İçeriğe atla

Soytarı

Soytarı veya saray soytarısı, kraliyet saraylarında konukları veya hükümdarı eğlendirmek için görevlendirilen saray üyesidir. Soytarılar, aynı zamanda panayırlarda ve halk pazarlarında halkı eğlendiren gezici sanatçılardır.

Post-klasik ve Rönesans dönemlerinde, soytarıların genellikle parlak renkli kıyafetler ve rengarenk desenli eksantrik şapkalar giydikleri düşünülürdü.

Soyarılar çok çeşitli becerilerle kişileri eğlendiriyorlardı. Şarkı söylemek ve hikaye anlatmak yaptıkları başlıca gösteriydi. Aynı zamanda akrobasi, hokkabazlık, çeşitli şakalar (kelime oyunları, taklit gibi) ve sihir numaraları da yapıyorlardı.

Tarih

Antik Roma’da, profesyonel soytarılara balatro deniyordu.[1] Balatrolara yaptıkları şakalar karşılığında para ödeniyordu ve zenginler eğlenmek için genellikle onları masalarına çağırıyordu.[2]

Aztekler ve Çinliler gibi diğer kültürlerde de soytarıya benzer kültürel ögeler bulunmaktaydı.[3][4]

İngiliz kraliyet tarihi boyunca pek çok kraliyet sarayında eğlence ile görevli kişiler istihdam edildi ve çoğu zaman bu kişiler profesyonel olarak görev yaptı. Bunlar "licensed fools" olarak adlandırıldı. Soytarı Toplulukları veya göçebe eğlence grupları, genellikle akrobasi ve hokkabazlık yapmak için işe alınırdı.[5]

İngiltere Kralı VIII. Henry, Will Sommers adında bir soytarıyı işe almıştı. Kızı Mary’nin Jane Foole adında bir soytarısı vardı.[6]

Geleneğin sona ermesi

Restorasyon’dan sonra II. Charles saray soytarılığı geleneğini yeniden canlandırmadı, ancak tiyatroyu ve müzik salonu eğlencelerini büyük ölçüde himaye etti. Özellikle de Thomas Killigrew'un çalışmalarını destekledi.

18. yüzyılda Rusya, İspanya ve Almanya dışında soytarıları geleneği sona ermişti. Fransa ve İtalya’da gezici soytarı grupları, commedia dell'arte adlı tiyatroda oyunlar sergilediler. Fransa'da saray soytarısı geleneği Fransız Devrimi ile sona erdi.

Kaynakça

  1. ^ Horace Sat. i. 2. 2. (cited by Allen)
  2. ^ Notes and Queries: A Medium of Inter-Communication for Literary Men, Artists, Antiquaries, Genealogists, Etc (İngilizce). Bell. 1868. 5 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2024. 
  3. ^ "Jester". Encyclopædia Britannica. 2 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2012. 
  4. ^ Otto, Beatrice (2001). Fools Are Everywhere: The Court Jester Around the World. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-0226640914. 
  5. ^ Kelly, Debra (26 Aralık 2020). "What It Was Really Like To Be A Court Jester - Grunge". Grunge.com (İngilizce). 7 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2022. 
  6. ^ Westfahl, Gary (21 Nisan 2015). A Day in a Working Life: 300 Trades and Professions through History [3 volumes]: 300 Trades and Professions through History (İngilizce). ABC-CLIO. ISBN 978-1-61069-403-2. 5 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Girit</span> Yunanistanın en büyük, Akdenizin 5. büyük adası

Girit, Yunanistan'ın en büyük, Akdeniz'in beşinci büyük adasıdır. Ege Denizi'nin güneyinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Molière</span> Fransız oyun yazarı ve oyuncu (1622 - 1673)

Jean-Baptiste Poquelin daha bilinen adıyla Molière, Fransız oyun yazarı ve oyuncu.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nda kölelik</span> Osmanlı ekonomisinde ve toplumunda insan köleliği

Osmanlı İmparatorluğu'nda kölelik, Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomisinin ve geleneksel toplumunun yasal ve önemli bir parçasıydı. Köle edinilen ana kaynaklar Güney Avrupa, Doğu Avrupa, Balkanlar ve Kafkasya'daki savaşlar, siyasi olarak organize edilmiş köleleştirme seferleri ve Afrika'dan getirilen siyahilerin satıldığı köle ticaretiydi. Büyük askeri seferlerin ardından köle satış fiyatlarının düştüğü bilinir. Osmanlı İmparatorluğu'nun idari ve siyasi merkezi olan İstanbul'da, 16. ve 17. yüzyıl nüfusunun yaklaşık beşte biri kölelerden oluşuyordu. Bu yüzyılların gümrük istatistikleri, İstanbul'un Karadeniz'den yaptığı ilave köle ithalatının 1453'ten 1700'e kadar toplam 2,5 milyon civarında olabileceğini gösteriyor.

