Soyuz TMA-13 - Turkipedia

**Soyuz TMA-13**
Görev istatistikleri

Görev adı:	Soyuz TMA-13
Çağrı kodu:	Титан (Titan)
Fırlatma aracı:	Soyuz-FG
Mürettebat sayısı:	3
Fırlatma:	12 Aralık 2008 07:01 (UTC) Gagarinski Start Baykonur Uzay Üssü
Dönüş:	8 Nisan 2009 07:16 (UTC)

Soldan sağa: Garriott, Lonçakov, Fincke

Soyuz TMA-13 (Rusça: Союз ТМА-13), Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS)'na gidiş-dönüş yolculuğu için gerçekleştirilen Soyuz uzay görevi. Uzay aracı, 12 Ekim 2008 saat 07:01 (GMT)'de Soyuz FG roketi (fırlatma aracı) ile fırlatıldı ve 8 Nisan 2009 saat 02:55 (GMT)'te Uluslararası Uzay İstasyonu'ndan ayrıldı ve saat 06:24 (GMT)'te yörüngeden çıkıp saat 07:16 (GMT)'de indi. TMA-13 Soyuz'un 100. insanlı uzay uçuş programı oldu.

Mürettebat

Gidiş ve dönüş ISS Expedition 18 mürettebatı

Yuri Lonçakov (3) Komutan - RFUA
Michael Fincke (2) Uçuş teknisyeni - NASA

Sadece gidiş

Richard Garriott (1) Uzay uçuş katlımcısı^[1]^[2] - ABD

Sadece dönüş

Charles Simonyi (2) Uzay uçuş katlımcısı Macaristan / ABD ^[3]

Yedek

Gennady Padalka - Komutan - RSA
Michael Barratt- Uçuş teknisyeni - NASA
Nik Halik - Uzay uçuş katlımcısı^[4] - Avustralya

Not

^ Mark Carreau (2008). "$30 million buys Austin resident a ride on Soyuz mission". The Houston Chronicle. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2008.
^ Space Adventures, Ltd. (2008). "Space Adventures Announces 1st Second Generation Astronaut". Space Adventures, Ltd. 19 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2008.
^ "Space Adventures' Orbital Spaceflight Candidate, Charles Simonyi, Plans Spring 2009 Return Flight to the ISS". 4 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2009.
^ Jen Kelly (2008). "Space flight dream nears". Herald and Weekly Times. 9 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2008.

Soyuz programı

Ana konular

Soyuz roketi
Soyuz (uzay aracı)
Baykonur Uzay Üssü
- Site 1/5
- Site 31/6
Soyuz durdurma modları

Geçmiş görevler
(uzay aracı türüne göre)

Soyuz 7K-OK (1966–1970)	Kosmos 133† Soyuz 7K-OK No.1† (mürettebatsız) Kosmos 140 Soyuz 1† Kosmos 186 188 212 213 238 Soyuz 2 (mürettebatsız) 3 4 5 6 7 8 9
Soyuz 7K-L1 (1967–1970) (Zond ay programı)	Kosmos 146 154† Zond 1967A† 1967B† Zond 4 1968A† 1968B† 5 6 1969A† Zond-M 1† M 2† Zond 7 8 9 10
Soyuz 7K-L1E (1969–1970)	Soyuz 7K-L1E No.1† Kosmos 382
Soyuz 7K-LOK (1971–1972)	Soyuz 7K-LOK No.1† No.2†
Soyuz 7K-OKS (1971)	Soyuz 10† 11†
Soyuz 7K-T (1972–1981)	Kosmos 496 573 Soyuz 12 Kosmos 613 Soyuz 13 Kosmos 656 Soyuz 14 15† 17 18a† 18 20 (mürettebatsız) 21 23† 24 25† 26 27 28 29 30 31 32 (mürettebatsız iniş) 33† 34 (mürettebatsız fırlatış) 35 36 37 38 39 40
Soyuz 7K-TM (1974–1976)	Kosmos 638 672 Soyuz 16 19 (Apollo-Soyuz) 22
Soyuz 7K-S (1974–1976)	Kosmos 670 772† 869†
Soyuz-T (1978–1986)	Kosmos 1001† 1074 Soyuz T-1 (mürettebatsız) T-2 T-3 T-4 T-5 T-6 T-7 T-8† T-9 T-10a† T-10 T-11 T-12 T-13 T-14 T-15
Soyuz-TM (1986–2002)	Soyuz TM-1 (mürettebatsız) TM-2 TM-3 TM-4 TM-5 TM-6 TM-7 TM-8 TM-9 TM-10 TM-11 TM-12 TM-13 TM-14 TM-15 TM-16 TM-17 TM-18 TM-19 TM-20 TM-21 TM-22 TM-23 TM-24 TM-25 TM-26 TM-27 TM-28 TM-29 TM-30 TM-31 TM-32 TM-33 TM-34
Soyuz-TMA (2002–2012)	Soyuz TMA-1 TMA-2 TMA-3 TMA-4 TMA-5 TMA-6 TMA-7 TMA-8 TMA-9 TMA-10 TMA-11 TMA-12 TMA-13 TMA-14 TMA-15 TMA-16 TMA-17 TMA-18 TMA-19 TMA-20 TMA-21 TMA-22
Soyuz-TMA-M (2010–2016)	Soyuz TMA-01M TMA-02M TMA-03M TMA-04M TMA-05M TMA-06M TMA-07M TMA-08M TMA-09M TMA-10M TMA-11M TMA-12M TMA-13M TMA-14M TMA-15M TMA-16M TMA-17M TMA-18M TMA-19M TMA-20M
Soyuz MS (2016–günümüz)	Soyuz MS-01 MS-02 MS-03 MS-04 MS-05 MS-06 MS-07 MS-08 MS-09 MS-10† MS-11 MS-12 MS-13 MS-14 (mürettebatsız test uçuşu) MS-15 MS-16 MS-17 MS-18 MS-19 MS-20 MS-21

