Sputnik programı yapay uyduların uygulanabilirliğini deneyip göstermek için 1950' lerin son yıllarında Sovyetler Birliği tarafından yürütülmüş bir dizi insansız uzay uçuşudur. Sputnik kelimesi Rusçada uydu veya yoldaş anlamındadır
Uzay Yarışı, Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasında 20. yüzyılın ikinci yarısında gerçekleşen resmî olmayan uzay rekabetidir. Kökeni, II. Dünya Savaşı'ndan sonra iki ülke arasında balistik füze temelli nükleer silahlanma yarışına dayanmaktadır. Uzaya uydu, roket ve sonda yollamak, insan göndermek; Ay'a insan indirmek gibi çabalar içermektedir. Bu yarış, aynı zamanda ABD ile SSCB arasındaki Soğuk Savaş'ın (1947–1991) bir parçasıdır. Uzay Yarışı, yapay uyduların öncü fırlatmalarını, Ay'a, Venüs'e ve Mars'a yollanan robotik uzay sondalarını ve alçak Dünya yörüngesinde ve nihayetinde Ay'da insanlı uzay uçuşunu getirmiştir.
Sputnik 1, Dünya'nın ilk yapay uydusu. Sputnik serisinden ilk uzay aracı. SSCB tarafından 4 Ekim 1957'de yörüngeye oturtuldu. Sputnik 1'in uzaya gönderilmesi soğuk savaş yıllarında gerçekleşti ve süper güçler arasında yeni bir rekabet olan Uzay Yarışı'nı başlattı.
Sputnik Krizi, 4 Ekim 1957´de Sovyetler Birliği´nin uzaya fırlattığı Sputnik yapay uydusunun ardından ABD ve SSCB arasında yaşanan kriz. Uzay Yarışı bu krizle başlamıştır.
Uzay aracı ya da uzay gemisi, Dünya'nın atmosferi dışında, özellikle dış uzayda çalışmak üzere tasarlanmış araç ya da makinedir. Uzay araçları insanlı ya da insansız olabilir. Bir uzay aracı telekomünikasyon, Dünya'nın gözlemlenmesi, meteoroloji, yolbul, uzay kolonizasyonu, gezegen keşfi, uzay turizmi, uzay savaşımı, uzay ortamında insan ve kargo taşınması gibi görevler için yapılmış olabilir. Bu tanım aynı zamanda yapay uyduları da kapsamaktadır.
Haberleşme uyduları iletişim amacıyla uzayda konuşlu olan suni uydular. Günümüzde haberleşme uyduları Yersabit Yörünge, Molniya Yörünge ve Alçak Kutupsal Yörüngelerde konumludurlar.
İnsanlı Ay yolculukları, ilk defa 20. yüzyılda Uzay Yarışı'nın bir parçası olarak 1969–1972 yılları arasında Apollo Projesi kapsamında Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı NASA tarafından gerçekleştirilmiştir. Ay yüzeyine yapılan ilk başarılı insansız görev, 1959 yılında Sovyetler Birliği tarafından gerçekleştirilen Luna 2 görevidir. Luna 2, Ay yüzeyine ulaşan ilk insan yapımı nesne olmuştur. ABD ise Aralık 1968'de Apollo 8 ve Mayıs 1969'da Apollo 10 görevleri kapsamında Ay yörüngesine mürettebatlı yolculuklar yapmış, 20 Temmuz 1969'da da Apollo 11 göreviyle insanları Ay yüzeyine ulaştırmayı başarmıştır. Apollo 11 mürettebatından Neil Armstrong Ay'a ayak basan ilk insan, Buzz Aldrin de ikinci insan olmuştur. Devam eden yıllarda ABD, Ay'a beş insanlı görev daha göndermiştir ve toplam 12 astronot Ay yüzeyinde yürümüştür. 19 Aralık 1972'de çalışmalarını tamamlayan Apollo 17; Ay'a giden son insanlı görev, astronot Eugene Cernan da Ay'a ayak basan son insan olmuştur. Sonraki yıllarda Uzay Yarışı'nın hız kaybetmesiyle birlikte insanlık bir daha Ay'a gitmemiştir.
