İçeriğe atla

Soyuz 11

Soyuz 11
Görev amblemi
Görev istatistikleri
Görev adı:Soyuz 11
Telsiz kodu:Янтарь (Yantar - "Amber")
Mürettebat
sayısı:		3
Fırlatma:6 Haziran, 1971
07:55:09 UTC
Baykonur LC1,
SSCB
Dönüş:30 Haziran, 1971
Süre:23 gün, 18 sa., 21 dk., 43 sn.
Yörünge
sayısı:		?

Soyuz 11 insanlı bir uzay aracının bir uzay istasyonuyla (Salyut 1) tarihte ilk kez başarıyla kenetlendiği görev. Dönüş yolunda Soyuz uzay aracının havasının uzaya boşalması sonucunda bir felaketle sonuçlandı ve mürettebatı oluşturan üç uzay adamı; Vladislav Volkov, Georgi Dobrovolski ve Viktor Patsayev öldü. Bu, uzayda gerçekleşen ilk ölüm vakasıydı.

Soyuz 11, 6 Haziran 1971'de Baykonur Uzay Üssü'nden fırlatıldı. 7 Haziran 1971'de Salyut 1 istasyonuyla kenetlendi. Uzayadamları 22 gün boyunca istasyonda kaldılar ve başarılı bilimsel çalışmalar yürüttüler. Bu, o tarihte uzayda en uzun kalma rekoruydu.[1]

İstasyona giren personel dumanlı ve yanık kokulu bir havayla karşılaştı. Havalandırma sistemini yenilediler ve ertesi günü havanın temizlenmesini beklemek için Soyuz 11'de geçirdiler. Sonraki günden itibaren tekrar istasyona dönen uzayadamları, bilimsel çalışmalara başladılar. Dünya'ya canlı televizyon yayınını da içeren bu çalışmalar verimli geçti. İstasyondaki 11. günde bir yangın çıktı ve yer kontrol ekibi uzayadamlarını tahliye etmeyi düşündü. Görevin en önemli hedeflerinden biri dev N-1 roketinin fırlatılışını izlemekti, ancak fırlatma tehir edilince buna imkân kalmadı. Mürettebattan günde iki kez egzersiz bisikletini kullanmaları istenmişti, ancak bunu yaptıklarında tüm istasyonun titrediğini fark ettiler. O günler için pek rastlanmayan bir şekilde Pravda gazetesi, görevin ayrıntılarını her gün yayımlıyordu.

Mürettebatın ölümü

30 Haziran 1971'de normal gibi görünen bir dönüş yolculuğundan sonra yer ekibi kapsüle ulaştı, ancak kapıyı açtıklarında üç uzayadamının cesetleriyle karşılaştılar. Boğularak öldükleri belli oluyordu. Facianın iniş modülünün hizmet modülünden ayrılması sırasında hatayla açılan bir süpaptan kaynaklandığı tespit edildi. Modülleri bir arada tutan kancaların sırayla patlatılması gerekiyordu, ancak uzayaracı Fransa üzerinden geçerken hep birlikte patlamışlar, bu da süpabın açılmasına neden olmuştu. Süpabın çapı 1 mm'den azdı ve inişin son anlarında kabin basıncıyla dış basıncı eşitlemeye yarıyordu. Ancak uzayda açılması, kabindeki havanın tamamen dışarı sızmasına neden oldu. Uzayadamlarının koltuklarının altında olduğundan erişilerek tıkanması çok zordu. Havanın sızdığını hisseden uzayadamlarının kalp atış hızı telemetri kayıtlarında önce aniden yükseldi, sonra yavaş yavaş düştü. Takriben yerden 168 km yükseklikte, kabin havası 30 saniye içinde uzaya boşaldı, oysa süpabın kapatılması için 60 saniye gerekiyordu. Patsayev havanın boşaldığını hemen hissetti ve emniyet kemerini çözerek süpabı kapatan vanayı çevirmeye başladı, ancak bunu tamamlayamadan kendinden geçti. Bu sırada Dobrovolsky ve Volkov 'un yapabileceği bir şey yoktu zira kabindeki yer çok dardı.

