İçeriğe atla

Sovyetler Birliği'nde Letonlar

Sovyetler Birliği'nde Letonlar
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
Letonca, Rusça
1897 yılında Rus İmparatorluğu'nda Letonca konuşan insanları gösteren grafik.

Sovyetler Birliği'nde Letonlar, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Leton kişi veya grupları betimler.

18. yüzyılda Rus İmparatorluğu tarafından Letonya topraklarının ele geçirilmesinin ardından çok sayıda Leton Rusya'ya göç etti. 19. yüzyılda, birçok topraksız Leton köylü doğuya taşındı ve Sibirya ve Urallarda yerleşimler kurdu. I. Dünya Savaşı sırasında binlerce Leton mülteci olarak Rusya'ya göç etti. Bir dizi Leton Bolşevik politikacı ve aktivist Rus İç Savaşı'ndan sonra Rusya'ya yerleşti ve yeni kurulan Sovyet devletinde yönetici oldular. 17 Kasım 1918'de Letonya Sosyalist Sovyet Cumhuriyeti kuruldu, ancak 13 Ocak 1920'de lağvedildi. 1926'deki ilk tüm Sovyetler Birliği nüfus sayımına göre ülkede 151 binden fazla Leton yaşamaktaydı. Sovyetler Birliği'nin çeşitli bölgelerinde çok sayıda Leton kültür organizasyonu, yayınevi ve okul kuruldu. En büyük ve en etkili organizasyon, merkezi Moskova'da bulunan Prometejs Society idi.[1]

1930'lu yıllardaki Büyük Temizlik döneminde çok sayıda baskı altın alındı. Kasım 1936'dan NKVD, özellikle Letonya kökenli kişileri hedef alan kitlesel bir baskı kampanyası olan NKVD Leton Operasyonu'nu başlattı. İlk hedefler Leton örgütlerindeki aktivistler, eski Kızıl Leton Tüfekçiler, Letonya'dan göç edenler, bazı devlet yetkilileri ve Jānis Rudzutaks, Jukums Vācietis, Jānis Bērziņš gibi önde gelen komünist devrimcilerdi. Operasyon sırasında, 16.575'i infaz edilen 21.300'den fazla kişi hapse mahkûm edildi.[2] Bazı kaynaklar 1930'ların baskı ortamında 70 bin civarında Letonun öldürüldüğünü iddia eder.[3]

1944 yılındaki Kızıl Ordu'nun Litvanya'ya müdahalesi sonrası kurulan Letonya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti sonrası ülkede yaşayan Letonlar Moskova ve Leningrad başta olmak üzere büyük şehirlere göç etti. 1980'lerdeki perestroyka politikaları sırasında, büyük şehirlerde Leton diasporasının yeni organizasyonları kuruldu. 1989 yılı nüfus sayımına göre Sovyetler Birliği'nde toplam 1.458.986 Leton yaşamaktaydı.[4] Sovyetler Birliği'nin dağılması ve Letonya'nın bağımsız bir devlet oluşunun ardından Rusya'daki çok sayıda Leton Letonya'ya döndü.

Galeri

Kaynakça

  1. ^ "Латышское просветительное общество "Прометей"" (Rusça). 17 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2020. 
  2. ^ "«Большой террор»: 1937-1938. Краткая хроника" (Rusça). Old.memo.ru. 20 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2020. 
  3. ^ Т. КОНСТАНТИНОВА. ". Машина времени // АМЫЛЬСКИЕ ПЕРЕКАТЫ. Август 2001" (Rusça). 4 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2020. 
  4. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; SSCB1989 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Letonya</span> Kuzey Avrupada yer alan bir ülke

Letonya ya da resmî adıyla Letonya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'da yer alan bir ülkedir. Kara sınırlarını kuzeyde Estonya, güneyde Litvanya; doğuda ise Rusya ve Belarus ile paylaşmaktadır. Aynı zamanda Letonya, İsveç ile denizden sınırdaştır. Letonya'nın en büyük şehri ve başkenti Riga'dır. 1 Mayıs 2004'ten beri Avrupa Birliği üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Letonya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Letonya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kısaca Letonya SSC , Sovyetler Birliği içerisindeki cumhuriyetlerden biridir. 23 Ağustos 1939 tarihinde Kızıl Ordu tarafından Molotof Şartı'na uygun olarak işgal edilen ülke önce bağımsız bırakıldı. Ancak 17 Haziran 1940 tarihinde Molotof-Ribbentrop Paktı'nın imzalanmasından hemen sonra 21 Temmuz 1940 tarihinde Sovyetler Birliği'ne bağlı bir cumhuriyet haline getirildi. 5 Ağustos 1940 tarihinde imzalanan antlaşma ile 15 kurucu cumhuriyetten biri olarak Sovyetler Birliği'ne bağlandı. 1941 yılında Wehrmacht tarafından işgal edilen ülke, 3 yıl Nazi Almanyası yönetiminde kaldıktan sonra 1944-1945 yılları arasında Sovyetler Birliği tarafından geri alındı.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti</span> Sovyetler Birliğinin nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük ve kurucu cumhuriyeti

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (RSFSC) (Rusça: Росси́йская Сове́тская Федерати́вная Социалисти́ческая Респу́блика; Rossiyskaya Sovetskaya Federativnaya Sotsialistiçeskaya Respublika), Sovyetler Birliği'nin nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük ve kurucu cumhuriyetidir.

