İçeriğe atla

Species Plantarum

Species Plantarum
İlk baskının kapağı
YazarL.
Ülkeİsveç
DilLatince
KonuBotanik
YayımcıLaurentius Salvius (1 May 1753)
Medya türüPrint
Sayfaxi, 1200 + xxxi
OCLC186272535

Species Plantarum ("Bitki Türleri"), Carl Linnaeus tarafından 1753'te yayımlanan ve o dönemde bilinen tüm bitki türlerinin cinslere göre sınıflandırıldığı bir eserdir. Eser, ikili adlandırma sistemini tutarlı bir şekilde uygulayan ilk çalışmadır ve bitkilerin bilimsel olarak isimlendirilmesi için başlangıç noktası olmuştur.

Yayınlanma

Plantago lanceolata am Staden (Saarbrücken)

Species Plantarum[Note 1] 1 Mayıs 1753 tarihinde Laurentius Salvius tarafından Stockholm'de iki cilt halinde yayımlanmıştır.[1][2][Note 2] Eserin ikinci baskısı 1762-1763 yılları arasında yayımlandı.[1] 1764 yılında yapılan üçüncü baskı ise ikinci baskıdan çok farklı değildi.[4] Takip eden baskılar L.'un 1778'deki ölümünden sonra Willd.'in yönetiminde gerçekleşti.[5]

Önemi

Species Plantarum'dan önce görseldeki bitki" "Plantago foliis ovato-lanceolatis pubescentibus, spica cylindrica, scapo tereti" olarak biliniyordu. L., bitkiyi Plantago media olarak yeniden adlandırdı.

Species Plantarum ikili adlandırma sistemini tutarlı bir şekilde uygulayan ilk botanik çalışmadır (Linnaeus'un 1758 yılında yayımladığı Systema Naturae adlı eserinde aynı sınıflandırmayı ilk kez hayvanlara da uygulamıştır). Bu çalışmadan önce, bitki türleri çok sayıda kelimeden oluşan uzun bir isme sahipti. Örneğin; "Plantago foliis ovato-lanceolatis pubescentibus, spica cylindrica, scapo tereti"[6] ya da "Nepeta floribus interrupte spicatis pedunculatis". Species Plantarum ile bu uzun ve karmaşık adlar, tek kelimelik bir cins adı ve tek kelimelik tür epiteti içeren iki bölümlü adlarla değiştirildi. Buna göre yukarıdaki iki örnek sırasıyla Plantago media ve Nepeta cataria oldu.[7]

İki terimli isimlendirmenin tutarlı bir şekilde uygulandığı ilk çalışma olduğu için, Species Plantarum çoğu bitkinin isimlendirilmesi için "başlangıç noktası" olarak seçilmiştir.[6]

İçindekiler

Species Plantarum yayımlandığı tarihte L. tarafından bilinen binlerce bitki türünün açıklamalarını içeriyordu. İlk baskıda türler Acalypha australis ile başlayıp Zygophyllum spinosum ile sona eriyordu ve 5.940 tür vardı.[8] L., eserin girişinde 10.000'den az bitki türünün var olduğunu tahmin ettiğini ifade etmişti[9] Ancak günümüzde yaklaşık 400.000 çiçekli bitki türü olduğu öne sürülüyor.[10]

Bitkiler, L.'un cinsel sınıflandırma sistemine göre 24 sınıfa ayrılan yaklaşık bin cinse göre düzenlenmiştir.[11] Species Plantarum'da cinslerin tanımı yoktur. Bu nedenle Genera Plantarum ("Bitki Cinsleri"), Species Plantarum'un beşinci baskısı ile eş zamanlı olarak yayımlanmıştır.[12] L.'un cinsel sistemi artık, ortak ataları doğru bir şekilde yansıtan bir sistemden ziyade yapay bir sistem olarak kabul ediliyor, ancak sistemin basitliği, özellikle bu alanda uzman olmayanların herhangi bir bitkinin doğru sınıfını hızlı bir şekilde bulmasını kolaylaştırmıştır.[1]

