler 3 ila 8 km genişliğindedir

Hareketli videolar

Kaynakça

  1. ^ Blue, Jennifer. "Sputnik Planum". Gazetteer of Planetary Nomenclature. USGS Astrogeology Research Program.
  2. ^ a b c d e f g h Lakdawalla, Emily (21 Aralık 2015). "Pluto updates from AGU and DPS: Pretty pictures from a confusing world". The Planetary Society. 24 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2016. 
  3. ^ a b c Gary, Stuart. "NASA'S New Horizons discovers frozen plains in the heart of Pluto's 'Heart'". Erişim tarihi: 27 Temmuz 2015. []
  4. ^ a b "New high-resolution images show Pluto's 'icy, frozen plains'". TheVerge.com. 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015. 
  5. ^ a b "New Horizons". Pluto.jhuapl.edu. 20 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015. 
  6. ^ a b Staff (17 Temmuz 2015). "NASA – Video (01:20) – Animated flyover of Pluto's icy mountain and plains". NASA & YouTube. 26 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015. 
  7. ^ Marchis, F.; Trilling, D. E. (20 Ocak 2016). "The Surface Age of Sputnik Planum, Pluto, Must Be Less than 10 Million Years". PLOS ONE. 11 (1). ss. e0147386. doi:10.1371/journal.pone.0147386. 
  8. ^ a b Umurhan, O. (8 Ocak 2016). "Probing the Mysterious Glacial Flow on Pluto's Frozen 'Heart'". blogs.nasa.gov. NASA. 19 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2016. 
  9. ^ a b Keeter, B. (11 Ocak 2016). "'X' Marks a Curious Corner on Pluto's Icy Plains". NASA. 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2016. 
  10. ^ Kornfeld, L. (9 Ocak 2016). "New high-resolution images show ice flow on Pluto's surface". Spaceflight Insider. 31 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2016. 
  11. ^ "Pluto's Mysterious, Floating Hills". New Horizons mission web site. Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory. 4 Şubat 2016. 7 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2016. 
  12. ^ "NASA's New Horizons Discovers Exotic Ices on Pluto". SciNews.com. 24 Temmuz 2015. 18 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2015. 
  13. ^ Staff (18 Temmuz 2015). "APOD: 2015 July 18 – Fly Over Pluto". NASA. 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2015. 
  14. ^ Pokhrel, Rajan (19 Temmuz 2015). "Nepal's mountaineering fraternity happy over Pluto mountains named after Tenzing Norgay Sherpa - Nepal's First Landmark In The Solar System". The Himalayan Times. 13 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2015. 
  15. ^ "Brasil recebe nomenclatura em Plutão". GOASA. 2 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2016. 
  16. ^ "At Pluto, New Horizons Finds Geology of All Ages, Possible Ice Volcanoes, Insight into Planetary Origins". New Horizons News Center. The Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory LLC. 9 Kasım 2015. 18 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2015. 
  17. ^ Witze, A. (9 Kasım 2015). "Icy volcanoes may dot Pluto's surface". Nature News and Comment. Nature Publishing Group. 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2015. 
  18. ^ Chang, Kenneth (17 Temmuz 2015). "Pluto terrain yields big surprises in New Horizons images". New York Times. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2015. 

Notlar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Plüton</span> Cüce gezegen

Plüton, Kuiper Kuşağı'nda bulunan bir cüce gezegendir. Güneş Sistemi'nde bilinen en büyük cüce gezegen ve Neptün ötesi cisim ve doğrudan Güneş etrafında dolanan en büyük on altıncı cisimdir. 2006 yılına dek gezegen olarak sınıflandırılmaktaydı. Plüton, bünyesinde birçok cisim barındıran Kuiper Kuşağı'nın en belirgin üyelerinden biridir.

Neptün ötesi cisim Güneş Sistemi'nde bulunup ortalama yörüngesi Neptün'ün yarı büyük ekseninden daha büyük olan küçük gezegenlerin genel ismidir. Uzayın bu bölümünde kalan Kuiper kuşağı, Oort bulutu ve dağınık disk cisimleri bu kategoridendir.

