İçeriğe atla

Soyuz programı

Soyuz programı
Bir sanatçının Apollo-Soyuz görevinden Soyuz 19 uzay aracı hakkındaki izlenimi
ÜlkeSovyetler Birliği
Rusya
OrganizasyonRoskosmos (1991–günümüz)
DurumDevam ediyor
Program geçmişi
İlk uçuşSoyuz 1
Fırlatma yeriBaykonur
Araç bilgisi
Mürettebatsız uzay aracıProgress
Mürettebatlı uzay aracıSoyuz
Fırlatma aracı
Soyuz TMA-2 fırlatışı.
Soyuz programı kapsamında 1 Ekim 2005'te fırlatılan ve 8 Nisan 2006'da görevini tamamlayan Soyuz TMA-7.
Soyuz TMA-7 Uluslararası Uzay İstasyonu'na yanaşıyor.

Soyuz programı (Rusça: Союз, birlik) 1960'lı yılların başında Sovyetlerin Ay projesi kapsamında başlatılan insanlı uzay uçuşu projesi. Bu proje kapsamında Soyuz uzay aracı ve Soyuz roketi geliştirildi.

ABD'nin Ay'a daha önce ayak basması üzerine Sovyetlerin Ay projesi iptal edildi. Ancak bu görev için özel olarak geliştirilen Soyuz, kendisine başka uygulama alanları buldu. Özellikle uzay istasyonlarına mürettebat ve malzeme taşımakta kullanıldı.

Tasarım

Soyuz tasarımı, bir kısmı asla gerçekleşmeyen pek çok projeye temel oluşturdu. Başlangıçta Soyuz Sovyetler'in insanlı ay programı kapsamında Ay'a insan götürmek için tasarlanmıştı. Bunu ABD'nin Saturn V veya Sovyetler'in N1 roketleri gibi dev bir roket kullanmadan, dünya yörüngesine gönderilen modüllerin kenetlenerek bir uzayaracı oluşturması yoluyla yapacaktı. Bu ilk tasarımlar baş tasarımcı Sergey Korolyov ve onun tasarım bürosu tarafından yapıldı. Korolyov, Soyuz'un uçtuğunu göremeden öldü. Çeşitli askeri modeller tasarım sürecinde ön plana çıktı ancak asla gerçekleşmedi. Zond uzay aracı, Dünya ve Ay çevresinde sekiz şekli çizecek şekilde bir yörünge için geliştirilen bir diğer insanlı Soyuz türeviydi ancak asla bu görev için yeterli güvenilirlik seviyesine ulaşamadı, siyasi ihtiyaçlar da bunu zorlamadı. Son olarak Salyut ve Mir istasyonlarının ikmâli için geliştirilen Progress serisi insansız yük gemileri, otomatik seyir ve kenetlenme mekanizmaları içeriyordu, dünyaya dönüş için gerekli donanımları yoktu.

2006 yılında Soyuz türevleri hala Rusya'ya uzaya güvenle insan taşıma kabiliyeti sağlamaktadır. Uluslararası Uzay İstasyonu'na personel ve yük taşıyan başlıca araç, Soyuz'dur.