Notlar

  1. ^ Eserin tam adı "Species plantarum, exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas, cum differentiis specificis, nominibus trivialibus, synonymis selectis, locis natalibus, secundum systema sexuale digestas" idi.
  2. ^ Aslında kitap, ilki 24 Mayıs ve ikincisi 16 Ağustos olmak üzere iki cilt halinde yayınlandı. Ancak uygulamada kolaylık olması adına iki cildin de basım tarihi 1 Mayıs olarak belirlendi. bkz. Stearn, W.T. (1957), The preparation of the Species Plantarum and the introduction of binomial nomenclature, in: Species Plantarum, A Facsimile of the first edition, London, Ray Society: 72 and ICN (Melbourne Code)[3] Art. 13.4 Note 1: "The two volumes of Linnaeus' Species plantarum, ed. 1 (1753), which appeared in May and August, 1753, respectively, are treated as having been published simultaneously on 1 May 1753."

Kaynakça

  1. ^ a b c "Carolus Linnæus, Species Plantarum, Stockholm 1762-3". Collection Highlight Summer 2007. University of Aberdeen. 2007. 30 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2013. 
  2. ^ Winston, Judith (20 April 2012). Describing Species: Practical Taxonomic Procedure for Biologists. Columbia University Press. s. 35. ISBN 9780231506656. 19 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 April 2018. 
  3. ^ McNeill, J.; Barrie, F.R.; Buck, W.R.; Demoulin, V.; Greuter, W.; Hawksworth, D.L.; Herendeen, P.S.; Knapp, S.; Marhold, K.; Prado, J.; Prud'homme Van Reine, W.F.; Smith, G.F.; Wiersema, J.H.; Turland, N.J. (2012). International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (Melbourne Code) adopted by the Eighteenth International Botanical Congress Melbourne, Australia, July 2011. Regnum Vegetabile 154. A.R.G. Gantner Verlag KG. ISBN 978-3-87429-425-6. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020. 
  4. ^ Clive A. Stace (1991). "The development of plant taxonomy". Plant Taxonomy and Biosystematics (2. bas.). Cambridge University Press. ss. 17-64. ISBN 978-0-521-42785-2. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020. 
  5. ^ V. N. Naik (1984). "A review of pre-Darwinian classification". Taxonomy of Angiosperms. Tata McGraw-Hill. ss. 9-24. ISBN 9780074517888. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020. 
  6. ^ a b "Carl Linnaeus (1707-1778): binomial nomenclature system". Biology: The People Behind the Science. Infobase Publishing. 2006. ss. 28-43. ISBN 978-0-8160-7221-7. 19 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020. 
  7. ^ "Latin names, the binomial system and plant classification". Plant Names: a Guide to Botanical Nomenclature. 3rd. CSIRO Publishing. 2007. ss. 14-15. ISBN 9780643099456. 20 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020. 
  8. ^ "Index to Binomials Cited in the First Edition of Linnaeus' Species Plantarum". Hunt Institute for Botanical Documentation. 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2018. 
  9. ^ H. G. Bongard (1835). "Historical sketch of the progress of botany in Russia, from the time of Peter the Great to the present day; and on the part which the Academy has borne in the advancement of this science". Companion to the Botanical Magazine. 1: 177-186. 19 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020. 
  10. ^ "How many flowering plants are there in the world?". Royal Botanic Gardens, Kew. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2013. 
  11. ^ "Plant world". The Handy Science Answer Book. Visible Ink Press. 2011. ss. 403-450. ISBN 9781578593637. 19 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020. 
  12. ^ "Carl Linnaeus". One Hundred and One Botanists. Purdue University Press. 2002. ss. 86-93. ISBN 9781557532831. 18 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020. 

