İçeriğe atla

Spor tırmanışı

Spor tırmanışı bir tür kaya tırmanışıdır. Sporcular kayalara çakılmış emniyet malzemelerine geçirilmiş halatlarla önlem alarak tırmanabildikleri gibi, kısa mesafeli tırmanışlarda serbest şekilde ve düşmeleri durumunda düşmenin şiddetini azaltacak minderlerin konmasıyla doğal veya suni duvarlarda gerçekleştirilmektedir. Spor tırmanışı doğası gereği güç, dayanıklılık, cimnastik kabiliyet ve tırmanış tekniği gerektirmektedir. Spor tırmanışı son dönemlerde kazandığı yaygınlıkla beraber 2020 Yaz Olimpiyatlarına olimpik spor branşı olarak dahil edilmiştir.

Temel bilgiler

Temel spor tırmanış ekipmanı

Spor tırmanışında sporcular genel olarak suni veya doğal kaya yüzeyine daha önceden çakılmış ankrajları takip ederler. Genel olarak tırmanışlarda farklı uzunluklarda haat kullanılsa da çoğunlukla 60 metrelik (200 feet) tam uzunluktaki halat tercih edilir. Spor tırmanışı görece az malzemeyle gerçekleştirilebilir. Bu ekipmanlar arasında şunlar sayılabilir:

  • Dinamik halat
  • İki karabinden oluşan quickdraw
  • Mekanik sürtünme fren[a]
  • Tırmanış koşumu
  • Tırmanış ayakkabısı
  • Tebeşir torbası
  • Tırmanış kaskı

Sürat tırmanışı

Sürat tırmanışı yarışı (Almanya, 2012)

Daha önce açılmış bir kulvar hattına giren sporcular, emniyetlerini alarak rakiplerine ve süreye karşı belirlenen yükseklikteki hedef noktasına varıncaya kadar hızla tırmanış gerçekleştirirler. 2020 Yaz Olimpiyatları'nda spor tırmanışı kapsamındaki sürat tırmanış etabında 15 metre yüksekliğindeki hedefe en hızlı varan Fransız sporcu Bassa Mawem 3 Ağustos 2021 tarihindeki elemelerde 5:45'lik derecesiyle olimpiyat rekorunun sahibi olmuştur.[1]

Bouldering

Bouldering yapan sporcu

Sporcular eğer yarışmadalarsa o yarışma için özel olarak düzenlenmiş bir parkuru tamamlamaya çalışırlar. Yarışmada değillerse bir kaya grubunun belirlenen yüzeyinden geçişi içermektedir. Yarışma etaplarında sporcuların birbirlerinin denemelerini görmeleri engellenir ve rota problemini çözmek için düşünmeleri için belirli bir süre verildikten sonra zamana karşı yarışmaları ve etabı tamamlamaları beklenir. Etapta kimi ara noktalar belirlenmekte ve bu aşamayı geçen sporcular tamamen başarısız olan sporculardan ayrılmaktadır. Sürat tırmanışının aksine sporcunun etabın sonundaki hedef noktaya temas etmesi yetmez, burada kontrollü bir şekilde durabildiğini gösterecek kadar o noktada kalması beklenir.

Lider tırmanışı

Lider tırmanışı yapan sporcu

Daha önce açılmamış bir rotadan ekip tırmanışı yapılabilmesi için ekip liderinin önden başlattığı tırmanıştır. Yarışmalarda ise daha önce belirlenmiş rotalara erişen sporcu beraberindeki halatı ulaştığı noktadaki iki karabinadan oluşan emniyet sistemine[b] takarak hedef noktaya kadar devam eder.

Müsabaka

Spor tırmanışı son dönemlerde kazandığı yaygınlıkla beraber 2020 Yaz Olimpiyatlarına olimpik spor branşı olarak dahil edilmiştir. Yarışmalarda özel olarak tasarlanmış suni duvarlar kullanılmaktadır.

