İçeriğe atla

Split

Split
Şehir
Grad Split
Split bayrağı
Bayrak
Hırvatistan üzerinde Split
Split
Split
Split'in Hırvatistan'daki konumu
ÜlkeHırvatistan Hırvatistan
BölgeSplit-Dalmaçya Bölgesi
İdare
 • Belediye BaşkanıIvo Baldasar
Yüzölçümü
 • Şehir22,12 km²
Nüfus
 (2011)Nüfus sayımı
 • Yoğunlukoto/km²
 • Kent
178,192
 • Metropol
349,314
 • Metropol yoğunluğu713/km² (1.840/mil²)
Zaman dilimiUTC+01.00 (OAS)
 • Yaz (YSU)UTC+02.00 (OAYS)
Alan kodu+(385) (0)21
En düşük rakım0 m
En yüksek rakım178 m (Marjan)
Resmî site
www.split.hr
Diocletianus'un anit-mezari
Konum Hırvatistan
KriterKültür: ii, iii, iv
Referans97
Tescil1979 (3. oturum)
BölgeAvrupa ve Kuzey Amerika
Koordinatlar43°30′33.984″K 16°26′55.988″D / 43.50944000°K 16.44888556°D / 43.50944000; 16.44888556

Split (İtalyanca: Spalato, Latince: Spalatum, Yunanca: Aspalathos, Eski Split konuşma: Spljet), Dalmaçya'nın en büyük ve en önemli şehridir. Ayrıca Split-Dalmaçya bölgesinin de idarî merkezidir. Balkan Yarımadası ve Adriyatik Denizi'nin doğu sahilinde küçük bir yarımada üzerine kurulmuştur. Split Hırvatistan'ın (Zagreb'ten sonra) 2. büyük şehridir.

Split, Dünya Kültür Miras Listesi, UNESCO listesine (Diokletianus Sarayı yapımı: 3. yüzyıl sonu ile 4. yüzyıl başı) ile 1979'da girmiştir. Split (Solin) de doğan ve Roma'yı ilk defa 2 ye bölerek (doğu-batı) tetrarşi dönemini getiren Roma imparatoru Diocletianus sarayını Split'te yaptırmıştır.[1]

Split şehri ve hinterlandı, tarihi kalıntıları, Salona Harabeleri, Trogir UNESCO şehri, denizi, marinaları, 1700 senelik Dieklotianus sarayı, alışveriş dükkanları, kafeleri, cruise limanı, adaları ile Akdeniz Kıyısında çok turistik bir şehirdir.

Tarih

Split şehir bölgesinde Aspálathos ismi ile ilk olarak MÖ 7. yüzyılda Grekler tarafından kurulmuştur. Sonra çeşitli dönemlerde İlirya (Arnavut), Grek, Roma, Bizans, Avar, Slav, Moğol, Venedik, Osmanlı, Avusturya-Macaristan, Almanya vs idaresi altında kalmıştır.

Split’in kaderi ilk Hristiyanları katletmesiyle anılan Roma hükümdarı Diocletianus’ın MS 300 yılında yazlık sarayını buraya yaptırmasıyla değişmiştir. Ölümünden sonra da Romalı yöneticiler bu sarayı kullanmaya devam etmişlerdir. Romalılar Split yakındaki Solana kolonisini terk etmek zorunda kaldıkları zaman, bu kolonide yaşayanları tamamen Split’e yerleştirmişlerdir.

Şehir 12. ve 14. yüzyıllar arasındaki otonomluk hariç, sırasıyla Bizans, Hırvat Krallığı, Venedik ve I. Dünya Savaşı’na kadar da Avusturya egemenliği altına bulunmuştur.

Nüfus

Split Hırvatistan’ın ikinci büyük kentidir. Merkez 178.192 (165.893 Split) olup (88.37% Katolik ve 95.15% Hırvat vatandaşı) ve çevre hinterlandında Trogir, Omiš, Solin, Kaštela, Podstrana, Sinj, Dugopolje, Klis, Stobrec (merkeze bağlı), Kamen (merkeze bağlı), Žrnovnica (merkeze bağlı), Brač adası, Hvar adası, Şolta Adası... ve diğer adalarıyla birlikte yaklaşık toplam nüfusu 470.000'dir.

Coğrafya

Split ve etrafındaki Dalmaçya sahillerindeki varoşları. Uydudan.

Şehir ve bölge güneyde Adriyatik (Akdeniz), kuzeyde Adriyatik (Dinarik) Alp dağları ile çevrilidir.

