İçeriğe atla

Spiro Crne

Spiro Crne (1854 - 22 Nisan 1881) ya da bilinen adıyla Golemdžiojski, bir Sırp isyancı lideridir.

Hayatı

Spiro, 1854 yılında Dabnica'da doğdu. Daha çocukken ailesi tarafından bir malikaneye çalışmaya gönderildi. Osmanlı-Sırp Savaşı'nın bitiminden kısa bir süre önce işten ayrıldı. Daha sonra tütün kaçakçılığı yaptı. O dönemde Selanik'teki Fransız ve Alman konsolosları, zorla Müslümanlaştırılacak olan Hristiyan kızları korudukları için suikasta kurban gittiler.

Brsjak İsyanı

Ana madde: Brsjak İsyanı

Ekim 1880'de Poreče'de Brsjak İsyanı olarak bilinen bir ayaklanma çıktı. Bu ayaklanma bir yıldan biraz fazla sürecekti. Osmanlı baskısından sonra Rus hükûmeti Sırbistan'a müdahale etti ve Sırp hükûmeti isyancılara yardımı durdurma kararı aldı. Müdahalenin bir parçası olarak Spiro, Sırp topraklarını terk etmek zorunda kaldı, böylece Nisan 1881'de o ve sekiz yoldaşı, o zamana kadar hükûmetten destek aldıkları Vranje'den ayrıldı. Micko'nun ayrılmasından hemen sonra, Spiro Crne ve 10 savaşçıdan oluşan yeni çetesi 19 Nisan'da Makedonya'ya girdi. Birkaç gün sonra, 22 Nisan'da Spiro'nun çetesi pusuya düşürüldü. Kozjak'ta yoğun bir Osmanlı takibi ile çatışmaya girdi ve öldürüldü. Grubundan sadece iki kişi ertesi gün canlı olarak Vranje'ye döndü. Spiro'nun kopmuş kafası Kumanova'da sergilendi. Spiro'nun o savaş sırasında öldürdüğü Arif, Kumanova eyaletinin tamamını elinde tutan Dugi Ali'nin oğluydu. Kumanova bölgesinde birçok kişi Arif'in öldürülmesini kutsanmış olarak gördü ve Spiro'ya ve onun ölümüne şarkılar adandı. İsyan nihayet Osmanlı jandarması tarafından bastırıldı.

Mirası

Spiro Crne ve Osmanlı tiranı Küçük Süleyman ile savaştığı destansı şiiri edebiyata girdi. Crne Voyvoda adlı şiire dayanan bir drama, Marko Cepenkov (1829–1920) tarafından yazılmıştır. Spiro Crne'yi şahsen tanıyan Sırp yazar Jovan Hadži Vasiljević (1866–1948), biyografisi Spiro Crne Golemdžiojski'yi 1933'te yayımladı. Vojvoda Spiro Crne (1976) adlı bir TV filmi onun hayatı üzerine çekildi. Üsküp'teki Gazi Baba Belediyesi'ndeki bir sokağa onun adı verildi.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kırım Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında 1853-1856 yılında yapılan savaş

Kırım Savaşı, 4 Ekim 1853-30 Mart 1856 tarihleri arasındaki Osmanlı-Rus savaşıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hurşid Ahmed Paşa</span> 167. Osmanlı sadrazamı

Hurşid Ahmed Paşa, II. Mahmud saltanatında 5 Eylül 1812 - 1 Nisan 1815 tarihleri arasında iki yıl altı ay yirmi yedi gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">İşkodra</span> Arnavutlukun kuzeybatısında bir şehir

İşkodra Arnavutluk cumhuriyetinin en eski yerleşim merkezlerinden biri olan İşkodra aynı zamanda ülkenin kuzey kesiminin en önemli sanayi ve kültür merkezidir. İşkodra vilayetinin merkezi olan şehrin nüfusu 90.000'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kara Yorgi</span>

Kara Yorgi Petroviç, Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Birinci Sırp Ayaklanması'nın lideri ve sonradan bağımsızlığını kazanan Sırbistan'ı uzun süreler yöneten Karađorđević Hanedanı'nın atasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan Krallığı</span> 19. ve 20. yüzyılda Güney Avrupada bir krallık

