İçeriğe atla

Soyuz T-10-1

Soyuz T-10-1
Görev istatistikleri
Görev adı:Soyuz T-10-1
Çağrı kodu:Okean (Okyanus)
Mürettebat
sayısı:
2
Fırlatma:26 Eylül 1983
19:37:49 UTC
Gagarin's Start|
Dönüş:26 Eylül 1983
19:43:02 UTC
Baykonur
Süre:00:05:13
Yörünge
sayısı:
0
Periyot:0 dk.
Enöte:- km
Enberi:- km
Eğiklik-
Ağırlık:6.850 kg

Soyuz T-10-1 görevi (Batılı kaynaklarca Soyuz T-10a olarak da adlandırılır), Soyuz T-9 mürettebatının bulunduğu Salyut 7 uzay istasyonuna yapılan uzay uçuşu. Uzay aracı, geri sayımı bile bitiremeden fırlatma rampasında çıkan yangın sonucu yok olmuştur. Uzay aracının mürettebat kurtarma sistemi, araç rampada patlamadan 2 saniye önce ateşlenerek mürettebatın hayatını kurtarmıştır. Şu ana dek fırlatma rampasında kaçış sisteminin devreye girerek mürettebatı kurtardığı tek olaydır.[1]

Mürettebat

  • Vladimir Titov - Komutan
  • Gennady Strekalov - Uçuş mühendisi

Görev parametreleri

  • Kütle: 6.850 kg
  • Perigee: - km
  • Apogee: - km
  • Inclination: -
  • Periyot: -

Görev tanımı

Soyuz T-10 uzay aracının ucuz atlatılan kazası.

Aracın kalkışından hemen önce, yakıt Soyuz fırlatma aracının tabanına döküldü ve T-90 saniyede (fırlatmadan 90 saniye öncesi) alev aldı.[2] Fırlatma kontrol takımı, mürettebat kaçış sistemini çalıştırmasına rğmen, bağlantı kablolarının yanması sebebiyle Soyuz mürettebatı kaçış sistemleri üzerindeki kontrollerini kaybettiler ve sistemi çalıştıramadılar. Yirmi saniye sonra, fırlatma kontrolü kaçış sistemini radyo bağlantısıyla çalıştırmayı başardılar, bu sırada Soyuz'un roket sistemleri alevler içindeydi. Patlayıcı menteşeler patlatılarak dünyaya dönüş modülü, servis modülü ve fırlatma üst modülünden ayrıldı. Ardından kaçış sisteminin motoru ateşlenerek yörünge modülü ve dünyaya dönüş modülü, beş saniye süren 14-17g gücünde bir ivmeyle uzay aracından ayrıldı. Mürettebatın bulunduğu bölümlerin roketten ayrılmasından iki saniye sonran roket patlayarak Sputnik 1 ve Vostok 1 için de kullanılmış olan fırlatma rampasına çok büyük hasar verdi.

Kaynakça

  1. ^ A brief history of space accidents 4 Şubat 2003 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (from a non-subscriber abstract of Jane's Transport Business News, Monday 03 February 2003. Retrieved 2007-10-20.)
  2. ^ A Human Factors Evaluation of a Methodology for Pressurized Crew Module Acceptability for Zero-Gravity Ingress of Spacecraft 5 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Sanchez, Merri J.; Lyndon B. Johnson Space Center, Houston, Texas. Retrieved 2007-10-20

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">NASA</span> ABDde uzay programı çalışmalarından sorumlu kurum

NASA, Amerika Birleşik Devletleri'nin uzay programı çalışmalarından sorumlu olan kurum. 29 Temmuz 1958 tarihinde ABD Başkanı Dwight Eisenhower tarafından kurulmuştur. Daire, 1 Ekim 1958 tarihinden itibaren askerî amaçlardan ziyade sivil alanda barışçıl bir şekilde faaliyet göstermeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Roket</span> itiş için kullanılan pirokinetik motor; yanıcı silah için bkz. Q2037215

Roket bir uzay aracı, hava aracı, araç, atkı veya bombadır. Roket, roket motorundan itme gücü elde eder. Roket motoru egzozu tamamen roket içinde taşınan roket itici yakıtından oluşur. Roket motorları etki ve tepki ile çalışır ve sadece egzozlarını yüksek hızda ters yönde dışarı atarak roketleri ileri doğru iter ve bu nedenle uzay boşluğunda çalışabilir. Etimolojik kökeni İtalyancada "bobin" anlamına gelen rocchetto olup, silindirik şekil benzerliğinden ötürü modern anlamında sahiplenilen kelimenin kullanımı 20. yüzyıl başlarında savaş gemilerinin öz itmeli ateşleme mermilerine dayanmaktadır. Türk Dil Kurumuna göre Türkçeye Fransızca roquette kelimesinden geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Uzay aracı</span> araştırma yapmak üzere uzaya gönderilen insanlı veya insansız araçların ortak adı