Notlar

  1. ^ İngilizcesi belay device
  2. ^ İngilizcesi quickdraw

Kaynakça

  1. ^ Tokyo Olimpiyatları resmî sonuçları 3 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 6 Ağustos 2021 tarihinde erişilmiştir

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dağcılık</span>

Dağcılık, yüksek dağlarda zirve yürüyüşü ve kamp kurmanın yanı sıra, aynı zamanda tırmanma sporunu da kapsayan bir doğa sporudur.

<span class="mw-page-title-main">Bisiklet sporu</span> Bisiklete binmek (ulaşım, spor, egzersiz, dinlenme...)

Bisiklet, iki tekerlekli bisikletin gelişmesi sonucunda ortaya çıkmış bir spor dalıdır. Eğlence, ulaşım ve yarışma amacıyla bisiklet sürmenin giderek yaygınlaşması bisiklet sporunu daha da geliştirmiştir. Ama bu yaygınlaşmada, bisikletin yeni gelişmelerle daha rahat ve kolay kullanılır bir araç haline gelmesinin de etkisi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aladağlar</span>

Aladağlar, Kayseri-Niğde-Adana illeri arasında bulunan dağ sırası, bitki örtüsü ve hayvan çeşitliliği bakımından zengindir. Bu nedenle dağın 54.524 hektarlık bölümü ilk önce Hacer Ormanı Tabiat Parkı adı altında koruma altına alınmıştır, ardından 1995 yılında biraz daha geniş bir yüz ölçümüyle millî park ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Karate</span>

Karate, silahsız savaş sanatı karate-do (空手道:からてどう) için yaygın kullanılan kısaltılmış terim olup Japonca kara (空:から) boş + te (手:て) el + do (道) yol, sanat kelimelerinden oluşmakta ve silahsız elin yolu/sanatı anlamına gelmektedir. Zen Budizmi ve Japon kültürü ile yoğrulan karate, kişinin kendini, bedensel ve zihinsel olarak eğitmesi ilkesi üzerine kurulu, eğitim sistemi sayesinde insanı şiddetten uzaklaştıran, barışçıl duygular beslemesini sağlayan bir disiplindir. Japon dövüş sanatları, Çin dövüş sanatları ve Kore dövüş sanatları'nda önemli yere sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Oryantiring</span>

Oryantiring, harita yardımı ile yön bulmayı içeren, zamana karşı yapılan bir spor. Farklı arazi koşullarında yapılabilse de, genellikle ormanlık arazide yapılması tercih edilmektedir. Başlangıçta kara askeri yönbulma talimleri olarak ortaya çıkan oryantiringin günümüzde birçok türü vardir. Bunlardan en eskisi ve en bilineni koşu oryantiringidir.

<span class="mw-page-title-main">Olimpiyat Oyunları</span> farklı spor dallarının bir araya gelerek oluşturduğu yarışmalar

Olimpiyat Oyunları veya kısaca Olimpiyatlar, Yaz ve Kış Olimpiyat Oyunları olmak üzere iki ayrı kategoride, dört yılda bir düzenlenen uluslararası çok sporlu etkinlik. 200'ün üzerinde ülkeyi temsil eden sporcuların katıldığı etkinlikler, dünyanın en kapsamlı spor etkinliği konumundadır.

Spor psikolojisi psikolojinin spor ve egzersiz sırasında performansı etkileyen psikolojik/zihinsel faktörleri araştırır ve bulguları bireysel ve takım performansını artırmakta kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Körling</span> Buz üzerinde oynanan takım sporu

Körling, 42×4,3 metrelik buzdan bir pist (rink) üzerinde oynanan olimpik bir takım oyunudur. En basit tanımıyla oyunun amacı, granitten yapılmış dairesel taşı buz üzerinde kaydırarak hedefin merkezinde durdurmaktır.