<span class="mw-page-title-main">Buzul</span> büyük kar ve buz kütlesi

Buzul, dağ zirvelerinde yaz kış erimeyen ve yer çekiminin etkisiyle yer değiştiren büyük kar ve buz kütlesidir. Eğimli arazilerde yıllar boyunca biriken kar kütlesinin önce buzkar, sonra da buza dönüşmesiyle oluşur. Buzullar okyanuslardan sonra dünya üzerindeki ikinci büyük su deposu ve en büyük tatlı su deposudur, tatlı suyun % 98,5'ini oluştururlar. Hemen hemen her kıtada buzullara rastlanır. Dünya'nın belirli bölgeleri, bütün yıl erimeyen ve "buzul" adını alan buzlarla kaplıdır. Bunlar kutup bölgeleriyle yüksek dağların tepeleridir. Buzul oluşabilecek bölgenin deniz yüzeyinden yüksekliği, enlemin artmasıyla azalır. Ekvator yakınlarında 0° enlem çevresinde buzullara rastlamak için Runewenzorilerin 4.400 m yüksekliğine çıkmak gerekirken, Alplerde (45°) 2500 m'ye, Norveç'te (60°) 1500 m'ye çıkmak yeterlidir. Kutupta buzullara deniz yüzeyinde rastlanır.

<span class="mw-page-title-main">Vadi</span> coğrafyada tepeler arasındaki alçak alan

Vadi ya da koyak, akarsuyun içinde aktığı, kaynaktan ağıza doğru sürekli inişi bulunan ve birkaç kilometre ile binlerce kilometre arasında olabilen coğrafi alandır. Kısaca vadi, iki dağın arasında zamanla oluşan çukurluktur. Vadiler, akarsuların yaptığı aşınmayla yanlamasına, derinlemesine gelişir. Genellikle dağ ya da tepelerle çevrelenirler.

<i>New Horizons</i>

New Horizons NASA tarafından yürütülen bir insansız uzay uçuşu görevidir. Cüce gezegen Plüton ve uydularına uçuş yapan ilk uzay aracıdır. 19 Ocak 2006'da başarıyla fırlatılmıştır. 28 Şubat 2007 saat 5:43:40 UTC'da Jüpiter'in yanından geçen New Horizons 'ın Güneş Sistemi' ni terk etmeden önce Temmuz 2015'te Plüton'a en yakın noktadan geçerek gezegenin yapısı ve atmosferini incelemiştir. Ayrıca, Plüton'un kaşifi Clyde Tombaugh'un küllerinin bir kısmı bu insansız uzay aracının içindedir. Uzay aracı New Horizon 6 Aralık 2014 tarihinde bekleme modundan uyanarak Dünya'ya sinyal göndermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Charon (uydu)</span> Küçük gezegen Plütonun en büyük doğal uydusu

Charon, cüce gezegen Plüton'un bilinen beş doğal uydusunun en büyüğüdür. Ortalama yarıçapı 606 km (377 mi) olan Charon, Plüton, Eris, Haumea, Makemake ve Gonggong'dan sonra bilinen altıncı büyük Neptün ötesi cisimdir. 1978 yılında James Christy tarafından Washington, DC'deki Amerika Birleşik Devletleri Deniz Gözlemevi'nin Flagstaff İstasyonu'nda (NOFS) çekilen fotoğraf plakaları kullanılarak keşfedildi. Plüton'un diğer uyduları Nix ve Hydra'nın 2005 yılında, Kerberos'un 2011 yılında ve Styx'in ise 2012 yılında keşfinden sonra (134340) Pluto I olarak da tanımlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hydra (uydu)</span>

Hydra Plüton'un uzaklık olarak beşinci ve en dıştaki doğal uydusudur. Çapı yaklaşık 51 kilometredir. Nix uydusundan sadece biraz daha büyük olan Hydra; Plüton'un ikinci en büyük uydusudur.

<span class="mw-page-title-main">Kerberos (uydu)</span> Plütonun uydusu ve dört uydudan biridir

Kerberos, en uzun ekseninde yaklaşık 19 kilometre boyunda olan Plüton'un küçük bir doğal uydusudur. Plüton'un keşfedilen dördüncü doğal uydusuydu ve varlığı 20 Temmuz 2011'de ilan edildi. Temmuz 2015'te New Horizons uzay aracı tarafından Plüton ve diğer dört uydusuyla birlikte görüntülendi. Kerberos'un New Horizons görevinde elde edilen ilk görüntüsü 22 Ekim 2015'te kamuoyuna açıklandı.

