Soyuz 5 - Turkipedia

**Soyuz 5**
Görev amblemi

Görev istatistikleri
Görev adı:	Soyuz 5
Çağrı kodu:	Байкал (Baykal - Baykal Gölü))
Mürettebat sayısı:	3 (fırlatmada) 1 (dönüşte)
Fırlatma:	15 Ocak, 1969 07:04:57 UTC Baykonur LC1, SSCB
Dönüş:	18 Ocak, 1969 07:59:12 UTC 49° K, 71° D
Süre:	3 gün, 0 sa, 54 dk, 15 sn
Yörünge sayısı:	49
Periyot:	88,6
Enöte:	212 km
Enberi:	169 km
Eğiklik	51,7°
Ağırlık:	6.585 kg

Soyuz 5, Sovyetler Birliği tarafından 15 Ocak 1969'da fırlatılan uzay aracı. Uzayda Soyuz 4 ile kenetlendi, mürettebattan iki kişi uzay yürüyüşü ile o araca geçerek dünyaya döndü.

Mürettebat

Boris Volinov (1)
Aleksey Yeliseyev (1) (sadece fırlatmada)
Yevgeni Krunov (1) (sadece fırlatmada)

(parantez içindeki sayılar bu görev dahil uçuş sayısını belirtir)

Görev

Kenetlenme 16 Ocak'ta gerçekleşti. Soyuz 5'teki kozmonotlar Yevgeni Krunov ve Aleksey Yeliseyev 37 dakika süren bir uzay yürüyüşü yaparak Soyuz 4'e geçtiler ve bu araçla dünyaya döndüler. Bu, iki uzay aracı arasında ilk mürettebat geçişiydi. Ne yazık ki Yeliseyev kamerasını çalıştırmayı unuttuğu için bu tarihi olay görüntüye alınamadı.

Bu görev, Sovyetler Birliği'nin Ay'a insan indirme projesinin başarılı bir provasıydı. O projede de uzayadamlarının uzayda yürüyerek iki araç arasında geçmesi planlanıyordu.

Dünyaya dönüşte Soyuz 5 kapsülü hizmet modülünden ayrılmayı başaramadı. Atmosfere bu şekilde giren araç, aerodinamik olarak en kararlı konumu seçti ve baş üstü düşmeye başladı. Daha önce Vostok, Voskhod ve Mercury uçuşlarında da oluşan bu arıza, Soyuz için çok daha ciddi bir tehditti çünkü aracın ağırlığı ve hizmet modülü çok daha büyüktü. Bu durumda aracın ısı kalkanı arkada kalıyor, yüksek ısıya maruz kalan kısım ise kapının bulunduğu ön taraf oluyordu. Volinov, iniş sırasında gerçekleşen yüksek ivmede basınç emici koltuğuna gömüleceği yerde, emniyet kemerinden aşağı doğru çekiliyordu. Bir süre sonra kapıyı çevreleyen kauçuk kısım yanmaya ve içeri duman dolmaya başladı. Servis modülünü tutan bağlar da yüksek ısıyla yandı ve kurtulan iniş kapsülü derhal ısı kalkanını öne alacak şekilde doğrultusunu düzeltti.

İnişte Volinov'u başka aksilikler de bekliyordu: Yere bir metre kala çalışarak inişi yumuşatması gereken roketler çalışmadı ve sert iniş nedeniyle kozmonotun dişi kırıldı. İniş yeri Ural Dağlarında Orenburg bölgesindeydi ve dışarıda sıcaklık -38 °C idi. Araçta kalırsa kendisine saatler sonra ulaşılacağını anlayan Volinov, kapsülü terk etti ve ısınmak için bir çiftlik evi buluncaya kadar kilometrelerce yürüdü.

Çeşitli

Görevin telsiz çağrı kodu, Baykal ve Soyuz 4'in çağrı kodu Amur, o sırada devam etmekte olan ve Trans Sibirya demiryolunun bir parçasını oluşturan Amur-Baykal hattına ithafen verilmişti. Bu olayın demiryolu işçilerine cesaret vereceği düşünülmüştü.