İnsanlı Soyuz uçuşları

Uçuş 1 - 20 Uçuş 21 - 40 Uçuş 41 - 60 Uçuş 61 - 80 Uçuş 81 - 100 Uçuş 101 - 120 Uçuş 121 - 140 Uçuş 141 - 160
1. Soyuz 121. Soyuz 22 41. Soyuz 3961. Soyuz TM-8 81. Soyuz TM-28 101. Soyuz TMA-14 121. Soyuz TMA-12M 141. Soyuz MS-12
2. Soyuz 322. Soyuz 23 42. Soyuz 4062. Soyuz TM-9 82. Soyuz TM-29102. Soyuz TMA-15 122. Soyuz TMA-13M 142. Soyuz MS-13
3. Soyuz 423. Soyuz 24 43. Soyuz T-5 63. Soyuz TM-10 83. Soyuz TM-30 103. Soyuz TMA-16 123. Soyuz TMA-14M 143. Soyuz MS-15
4. Soyuz 524. Soyuz 25 44. Soyuz T-664. Soyuz TM-1184. Soyuz TM-31 104. Soyuz TMA-17 124. Soyuz TMA-15M 144. Soyuz MS-16
5. Soyuz 625. Soyuz 2645. Soyuz T-765. Soyuz TM-1285. Soyuz TM-32 105. Soyuz TMA-18 125. Soyuz TMA-16M 145. Soyuz MS-17
6. Soyuz 726. Soyuz 27 46. Soyuz T-8 66. Soyuz TM-1386. Soyuz TM-33 106. Soyuz TMA-19 126. Soyuz TMA-17M 146. Soyuz MS-18
7. Soyuz 827. Soyuz 2847. Soyuz T-9 67. Soyuz TM-1487. Soyuz TM-34107. Soyuz TMA-01M 127. Soyuz TMA-18M147. Soyuz MS-19
8. Soyuz 928. Soyuz 29 48. Soyuz T-10-168. Soyuz TM-15 88. Soyuz TMA-1 108. Soyuz TMA-20 128. Soyuz TMA-19M 148. Soyuz MS-20
9. Soyuz 1029. Soyuz 3049. Soyuz T-10 69. Soyuz TM-16 89. Soyuz TMA-2 109. Soyuz TMA-21 129. Soyuz TMA-20M 149. Soyuz MS-21
10. Soyuz 1130. Soyuz 3150. Soyuz T-1170. Soyuz TM-17 90. Soyuz TMA-3 110. Soyuz TMA-02M 130. Soyuz MS-01 150. Soyuz MS-22
11. Soyuz 1231. Soyuz 32 51. Soyuz T-12 71. Soyuz TM-18 91. Soyuz TMA-4 111. Soyuz TMA-22 131. Soyuz MS-02 151. Soyuz MS-23
12. Soyuz 1332. Soyuz 3352. Soyuz T-13 72. Soyuz TM-19 92. Soyuz TMA-5112. Soyuz TMA-03M 132. Soyuz MS-03
13. Soyuz 1433. Soyuz 34 53. Soyuz T-14 73. Soyuz TM-20 93. Soyuz TMA-6 113. Soyuz TMA-04M 133. Soyuz MS-04
14. Soyuz 1534. Soyuz 35 54. Soyuz T-1574. Soyuz TM-21 94. Soyuz TMA-7 114. Soyuz TMA-05M 134. Soyuz MS-05
15. Soyuz 1635. Soyuz 3655. Soyuz TM-2 75. Soyuz TM-22 95. Soyuz TMA-8115. Soyuz TMA-06M 135. Soyuz MS-06
16. Soyuz 1736. Soyuz T-2 56. Soyuz TM-376. Soyuz TM-23 96. Soyuz TMA-9116. Soyuz TMA-07M 136. Soyuz MS-07
17. Soyuz 18-137. Soyuz 3757. Soyuz TM-4 77. Soyuz TM-24 97. Soyuz TMA-10 117. Soyuz TMA-08M 137. Soyuz MS-08
18. Soyuz 1838. Soyuz 3858. Soyuz TM-5 78. Soyuz TM-25 98. Soyuz TMA-11118. Soyuz TMA-09M 138. Soyuz MS-09
19. Soyuz 19 39. Soyuz T-3 59. Soyuz TM-679. Soyuz TM-26 99. Soyuz TMA-12119. Soyuz TMA-10M 139. Soyuz MS-10
20. Soyuz 2140. Soyuz T-4 60. Soyuz TM-7 80. Soyuz TM-27 100. Soyuz TMA-13120. Soyuz TMA-11M 140. Soyuz MS-11

İnsansız Soyuz uçuşları

1. - 5. uçuşlar 6. - 10. uçuşlar 11. - 15. uçuşlar 16. - 20. uçuşlar 21. - 25. uçuşlar 26. - 30. uçuşlar
1. Cosmos 133 6. Cosmos 212 11. Cosmos 396 16. Cosmos 638 21. Soyuz 2026. Soyuz TM-1
2. Fırlatma arızası7. Cosmos 213 12. Cosmos 434 17. Cosmos 656 22. Cosmos 869 27. Soyuz MS-14
3. Cosmos 140 8. Cosmos 238 13. Cosmos 496 18. Cosmos 670 23. Cosmos 1001 28. Soyuz MS-20
4. Cosmos 186 9. Soyuz 214. Cosmos 573 19. Cosmos 672 24. Cosmos 1074 29. Soyuz MS-23
5. Cosmos 188 10. Cosmos 379 15. Cosmos 613 20. Cosmos 772 25. Soyuz T-1 30.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uzay Yarışı</span> Soğuk Savaş sırasında, ABD ve SSCB arasında yaşanan uzay rekabeti (1955–1975)