<span class="mw-page-title-main">Plüton Sistemi</span>

Plüton, 5 uyduya sahiptir. En büyüğü Charon'dur. Charon ve Plüton arasındaki mesafe, Güneş Sistemi'nde bilinen bütün gezegen-uydu ya da cüce gezegen-uydu arasındaki mesafeden çok daha küçüktür. Diğer uyduları Nix, Hydra, Kerberos ve Styx'tir. Bunlar, Charon'a göre daha küçüktür.

<span class="mw-page-title-main">Styx (uydu)</span> Plütonun en küçük doğal uydusu

Styx, Plüton'un en küçük doğal uydusudur. Keşfiyle 11 Temmuz 2012'de açıklanan Styx, New Horizons uzay aracı tarafından Temmuz 2015'te, Plüton ve gezegenin diğer uydularıyla birlikte görüntülenerek tek bir fotoğrafı çekildi. Gezegene en yakın ikinci uydu olup keşfi Temmuz 2011'de açıklanan Kerberos'un ardından gezegenin keşfedilen beşinci uydusudur. En uzun ekseninin uzunluğu yaklaşık 16 km olan Styx'in yörünge periyodu 20,1 gündür.

<span class="mw-page-title-main">Plüton'un jeolojik özellikleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Uluslararası Astronomi Birliği, Plüton'un yüzey özelliklerine aşağıdaki temalardan kaynaklanan kalıcı isimler verilmesine karar verdi: kâşifler, uzay görevleri, uzay araçları, bilim adamları ve mühendisler; hayalî kâşifler, gezginler, gemiler, hedefler ve kökenler; keşifleri hayal etmiş yazarlar ve sanatçılar; kurgusal yeraltı dünyaları, yeraltı varlıkları ve yeraltına gitmiş gezginler.

<span class="mw-page-title-main">Plüton'un jeolojisi</span> Küçük gezegen Plütonun yüzeyinin, kabuğunun ve iç kısmının bilimsel çalışması

Plüton'un jeolojisi Plüton yüzeyi, kabuğu ve iç yapısının karakteristiklerinden meydana gelir. Dünya'dan Plüton'un mesafesi fazla olduğundan cüce gezegeni Dünya'dan derinlemesine incelemek zordur. Bu sebeple Plüton ile ilgili birçok detay, New Horizons'un Plüton Sistemi içinden geçmesiyle 14 Temmuz 2015 ve sonrasına kadar bilinemedi.

<span class="mw-page-title-main">Plüton'un coğrafyası</span>

Plüton'un coğrafyası Plüton ile ilgili bölgelerin sınırlarının çizilmesini ve karakterizasyonu gerektirir. Plüton coğrafyası ağırlıklı olarak Dünya'da fizikî coğrafya adı verilene odaklanmıştır; yani Plüton üzerindeki fiziksel özelliklerin dağılımı ve kartografik temsillerini konu alır. 14 Temmuz 2015 tarihinde New Horizons uzay aracı Plüton'a uçan ilk uzay aracı olmuştur. Gök cisminin yanındanki kısa geçişi sırasında New Horizons, detaylı coğrafî ölçümler ve Plüton ile uydularının rasatını yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Plüton'un atmosferi</span>

Plüton'un atmosferi, cüce gezegenin etrafını saran bir gaz tabakasıdır. Genelde Plüton'un yüzeyinde buzlarıyla dengede olan azot (N2), metan (CH4) ve karbon monoksit (CO) gazlarından meydana gelen ince bir atmosferdir. Yüzey basıncı 0,65 ilâ 2,4 Pa (6,5 ilâ 24 μbar) arasında olup kabaca Dünya'daki atmosfer basıncınin 1/1.000.000 ilâ 1/100.000'idir. Plüton'un eliptik yörüngesinin atmosferi üzerinde büyük ölçüde etkilediği tahmin edilmektedir: Plüton Güneş'ten uzaklaştıkça atmosferinin yavaş yavaş donması gerekir. Plüton, Güneş'e daha yakınken Plüton'un sert yüzeği ısınır ve böylece buzlar süblimleşir. Terin cilt üzerinde buharlaşmasıyla vücudu serinletmesi gibi bu süblimasyonla bir nevî zıt sera etkisi görülür.