Uzay aracı ya da uzay gemisi, Dünya'nın atmosferi dışında, özellikle dış uzayda çalışmak üzere tasarlanmış araç ya da makinedir. Uzay araçları insanlı ya da insansız olabilir. Bir uzay aracı telekomünikasyon, Dünya'nın gözlemlenmesi, meteoroloji, yolbul, uzay kolonizasyonu, gezegen keşfi, uzay turizmi, uzay savaşımı, uzay ortamında insan ve kargo taşınması gibi görevler için yapılmış olabilir. Bu tanım aynı zamanda yapay uyduları da kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 11</span> Aya ilk insanlı iniş (1969)

Apollo 11, Ay yüzeyine yapılan insanlı ilk uzay uçuşudur. Amerika Birleşik Devletleri'nin bu uzay uçuşunda astronotlar Neil Armstrong ve Buzz Aldrin 20 Temmuz 1969 günü saat 20.18'de (EEZ) Ay yüzeyine iniş yapan ilk insanlar oldu. İnişten altı saat sonra 21 Temmuz günü 01.56'da (EEZ) Armstrong ay yüzeyine adım atarak bu konuda da bir ilki gerçekleştirdi. Uçuşun mürettebatının üçüncü üyesi olan Michael Collins bu sırada Ay yörüngesinde Armstrong ve Aldrin'i taşıyan modülle bir araya gelmek için beklemedeydi. Görevin üç üyesi de sekiz gün uzayda kaldıktan sonra dünyaya döndü.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz (uzay aracı)</span> Rus yapımı uzay aracı serisi

Soyuz bugün hala hizmette olan 1960'larda Korolyov Tasarım Bürosu tarafından Sovyet uzay programı için tasarlanmış bir uzay aracı serisidir. Soyuz, Voskhod uzay aracının başarılı bir ardılı olarak aslında Sovyet İnsanlı Ay programının bir parçası olarak inşa edilmiştir. Soyuz uzay aracı bugüne kadar dünyada bir Soyuz roketi üzerinde en çok kullanılan ve en güvenilir fırlatma aracı olmuştur. Soyuz roketi tasarımı sırayla 8K74 ya da R-7A Semyorka gibi bir Sovyet kıtalararası balistik füzesi olan Vostok fırlatıcısına dayanmaktadır. Tüm Soyuz uzay araçları Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssünden fırlatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz 11</span>

Soyuz 11 insanlı bir uzay aracının bir uzay istasyonuyla tarihte ilk kez başarıyla kenetlendiği görev. Dönüş yolunda Soyuz uzay aracının havasının uzaya boşalması sonucunda bir felaketle sonuçlandı ve mürettebatı oluşturan üç uzay adamı; Vladislav Volkov, Georgi Dobrovolski ve Viktor Patsayev öldü. Bu, uzayda gerçekleşen ilk ölüm vakasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz 5</span> Sovyet uzay aracı

Soyuz 5, Sovyetler Birliği tarafından 15 Ocak 1969'da fırlatılan uzay aracı. Uzayda Soyuz 4 ile kenetlendi, mürettebattan iki kişi uzay yürüyüşü ile o araca geçerek dünyaya döndü.

<span class="mw-page-title-main">Vostok 1</span> SSCB yapımı bir uzay aracı

Vostok 1, Vostok programının ilk uzay uçuşu ve tarihteki ilk insanlı yörünge uçuşuydu. Vostok 3KA uzay kapsülü, 12 Nisan 1961'de Sovyet kozmonot Yuri Gagarin ile birlikte Baykonur Uzay Üssü'nden fırlatıldı ve Gagarin'i Dünya çevresinde yörünge hızına ulaşan ve Dünya çevresinde tam bir tur atan ilk insan yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Vostok (uzay aracı)</span> SSCB yapımı uzay aracı

Vostok Sovyetler Birliği tarafından geliştirilen bir uzay aracıdır. İlk insanlı uzay uçuşu Vostok 1 ile 12 Nisan 1961'de Sovyet kozmonot Yuri Gagarin tarafından gerçekleştirildi.

<span class="mw-page-title-main">SpaceX</span> Amerikan özel havacılık şirketi

SpaceX, merkezi ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki Hawthorne şehrinde bulunan bir Amerikalı uzay taşımacılığı şirketidir. SpaceX; Falcon 9, Falcon Heavy, Starlink, Dragon Kargo, Starship gibi uzay misyonu araçlarını bünyesinde bulundurmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 5</span>

Apollo 5 , astronotları Ay yüzeyine taşıyacak olan Apollo Ay Modülü'nün (LM) mürettebatsız ilk uçuşuydu. Ay modülü'nü taşıyan Saturn IB roketi 22 Ocak 1968'de Cape Kennedy'den fırlatıldı. Görev başarılı oldu, fakat programlama sorunları nedeniyle başlangıçta planlanandan farklı; alternatif bir görev yürütüldü.