Dış bağlantılar

Soyuz 4 ve Soyuz 5 uçuşları hakkında web sayfası15 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Soyuz 5'in inişi hakkında makale 3 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Kaynakça

İngilizce Vikipedi, Soyuz 5 maddesi, 15:13, 15 Ocak 2007
Encyclopedia Astronautica14 Aralık 2003 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Soyuz 5 maddesi

Soyuz programı

Ana konular

Soyuz roketi
Soyuz (uzay aracı)
Baykonur Uzay Üssü
- Site 1/5
- Site 31/6
Soyuz durdurma modları

Geçmiş görevler
(uzay aracı türüne göre)

Soyuz 7K-OK (1966–1970)	Kosmos 133† Soyuz 7K-OK No.1† (mürettebatsız) Kosmos 140 Soyuz 1† Kosmos 186 188 212 213 238 Soyuz 2 (mürettebatsız) 3 4 5 6 7 8 9
Soyuz 7K-L1 (1967–1970) (Zond ay programı)	Kosmos 146 154† Zond 1967A† 1967B† Zond 4 1968A† 1968B† 5 6 1969A† Zond-M 1† M 2† Zond 7 8 9 10
Soyuz 7K-L1E (1969–1970)	Soyuz 7K-L1E No.1† Kosmos 382
Soyuz 7K-LOK (1971–1972)	Soyuz 7K-LOK No.1† No.2†
Soyuz 7K-OKS (1971)	Soyuz 10† 11†
Soyuz 7K-T (1972–1981)	Kosmos 496 573 Soyuz 12 Kosmos 613 Soyuz 13 Kosmos 656 Soyuz 14 15† 17 18a† 18 20 (mürettebatsız) 21 23† 24 25† 26 27 28 29 30 31 32 (mürettebatsız iniş) 33† 34 (mürettebatsız fırlatış) 35 36 37 38 39 40
Soyuz 7K-TM (1974–1976)	Kosmos 638 672 Soyuz 16 19 (Apollo-Soyuz) 22
Soyuz 7K-S (1974–1976)	Kosmos 670 772† 869†
Soyuz-T (1978–1986)	Kosmos 1001† 1074 Soyuz T-1 (mürettebatsız) T-2 T-3 T-4 T-5 T-6 T-7 T-8† T-9 T-10a† T-10 T-11 T-12 T-13 T-14 T-15
Soyuz-TM (1986–2002)	Soyuz TM-1 (mürettebatsız) TM-2 TM-3 TM-4 TM-5 TM-6 TM-7 TM-8 TM-9 TM-10 TM-11 TM-12 TM-13 TM-14 TM-15 TM-16 TM-17 TM-18 TM-19 TM-20 TM-21 TM-22 TM-23 TM-24 TM-25 TM-26 TM-27 TM-28 TM-29 TM-30 TM-31 TM-32 TM-33 TM-34
Soyuz-TMA (2002–2012)	Soyuz TMA-1 TMA-2 TMA-3 TMA-4 TMA-5 TMA-6 TMA-7 TMA-8 TMA-9 TMA-10 TMA-11 TMA-12 TMA-13 TMA-14 TMA-15 TMA-16 TMA-17 TMA-18 TMA-19 TMA-20 TMA-21 TMA-22
Soyuz-TMA-M (2010–2016)	Soyuz TMA-01M TMA-02M TMA-03M TMA-04M TMA-05M TMA-06M TMA-07M TMA-08M TMA-09M TMA-10M TMA-11M TMA-12M TMA-13M TMA-14M TMA-15M TMA-16M TMA-17M TMA-18M TMA-19M TMA-20M
Soyuz MS (2016–günümüz)	Soyuz MS-01 MS-02 MS-03 MS-04 MS-05 MS-06 MS-07 MS-08 MS-09 MS-10† MS-11 MS-12 MS-13 MS-14 (mürettebatsız test uçuşu) MS-15 MS-16 MS-17 MS-18 MS-19 MS-20 MS-21

Mevcut görevler

Soyuz MS-22

Gelecekteki görevler

2023
- Soyuz MS-23
- MS-24

İlgili Araştırma Makaleleri

Apollo Projesi, NASA tarafından gerçekleştirilen insanlı Ay yolculuğu projesi. Gemini Projesi'nden sonraki proje olmakla birlikte Uzay Yarışı ve Soğuk Savaş, Apollo Projesi aşamasına gelinmesinde etkili olmuştur. Proje, Apollo uzay araçları ve Saturn V ile 1961 ile 1975 yılları arasına uygulandı. Apollo Projesi, adını Yunan tanrısı Apollon'dan almıştır.