Litvanya Bağımsızlık Savaşları veya diğer adıyla Özgürlük Mücadeleleri Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Litvanya'nın bağımsızlığı için yaptığı üç savaşı tanımlar. Bu savaşlar Bolşevik kuvvetlerine, Bermontiyalılara ve Polonya'ya karşı verilmiştir. Savaşlar, bağımsız Litvanya'nın uluslararası tanınmasını ve sivil kurumların oluşumunu geciktirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çeka</span> Sovyet Gizli Polis Birimi

Çeka, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin ilk istihbarat ve güvenlik teşkilatı. Resmî ismi Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Halk Komiserleri Konseyine bağlı Tüm Rusya Karşı-Devrim ve Sabotajla Mücadele Olağanüstü Komisyonu şeklindedir. 1917 Ekim Devrimi'nden sonra 20 Aralık 1917 tarihinde Vladimir Lenin ve daha sonra Feliks Dzerjinski tarafından yayınlanan bir kararname ile kuruldu. 1922'den sonra Çeka birçok kez yeniden yapılanmaya uğradı. Sovyet rejiminin karşı-devrimci faaliyetlerin saldırılarına karşı ayakta kalması için hayati önem arz eden bir siyasi-askerî kuvvet hâline geldi. 1921 yılında Çeka'nın bir parçası olan Cumhuriyetin İç Savunması için Birlikler adıyla kurulan örgüt 200.000 kişiden oluşmaktaydı.

Litvanya tarihi bugünkü Litvanya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Letonya tarihi</span>

Letonya tarihi bugünkü Letonya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali</span>

Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali, Rus–Gürcü Savaşı ya da Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali olarak da bilinir, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Kızıl Ordu'nun Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin Menşevik hükûmetinin yerine Bolşevik rejimini kurmak amacıyla giriştiği askerî işgaldir. İşgal, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığının sona ermesi ve Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

Boris Karloviç Pugo Letonya asıllı komünist ve Sovyet siyasetçidir. Alexander Nevsky Nişanı sahibidir.

<span class="mw-page-title-main">Semyon Aralov</span>

Semyon İvanoviç Aralov Sovyet asker, devlet adamı ve devrimci. Kızıl Ordu’ya bağlı istihbarat teşkilatı GRU kurucularındandır.

<span class="mw-page-title-main">Ayna Sultanova</span>

Ayna Sultanova, Azeri devrimci. Azerbaycan'ın ilk kadın komünist devrimcilerinden biridir. 'Şark kadını' dergisinin ilk editörüdür. Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinde(ASSC) Yüksek Mahkeme başkanı ve Eğitim, Adalet Komisarlığı gibi yüksek görevlerde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Letonya Sosyalist Sovyet Cumhuriyeti</span>

Letonya Sosyalist Sovyet Cumhuriyeti, Litvanya Bağımsızlık Savaşı sırasında var olmuş kısa süreli sosyalist devlet. 17 Kasım 1918 tarihinde Vladimir Lenin'in askeri, ekonomik ve siyasi yardımıyla kurulmuştur. Hükûmetin başı Pēteris Stučka idi. 13 Ocak 1920 tarihinde yıkılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Letonya Komünist Partisi</span>

Letonya Komünist Partisi, Letonya'da bir siyasi partiydi.

<span class="mw-page-title-main">Rus İç Savaşı'nda bağımsızlık yanlısı hareketler</span>

Rus İç Savaşı'nda bağımsızlık yanlısı hareketler, Ekim Devrimi'nin ardından başlayan Rus İç Savaşı yıllarında eski Rus İmparatorluğu topraklarında Bolşevik olmayan ulus devlet tarzında şeklinde isteyen gruplardır. Ayrılıkçı görüşlere sahip bu grupların birçoğu İtilaf Devletleri tarafından askeri ve politik olarak desteklenmişlerdir. Bununla birlikte Beyaz Ordu'da İtilaf Devletlerini destekleyen bazı gruplar da bu hareketlere destek vermişlerdir, fakat sayısı sınırlıdır.

