Spartathlon

Spartathlon, 1983 yılından beri Yunanistan'da, Atina ve Sparta şehirleri arasında koşulan 246 kilometre uzunluğunda bir ultra maratondur. Yarış, Maraton Savaşı sırasında Perslere karşı Spartalılardan yardım istemek üzere Atinalıların Sparta'ya gönderdikleri rivayet edilen Pheidippides'in iki şehir arasında yaptığı efsanevi koşuya dayanır. 1982 yılında, bu anlatıların doğruluğunu araştıran ve yapılabilirliğini test etmek isteyen beş İngiliz ordusu subayının tarihi kayıtlardan derledikleri rotayı koşmayı denemelerinin ardından yarış her yıl düzenlenmeye başlanmıştır. Düzenlenen ilk Spartathlon yarışını, daha sonraki yıllarda halen geçerli olan parkur rekorunu da eline alacak olan Yunan Yiannis Kouros 21 saat 53 dakikada kazanmıştır.

İlk yıllarda katılımcı sayısı oldukça kısıtlıyken ilerleyen yıllarda bu hızla değişmiş, artan katılımcı sayısını belirli bir sınırın altında tutmak için katılım şartları belirlenmiştir. Şu anda bu yarışa katılmak için oldukça zorlayıcı ön koşullar aranmaktadır. Rota boyunca 75 adet kontrol noktası vardır ve her birinin çok net şekilde uygulanan zaman sınırı vardır.

Yarışın tarihi az sayıda belgeye dayanan bilgilere göre Atinalıların Pers ordusu karşısında Spartalılardan yardım istemek üzere Pheidippides (bazı kaynaklarda Philippides) isimli bir koşucuyu Atina'dan Sparta'ya koşarak göndermesine dayanır. 1982 yılında İngiliz ordusundan birkaç subayın bu koşunun yapılabilirliğini denemek üzere rotayı belirleyerek koşmaları üzerine 1983 yılı itibarıyla yarış düzenlenmeye başlanır.

2020 yılında, yarışın tarihinde ilk kez, o yılın edisyonu gerçekleştirilmedi. İptal gerekçesi Covid-19 salgını ve salgın ile ilgili alınan önlemlerdi.

Spartathlon her yıl Eylül ayının son haftası koşulur. Katılımcılar başarılı olabilmek için Atina'dan başlayıp Sparta şehrinde biten neredeyse tamamı asfalt yollar üzerinde bulunan rotayı 36 saat içinde koşmak zorundadırlar. Yarışın tamamının bir zaman limiti olmasının dışında rota üzerindeki 75 adet kontrol noktasının da her birinin ayrı zaman limiti vardır. Bu zaman limitlerini kaçıran, yani o kontrol noktası için belirlenen süre içinde noktayı geçemeyen koşucuların yarışa devam etmesine izin verilmez. Bu 75 adet kontrol noktasının 15 tanesinde koşucunun destekçilerinin kendisine yardım etmesine izin verilmiştir.

Yarış Cuma günü sabah 7:00'de Atina'da bulunan Akropolis'ten başlar. Koşucular önce batıya Corinth kanalına doğru koşar ardından 1200 metre yüksekliğindeki Perthenion Dağı'nı aşarak güneye döner ve Tagea üzerinden Sparta şehrine ulaşırlar. Yarış Sparta'da Kral Leonidas heykelinde sonlanır. Genel yaklaşımın aksine bu yarışta bir bitiş takı ya da çizgisi bulunmaz. Onun yerine yarışı bitirmek için koşucular Leonidas heykelinin ayağına dokunurlar.

Yarışa katılmak için öncelikle yazılı bir şekilde başvuru yapmak gerekmektedir. Bu başvurular organizasyon komitesince belirlenmiş ve yıllar içinde gözden geçirilerek güncellenen, güncellenmeye devam eden koşullara göre gözden geçirilir ve hangi başvuru sahiplerinin doğrudan yarışa katılacağı ve hangilerinin de yapılacak çekilişe katılmaya hak kazandığı belirlenir. Katılım kriterlerini sağlayanlar çekilişe dahil edilirken bu kriterlerden herhangi birinin %25 daha iyisini başarabilmiş olanlar çekilişe katılmadan doğrudan yarışa dahil edilir. Katılım kriterlerinin tümüne yarışın resmi sitesinden ulaşılabilir ancak burada birkaçını sıralamak kriterlerin yaklaşık ne düzeyde olduğunu göstermek açısından faydalı olacaktır (bu koşullar son 2 yıl içinde gerçekleşmiş olmalıdır):

• Bir 12 saat yarışında erkekler için 120 kadınlar için 110 km'yi geçmiş olmak
• Bir 100 mil yarışını erkekler için 21 kadınlar için 22 saatten önce bitirmiş olmak
• Bir 24 saat yarışında erkekler için 180 kadınlar için 170 km'yi geçmiş olmak
• Badwater yarışını erkekler için 39 kadınlar için 40 saatten önce bitirmiş olmak
• Spartathlon yarışını tamamlamış olmak
• Sakura Michi 250 km yarışını 36 saatten önce bitirmiş olmak

Doğrudan katılanlar ve çekilişle seçilenler her yıl toplam 390 kişidir. Her yıl her ülkeden en fazla 25 kişi katılabilir. Bu kota Yunanistan (55), Japonya (45) ve Almanya (30) için farklı belirlenmiştir. Yunanistan ve Japonya katılımcıları genel çekiliş dışında o ülkenin Spartathlon kurullarınca seçilerek organizasyona bildirilir. Bunların haricinde bir de eğer bir ülkeden tek başvuran varsa o kişi çekilişe dahil edilmez doğrudan yarış listesine alınır (koşullardan birini sağlaması koşuluyla).

Yarışa ilk 31 yıl boyunca Türkiye'den katılım olmamıştır. İlk katılan isim 2014 yılında Aykut Çelikbaş olmuştur. Aykut Çelikbaş 2015 ve 2016 yıllarında da yarışa katılmaya hak kazanmış ve 3 yılda yarışı tamamlamıştır. İkinci isim 2017 yılındaki yarışa katılan ve tamamlayan Mert Derman olmuştur. 2018 yılında Aykut Çelikbaş yeniden katılmış ve yarışı tamamlamıştır. 2019 yılında ilk defa Türkiye'den bir kişiden fazla katılım olmuştur. 2019 yılı katılımcıları Aykut Çelikbaş, Mert Derman ve Türkiye'den yarışa katılan 3. isim olan Aytuğ Çelikbaş olmuştur. Her üç koşucu da yarışı tamamlamıştır.

[*] Türkiye'den katılanlar arasında en iyi süre

Parantez içindeki değerler koşucunun katılım sayısını belirtmektedir.^[1]