Bibliyografya

İlgili Araştırma Makaleleri

Biyolojide taksonomi , ortak özelliklere dayalı olarak biyolojik organizma gruplarını adlandırma, tanımlama (sınırlandırma) ve sınıflandırma bilimsel çalışmasıdır. Organizmalar taksonlar halinde gruplandırılır ve bu gruplara taksonomik bir seviye verilir; belirli bir seviyedeki gruplar daha yüksek rütbeli daha kapsayıcı bir grup oluşturmak için toplanabilir, böylece taksonomik bir hiyerarşi oluşturulur. Modern kullanımdaki başlıca sıralamalar üst âlem, âlem, şube, sınıf, takım, familya, cins ve türdür. İsveçli botanikçi Carl Linnaeus, organizmaları kategorize etmek için Linnaean taksonomisi olarak bilinen sıralı bir sistem ve organizmaları adlandırmak için ikili adlandırma geliştirdiği için mevcut taksonomi sisteminin kurucusu olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Carl Linnaeus</span> İsveçli botanikçi, hekim ve zoolog (1707-1778)

Carl Linnaeus, İsveçli biyolog, hekim ve fizikçidir.

<i>Aloe vera</i>

Aloe vera, Aloe cinsine bağlı bir bitki türüdür. Dağılım alanı geniştir ve birçok bölgede istilacı tür olarak tanımlanır.

İkili adlandırma ya da binomial nomenklatür, tür adlarının iki kelimeden oluşacak biçimde gösterilmesi sistemidir. Carl Linnaeus (1707-1778) bitki ve hayvanların isimlendirilmesi için ikili adlandırma yani, 2 sözcükten oluşan bir sistem geliştirmiştir. Bu sistem bugün bazı değişikliklere uğramış ise de, prensipler hâlâ binomial nomenklatür kuralları çerçevesinde hâlen geçerliliğini korumaktadır.

<i>Allium</i> bitki cinsi

Allium, Alliaceae familyasına dahil olan ve soğan, sarımsak, pırasa gibi çok bilinen türleri içeren bir bitki cinsidir. İçermiş olduğu 1250 kadar tür ile dünyanın en büyük bitki cinslerinden biri olan Allium, bazı sınıflandırmalarda Liliaceae familyasına dahil edilmiştir. İçerdiği türler çok yıllık ve yumru gövdeli olup, tipik soğan ya da sarımsak koku ve tadını veren kimyasal bileşikler üretirler. Pek çoğu yenilebilir türdür.

<span class="mw-page-title-main">Dallı darı</span> Bitki türü

Panicum virgatum veya Dallı darı, Panicum cinsine bağlı bir bitki türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Amaryllidaceae</span>

Amaryllidaceae Asparagales takımına bağlı bir bitki familyasıdır. Amaryllidaceae, tek çenekli Asparagales takımında yer alan otsu, çoğunlukla çok yıllık ve soğanlı çiçekli bitkilerden oluşan bir familyadır.

<span class="mw-page-title-main">Mikoloji</span> mantarların incelenmesi ile ilgilenen biyoloji dalı

Mikoloji, taksonomileri, genetikleri, biyokimyasal özellikleri ve insanlar tarafından kullanımları da dahil olmak üzere mantarların incelenmesiyle ilgilenen biyoloji dalıdır. Mantarlar çıra, gıda, geleneksel ilaç kaynağı olabileceği gibi entojen, zehir ve enfeksiyon kaynağı da olabilir. Mikoloji, bitki hastalıklarının incelenmesi olan fitopatoloji alanına girer. İki disiplin birbiriyle yakından ilişkilidir, çünkü bitki patojenlerinin büyük çoğunluğu mantardır. Mikoloji alanında uzmanlaşmış bir biyoloğa mikolog denir.

<span class="mw-page-title-main">Liliaceae</span>

Zambakgiller (Liliaceae), Liliales takımına ait bir bitki familyası.

<i>Helleborus</i>

Helleborus Ranunculaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir. Orta, güney ve doğu Avrupa'dan Kafkasya sınırlarına kadar yayılan zehirli bir bitkidir.