Mevcut görevler

Soyuz MS-22

Gelecekteki görevler

2023
- Soyuz MS-23
- MS-24

İlgili Araştırma Makaleleri

NASA, Amerika Birleşik Devletleri'nin uzay programı çalışmalarından sorumlu olan kurum. 29 Temmuz 1958 tarihinde ABD Başkanı Dwight Eisenhower tarafından kurulmuştur. Daire, 1 Ekim 1958 tarihinden itibaren askerî amaçlardan ziyade sivil alanda barışçıl bir şekilde faaliyet göstermeye başlamıştır.

Mir, 1986 yılından 2001 yılına kadar alçak Dünya yörüngesinde kalan, Sovyetler Birliği ve ardından Rusya tarafından yönetilen uzay istasyonudur. İlk modülü 19 Şubat 1986'da uzaya gönderildi. İnsanlığın uzayda uzun süre düzenli olarak içinde yaşadığı ilk uzay araştırma istasyonudur. Yapılan uluslararası iş birliği sayesinde, çeşitli milletlerden uzay adamlarının kullanımına açıldı. Yörüngede 1986 ile 1996 yılları arasında gönderilen pek çok modül ile başarılı bir şekilde kenetlendi. 23 Mart 2001 tarihinde görevi sona erdi ve atmosfere girerek yanması sağlandı.

Uluslararası Uzay İstasyonu, alçak Dünya yörüngesine yerleştirilmiş bir uzay üssü, başka bir tabirle üzerinde yaşanabilen yapay bir uydudur. Bir araya getirilen modüllerin birleştirilmesiyle inşa edilmiş olan istasyonun ilk kısmı 1998 yılında fırlatılmıştır. İstasyonun yapısı temel olarak basınçlı modüller, destekleyici dış iskelet ve güneş panellerinden meydana gelmektedir. Dünya yörüngesinde bulunan en büyük yapay uydudur. Uygun saatlerde yeryüzünden bakıldığında çıplak gözle görülebilmektedir.

Discovery Uzay Mekiği, hizmet dışı kalmış bir Amerikan uzay mekiği yörünge aracıdır. Bu uzay uçağı, NASA'nın Uzay Mekiği programındaki yörünge araçlarından biri ve inşa edilen beş tam operasyonel yörünge aracının üçüncüsüydü. İlk görevi olan STS-41-D, 30 Ağustos - 5 Eylül 1984 tarihleri arasında gerçekleşti. 27 yılı aşkın hizmeti boyunca 39 kez fırlatılıp indi ve bugüne kadar diğer tüm uzay araçlarından daha fazla uzay uçuşu gerçekleştirdi. Uzay Mekiği fırlatma aracı üç ana bileşenden oluşuyordu: Uzay Mekiği yörünge aracı, tek kullanımlık bir merkezi yakıt tankı ve iki adet yeniden kullanılabilir katı yakıtlı takviye roketi. Yörünge aracını atmosfere girişte yüksek sıcaklıklardan korumak için yaklaşık 25.000 ısıya dayanıklı seramikle kaplıydı.