Çok sonra ortaya çıkan bir filmde yer ekipleri uzayadamlarına kalp masajı yaparken görülmektedir. Eğer uzayadamları kısa süre önce ölmüş olsalardı bu yararlı olabilirdi, ancak kabin havasının boşalmasıyla iniş arasında en az 15 dakika geçmişti. Soyuz yere değmeden önce uzayadamları ölmüştü.

Uzayadamları bir devlet töreniyle Moskova'daki Kremlin duvarına defnedildi. Amerikalı uzayadamı Tom Stafford, cenazeye katılanlar arasındaydı. Uzayadamlarının anısına adları Ay'daki üç kratere verildi.

Olaydan sonra Soyuz uzayaracında kapsamlı tasarım değişiklikleri yapıldı. Araç sadece iki uzayadamını taşıyacak şekilde değiştirildi. Artan yer sayesinde uzayadamları iniş gibi riskli sayılan işlemler sırasında uzay giysilerini giyebilecekti. Böylece kabin havası boşalsa dahi hayatta kalmaları mümkün olacaktı. Soyuz uzayaraçları ancak 1980'lerde devreye giren Soyuz-T modelinde üç kişi taşıyabilir hale getirilecekti.

Mürettebat

Parantez içindeki rakamlar, uzayadamlarının bu görev dahil uzay uçuşu sayısını belirtir.

Soyuz 11'in asli kadrosu, Aleksey Leonov, Valeri Kubasov ve Pyotr Kolodin'den oluşyordu. Uçuştan dört gün önce yapılan bir röntgen muayenesi, Kubasov'un verem olabileceğini gösterince, Soyuz 11 yedek kadroyla fırlatıldı. Bu Dobrovolski ve Patsayev'in ilk uçuşları olacaktı.

Soyuz 11'den önce, Soyuz 1'in geçirdiği kaza sonucu uzayadamı Vladimir Komarov hayatını kaybetmişti. Ancak Komarov'un ölümü, aracının yere çakılması sonucu olduğundan Dünya'da gerçekleşmişti. Bu nedenle uzayda ölen ilk insanlar, Soyuz 11 mürettebatıdır.

Kubasov ve Leonov, daha sonra Apollo - Soyuz Test Projesi'nde görev aldılar.

Kaynakça

  1. ^ "Triumph and Tragedy of Soyuz 11". Time. 12 Temmuz 1971. 18 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2007. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uzay Yarışı</span> Soğuk Savaş sırasında, ABD ve SSCB arasında yaşanan uzay rekabeti (1955–1975)

Uzay Yarışı, Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasında 20. yüzyılın ikinci yarısında gerçekleşen resmî olmayan uzay rekabetidir. Kökeni, II. Dünya Savaşı'ndan sonra iki ülke arasında balistik füze temelli nükleer silahlanma yarışına dayanmaktadır. Uzaya uydu, roket ve sonda yollamak, insan göndermek; Ay'a insan indirmek gibi çabalar içermektedir. Bu yarış, aynı zamanda ABD ile SSCB arasındaki Soğuk Savaş'ın (1947–1991) bir parçasıdır. Uzay Yarışı, yapay uyduların öncü fırlatmalarını, Ay'a, Venüs'e ve Mars'a yollanan robotik uzay sondalarını ve alçak Dünya yörüngesinde ve nihayetinde Ay'da insanlı uzay uçuşunu getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Aleksey Leonov</span> Sovyet kozmonot, uzayda yürüyen ilk insan (1965)

Aleksey Arhipoviç Leonov,, Sovyet kozmonot ve uzayda yürüyen ilk insan.

<span class="mw-page-title-main">Apollo-Soyuz Test Projesi</span>

Apollo - Soyuz Test Projesi (ASTP), ABD ve SSCB'nin ortaklaşa yürüttüğü bir uzay projesi, ilk uluslararası insanlı uzay uçuşu.