Yapay uydular, insanoğlunun geliştirip Dünya'nın veya başka gezegenlerin yörüngesine yerleştirdiği uydulardır. Bu uydular genellikle yarı-bağımsız bilgisayar kontrollü sistemlerdir.
Uzay teknolojisi; uzay bilimi araştırmaları veya havacılık endüstrisi tarafından uzay uçuşları, uydular ve uzayın keşfi konularında kullanılmak üzere geliştirilen teknolojiler. Uzay teknolojisi kavramının içine uzay aracı, yapay uydular, uzay istasyonları ve destek altyapısı, ekipman ve prosedürler ile uzay savaşı konuları girmektedir. Uzayda çalışma yapmak; yeni aletler ve teknikler, kısacası yeni teknolojiler gerektirmektedir. Hava tahmini, uzaktan algılama, GPS sistemleri, dijital uydu ve bazı uzak-mesafe iletişim sistemleri gibi günlük olarak kullanılan hizmetler uzay teknolojisi altyapısına bağımlıdırlar. Bilimler arasında özellikle astronomi ve yer bilimleri uzay teknolojilerinden faydalanmaktadır. Uzay ile ilgili girişimler tarafından üretilen ya da daha da geliştirilen yeni teknolojileri genellikle kısa sürede diğer ekonomik aktiviteler tarafından tüketilmeye başlar.
Sputnik 2, dünya yörüngesine fırlatılan ikinci uydu. Sovyetler Birliği tarafından 3 Kasım 1957 tarihinde fırlatılan uydu, uzaya çıkan ilk canlı olan Layka adında bir köpek taşımaktaydı. 500 kg ağırlığındaki uydu, 4 metre uzunluğunda ve çapı 2 metreydi. Uyduda ayrıca radyo vericileri, bir telemetri sistemi, bir programlama ünitesi, kabin için bir yenileme ve ısı kontrol sistemi ve bilimsel ekipmanlar bulunuyordu. Ayrı ve mühürlenmiş bir bölmeye ise Layka yerleştirilmişti.
Sputnik 3, Baykonur Uzay Üssü'nden 15 Mayıs 1958 tarihinde fırlatılan Sovyet uydusu. Bu uydu'nun amacı atmosfer ile uzayı incelemek ve jeofizik bilimine katkıda bulunmak için bilimsel ekipmanlarını kullanmaktı. Uydu 6 Nisan 1960 tarihine kadar yörüngede kalmış ve sonrasında atmosfere girerek yanmıştır.
Uzay araştırmaları, uzay teknolojisi kullanılarak uzayın keşfi ve incelenmesidir. Uzayın fiziksel keşfi hem insanlı uzay araçları ile hem de uzaktan yönetilen robot uzay gemileriyle yapılmaktadır.
Casus uydu veya diğer adıyla keşif uydusu, yer gözlem uydusu veya iletişim uydusu gibi geliştirilmiş ve askerî ve/veya istihbarat donanım ve uygulamaları içeren bir yapay uydu türüdür. Esasen uzay teleskopları gibi fakat farklı bir görüntü mekanizmasıyla uzaya doğru değil yeryüzüne doğru görüş alanına sahiptir. İlk nesil casus uyduları uzay yarışı ile 60'ların teknolojisiyle geliştirilen, sadece fotoğraf çekebilen uydulardı. Fotografik film malzemesi yeryüzüne indirilerek keşif görüntüleri elde edilmişti.
Yer gözlem uydusu Dünya yörüngesinden gözlem yapmak için özel olarak tasarlanmış casus uydu benzeri ancak çevresel izleme, meteoroloji, harita hazırlama gibi askeri olmayan kullanımlar için tasarlanmış bir yapay uydu türüdür.