Apollo 11, Ay yüzeyine yapılan insanlı ilk uzay uçuşudur. Amerika Birleşik Devletleri'nin bu uzay uçuşunda astronotlar Neil Armstrong ve Buzz Aldrin 20 Temmuz 1969 günü saat 20.18'de (EEZ) Ay yüzeyine iniş yapan ilk insanlar oldu. İnişten altı saat sonra 21 Temmuz günü 01.56'da (EEZ) Armstrong ay yüzeyine adım atarak bu konuda da bir ilki gerçekleştirdi. Uçuşun mürettebatının üçüncü üyesi olan Michael Collins bu sırada Ay yörüngesinde Armstrong ve Aldrin'i taşıyan modülle bir araya gelmek için beklemedeydi. Görevin üç üyesi de sekiz gün uzayda kaldıktan sonra dünyaya döndü.

Charles Simonyi, Amerikalı dolar milyarderi. Simonyi, uzaya giden ikinci Macardır.

Uzay turizmi, turistlerin para ödeyerek katıldıkları, kişisel tatmin ve eğlence merkezli oluşumdur.

Soyuz TMA-5,, Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS)'na gidiş-dönüş yolculuğu için gerçekleştirilen bir Soyuz uzay göreviydi. Uzay aracı, 14 Ekim 2004 saat 03:06 (GMT)'da Soyuz FG roketi ile fırlatıldı ve 24 Nisan 2005 saat 22:08 (GMT)'de indi.

Maksim Victorovich Surayev(Rusça:Максим Викторович Сураев 24 mayıs 1972 doğumlu)bir Rus Kozmonot.

Chris Hadfield,, uzayda yürüyen ilk Kanadalı astronottur. Eski Kanada Kraliyet Hava Kuvvetleri savaş pilotudur. Hadfield 1995 yılında STS-74 ve 2001 yılında STS-100 olmak üzere 2 kere uzay mekiği ile uçuş görevinde bulundu. 19 Aralık 2012 tarihinde başlatılan Soyuz TMA-07M projesinin parçası olan Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) üzerinde uzun süre kalmak için, planlandığı gibi 21 Aralık 2012 de Keşif 34 ve Keşif 35 ile istasyona geldi ve mürettebata komuta eden ilk Kanadalı oldu. 12 Mayıs 2013'te komuta görevini teslim ederek 13 Mayıs 2013'te dünyaya döndü. Uluslararası uzay istasyonundayken çektiği videolar ile merak edilen soruların cevaplarını insanlara göstermiştir. Dünya'ya dönmeden önce David Bowie’nin ‘Space Oddity' adlı parçasını yeniden yorumlayarak yerçekimsiz ortamdaki ilk müzik videosunu çekmiştir. Gönderdiği video ve fotoğraflarla birçok insanın ilgisini uzaya yöneltmeyi başarmıştır.

STS-115, Atlantis’in uluslararası uzay istasyonuna yaptığı uzay mekiği uçuş görevidir. Bu görev, Columbia Uzay Mekiği faciasından sonra gerçekleştirilen ilk tamamlanan görevdi. Bu görevden sonra iki başarılı görev daha gerçekleştirildi. STS-115, 9 Eylül 2006’da Kennedy Uzay Merkezi Pad 39-B rampasından fırlatıldı.

Kurs Sovyet ve daha sonra Rus uzay programı tarafından kullanılan bir radyo telemetri sistemidir.