<span class="mw-page-title-main">Tiyatro</span> sahnede, seyirciler önünde oyuncuların sergilenmesi amacıyla hazırlanmış gösteriler

Tiyatro, bir sahnede, seyirciler önünde oyuncuların sergilemesi amacıyla hazırlanmış gösterilerdir. Farklı bir şekilde duyguların ve olayların hareket (jest) ve konuşmalarla anlatılmasıdır. Genel olarak temsil edilen eser anlamında da kullanılır. Tiyatro eseri, olayları oluş yoluyla gösterir. Bu yönüyle konuşma ve eyleme dayanan bir gösteri sanatı olarak da tanımlanabilir. Yaygın bir deyişle tiyatro; insanı, insana, insanla, insanca anlatma sanatı olarak Shakespeare'in sözüyle de ifade edilir.

<span class="mw-page-title-main">Hamam</span>

Hamam, özel bir düzenle ısıtılan sıcak ve soğuk suyu bulunan, yıkanma amacıyla kullanılan yapı.

<span class="mw-page-title-main">Karagöz ve Hacivat</span> Türk gölge tiyatrosu karakterleri

Karagöz ve Hacivat, taklide ve karşılıklı konuşmaya dayanan, iki boyutlu tasvirlerle bir perdede oynatılan gölge oyunudur. Karagöz oynatıcısına kurgusal, hayali denir. Yardımcıları çırak, yardak, dayrezen, sandıkkardır. Oyunda konuşmaların değişmesi baş hareketleriyle yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Marie Antoinette</span> Fransa Kraliçesi, Avusturya Arşidüşesi

Josephe Jeanne Marie Antoinette von Habsburg-Lorraine veya Maria Antonia Josepha Johanna, Fransa Kraliçesi ve Avusturya arşidüşesi. Kısaca Marie Antoinette veya Maria Antonia olarak bilinir. Kutsal Roma İmparatoru I. Franz ve eşi Avusturya İmparatoriçesi Maria Theresa'nın kızıdır. Henüz 14 yaşındayken Fransa veliahtı XVI. Louis ile evlendi. 1774 Mayıs'ında XVI. Louis Fransa kralı olunca Marie Antoinette Fransa kraliçesi oldu. XVII. Louis'nin annesidir. Fransız Devrimi esnasında "Vatan hainliği" ile suçlanarak giyotinle idam edildi (1793).

<span class="mw-page-title-main">Kutaisi</span> Gürcistanın yasama başkenti ve en kalabalık üçüncü şehri

Kutaisi, Gürcistan'da İmereti Bölgesi'nde yer alan dünyanın en eski sürekli yerleşim yerlerinden biri ve geleneksel olarak başkent Tiflis'ten sonra Gürcistan'ın en büyük ikinci ve en kalabalık üçüncü şehridir. Tiflis'in 221 kilometre batısında, Rioni Nehri üzerinde yer alır. İmereti Bölgesi'nin merkezidir ve nüfusu 147.635'dir (2014).

<span class="mw-page-title-main">Whitehall Sarayı</span>

Whitehall Sarayı 1530 yılından 1689 yılına kadar İngiltere Kralları'nın ikâmetgâhı olan saraydır. Döneminde Avrupa'daki en büyük saray, 1.500 odası ile dünydadaki en büyük yapıydı. 1622 yılında çıkan bir yangında büyük bir bölümü zarar gören saray 1666 yılında çıkan Büyük Londra Yangını'ndan zarar görmeden çıkmıştır. Bu yangın döneminde tahtta bulunan II. Charles sarayda küçük değişiklikler yaptırmış ve babası gibi bu sarayda ölmüştür. Yerine geçen kardeşi II. James de dönemin tanınmış mimarı Christopher Wren'e verdiği emirler doğrultusunda, saraya aralarında bir şapel ve kraliçenin özel yaşamını sürdürebileceği daha geniş alanlar ekletmiştir.

<i>Bir Yaz Gecesi Rüyası</i>

Bir Yaz Gecesi Rüyası, William Shakespeare'in erken dönem romantik komedya oyunu. İlk basımı 1600 olmakla beraber yazımı ve ilk sahnelenişinin 1594 ya da 1595 yıllarında gerçekleştiği sanılmaktadır. Ana teması aşk ve evliliktir. Karışık ilişkiler üzerinden bu iki kavramın komikliğine vurgu yapmıştır. Olaylar Antik Yunanistan'da bir düğün çevresinde geçmektedir.

<i>Kış Masalı</i>

Kış Masalı ünlü İngiliz oyun yazarı William Shakespeare tarafından yazılmış bir tiyatro eseridir. 1611'de ilk defa I. James'in sarayında sahnelenmiştir. İlk yazılı baskısı, 1623'te William Shakespeare'in toplu eserlerini ıhtivâ eden "Birinci Folyo" baskısında kaydedilmiştir. Oyun ilk sahnelendiğinde komedi olarak tanımlanmakla beraber, bazı modern eleştirmenler eseri "romans" türüne dahil etmektedir. Birtakım eleştirmenler ve araştırmacılar da eseri bir "problem oyun" olarak görmektedirler; çünkü oyunun başındaki üç perde çok güçlü psikolojik dram türünde fakat son iki perde de komedi unsuru ağırlık kazanmakta ve oyun nihâyetine mutlu sonla sona ermektedir.