Sovyetler Birliği'nin uzay programı, 1930'lu yıllardan 1991'de dağılıncaya kadar eski Sovyetler Birliği (SSCB) tarafından yürütülen roket ve uzay keşif programlarından oluşuyordu. Altmış yıllık geçmişi boyunca, bu öncelikle sınıflandırılmış askeri program, uzay uçuşlarında bir takım öncü başarılar göstermişti, bunlar; ilk kıtalararası balistik füze (R-7), ilk uydu, Dünya yörüngesine ilk canlı taşıma görevi, uzayda ve Dünya yörüngesinde ilk insan, uzayda ve yörüngedeki ilk kadın, ilk uzay yürüyüşü, Ay'la ilk çarpışma, Ay'ın karanlık tarafının ilk görüntüsü ve insansız olarak Ay'a yumuşak iniş, ilk uzay gezgincisi, otomatik olarak ayıklanan ve Ay'dan Dünya'ya getirilen ilk Ay örneği ve ilk uzay istasyonundan oluşmaktadır. İlk gezegenler arası sondalar, kayda değer başka kayıtlar içeriyordu: Venera 1 ve Mars 1, sırasıyla Venüs ve Mars'a uçmuş, Venera 3 ve Mars 2, ilgili gezegen yüzeyi ile çarpışmış ve Venera 7 ve Mars 3 bu gezegenlere yumuşak iniş yapmıştır.
Uzayın Fethi Anıtı, 1964 yılında Moskova'da Sovyetler Birliği'nin uzay çalışmalarındaki başarıları anısına dikilen anıt. Rusya Fuar Merkezi'nin ana girişinin ileri bölgesinde yer alan ve titanyumdan yapılan anıt 77° eğiminde ve 107 metre yüksekliğindedir. Hemen önünde Kozmonotlar Anıt Müzesi yer alır.
Türkmenistan Ulusal Uzay Ajansı, Türkmenistan'ın uzay araştırma programlarını bilimsel ve ticari hedeflerle koordine eden bir hükûmet organıdır. 2011'de kurulmuştur.
Sovyetler Birliği posta pulları, Sovyetler Birliği'nde 1923–1991 yılları arasında çıkarılan posta pullarını kapsamaktadır. Moskova merkezli pullar genellikle Rusça yazılı olarak basılırdı. Sovyet pulları; konusu itibarıyla büyük ölçüde dünyanın ilk sosyalist devletinin tarihi, Sovyet politikası, ekonomisi ve kültürü gibi konuları ele almaktaydı.
Uydu görüntüleri, dünyada devletler ve işletmeler tarafından işletilen görüntüleme uyduları tarafından toplanan Dünya'nın görüntüleridir. Uydu görüntüleme şirketleri, Apple Haritalar ve Google Haritalar gibi işletmelere ve hükûmetlere lisans vererek görüntüleri satar.
Proje A119, 1958'de Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri tarafından geliştirilen çok gizli bir projeydi. Sovyetler Birliği 4 Ekim 1957'de Sputnik 1'in fırlatılmasıyla Uzay Yarışı'nda erken bir liderliğe yükseldi ve bu da Uzay Yarışı'nın başlangıcı için ilham kaynağı oldu. Sovyetler ilk uydularını fırlattıktan sonra ABD kaybediyordu. Uzay yarışını kaybetmemek için ABD karıştırma moduna geçti ve kendi uydusu Explorer 1'i fırlattı. 1959 yılında çalışmalarına başlanan Proje A-119; aya nükleer bir üs kurmayı ve gerekirse ayı nükleer bombayla patlatmayı içeriyordu Proje, Ocak 1959'da Hava Kuvvetleri tarafından, fırlatmada bir sorun çıkması durumunda nüfus için risk korkusuyla iptal edildi. Proje lideri Leonard Reiffel tarafından belirtilen bir diğer faktör, gelecekteki ay araştırma projelerini ve kolonileşmeyi etkileyecek nükleer serpintinin olası etkileriydi