<span class="mw-page-title-main">486958 Arrokoth</span>

486958 Arrokoth (geçici atama 2014 MU69; eski takma adı Ultima Thule), Kuiper Kuşağı'nda bulunan bir Neptün ötesi cisimdir. Arrokoth, NASA uzay sondası New Horizons'un 1 Ocak 2019 tarihinde uçuş yaparak bir uzay aracı tarafından ziyaret edilen Güneş Sistemi'ndeki en uzak ve en ilkel cisim olmuştur. Arrokoth, iki gezegenimsi cisimden oluşan, 36 km (22 mi) uzunluğunda bir kontak ikilidir. Bu iki cisim, 21 ve 15 km (13 ve 9 mi) çaplarındadır ve büyük eksenleri boyunca birleşik bir yapıdadır. Yörünge süresi yaklaşık 298 yıl olan ve düşük bir yörünge eğikliği ve dış merkezliğe sahip olan Arrokoth, soğuk klasik Kuiper Kuşağı cismi olarak sınıflandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Hillary Montes</span> Plütonun yüzeyi üzerinden 1,6 kmye ulaşmış dağlar

Hillary Montes cüce gezegen Plüton'un yüzeyi üzerinden 1,6 km'ye ulaşmış dağlardır. Norgay Montes'un kuzeybatısında, Sputnik Planum'un güneybatı sınır bölgesinde, Tombaugh Bölgesi'nin güneyinde bulunur. Hillary Montes, ilk defa 14 Temmuz 2015 tarihinde New Horizons uzay aracı tarafından görüntülenip NASA tarafından 24 Temmuz 2015 tarihinde haber verilmiştir. Dağlar, 29 Mayıs 1953 tarihinde Dünya'nın en yüksek zirvesi olan Everest Dağı'na çıkan Yeni Zelandalı dağcı Sir Edmund Hillary, ve onunla beraber gelen Nepalli dağcı Şerpa Tenzing Norgay'e göre adlandırılır.

Bu, Güneş Sistemi'ndeki en yüksek dağların bir listesidir. Liste, önemli dağların tespit edildiği tüm gök cisimlerini içermektedir. Bazı gök cisimleri için farklı ölçüm türlerinde farklı zirveler verilmiştir. Güneş sisteminin en yüksek dağı, muhtemelen Mars'taki 21,9 ila 26 km yüksekliğindeki büyük kalkan volkanı Olympus Mons'tur. Vesta asteroidi üzerindeki Rheasilvia'nın merkezi zirvesi de, zirveden tabana kadar 20 ila 25 km arasında tahmin edilen yüksekliğiyle en yüksek adaylardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Buzul yarığı</span>

Buzul yarığı, bir buz tabakasında veya buzulda bulunan derin bir çatlak veya yarıklardır. Plastik bir alt tabakanın üstündeki iki yarı sert parçanın farklı hareket oranları olduğunda oluşacak kesilme stresiyle bağlantılı hareket ve ortaya çıkan stresin bir sonucu olarak kıvrımlar oluşur. Kayma gerginliğinin ortaya çıkan yoğunluğu yüz boyunca kırılmaya neden olur.

<span class="mw-page-title-main">Mark R. Showalter</span> araştırmacı

Mark Robert Showalter, Amerikalı astronom ve SETI Enstitüsü'nde Kıdemli Araştırma Bilimcisi. Altı doğal uydu ve üç gezegen halkasının keşfinde önemli rol oynamıştır. NASA'nın Gezegensel Veri Sistemi Halkalar Düğümü'nün Baş Araştırmacısı ve Cassini-Huygens'in Satürn görevinde yardımcı araştırmacıdır ve Plüton'a yapılan New Horizons göreviyle yakın bir şekilde çalışmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hörgüç kaya</span>

Buzul biliminde hörgüç kaya, bir buzulun ilerlemesiyle oluşan bir kaya oluşumudur. Buzulun alttaki ana kaya üzerinden geçişi, sık sık kayanın "stoss" tarafında aşınma ve "lee" tarafındaki parçalanma sonucu asimetrik erozyon biçimlerine neden olur. Bazı jeologlar bu terimi bir metreden birkaç yüz metreye kadar olan ölçeklerdeki yer şekilleriyle sınırlandırmaktadır ve daha büyük öğeleri kayalık ve kuyruk olarak belirtirler.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.