Uzay Yarışı, Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasında 20. yüzyılın ikinci yarısında gerçekleşen resmî olmayan uzay rekabetidir. Kökeni, II. Dünya Savaşı'ndan sonra iki ülke arasında balistik füze temelli nükleer silahlanma yarışına dayanmaktadır. Uzaya uydu, roket ve sonda yollamak, insan göndermek; Ay'a insan indirmek gibi çabalar içermektedir. Bu yarış, aynı zamanda ABD ile SSCB arasındaki Soğuk Savaş'ın (1947–1991) bir parçasıdır. Uzay Yarışı, yapay uyduların öncü fırlatmalarını, Ay'a, Venüs'e ve Mars'a yollanan robotik uzay sondalarını ve alçak Dünya yörüngesinde ve nihayetinde Ay'da insanlı uzay uçuşunu getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sergey Korolyov</span> Sovyet mühendis ve bilim insanı (1907–1966)

Sergey Pavloviç Korolyov, Sovyet roket mühendisi, ABD ile SSCB arasında 1950 ve 1960'larda yaşanan Uzay Yarışı sırasında Sovyet uzay araçlarının baş tasarımcısı.

<span class="mw-page-title-main">Apollo-Soyuz Test Projesi</span>

Apollo - Soyuz Test Projesi (ASTP), ABD ve SSCB'nin ortaklaşa yürüttüğü bir uzay projesi, ilk uluslararası insanlı uzay uçuşu.

<span class="mw-page-title-main">Sputnik 1</span> Uzaya gönderilen ilk yapay uydu (1957)

Sputnik 1, Dünya'nın ilk yapay uydusu. Sputnik serisinden ilk uzay aracı. SSCB tarafından 4 Ekim 1957'de yörüngeye oturtuldu. Sputnik 1'in uzaya gönderilmesi soğuk savaş yıllarında gerçekleşti ve süper güçler arasında yeni bir rekabet olan Uzay Yarışı'nı başlattı.

<span class="mw-page-title-main">Uzay aracı</span> araştırma yapmak üzere uzaya gönderilen insanlı veya insansız araçların ortak adı

Uzay aracı ya da uzay gemisi, Dünya'nın atmosferi dışında, özellikle dış uzayda çalışmak üzere tasarlanmış araç ya da makinedir. Uzay araçları insanlı ya da insansız olabilir. Bir uzay aracı telekomünikasyon, Dünya'nın gözlemlenmesi, meteoroloji, yolbul, uzay kolonizasyonu, gezegen keşfi, uzay turizmi, uzay savaşımı, uzay ortamında insan ve kargo taşınması gibi görevler için yapılmış olabilir. Bu tanım aynı zamanda yapay uyduları da kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İnsanlı Ay yolculukları</span>

İnsanlı Ay yolculukları, ilk defa 20. yüzyılda Uzay Yarışı'nın bir parçası olarak 1969–1972 yılları arasında Apollo Projesi kapsamında Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı NASA tarafından gerçekleştirilmiştir. Ay yüzeyine yapılan ilk başarılı insansız görev, 1959 yılında Sovyetler Birliği tarafından gerçekleştirilen Luna 2 görevidir. Luna 2, Ay yüzeyine ulaşan ilk insan yapımı nesne olmuştur. ABD ise Aralık 1968'de Apollo 8 ve Mayıs 1969'da Apollo 10 görevleri kapsamında Ay yörüngesine mürettebatlı yolculuklar yapmış, 20 Temmuz 1969'da da Apollo 11 göreviyle insanları Ay yüzeyine ulaştırmayı başarmıştır. Apollo 11 mürettebatından Neil Armstrong Ay'a ayak basan ilk insan, Buzz Aldrin de ikinci insan olmuştur. Devam eden yıllarda ABD, Ay'a beş insanlı görev daha göndermiştir ve toplam 12 astronot Ay yüzeyinde yürümüştür. 19 Aralık 1972'de çalışmalarını tamamlayan Apollo 17; Ay'a giden son insanlı görev, astronot Eugene Cernan da Ay'a ayak basan son insan olmuştur. Sonraki yıllarda Uzay Yarışı'nın hız kaybetmesiyle birlikte insanlık bir daha Ay'a gitmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Almaz</span>