Yunanistan Krallığı, 1832 yılında dönemin süper güçleri Birleşik Krallık, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Prusya, Fransa ve Rus İmparatorluğu tarafından ilân edilen devlettir. Bağımsızlık duyurusunun yapılmasının ardından, Osmanlı İmparatorluğu'ndan tam bağımsızlığını eline almış olduğu 30 Ağustos 1832 tarihli antlaşmayla uluslararası düzeyde tanınmıştır. Yunan Bağımsızlık Savaşı'nı yöneten geçici Yunan hükûmetinin üzerine kurulmuş ve 1924 yılında krallık devrilerek yerine ikinci Yunan Cumhuriyeti kurulana dek ayakta kalmıştır. Daha sonra cumhuriyetin 1935 yılında yeniden yerini krallığa bırakmasıyla bu kez 1974 yılına dek Yunanistan topraklarında egemen olmuş ve yedi yıllık bir askerî darbe döneminin ardından bugünkü modern Yunanistan Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla tarihe karışmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kumanova</span>

Kumanova, Kuzey Makedonya'nın Sırbistan sınırına yakın bulunan bir şehir ve belediye merkezidir. Şehir, Üsküp ve Manastır şehirleri ile birlikte ülkenin üç büyük şehrinden biridir.

Sırp İsyanları, 19. yüzyılın başlarında Sırpların Osmanlı Devleti'ne karşı başlattıkları ve 1878 yılında Sırbistan'ın bağımsızlığıyla sonuçlanmış isyanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Banat İsyanı</span>

Banat İsyanı, Banat'taki Ayaklanma, Sırp Ortodoks piskoposu Vršac'lı Teodor ve Sava Temišvarac tarafından Temeşvar Eyaleti'nde Osmanlılara karşı düzenlenen ve yönetilen bir isyandı. Ayaklanma, Uzun Türk Savaşı'nın ilk aşamasında, 1594'te patlak verdi ve Osmanlı ordusu tarafından ezilmeden önce bölgedeki birçok kasabayı hızla ele geçirmeyi başaran sayıları 5.000 kadar olan yerel Sırplar tarafından savaşıldı. Osmanlılar misilleme olarak Ortodoks azizi Sava'nın naaşlarını yaktı. Kısa ömürlü olmasına rağmen gelecekteki isyanlara ilham kaynağı oldu.

<span class="mw-page-title-main">İlinden İsyanı</span>

İlinden İsyanı veya İlinden-Başkalaşım İsyanı Ağustos-Kasım 1903 tarihleri arasında Makedonya'da Osmanlı İmparatorluğu'na karşı İç Makedon Devrimci Örgütü tarafından gerçekleştirilen bir isyandır.

<span class="mw-page-title-main">Devrimler ve ayaklanmalar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu listede tarih boyunca gerçekleşmiş devrimler ve isyanlar yer almaktadır.

Karpoş İsyanı veya Karpoş'un İsyanı, Ekim 1689'da Orta Balkanlar'da gerçekleşen Osmanlı kuvvetlerine karşı başlatılan Hristiyan ayaklanmadır. İsyan lideri Karpoş, Osmanlı Vardar Makedonya'sında, muhtemelen bugünkü Vojnica köyünde, Peter adıyla doğdu. Çok genç yaşta bir madenci olarak çalıştığı Eflak'a kaçtı, ancak daha sonra Rodop Dağları'na taşındı ve burada Osmanlı Bulgaristan'ın Dospat kasabasına yerleşti. Kötü şöhretli bir eşkıya oldu. Kutsal Roma İmparatorluğu'nun ordusu Osmanlı Balkanlarının içine kadar geldi sonra Karposh alanına taşındı. Znepole bugünün Bulgar-Sırp sınırındaki ve burada Osmanlı karşıtı direnç müfrezeleri örgütlemeye başladı.

Havran Dürzi İsyanı, Suriye'nin Havran bölgesinde yaşayan Dürzilerin 1909'da Osmanlı otoritesine karşı gerçekleştirdiği güçlü bir isyandır. Dürzi kabilesi olan el-Atras'ın bağımsızlık isteği üzerine çıkan ayaklanma sadece bu kabileyi etkilemedi. Bölgede yaşayan birçok Dürzî, sürgün edildi. Ayrıca önde gelen birçok Dürzi liderleri idam edildi.