<span class="mw-page-title-main">Kaçkar Dağı</span> Karadenizdeki bir dağ

Kaçkar Dağı, Kaçkar Dağları'nın 3.937 m yüksekliğindeki en yüksek doruğu. Türkiye sınırları içindeki dördüncü yüksek doruk. Dağın büyük bir kısmı Rize'de bulunsa da zirve noktası Artvin'dedir. Kaçkar' kelimesi Ermenicede Haçlı taş anlamlı Խաչքար (Haçkar) kelimesinden geldiği düşünülmektedir. Ancak Alman kartograf Richard Kiepert'in 1902-1916 arasına tarihlenen "Tirabzon" haritasında dağın adı Kaçkar değil, Varsambek veya Kaçgar Dağı olarak geçer.

<span class="mw-page-title-main">Okçuluk</span>

Okçuluk, kökeni insanoğlunun avcılık günlerine dayanan, oku bir yay aracılığıyla hedefe göndermeyi amaçlayan spor dalıdır. Eski zamanlarda avlanmak, saldırmak vb. amaçlarla kullanılıyordu. Bu yay ve oklar basit bir yapıya sahiptir. Okçuluk ilk kez 1904 Yaz Olimpiyatları'nda olimpik programa alınmış, 1972'den beri aralıksız olarak programlarda yer almaktadır. Bu branşta ilk dönemlerde Fransa, Belçika ve Büyük Britanya söz sahibiyken, daha sonraki dönemlerde ABD, Rusya, İskandinav ülkeleri, İtalya ve Kore bu ülkeleri izlemiştir. 1931'de kurulan ve hâlen 140 ülkenin üye olduğu Uluslararası Okçuluk Federasyonu okçuluk dalında en büyük otoritedir.

<span class="mw-page-title-main">Alpinizm</span>

İçerisinde kaya, kar, buzul tırmanış özelliklerini bulunduran dağcılık teknik ve malzemelerini kullanarak doğrudan zirve yapmaktır. Kapalı mekan tırmanışı, spor tırmanışı ve kaya tırmanışı da bazıları tarafından dağcılığın çeşitleri olarak kabul edilir, ancak geniş bir dağ sporu grubunun parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yol bisikleti yarışı</span> bisiklet yarışı sporu

Yol bisiklet yarışı, asfalt yollarda yapılan yol bisikletinin bisiklet sporu disiplinidir. Yol yarışı, yarışmacı, etkinlik ve seyirci sayısı açısından en popüler profesyonel bisiklet yarışı şeklidir. En yaygın iki yarışma biçimi, bisikletçilerin aynı anda başladıkları ve bitiş noktasını belirlemek için yarıştıkları toplu başlangıç etkinlikleri ve bireysel bisikletçilerin veya takımların zamana karşı tek başına bir parkurda yarıştığı zamana karşı yarışlardır. Etap yarışları veya "turlar" birkaç gün sürer ve arka arkaya yapılan birkaç toplu başlangıç veya zamana karşı etaptan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Kayakla atlama</span>

Kayakla atlama, dik bir rampadan aşağı kaymayı, havalanmayı, mümkün olduğunca yükseğe atlamayı ve ardından düşmeden yumuşak bir biçimde en uzak noktaya inmeyi içeren gösterişli bir spordur.

Çok sporlu etkinlik, genellikle birden fazla günde düzenlenen, çeşitli spor dallarında yarışan genellikle farklı milletlerden bireysel veya takımlı sporcuların katıldığı birçok müsabakanın yapıldığı spor etkinliğidir. Uluslararası çapta düzenlenen ilk büyük ve modern çok sporlu etkinlik, 1896'da düzenlenen Yaz Olimpiyatları'dır.

<span class="mw-page-title-main">10 metre havalı tabanca</span> kapalı alan sporu

10 metre havalı tabanca, atıcılıkta bir yarışma kategorisidir. Hedefler elektronik ya da klasik kâğıttan olabilir. Havalı tabancalar 4,5 mm saçmalar ile, 10 metrelik bir mesafeden atış işlemini gerçekleştirir. Yarışma programı, kadın sporcular için 50 dakika sürede 40 atış, erkek sporcular için ise 75 dakikada 60 atışı kapsamaktadır. Eğer yarış alanlarında elektronik değerlendirme sistemi yoksa, normal atış sürelerine ilaveten kadınlara 10 dakika, erkeklere 15 dakika süre verilir. Yarış öncesi hazırlık ve deneme süresi tüm sporcular için aynı olup 15 dakikadır.