SpaceX Demo-2 Crew Dragon uzay aracının planlanan ilk mürettebatlı test uçuşudur. Dragon uzay aracı, 30 Mayıs 2020 günü Kennedy Uzay Merkezinden Falcon-9 roketi üzerinden fırlatılmıştır. 15 Ekim günü saat 18.03 (UTC) itibarıyla görev başlayalı 1598 gün, 22 saat ve 41 dakika geçmiştir. 27 Mayıs 2020 günü 20:33:33 UTC (16:33:33) EDT'de Uluslararası Uzay İstasyonu'na fırlatılacaktı ancak olumsuz hava koşulları nedeniyle 30 Mayıs 2020'ye ertelendi. Demo-2, 2011 yılında Douglas G. Hurley'in pilot olduğu son Uzay Mekiği misyonu STS-135'ten bu yana Amerika Birleşik Devletleri'nden başlatılan ilk mürettebat yörünge uzay uçuşu olacak. Hurley, Robert L. Behnken'in ortak operasyon komutanı olarak katıldığı Crew Dragon Demo-2'de uzay aracı komutanı olacak. Crew Dragon Demo-2, 1982'de STS-4'ten bu yana Amerika Birleşik Devletleri'nden başlatılan ilk iki kişilik yörünge uzay uçuşudur. Görevde kullanılan Falcon-9 roketi, ilk kez uzaya insan taşıyıp tekrar Dünya'ya iniş gerçekleştiren ilk Falcon-9 roketidir.

SpX-1 olarak da bilinen SpaceX CRS-1, Space Exploration Technologies Corporation'ın (SpaceX) mürettebatsız Dragon kargo uzay aracının üçüncü uçuşuydu. Şirketin iki aşamalı Falcon 9 fırlatma aracının dördüncü genel uçuşu ve birincisi SpaceX operasyonel görevi, NASA ile Ticari İkmal Hizmetleri sözleşmesi kapsamında. Fırlatma 8 Ekim 2012'de 00:34:07 UTC'de gerçekleşmiştir.

NASA'nın Christopher C. Kraft Jr. Görev Kontrol Merkezi, telsiz çağrı işareti Houston olarak da bilinen, Houston, Texas'taki Lyndon B. Johnson Uzay Merkezi'nde bulunan ve halen Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) istasyonundaki astronotları kapsayan Amerika'nın insanlı uzay programı için uçuş kontrolünü yöneten tesistir. Merkez, Johnson Uzay Merkezi'ndeki Bina 30'dadır ve adını, ajansın Görev Kontrol operasyonunun kurulmasında etkili olan ve ilk Uçuş Direktörü olan NASA mühendisi ve yöneticisi olan Christopher C. Kraft Jr.'den almıştır.

SpaceX Crew-5, NASA'nın Ticari Mürettebat Programı kapsamında gerçekleştirilen beşinci operasyonel Crew Dragon uzay aracı uçuşu ve toplamda sekizinci insanlı yörünge uçuşuydu. Görev, dört mürettebat üyesini Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) taşımak amacıyla 5 Ekim 2022'de başarıyla fırlatıldı. Crew Dragon uzay aracı, 6 Ekim 2022 saat 21:01 UTC'de ISS'ye kenetlendi.

Oleg Germanoviç Artemyev Rusya Federal Uzay Ajansı'nda görev yapan bir Rus Kozmonottur. 2003 yılında RKKE-15 Kozmonot grubuna seçildi. Uluslararası Uzay İstasyonu Seferi 39 ve 40'ın uçuş mühendisi olarak görev yapmış, 2018 yılında Soyuz MS-08 Komutanı olarak uzaya, 2022 yılında ise Soyuz MS-21 Komutanı olarak uzaya dönmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Expedition 1</span> Uluslararası Uzay İstasyonunda ilk uzun süreli insan konaklaması

Expedition 1, Uluslararası Uzay İstasyonundaki (ISS) ilk uzun süreli konaklamaydı. Üç kişilik mürettebat, Kasım 2000'den Mart 2001'e kadar istasyonda kaldı. Bu, 2024 yılına kadar kesintisiz olarak süren istasyondaki insan varlığının başlangıcıydı. Expedition 1'in hemen ardından üç kişilik bir mürettebatı olan Expedition 2 geldi.

Expedition 70, Uluslararası Uzay İstasyonu'na yapılan 70. uzun süreli seferdir. Sefer, Soyuz MS-23'ün 27 Eylül 2023'te olağan kalkışıyla başladı ve Danimarkalı astronot Andreas Mogensen ISS komutasını Expedition 69 kozmonotu Sergey Prokopyev'den devraldı.

Aydın Akan oğlu Ayımbetov, Kazak askerî pilot ve kozmonot. Kazakistan Hava Kuvvetleri pilotu olup uzaya çıkan ilk Kazakistan vatandaşı ve üçüncü Kazaktır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.