Ebü’l-Hasen Alî b. Nâfi‘ lakabı Ziryab, Endülüs'te Kurtuba'da hükümdarlık süren Emeviler döneminde yaşayan şair, müzisyen, şarkıcı, botanikçi ve coğrafyacı.

<span class="mw-page-title-main">Palyaço</span>

Palyaço, İtalyanca (Pagliaccio) kökenli bir sözcük olup, Türk Dil Kurumuna göre tanımı; "Kendisini seyredenleri güldüren ve eğlendiren, acayip kılıklı, yüzü aşırı ve komik biçimde boyalı oyuncu." şeklindedir.

<span class="mw-page-title-main">Herefordshire</span>

Herefordshire, Birleşik Krallık'ta İngiltere ülkesinin Batı Midlands bölgesinde tarihsel bir kontluk, bir törensel kontluk ve 1996'da çıkarılan bir yasal kararname ile 1998'den itibaren bir tek-seviyeli metropoliten olmayan yerel idare bölgesidir. Merkezi kontlukta en büyük nüfuslu yerleşke ve bir katedral şehri olan "Hereford" şehrindedir. Hereford Kontluğunun toplam yüzölçümü 2.180 km² dir.

Zincirli Höyük Gaziantep il merkezinin batısında, İslahiye ilçesinin 10 km. kuzeyinde yer alan bir höyüktür. Amanos Dağları'ndan doğu - batı yönünde geçit veren Beyhan Geçidi'ndeki ovada, küçük bir bataklığın batı kenarındadır. Geç Hitit Dönemi buluntuları ile tanınmıştır. Antik adı Aramice'de Sam'al olup Geç Hitit Dönemi'nin en önde gelen metropollerinden biri ve bir kraliyet merkezi olarak bilinmektedir. Günümüzden 3 bin yıl önce 40 hektarlık bir alana yayılmış bir kentti. Zincirli Höyük kazılarında ele geçen Asur Kralı Esarhaddon'a ait bir kitabe, kentin Sam'al olduğunu doğrulamaktadır. Hitit İmparatorluğu'nun MÖ 1.200'lerden sonra çöküşü ardından Güneydoğu Anadolu Bölgesi - Kuzey Suriye genel yayılımında, tarihçilerin Geç Hitit Devletleri, Kuzey Suriye Krallıkları ya da Suriye - Hitit Devletleri olarak adlandırdıkları devletler kurulmuştu. Bu devletlerin başkentlerinde, kentin merkezini oluşturan yönetsel ve dinsel yapılar bir yükseltide kurulmuş, ayrıca tahkim edilmiş bir kale içinde yer alınmıştır. Kentler, çift sur ile çevrilidir. Zincirli kenti de bu başkentlere bir örnek oluşturmaktadır.

Köy seyirlik oyunu, Anadolu köylerinde amatör oyuncular tarafından önemli günlerde topluca oynanan ve Türk dram sanatının geleneğini oluşturan, ritüellerin kaynaklık ettiği ancak zamanla eğlence amaçlı ve taklide dayalı hal almış, belli bir metni olmayan tiyatro oyunlarıdır.

Osmanlı İmparatorluğu'nda tiyatro Tanzimat devri sonrasında gelişim gösterdi ve II. Meşrutiyet sonrasında Batılı manada gelişimi hızlandı.

<span class="mw-page-title-main">Skald</span>

Skald veya skáld (Eski İskandinav : [ˈSkald], sonra [ˈSkɒːld] ; İzlandacada: "Şair" anlamına gelen, genellikle Viking Çağı, MS 793-1066'da İskandinav liderlerinin mahkemelerinde beste yapan ve Orta Çağ'a kadar devam eden şairler için kullanılan bir terimdir. Skaldik şiir, Eski İskandinav şiirinin iki ana grubundan birini oluşturur, diğeri ise anonim Eddic şiiridir.

<span class="mw-page-title-main">Robert Armin</span>

Robert Armin İngiliz aktör. William Shakespeare ile ilişkilendirilen Lord Chamberlain's Men tiyatro topluluğunun üyesiydi. 1600 civarında Will Kempe'nin ayrılmasının ardından tiyatro topluluğunun önde gelen komedi oyuncusu oldu. Aynı zamanda popüler bir çizgi roman yazarı olan Armin, The History of the Two Maids of More-clacke, ayrıca Foole upon Foole, A Nest of Ninnies (1608) ve The Italian Taylor and His Boy adlı komedileri yazdı.

Sir Dinadan Kral Arthur efsanesinin şövalye romantizm geleneğinde bir Yuvarlak Masa Şövalyesidir. Prose Tristan'da ve Le Morte d'Arthur'un bir bölümü de dahil olmak üzere uyarlamalarında yer almıştır. Mizahı ve pragmatizmiyle tanınan Dinadan, ana karakter Tristan'ın yakın arkadaşıdır.