Almaz Sovyetler Birliği'nin çok gizli askeri uzay istasyonu projesi. Üç Almaz istasyonu fırlatıldı, bunlar gizlilik nedeniyle Salyut sivil programına dahilmiş gibi gösterildiler: Salyut 2, Salyut 3 ve Salyut 5.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz (uzay aracı)</span> Rus yapımı uzay aracı serisi

Soyuz bugün hala hizmette olan 1960'larda Korolyov Tasarım Bürosu tarafından Sovyet uzay programı için tasarlanmış bir uzay aracı serisidir. Soyuz, Voskhod uzay aracının başarılı bir ardılı olarak aslında Sovyet İnsanlı Ay programının bir parçası olarak inşa edilmiştir. Soyuz uzay aracı bugüne kadar dünyada bir Soyuz roketi üzerinde en çok kullanılan ve en güvenilir fırlatma aracı olmuştur. Soyuz roketi tasarımı sırayla 8K74 ya da R-7A Semyorka gibi bir Sovyet kıtalararası balistik füzesi olan Vostok fırlatıcısına dayanmaktadır. Tüm Soyuz uzay araçları Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssünden fırlatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz roketi</span> SSCBde geliştirilen ve 1991den itibaren Rusya tarafından kullanılmaya devam edilen fırlatma aracı

Soyuz roketi, Uzay Yarışı yıllarında Sovyetler Birliği tarafından geliştirilen ve 1991'den itibaren Rusya tarafından kullanılmaya devam edilen fırlatma aracı.

<span class="mw-page-title-main">RKK Energiya</span>

RKK Energiya, uzay araçları ve uzayda kullanılan çeşitli malzemeler üreten Rus şirketi. Adını Sovyet döneminin ünlü baştasarımcısı Sergey Korolyov'dan alır.

<span class="mw-page-title-main">Vostok programı</span> SSCB yapımı uzay aracı serisi

Vostok programı Sovyetler Birliği'nin insanlı uzay uçuş programıdır. İnsanoğlu ilk defa Vostok 1 uçuşuyla uzaya gitti. Vostok ismi basına açıklanıncaya kadar gizli bir kelimeydi.

<span class="mw-page-title-main">Vostok (uzay aracı)</span> SSCB yapımı uzay aracı

Vostok Sovyetler Birliği tarafından geliştirilen bir uzay aracıdır. İlk insanlı uzay uçuşu Vostok 1 ile 12 Nisan 1961'de Sovyet kozmonot Yuri Gagarin tarafından gerçekleştirildi.

<span class="mw-page-title-main">N1 roketi</span>

N1 Sovyet kozmonotlarını Ay'a götürmek üzere 1960'larda geliştirilen dev uzay roketi. Dört fırlatma denemesinin de başarısız olması üzerine 1976 yılında proje resmen iptal edildi. Sovyetlerin insanlı Ay projeleri olduğunu inkâr etmeleri nedeniyle Perestroyka dönemine kadar varlığı gizli tutuldu.