Split "Kastela Körfezi"'nin doğu yakası ile Split Boğazı arasında bulunan bir yarımadada kurulmuştur. Bu yarımadanın batı tarafında (178 m rakımlı) "Marjan Tepesi" bulunur. Rakımı 779 m olan "Kozjak Sırtı" ile rakımı 1339 m olan "Mosor Sırtı" şehri kuzeyden ve kuzeydoğudan gelen hava akımlarına karşı korurlar ve şehri ana karadaki hinterland alanlarından ayırırlar.

Şibenik (80 km) Kozjak (16 km) Sinj (34 km)
 
Trogir (30 km) KuzeyImotski (86 km)
Batı   'Split'    Doğu
Güney
Vis (ada) (58 km) Hvar (49 km) Brač (18 km)


Ulaşım

Yıllık 4 milyon kapasite ziyaretçili deniz limanı ile Akdeniz'in en faal 3. limanıdır. Yaklaşık 260 Cruise gemisi 130.000 yolcu kapasitesiyle Split limanından faydalanır. Bu limanı kullanan en büyük cruise gemisi 315 m uzunlukla Celebrity Eclipse'dir. Günlük Feribot seferleri Dubrovnik, Rijeka, Brac, Hvar, Şolta adalarıdır. Ancona ve Pescara gibi diğer İtalyan Adriyatik Denizi sahil şehirlerine de feribot seferleri düzenlenmektedir.

Franfurt, Köln, Londra gibi büyük şehirlere direkt uçuş seferleri bulunan Split-Kastela Havalimanı ise Zagreb ten sonraki en büyük 2. havalimanı olma özelliğine sahiptir. 2008'de bu hava meydanından 1,203,778 kişi uçuş yapmıştır. Yaz döneminde bu hava meydanından trafik yoğunluğu bir hayli artmaktadır.

Kardeş Şehirler

Resimler

Marjan Tepesi'nden Split panoraması
Marjan Tepesi'nden bir diğer Split panoraması
  • Split - Havadan tarihî şehir merkezi ve şehir surları, ayrıca Diocletianus Sarayı kalıntı ve sınırları görülebilmekte.
    Split - Havadan tarihî şehir merkezi ve şehir surları, ayrıca Diocletianus Sarayı kalıntı ve sınırları görülebilmekte.
  • Split - Prokurative
    Split - Prokurative
  • Split - Hirvatistan Millî Tiyatrosu Split (Hrvatsko narodno kazalište u Splitu) binası 1803 yapımı
    Split - Hirvatistan Millî Tiyatrosu Split (Hrvatsko narodno kazalište u Splitu) binası 1803 yapımı
  • Split - San Domnius Katedrali -
    Split - San Domnius Katedrali -
  • Split - Nin'li Piskopos Grgura'nin heykeli
    Split - Nin'li Piskopos Grgura'nin heykeli
  • Split - Poljud Stadyumu Modern mimarili olarak 1979 Akdeniz Oyunları için yapıldı.
    Split - Poljud Stadyumu Modern mimarili olarak 1979 Akdeniz Oyunları için yapıldı.
  • Split limanı havadan Adriyatik Denizi üzerinde çok önemli liman
    Split limanı havadan Adriyatik Denizi üzerinde çok önemli liman
  • Split Havameydani havadan
    Split Havameydani havadan

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Diocletianus'un ikinci sarayı İzmit'te yapılmış ve İzmit Doğu Roma'nın ilk başkenti seçilmiştir.
  2. ^ "İzmir'in kardeş kentleri". 27 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İzmir Büyükşehir Belediyesi. Erişim:28 Haziran 2012.
  3. ^ "Kardeş Şehirler - Split" (PDF). Antalya Büyükşehir Belediyesinin Resmi Sitesi. 17 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012. 
  4. ^ "Trondheims offisielle nettsted - Vennskapsbyer". 21 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2012. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Split ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Vikigezgin'de Split ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Adriyatik Denizi</span> deniz