<span class="mw-page-title-main">Salyut 1</span>

Salyut 1, tarihteki ilk uzay istasyonu, Salyut serisi uzay istasyonlarının ilki. 19 Nisan 1971 tarihinde Sovyetler Birliği tarafından fırlatıldı. Uzay Yarışı'nda ABD'nin Ay'a ilk insanı göndermesine Sovyetler'in cevabı olarak görülür. İlk mürettebatı Soyuz 10 güvertesinde kenetlenmeyi başardı, ancak bir arıza nedeniyle istasyona geçemedi. İkinci mürettebatı Soyuz 11 ile istasyona ulaştı ve 23 gün kalarak verimli çalışmalarda bulundu. Ancak Soyuz 11'in dönüş kapsülündeki basınç eşitleme süpabının atmosfere girmeden açılması üzerine üç kişilik mürettebat uzayda öldü. Bu, uzayda gerçekleşen ilk insan kaybıydı. Salyut 1, 11 Ekim 1971'de atmosfere girerek yandı.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz programı</span>

Soyuz programı 1960'lı yılların başında Sovyetlerin Ay projesi kapsamında başlatılan insanlı uzay uçuşu projesi. Bu proje kapsamında Soyuz uzay aracı ve Soyuz roketi geliştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz (uzay aracı)</span> Rus yapımı uzay aracı serisi

Soyuz bugün hala hizmette olan 1960'larda Korolyov Tasarım Bürosu tarafından Sovyet uzay programı için tasarlanmış bir uzay aracı serisidir. Soyuz, Voskhod uzay aracının başarılı bir ardılı olarak aslında Sovyet İnsanlı Ay programının bir parçası olarak inşa edilmiştir. Soyuz uzay aracı bugüne kadar dünyada bir Soyuz roketi üzerinde en çok kullanılan ve en güvenilir fırlatma aracı olmuştur. Soyuz roketi tasarımı sırayla 8K74 ya da R-7A Semyorka gibi bir Sovyet kıtalararası balistik füzesi olan Vostok fırlatıcısına dayanmaktadır. Tüm Soyuz uzay araçları Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssünden fırlatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz 3</span>

Soyuz 3, Sovyet Soyuz programı kapsamında uzay uçuşu. 26 Ekim 1968'de Baykonur Uzay Üssü'nden fırlatıldı. Bir buçuk yıl önce 24 Nisan 1967'de uzayadamı Vladimir Komarov'un ölümüyle sonuçlanan Soyuz 1 uçuşundan sonraki ilk insanlı Sovyet uzay uçuşuydu.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz T-15</span>

Soyuz T-15 Soyuz programı dahilinde yapılan ve mihenk noktası kabul edilen uzay uçuşu. 13 Mart 1986'da fırlatıldı. Mir uzay istasyonuna yapılan ilk ziyareti gerçekleştirdi. Kozmonotlar daha sonra Mir'den ayrılarak uzun süredir ziyaret edilmeyen Salyut 7 uzay istasyonuna geçtiler. Bu istasyonu buzlarla kaplı ve sistemleri kapalı halde buldular. İki uzay yürüyüşü gerçekleştirerek istasyonu tamir ettiler ve yörüngesini düzelttiler. Daha sonra Soyuz aracıyla Salyut 7'den ayrılıp Mir'e geri döndüler ve çalışmalarına bu istasyonda 20 gün daha devam ettiler. Böylece tarihte ilk kez bir uzaygemisi, iki uzay istasyonu arasında gidip gelmiş oluyordu. Bu görev ve uçuşların karmaşıklığı, tümünün başarıyla yerine getirilmesi, Sovyet uzay teknolojisinin yeni bir olgunluğa eriştiğinin göstergesiydi. Soyuz uzayaracı da güvenilirliğini ve yeteneklerini kanıtlamış oluyordu. Soyuz T-15 mürettebatı, bu uçuşta uzayda bir yıldan fazla kalan ilk kişiler oldular.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz 5</span> Sovyet uzay aracı

Soyuz 5, Sovyetler Birliği tarafından 15 Ocak 1969'da fırlatılan uzay aracı. Uzayda Soyuz 4 ile kenetlendi, mürettebattan iki kişi uzay yürüyüşü ile o araca geçerek dünyaya döndü.

Soyuz 6, Sovyetler Birliği tarafından gerçekleştirilen uzay uçuşu. Soyuz 7 ve Soyuz 8 ile birlikte üç araç ve yedi kozmonotun görev aldığı bir uçuşun parçasıydı. Bu uçuşta, tarihte ilk defe üç uzayaracı birlikte görev yapmıştır.

Soyuz 7, Sovyetler Birliği tarafından 12 Ekim 1969'da gerçekleştirilen uzay uçuşu. Soyuz 6 ve Soyuz 8 ile birlikte üç araç ve yedi kozmonotun görev aldığı bir uçuşun parçasıydı. Bu uçuşta, tarihte ilk defa üç uzayaracı birlikte görev yapmıştır.