Soyuz bugün hala hizmette olan 1960'larda Korolyov Tasarım Bürosu tarafından Sovyet uzay programı için tasarlanmış bir uzay aracı serisidir. Soyuz, Voskhod uzay aracının başarılı bir ardılı olarak aslında Sovyet İnsanlı Ay programının bir parçası olarak inşa edilmiştir. Soyuz uzay aracı bugüne kadar dünyada bir Soyuz roketi üzerinde en çok kullanılan ve en güvenilir fırlatma aracı olmuştur. Soyuz roketi tasarımı sırayla 8K74 ya da R-7A Semyorka gibi bir Sovyet kıtalararası balistik füzesi olan Vostok fırlatıcısına dayanmaktadır. Tüm Soyuz uzay araçları Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssünden fırlatılmıştır.

Soyuz 1 Sovyetler Birliği uzay programı kapsamında 23 Nisan 1967'de gerçekleştirilen mürettebatlı bir uzay uçuşuydu. Mürettebatı Albay Vladimir Mihailoviç Komarov'dan oluşuyordu. Soyuz 1 uzay aracı dünyaya dönüş sırasında paraşütlerinin açılamaması sonucu 24 Nisan'da yere çakıldı. Vladimir Komarov, uzay uçuşunda hayatını kaybeden ilk kişi oldu. Soyuz 1, aynı zamanda gece fırlatılan ilk mürettebatlı uzay aracıydı.

Soyuz 4, Sovyetler Birliği'nin 14 Ocak 1969'da Vladimir Şatalov komutasında fırlattığı uzayaracı. Görevin amacı Soyuz 5 ile kenetlenmek ve o araçtan iki uzayadamını alarak dünyaya dönmekti. Önceki üç Soyuz görevi bunu denemiş ancak başarısız olmuştu.

Soyuz 6, Sovyetler Birliği tarafından gerçekleştirilen uzay uçuşu. Soyuz 7 ve Soyuz 8 ile birlikte üç araç ve yedi kozmonotun görev aldığı bir uçuşun parçasıydı. Bu uçuşta, tarihte ilk defe üç uzayaracı birlikte görev yapmıştır.

Soyuz 7, Sovyetler Birliği tarafından 12 Ekim 1969'da gerçekleştirilen uzay uçuşu. Soyuz 6 ve Soyuz 8 ile birlikte üç araç ve yedi kozmonotun görev aldığı bir uçuşun parçasıydı. Bu uçuşta, tarihte ilk defa üç uzayaracı birlikte görev yapmıştır.

Soyuz 8, Sovyetler Birliği tarafından gerçekleştirilen uzay uçuşu. Soyuz 6 ve Soyuz 7 ile birlikte üç araç ve yedi kozmonotun görev aldığı bir uçuşun parçasıydı. Bu uçuşta, tarihte ilk defe üç uzayaracı birlikte görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Vostok 1</span> SSCB yapımı bir uzay aracı

Vostok 1, Vostok programının ilk uzay uçuşu ve tarihteki ilk insanlı yörünge uçuşuydu. Vostok 3KA uzay kapsülü, 12 Nisan 1961'de Sovyet kozmonot Yuri Gagarin ile birlikte Baykonur Uzay Üssü'nden fırlatıldı ve Gagarin'i Dünya çevresinde yörünge hızına ulaşan ve Dünya çevresinde tam bir tur atan ilk insan yaptı.

Soyuz 10, Dünya'nın ilk uzay istasyonu Salyut 1'e yapılan ilk ziyaret uçuşuydu. Soyuz 10, 23 Nisan 1971'de havalandığında, Salyut 1, daha dört gün önce, 19 Nisan 1971'de yörüngeye oturtulmuştu. Vladimir Şatalov, Aleksey Yeliseyev ve Nikolay Rukavişnikov'dan oluşan mürettebat, Salyut 1'e yanaşmayı ve kenetlenmeyi başarsa da uzay istasyonuna geçemediler. Bunun nedeni kenetlenmenin yeterince sağlam yapılamamış olmasıydı. Ayrıca, Soyuz tarafındaki kapının kitlenmiş olduğu da anlaşıldı. Görev iptal edildiğinde uzayaracı, Salyut 1 istasyonundan ayrılmakta güçlük çekti. Bunu başaran uzayaracı, dönüş yolculuğuna geçti. Ancak dünyaya inerken kabine zehirli gazlar doldu ve Rukavişnikov bayıldı. Neyse ki, üç kozmonot da bu kazadan yara almadan kurtuldu.