<span class="mw-page-title-main">Dünya Oyunları</span>

Dünya Oyunları, ilk defa 1981 yılında gerçekleşen, Olimpiyat Oyunlarına dahil olmayan spor ve disiplimlerin yer aldığı uluslararası bir spor organizasyonudur. Dünya Oyunları, Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından tanınan Uluslararası Dünya Oyunları Birliği (IWGA) tarafından organize edilmekte ve yönetilmektedir.

Ermenistan'da çok çeşitli sporlar oynanır. Ermenistan'daki popüler sporlar arasında futbol, basketbol, voleybol ve hokey bulunmaktadır. Ayrıca ülke boks, güreş, halter, judo, jimnastik, atletizm, atlama, yüzme ve atıcılık sporlarında Olimpiyatlarda yarışıyor. Ermenistan'ın dağlık arazisi, kayak ve kaya tırmanışı gibi sporların pratiği için büyük fırsatlar sunmaktadır. Ermenistan, kara ile çevrili bir ülke olduğu için su sporları sadece Sevan Gölü gibi yerlerde yapılabiliyor. Ermenistan, rekabet açısından uluslararası düzeyde satranç, halter ve güreşte çok başarılı olmuştur. Ermenistan ayrıca, Avrupa Futbol Federasyonları Birliği'ne (UEFA), Uluslararası Bandy Federasyonu'na (FIB) ve Uluslararası Buz Hokeyi Federasyonu'na (IIHF) tam üyelik ile uluslararası spor topluluğunun aktif bir üyesidir. Aynı zamanda Pan-Ermeni Oyunlarına da ev sahipliği yapmaktadır.

Dağ bisikleti yarışı, off-road arazilerde düzenlenen rekabetçi dağ bisikleti spor disiplinidir. Union Cycliste Internationale (UCI), Durango, Colorado'da dünya şampiyonalarını onayladığında, 1990'ın sonlarına doğru disiplini tanıdı. İlk UCI Dağ Bisikleti Dünya Kupası serisi 1988'de gerçekleşti. Dokuz yarış pisti iki kıtayı kapsadı ve sponsorluğunu Grundig yaptı. Kros yarışı o zamanlarda tek Dünya Kupası sporuydu. 1993'te altı yarışlık Tepe inişi (downhill) Dünya Kupası tanıtıldı. 1996 yılında, cross-country dağ bisikleti etkinlikleri Olimpiyat Oyunlarına eklendi. 2006 yılında, cross-country dağ bisikleti etkinlikleri ABD'nin San Francisco kentinde ilk kez Dünya Sağırlar Bisiklet Şampiyonası'nın bir parçası oldu.

<span class="mw-page-title-main">2020 Yaz Olimpiyatları'nda spor tırmanışı</span>

Spor tırmanışı, 2020 Yaz Olimpiyatları çerçevesinde 3-6 Ağustos 2021 tarihleri arasında Japonya'nın başkenti Tokyo'daki Aomi Urban Sports Park kampüsünde gerçekleştirilmektedir. 2018 Gençlik Yaz Olimpiyatlarında uygulanan ve sonrasında kabul edilen formata göre yarışma lider tırmanışı, sürat tırmanışı ve bouldering etaplarından oluşmaktadır. Spor tırmanışının olimpik kodu CLB şeklindedir.

Sürat tırmanışı süratın öne çıktığı, süreye ve rakibe karşı yapılan tırmanma sporudur. Sürat tırmanışı büyük ölçüde yapay duvarda gerçekleştirilmektedir. Sporcular emniyetlerini aldıktan sonra belirli bir yükseklikteki hedef noktasına en kısa sürede temas edebilmek için yarışırlar. Sürat tırmanışı 2020 Yaz Olimpiyatları'nda spor tırmanışı kapsamındaki üç farklı tür yarışmadan birisi olarak olimpik sporlara dahil edilmiştir.