Adriyatik Denizi, Akdeniz'in bir parçası olan ve İtalya Yarımadası ile Balkan Yarımadası arasında kalan uzun bir körfezdir. Adriyatik, Akdeniz'in en kuzeydeki koludur ve Otranto Boğazı'ndan kuzeybatıya ve Po Ovası'na kadar uzanır. İtalya, Arnavutluk, Hırvatistan, Bosna-Hersek, Slovenya ve Karadağ'ın denize kıyısı bulunmaktadır. Adriyatik, çoğu doğu kıyısının Hırvat kesiminde yer alan 1.300'den fazla adaya sahiptir. Kuzeyi en sığ, güneyi en derin olmak üzere üç havzaya ayrılmıştır ve maksimum 1.233 metre (4.045 ft) derinliğindedir. Bir su altı sırtı olan Otranto Sill, Adriyatik ve İyonya Denizleri arasındaki sınırda yer almaktadır. Hakim akıntılar Otranto Boğazı'ndan saat yönünün tersine doğu kıyısı boyunca ve batı kıyısı (İtalya) boyunca tekrar boğaza akar. Adriyatik'teki gelgit hareketleri azdır, ancak zaman zaman daha büyük genliklerin meydana geldiği bilinmektedir. Adriyatik'in tuzluluk oranı Akdeniz'dekinden daha düşüktür çünkü Adriyatik, Akdeniz'e akan tatlı suyun üçte birini bir seyreltme havzası görevi görerek toplar. Yüzey suyu sıcaklıkları genellikle yazın 30 °C (86 °F) ile kışın 12 °C (54 °F) arasında değişir ve Adriyatik Havzası'nın iklimini önemli ölçüde yumuşatır.

<span class="mw-page-title-main">Dalmaçya</span> Hırvat bölge

Dalmaçya, Hırvatistan (çoğunluk) ve Karadağ (azınlık) Adriyatik Denizi kıyısında yer alan güney bölgesine verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Gazi Hüsrev Bey</span>

Gazi Hüsrev Bey, Osmanlı İmparatorluğu Padişahı I. Süleyman devrinde Bosna'da uzun süre görev yapan sancak beyi. Babası Boşnak annesi Türk olup, annesi tarafından Sultan II. Bayezid'in torunudur.

<span class="mw-page-title-main">Ravenna</span> Ravenna iline bağlı komün (Emilia-Romagna, İtalya)

Ravenna, İtalya'da Emilia-Romagna bölgesinde bulunan ve aynı ismi taşıyan Ravenna ili merkezi olan bir kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Ancona</span> Ancona iline bağlı komün (Marche, İtalya)

Ancona veya Ankona, İtalya'nin merkezi Marche bölgesinin ve ayni adli Ancona ili merkezi olan Adriyatik Denizi kıyısında 100.861 nüfuslu bir liman kentidir. Ancona, Adriyatik Denizi'nin en büyük ticaret limanıdır ve gemi yapım tersaneleri bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Split-Dalmaçya</span>

Split-Dalmaçya İdari Bölgesi Hırvatistan’ın ikinci büyük idari bölgesidir. İdari merkezi, Dalmaçya'nın en büyük şehri olan Split'tir. Dalmaçya'nın orta-güney bölgesinde yer alır. Bölgenin yüzölçümü 4534 km², nüfusu 470.000 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Šibenik</span> Hırvatistanda Şebnik-Kinin iline bağlı şehir ve belediye

Šibenik Hırvatistan Orta Dalmaçya'da tarihi bir şehir. Krka ırmağının Adriyatik Denizi'ne dökülen bölümüne kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Pescara</span> Pescara iline bağlı komün (Abruzzo, İtalya)

Pescara, İtalya'da Abruzzo bölgesinin merkezi ve aynı adı taşıyan Pescara ili merkezi olan Adriyatik Denizi kıyısında bir liman kentidir. Aterno-Pescaro Nehri'nin Adriyatik Denizi'ne katıldığı mevkide olan Pescara şehri büyük bir belediye olarak 1926'da o zaman Chieti ili içinde nehrin güney kıyısında bulunan Pescara komünü ile o zaman Teramo ilinde ve nehrin kuzeyinde bulunan Castellamare Adriatico komününün birleştirilmesinden doğmuştur. Bu yeni şehrin kurulmasına başta önayak olan Pescara'da doğmuş şair Gabriele D'Annunzio idi.

<span class="mw-page-title-main">Makarska</span> Hırvatistanda İspelet-Dalmaçya iline bağlı kent ve belediye

Makarska Hırvatistan'ın Adriyatik Denizi kıyısında, bölgenin en büyük şehri Split'in 60 km güney doğusunda, turistik kıyı şehri. Makarska'nın nüfusu 13,418 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Dalmaçya (eyalet)</span>

Dalmaçya, Antik bir Roma eyaleti. Bölge adını bir ihtimale göre MÖ 1. binyıl'da Adriyatik kıyılarında yaşamış bir İlliryalı kabile olan Dalmatae'lerden almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Trani</span> Barletta-Andria-Trani iline bağlı komün (Apulia, İtalya)

Trani, güney İtalya'da Puglia Bölgesi'nde, 2009'dan itibaren Barletta-Andria-Trani ilinin Barletta ve Andria kentleri ile ortaklasa merkezi olan bir kent ve bir komün.