<span class="mw-page-title-main">Fırlatma aracı</span> uzaya bir obje taşımayı sağlayan roket

Uzay yolculuğu alanında fırlatma aracı ya da taşıyıcı roket bir görev-yükünü Dünya'nın yüzeyinden uzaya taşımak için kullanılan bir rokettir. Bir fırlatma sistemi fırlatma aracından, fırlatma rampasından ve diğer çeşitli altyapı bileşeninden oluşmaktadır. Genelde taşıyıcı roketler yörüngeye yapay uydu yerleştirmek için kullanılırken, araştırma roketi gibi bazı uzay uçuşları Yörünge-altı uzay uçuşu olarak sınıflandırılır. Bazı roketler ise bir uzay aracının Dünya'nın yörüngesinden tamamen kurtulamasını sağlarlar.

<span class="mw-page-title-main">Takımyıldız Programı</span> NASA’nın 2005-2009 yılları arasında geliştirmiş olduğu bir insanlı uzay yolculuğu programı

Takımyıldız Programı, Amerika Birleşik Devletleri uzay ajansı NASA'nın 2005-2009 yılları arasında geliştirmiş olduğu bir insanlı uzay yolculuğu programıydı. Programın büyük hedefleri arasında Uluslararası Uzay İstasyonu'nun bitirilmesi ve "2020 yılına kadar Ay'a geri dönüş" vardı. En büyük hedefi ise Mars'a ilk insanlı uçuşu gerçekleştirmekti. Bu programın logosu hedeflenen 3 önemli görevi temsil eder: Dünya, Ay ve son olarak Mars. Mars görevinde kullanılacak itici roketlere Ares ismi verilmiştir. Bu programın teknolojik hedefleri, alçak Dünya yörüngesi ötesinde astronotların tecrübe edinmesi ve diğer gezegenlerde sürekli insan varlığını sağlamak için gerekli teknolojilerin geliştirilmesini içeriyordu.

Yeniden kullanılabilir fırlatma sistemleri sayesinde uzaya birden fazla kez yük taşıması yapılabilir. Bu sistem genişletilebilir fırlatma sistemlerininin çalışma prensibinin tam zıttında yürüyordu. Genişletilebilir fırlatma sistemlerinde araç bir kere kullanıldıktan sonra kullanılmıyordu.

Mürettebat keşif aracı (CEV), Amerika Birleşik Devletler NASA Uzay Keşif Vizyonu' nun kavramsal bileşenidir. Bu keşif aracı daha sonradan Orion uzay aracı olarak da bilinmektedir. Orion mürettebat keşif aracı NASA’ nın Takımyıldız Programı’ nın bir parçasıydı. Bu programın amacı insan kaşifleri Ay' a geri yollamak ve daha sonra Mars ve Güneş sistemi içerisindeki diğer duraklara yollamaktı.

<span class="mw-page-title-main">Shenzhou (uzay aracı)</span>

Shenzhou Çin Halk Cumhuriyeti tarafından geliştirilip işletilen ve Çin'in insanlı uzay uçuşu programında kullanılan bir uzay aracıdır. Adı çeşitli şekillerde "İlâhi Gemi", "Tanrı'nın İlâhi Gemisi", "Sihirli Gemi" veya benzer olarak tercüme ile ve aynı zamanda Çin için bir antik adlandırmayla eşsesli olarak "İlâhi Devlet" anlamına gelir. Tasarımı, Rus Soyuz uzay aracına benzer, ancak boyut açısından daha büyüktür ve bu doğrudan Soyuz uzay aracı ailesi ile ilgili değildir. İlk fırlatılışı 19 Kasım 1999 tarihinde yapıldı ve ilk insanlı fırlatma 15 Ekim 2003 tarihinde gerçekleştirildi. 2005 yılının Mart ayında, bir asteroid uzay aracının onuruna "8256 Shenzhou" adıyla adlandırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi</span> Çinde bulunan uzay aracı fırlatma merkezi

Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi (JSLC)(Çince: 酒泉卫星发射中心; pinyin: Jiǔquán Wèixīng Fāshè Zhòng Xīn), Çin'in Gansu Eyaleti, Jiuquan, Jinta ilçesi, Ejin, Alxa, İç Moğolistan ve Hangtian kasabası arasındaki bir Çin uzay aracı fırlatma merkezidir.

Bir dizi değişik uzay aracı uzayda insanları taşımak için kullanılmıştır.

SpX-1 olarak da bilinen SpaceX CRS-1, Space Exploration Technologies Corporation'ın (SpaceX) mürettebatsız Dragon kargo uzay aracının üçüncü uçuşuydu. Şirketin iki aşamalı Falcon 9 fırlatma aracının dördüncü genel uçuşu ve birincisi SpaceX operasyonel görevi, NASA ile Ticari İkmal Hizmetleri sözleşmesi kapsamında. Fırlatma 8 Ekim 2012'de 00:34:07 UTC'de gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">AS-203</span>

AS-203, 5 Temmuz 1966'da fırlatılan Saturn IB roketinin mürettebatsız bir uzay uçuşuydu. Amacı, daha sonra Apollo programında astronotları Dünya yörüngesinden Ay'a doğru bir yörüngeye yükseltmek için kullanılacak olan, S-IVB roket aşaması yeniden başlatma kabiliyetinin tasarımını doğrulamak olduğu için hiçbir komuta ve hizmet modülü taşımıyordu.