<span class="mw-page-title-main">TASS</span>

TASS (Rusça: Телеграфное агентство Советского Союза ТАСС-Telegrafne Agentsva Sovyetskova Soyuza-Sovyetler Birliği Haber Ajansı kısaca TASS, şimdiki ismi Rus Haber Ajansı 1902 yılında kurulan, Rusya'da en büyük, dünyada ise Reuters, Associated Press ve Agence France-Presse ile birlikte, en büyük dört haber ajansından birisidir. 1925-1991 yılları arasında SSCB'nin resmî haber ajansı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Kuruluş Antlaşması</span> Sovyetler Birliğinin kurulduğu 1922 tarihli belge

Sovyetler Birliği Kuruluş Antlaşması, genellikle Sovyetler Birliği olarak bilinen Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) resmi olarak kurulduğu anlaşmadır. De jure birkaç Sovyet cumhuriyetinin birliğini yasalaştırdı ve yeni bir merkezileştirilmiş federal hükûmet kurdu burada anahtar işlevler Moskova'da merkezileştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Riga Antlaşması (1920)</span> RSFSR ile Letonya arasında 11 Ağustos 1920de Rigada imzalanan barış antlaşması

Riga Antlaşması veya Letonya-Sovyet Barış Antlaşması, 11 Ağustos 1920 günü Letonya Cumhuriyeti ve Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti arasında imzalanan adını Letonya'nın başkenti Riga'dan alan antlaşma. İmzalanmasının ardından Letonya Bağımsızlık Savaşı resmen sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Letonya kültürü</span>

Letonya kültürü, geleneksel Letonya ve Livonya mirasını ülkenin çeşitli tarihi mirasının etkileriyle birleştirir.

Genç Letonlar , 1850'lerden 1880'lere kadar aktif olan birinci Letonya Ulusal Uyanışı'nın , entelektüelleri için en sık kullanılan terimdir. Hareket, Heinrich Heine liderliğindeki Genç Almanya hareketi üzerinde modellenmiştir. Aslında, bu milliyetçi aydınlara çoğunlukla Baltık Alman rakipleri tarafından uygulanan aşağılayıcı bir sıfat, "Genç Letonya" terimi ilk olarak 1856'da Das Inland gazetesinde Juris Alunāns'ın Dziesmiņas latviešu valodai pārtulkotas'ın bir incelemesinde, Nīca'nın papazı Gustav Wilhelm Sigmund Brasche tarafından kullanılmıştır. Letonya'da böyle bir edebiyatın kimler tarafından beğenilebileceğini soran Brasche, "Genç Letonya" hayalini kuranların Heirin'in "Die Lorelei" adlı şiirindeki trajik kaderi yaşayacağı konusunda uyardı. Yeni Letonlar bazen "tautībnieki" olarak da biliniyordu.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya-Sovyet Savaşı</span>

Litvanya-Sovyet Savaşı veya Litvanya-Bolşevik Savaşı Litvanca: Karas su bolševikais), I. Dünya Savaşı'nın ardından yeni bağımsızlığını ilan eden Litvanya ile Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti arasındaki savaştır. Bu savaş 1918-1919 arasındaki batıya doğru gerçekleşen geniş kapsamlı Sovyet saldırısının bir parçasıydı. Saldırı, Almanya birliklerinin bulunduğu Ukrayna, Belarus, Litvanya, Letonya, Estonya, Polonya topraklarında Sovyet cumhuriyetleri kurma ve Alman Devrimi'ni başarıya ulaştırmaktı. Aralık 1918'in sonunda Kızıl Ordu birlikleri Litvanya sınırlarına ulaştı ve büyük bir çatışma olmadan Ocak 1919'un sonuna kadar Litvanya topraklarında hakimiyet sürdü. Sovyet hakimiyeti altında Litvanya-Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu. Şubat ayında geçici başkenti Kaunas'ı ele geçirmek isteyen Sovyet güçlerinin ilerlemesi, Litvanya ve Almanya birlikleri tarafından durduruldu. Nisan 1919'dan itibaren, Litvanya savaşı Polonya-Sovyet Savaşı ile paralel bir şekilde gitti. Polonya'nın Litvanya, özellikle Vilnius Bölgesi üzerinde toprak iddiaları vardı ve bu gerilimler Polonya-Litvanya Savaşı'na sıçradı. Tarihçi Norman Davies durumu şu şekilnde anlatır; "Almanya ordusu Litvanya milliyetçilerini destekliyordu, Sovyetler Litvanya komünistlerini destekliyordu, Polonya Ordusu ise hepsiyle savaşıyordu." Mayıs ayının ortalarında, Silvestras Žukauskas tarafından yönetilen Litvanya ordusu, kuzeydoğu Litvanya'daki Sovyetlere karşı bir saldırı başlattı. Haziran ortasına kadar, Litvanyalılar Letonya sınırına ulaştı ve Sovyet güçlerini, Sovyetlerin Ağustos 1919'un sonuna kadar tuttuğu Zarasai yakınlarındaki göl ve tepeler arasında sıkıştırdı. Daugava Nehri ile ayrılan Sovyet ve Litvanyalı güçler, Ocak 1920'de Daugavpils Savaşı'na kadar cephelerini korudular. Eylül 1919 gibi erken bir tarihte Sovyetler bir barış anlaşması müzakere etmeyi teklif etti, ancak görüşmeler Mayıs 1920'de başlayabildi. Sovyet-Litvanya Barış Antlaşması 12 Temmuz 1920'de imzalandı. Sovyet Rusya bağımsız Litvanya'yı tamamen tanıdı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.