Vostok Sovyetler Birliği tarafından geliştirilen bir uzay aracıdır. İlk insanlı uzay uçuşu Vostok 1 ile 12 Nisan 1961'de Sovyet kozmonot Yuri Gagarin tarafından gerçekleştirildi.

Vostok 3 ve 4 gibi Vostok 5 ve 6 da Sovyetler Birliği uzay programındaki ortak uçuşlardan idi, uzayda birbirlerine yakın uçarak telsiz bağlantısı kurdular.

Soyuz 12, Sovyetler Birliği tarafından Soyuz 11 faciasından sonra mürettebat için daha güvenli hale getirilen Soyuz uzayaracının yeni modelinin deneme uçuşuydu.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz 18-1</span>

Soyuz 18-1, Sovyetler Birliği tarafından fırlatılan insanlı uzay aracı. Arıza nedeniyle yörüngeye ulaşamadan içindeki iki kozmonotla birlikte düştü. Acil iniş sisteminin çalışması nedeniyle kozmonotlar Vasili Lazarev ve Oleg Makarov yara almadan kurtuldular.

Soyuz 21, Sovyetler Birliği tarafından 6 Haziran 1976'da gerçekleştirilen insanlı uzay uçuşu.

Soyuz 26 10 Aralık 1977'de başlayan Sovyet uzay uçuşu. Uzay istasyonu Salyut 6 ile kenetlenme sağlayan ilk uçuş. Sovyetler'in uzayda neredeyse kalıcı bir varlık gösterdikleri dönemin başını oluşturur. Uçuş sırasında çeşitli rekorlar kırılmıştır. Ayrıca, Salyut 6'nın çift kapısı olması sayesinde, tarihte ilk kez üç uzay aracının birbiriyle kenetlenmesi sağlanmıştır.

Yastreb,, Soyuz uzay görevi ve araç dışı etkinlik için özel geliştirilen bir Rus uzay giysisi modelidir. Yastreb, kozmonota Soyuz Yörünge Modülü'ne uzay yürüyüşü için tasarlandı. Elbisenin tasarımı ve geliştirmesi 1966 yılında Aleksey Leonov'la birlikte Zvezda şirketi tarafından gerçekleştirilmiştir. Berkut giysisi gibi Leonov'la Vostok 2 uzay yürüyüşü içinde kullanılmıştı.

Shenzhou Çin Halk Cumhuriyeti tarafından geliştirilip işletilen ve Çin'in insanlı uzay uçuşu programında kullanılan bir uzay aracıdır. Adı çeşitli şekillerde "İlâhi Gemi", "Tanrı'nın İlâhi Gemisi", "Sihirli Gemi" veya benzer olarak tercüme ile ve aynı zamanda Çin için bir antik adlandırmayla eşsesli olarak "İlâhi Devlet" anlamına gelir. Tasarımı, Rus Soyuz uzay aracına benzer, ancak boyut açısından daha büyüktür ve bu doğrudan Soyuz uzay aracı ailesi ile ilgili değildir. İlk fırlatılışı 19 Kasım 1999 tarihinde yapıldı ve ilk insanlı fırlatma 15 Ekim 2003 tarihinde gerçekleştirildi. 2005 yılının Mart ayında, bir asteroid uzay aracının onuruna "8256 Shenzhou" adıyla adlandırıldı.

Kayıp Kozmonotlar veya Hayalet Kozmonotlar, Gagarin'den önce kimi Sovyet kozmonotlarının uzaya girdiklerini iddia eden bir komplo teorisidir; ancak varlıkları Sovyet ya da Rus uzay otoriteleri tarafından kamuya açıklanmamıştır.

Shenzhou 5, 15 Ekim 2003 tarihinde Shenzhou programı kapsamında gerçekleştirilen bir insanlı uzay uçuş göreviydi. Uzaya çıkan ilk Çin vatandaşı olan Yang Liwei'nin bulunduğu Shenzhou uzay aracı Uzun Yürüyüş 2F roketi ile uzaya fırlatılmıştır. Uçuş, Çin'in ilk insanlı uzay uçuşu olup bu sayede Sovyetler Birliği ve ABD'nin ardından uzaya insan gönderen üçüncü ülke oldu.

<span class="mw-page-title-main">Atmosfere dönüş kapsülü</span> Dünya atmosferine tekrar giriş yapan uzay aracının bir parçası

Atmosfere dönüş kapsülü, uzay uçuşunun ardından Dünya atmosferine tekrar giriş yapan uzay aracının bir parçasıdır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.