1964 Hama isyanı, Suriye'de 1963 darbesi ile iktidara gelen laik Baas Partisi ile İslamcı Müslüman Kardeşler arasındaki ilk çatışmadır. İsyan, askerî güçle bastırıldı. 70-100 isyancı öldürülmesi ile biten isyan sonucunda Hama kentindeki bazı mahalleler harap oldu. Hama daha sonra, Suriye'deki İslamcı ayaklanmanın merkezi olacaktı.

Kumanovo Ayaklanması, Ocak-Mayıs 1878 tarihleri arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun Kosova Vilayeti'nin Kumanova, Eğri Palanka ve Kratova kazalarında gerçekleşen bir ayaklanmaydı. Ayaklanmanın amacı bölgeyi Osmanlı İmparatorluğu'nun elinden alarak o sırada Osmanlı ile savaşta olan Sırbistan Prensliği ile birleştirmekti. Sırp Ordusu'nun 31 Ocak 1877'de Niş'i ele geçirmesi sonrasında isyan, 20 Ocak 1878'de ordunun İvraniye'ye saldırması sırasında gerilla savaşıyla başladı. Ayaklanmacılar Sırp hükûmetinden gizli yardım aldı. Ayaklanma, 20 Mayıs'ta Osmanlılar tarafından bastırılıncaya kadar dört ay sürdü.

1931 Kıbrıs isyanı veya Ekim Olayları 21 Ekim ile Kasım 1931 arasında, İngiliz kraliyet kolonisi olan Kıbrıs'ta gerçekleşen sömürge karşıtı bir ayaklanmadır. Ayaklanmaya adanın Yunanistan ile Enosis'i (Birliğini) savunan Kıbrıslı Rum milliyetçiler öncülük etti. İsyancıların yenilgisi, İkinci Dünya Savaşı'nın başlangıcına kadar sürecek olan baskıcı bir İngiliz yönetimi dönemine yol açtı.

<span class="mw-page-title-main">Çakır Paşa</span> Sırp hajduk lideri

Mladen Stojanović, Çakır Paşa (Чакр-паша) olarak bilinmektedir, çoğunlukla Pčinja bölgesinin Osmanlı topraklarında ve Kumanovo'da aktif olan bir Sırp hajduk lideriydi. Gençliğinden beri bir haydut olan Çakır Paşa, 1878'de Sırp-Osmanlı sınırındaki muhafızlık hizmetini terk etmiştir ve sonraki yıllarda Osmanlı yetkililerini öldürmek ve ayrıca yerel halkı sömürmekle ünlenmiştir. Sırp-Osmanlı Savaşı'ndan (1876-78), Kumanovo Ayaklanması'ndan (1878) ve Brsjak İsyanı'ndan (1880-81) sağ çıktıktan sonra, hem Osmanlı askerleri hem de jandarmadan yıllarca kaçtıktan sonra 1885'te ölmüştür. Ölümünden sonra korkusuz, taş gibi soğuk ve ham bir şahsiyet olarak yerel hikâyeler, onu cesur ve kurnaz bir kahraman tutan destansı şiirler yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tikveş Ayaklanması</span>

Tikveş Ayaklanması, 1913 yılının haziran ayı sonlarında Makedonya'nın Tikveş bölgesinde gerçekleşen bir ayaklanmadır.

<span class="mw-page-title-main">Micko Krstić</span> Gerilla lideri

Micko Krstić-Porečki ya da bilinen adıyla Voyvoda Micko, Poreçe bölgesinde aktif bir Sırp asi ve askeri liderdi.

Çerkez İlya, Eğri Palanka'da aktif bir asi lideriydi. Mesleği öğretmenlikti.

1854 Epir İsyanı, o dönemde Osmanlı Yunanistanı'nda meydana gelen bir dizi Yunan ayaklanmalarının en önemlilerinden biriydi. Kırım Savaşı patlak verdiğinde birçok Epir Rumu, Yunan devletinin zımni desteğiyle Osmanlı yönetimine karşı ayaklandı. Bu isyan önemli askeri kişiler tarafından desteklense de, birkaç ay sonra isyan bastırıldı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.