Soyuz 8, Sovyetler Birliği tarafından gerçekleştirilen uzay uçuşu. Soyuz 6 ve Soyuz 7 ile birlikte üç araç ve yedi kozmonotun görev aldığı bir uçuşun parçasıydı. Bu uçuşta, tarihte ilk defe üç uzayaracı birlikte görev yapmıştır.

Soyuz 10, Dünya'nın ilk uzay istasyonu Salyut 1'e yapılan ilk ziyaret uçuşuydu. Soyuz 10, 23 Nisan 1971'de havalandığında, Salyut 1, daha dört gün önce, 19 Nisan 1971'de yörüngeye oturtulmuştu. Vladimir Şatalov, Aleksey Yeliseyev ve Nikolay Rukavişnikov'dan oluşan mürettebat, Salyut 1'e yanaşmayı ve kenetlenmeyi başarsa da uzay istasyonuna geçemediler. Bunun nedeni kenetlenmenin yeterince sağlam yapılamamış olmasıydı. Ayrıca, Soyuz tarafındaki kapının kitlenmiş olduğu da anlaşıldı. Görev iptal edildiğinde uzayaracı, Salyut 1 istasyonundan ayrılmakta güçlük çekti. Bunu başaran uzayaracı, dönüş yolculuğuna geçti. Ancak dünyaya inerken kabine zehirli gazlar doldu ve Rukavişnikov bayıldı. Neyse ki, üç kozmonot da bu kazadan yara almadan kurtuldu.

<span class="mw-page-title-main">Vostok (uzay aracı)</span> SSCB yapımı uzay aracı

Vostok Sovyetler Birliği tarafından geliştirilen bir uzay aracıdır. İlk insanlı uzay uçuşu Vostok 1 ile 12 Nisan 1961'de Sovyet kozmonot Yuri Gagarin tarafından gerçekleştirildi.

Soyuz 13 ilk defa Soyuz 12 ile denenen yeni tasarım Soyuz uzayaracının ikinci deneme uçuşu. Soyuz 13 aracı, Orion 2 Uzay Gözlemevi'ni de taşıyordu. Orion 1 Uzay Gözlemevi, Salyut 1 uzay istasyonunda kuruluydu. Mürettebattan Piyotr Klimuk, uzaya giden ilk Beyaz Rus kökenli kozmonottu.

Soyuz 15, Sovyetler Birliği tarafından gerçekleştirilen insanlı uzay uçuşu.

Soyuz 18, Sovyetler Birliği tarafından gerçekleştirilen insanlı uzay uçuşu.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz 26</span>

Soyuz 26 10 Aralık 1977'de başlayan Sovyet uzay uçuşu. Uzay istasyonu Salyut 6 ile kenetlenme sağlayan ilk uçuş. Sovyetler'in uzayda neredeyse kalıcı bir varlık gösterdikleri dönemin başını oluşturur. Uçuş sırasında çeşitli rekorlar kırılmıştır. Ayrıca, Salyut 6'nın çift kapısı olması sayesinde, tarihte ilk kez üç uzay aracının birbiriyle kenetlenmesi sağlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Valeri Kubasov</span> Sovyet kozmonot

Valeri Nikolayeviç Kubasov Sovyet/Rus kozmonottur. İki Soyuz programı'nda uçuş mühendisi olarak görev almıştır: Soyuz 6 ve Soyuz 19 ve Interkosmos programında Soyuz 36'nın kaptanlığını yapmıştır. 21 Temmuz 1975'te, ASTP için kullanılan Soyuz 7K-TM modülü 17:51 saatlerinde Kazakistan'a indi, modülden ilk Kubasov çıktı. Kubasov, Georgi Şonin ile birlikte uzaydaki ilk kaynak deneylerini yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Georgi Dobrovolski</span> Sovyet kozmonot (1928-1971)

Georgi Timofeyeviç Dobrovolski, Soyuz 11'in mürettebatından olan Sovyet kozmonottu. Salyut 1 ile dünyanın ilk uzay istasyonu mürettebatı oldu. Ancak yanlışlıkla açılan kapak yüzünden boğulma nedeniyle öldü. Onunla beraber ölenler uzayda ölen ilk ve tek insanlardır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.