<span class="mw-page-title-main">Voshod programı</span> SSCB uzay programı

Voshod programı, Sovyetler Birliği tarafından 1960'larda gerçekleştirilen insanlı uzay uçuş programı. Voshod, Vostok programının devamı olarak düşünüldü ve o programdan kalan donanım kullanılarak gerçekleştirildi. Program kapsamındaki iki insanlı uçuşta Voshod uzayaracı ve roketi kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Valentin Gluşko</span> Sovyet roket mühendisi

Valentin Petroviç Gluşko, Ukrayna kökenli Sovyet mühendis. Sovyetler Birliği'nin uzay programı için tasarım yapan önemli üç başmühendisten biridir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet insanlı Ay programı</span>

Sovyet insanlı Ay programı, Sovyetler Birliği tarafından Uzay Yarışı kapsamında Ay'a ABD'den önce bir insan göndermek için 1960'larda yürütülen proje. Sovyetler Birliği, uzun süre insanlı bir ay programı olduğunu inkâr etti. Batı ülkelerinde böyle bir programın varlığından uzun süre şüphelenilmekle birlikte gerçekliği ancak Perestroyka ve Glasnost hareketlerinden sonra kesin olarak ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Ay'a aslında gidilmediği iddiası</span>

Ay'a aslında gidilmediği iddiası, Apollo Projesi ile insanoğlunun Ay'a gidilmediğini, aslında tüm projenin bir aldatmacadan ibaret olduğu iddialarıdır. Kamuoyunda önemli miktarda taraftar toplamıştır. Bu iddialar, tarihçiler ve uzay araştırmaları camiasınca kabul edilmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ares V</span>

Ares V, NASA'nın Takımyıldız programı için planladığı kargo fırlatma bileşenidir. 2011'de rafa kaldırılmasının ardından yerine uzay mekikleri getirildi. Ares V, ayrıca Mars'ta koloni kuracak insanlara ikmal maddesi sağlamada kullanılması planlanıyordu. Ares V ve daha küçük modeli olan Ares I isimlerini Yunan mitolojisindeki savaş tanrısı olan Ares'ten almaktadırlar.

Uzay yolculuğu, 20. yüzyılda Konstantin Tsiolkovsky ve Robert H. Goddard tarafından geliştirilen teorik ve pratik atılımların ardından insan başarısının bir parçası haline geldi. Sovyetler Birliği, yörüngeye ilk uydu, ilk erkek ve ilk kadını uzaya göndererek savaş sonrası Uzay Yarışında önder oldu. ABD, 1969'da Ay'a ilk insan inişi ile Sovyet rakiplerini yakaladı. Uzay yarışı sona ermesini takiben, uzay uçuşu harika uluslararası işbirliği ile karakterize edilmiştir ve bu Dünya yörüngesine ucuz erişim ve ticari girişimler için bir genişleme oluşturmuştur. Gezegenler arası sondalar Güneş sistemindeki gezegenlerinin hepsiniziyaret etmiş ve insanlar yörüngede Mir ve ISS gibi uzun süre uzay istasyonlarında kalmıştır. Çin, insanlı misyonlar da dahil olmak üzere önemli uzay uçuş yeteneğine sahip üçüncü ülke olarak ile ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin uzay programı</span> 1930lu yıllardan dağılıncaya kadar SSCB tarafından yürütülen roket ve uzay keşif programları

Sovyetler Birliği'nin uzay programı, 1930'lu yıllardan 1991'de dağılıncaya kadar eski Sovyetler Birliği (SSCB) tarafından yürütülen roket ve uzay keşif programlarından oluşuyordu. Altmış yıllık geçmişi boyunca, bu öncelikle sınıflandırılmış askeri program, uzay uçuşlarında bir takım öncü başarılar göstermişti, bunlar; ilk kıtalararası balistik füze (R-7), ilk uydu, Dünya yörüngesine ilk canlı taşıma görevi, uzayda ve Dünya yörüngesinde ilk insan, uzayda ve yörüngedeki ilk kadın, ilk uzay yürüyüşü, Ay'la ilk çarpışma, Ay'ın karanlık tarafının ilk görüntüsü ve insansız olarak Ay'a yumuşak iniş, ilk uzay gezgincisi, otomatik olarak ayıklanan ve Ay'dan Dünya'ya getirilen ilk Ay örneği ve ilk uzay istasyonundan oluşmaktadır. İlk gezegenler arası sondalar, kayda değer başka kayıtlar içeriyordu: Venera 1 ve Mars 1, sırasıyla Venüs ve Mars'a uçmuş, Venera 3 ve Mars 2, ilgili gezegen yüzeyi ile çarpışmış ve Venera 7 ve Mars 3 bu gezegenlere yumuşak iniş yapmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.