<span class="mw-page-title-main">Klis Kalesi</span>

Klis Kalesi, Hırvatistan'ın Adriyatik kıyı şeridinde yer alan bir Orta Çağ kalesidir. Aynı adı taşıyan Kilis kasabasının tepesinde konuşlanmıştır. İlk temel yapı bir İllirya kabilesi olan Dalmaçyalılar tarafından yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Solin</span> Hırvatistanda İspelet-Dalmaçya iline bağlı kent

Solin, Hırvatistan'nın Dalmaçya bölgesinde bir şehridir. Split'in Kuzeydoğusunda yer almaktadır. Adriyatik Denizi ve Jadro nehri üzerindedir. Solin, Dalmaçya-Roma eyaletinin başkenti ve İmparator Diocletianus'un doğum yeri olarak bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Trogir</span> Hırvatistanda İspelet-Dalmaçya iline bağlı kent ve belediye

Trogir Hırvatistan'ın Adriyatik kıyısındaki Split-Dalmaçya bölgesinde, 10.818 nüfuslu (2011) tarihi bir şehir ve liman kenti. Trogir tarihi kenti, Hırvat anakarası ve Čiovo adası arasında küçük bir ada üzerinde yer almaktadır. Split kentinin 27 kilometre batısında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Diocletianus Sarayı</span>

Diocletian Sarayı, dördüncü yüzyılın başında Roma İmparatoru Diocletianus için yapılmış ve bugün Hırvatistan'ın eski Split kentinin yaklaşık yarısını oluşturan eski bir saraydır. Diocletianus'ın emeklilik ikâmetgâhı olarak tasarlandığı için adı "saray" olarak geçmektedir, ancak yapının yaklaşık yarısı Diocletian'ın kişisel kullanımı içindir ve geri kalanı askeri amaçlarla kullanılmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Jüpiter Tapınağı, Split</span>

Jüpiter Tapınağı ( Hırvatça : Jupiterov hram), Split, Hırvatistan'da yer alan ve Antik Roma tanrısı Jüpiter'e adanmış bir tapınaktır. Diocletianus Sarayı'nın batı kesiminde, imparatorluk kompleksinin merkezi meydanı olan Peristyle yakınında yer almaktadır. Sarayın inşası sırasında 295 ve 305 yılları arasında inşa edilmiş ve muhtemelen 6. yüzyılda Vaftizci Yahya Vaftizhanesi'ne dönüştürülürken aynı zamanda Tomas'a adanmış mezar odası inşa edilmiştir. Tapınağın girişinde yer alan ve İmparator Diocletian tarafından Mısır'dan getirilen on iki sfenksten biri inşa edilmeden önce inşa edilmiştir. İskoç mimar Robert Adam bu tapınağı Avrupa'nın en güzel anıtlarından biri olarak nitelendirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Stato da Màr</span> Venedik Cumhuriyetinin deniz ve denizaşırı bölgeleri

Stato da Màr ya da Domini da Mar, Venedik Cumhuriyeti'nin İstirya, Dalmaçya, Arnavutluk, Negroponte, Mora, Nakşa Dükalığı'nın Ege adaları, Girit ve Kıbrıs deniz aşırı topraklarına verilen addır. Venedik Cumhuriyeti'nin sahip olduğu üç alt bölümden biriydi, diğer ikisi Dogado, yani Venedik ve kuzey İtalya'da Domini di Terraferma idi.

<span class="mw-page-title-main">Hırvatistan mimarisi</span>

Hırvatistan mimarisi uzun bir geçmişe sahiptir: Hırvatlar on dört yüzyıldır bölgede yaşamaktadır, ancak ülkede hala korunan daha eski dönemlerin önemli kalıntıları da bulunur.

Ojkanje, Hırvatistan'da Dalmaçya hinterlandı, Velebit, Lika, Kordun ve Karlovac bölgeleri için karakteristik olan çok sesli halk şarkıları geleneğidir. Harvard Müzik Sözlüğü'nde açıklandığı gibi: "Ojkanje, oj veya hoj hecelerinde sesin keskin ve uzun süre titremesiyle özel bir şarkı söyleme tarzıdır."[2] Uzmanlara göre, ojkanje, eski Dalmaçya bölgesinden Slav öncesi İlirya şarkılarının bir kalıntısıdır.[3]

<span class="mw-page-title-main">Dalmaçya Hinterland</span>

Dalmaçya hinterlandı, Hırvatistan'ın tarihi Dalmaçya bölgesinin güney hinterlandıdır. Zagora adı, "tepelerin arkası" anlamına gelir ve Dalmaçya'nın açık deniz kısmına ve tepelerin kıyıya paralel uzandığı ahenkli bir kıyı şeridinin varlığına atıfta bulunur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.