<i>Systema Naturae</i> Carolus Linnaeusun başlıca eseri

Systema Naturae (Latince) İsveçli botanikçi, zoolog ve doktor Carolus Linnaeus'un (1707–1778) en önemli eserlerinden biridir ve Linnaeus Taksonomisini öne sürer. Günümüzde ikili adlandırma olarak bilinen bu sistem aslında Linnaeus'tan 200 yıl önce Gaspard ve Johann Bauhin kardeşler tarafından kısmen geliştirilmiş olsa da Linnaeus kitabında bu sistemi tutarlı olarak kullanan ilk kişidir. Kitabın ilk basımı 1735 yılında yapılmıştır. En önemli baskı sayılan kitabın 1758 yılında yapılan 10. baskısının tam adı Latince Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locistir ve Türkçeye şöyle çevrilir: "Sınıflara, takımlara, cinslere ve türlere göre; mizaçları, farklılıkları, sinonimleri ve yerleri ile birlikte; doğanın üç âlemi içinde doğanın sistematiği".

<i>Systema Naturae</i>nin 10. baskısı

Systema Naturae'nin 10. baskısı, Carl Linnaeus tarafından yazılan ve 1758 ila 1759 yıllarında yayımlanan, zoolojik sınıflandırmanın başlangıç noktası olarak kabul edilen bir kitaptır. Bu kitapta Linnaeus hayvanlar için ikili adlandırma yöntemini sunmaktadır. Linnaeus bitkiler için sınıflandırma yöntemini 1753 yılında yayımladığı Species Plantarum adlı eserinde yapmıştır.

<i>Allioideae</i> bitki altfamilyası

Allioideae, Amaryllidaceae familyasına bağlı altfamilya. Altfamilya, Nothoscordum gibi hayli popüler olan süs bitkilerini de kapsar.

<i>Allium ampeloprasum</i> bitki türü

Allium ampeloprasum, Amaryllidaceae ailesine bağlı, pırasa olarak bilinen, bir soğan türüdür. Karadeniz, Akdeniz ve Adriyatik denizleri boyunca doğal olarak yayılış gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Solanales</span>

Solanales veya Tubiflorae, çiçekli bitkilerin bir takımıdır. 5 familya 165 cins ve yaklaşık 4.145 tür ile temsil edilir.

<span class="mw-page-title-main">Johann Gottlieb Gleditsch</span> Alman doktor ve botanikçi (1714–1786)

Johann Gottlieb Gleditsch, bitki cinselliği ve üremesi konularında yaptığı öncü araştırmalarıyla tanınan Alman doktor ve botanikçi. Bitki bilim mahlası Gled.'tir.

<span class="mw-page-title-main">Linnaean taksonomi</span> sınıflandırma sistemi

Linnaean taksonomi iki ilgili kavramdan biri anlamına gelir:

  1. Systema Naturae (1735) ve sonraki çalışmalarında ortaya koyduğu gibi, L. tarafından oluşturulan özel biyolojik sınıflandırma (taksonomi) formu. Linnaeus taksonomisinde üç Alem bulunmaktadır ve bunlar da, Takımlar, Cinsler ve Türlere bölünmüştür.
  2. Genel olarak organizmaların sıralama temelli sınıflandırması için bir terim. Yani, kelimenin geleneksel anlamıyla taksonomi: sıralamaya dayalı bilimsel sınıflandırmadır. Bu sıralama Linnaeus'a atfedilir; ancak sınıflandırma Platon ve Aristoteles'e kadar uzanır. Beri taraftan günümüzdeki nihail hali de L. tarafından verilmemiştir.
<i>Tagetes</i>

Tagetes Asteraceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir. Carl Linnaeus tarafından 1753 yılında tanımlanmış bir cinstir.

<span class="mw-page-title-main">Pehr Osbeck</span> İsveçli kaşif ve doğa bilimci

Pehr Osbeck İsveçli bir kaşif, doğa bilimci ve Carl Linnaeus'un havarisiydi. Västergötland'daki Hålanda mahallesinde doğdu ve Uppsala'da Carl Linnaeus ile okudu.

Sedum, Crassulaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.