Sovyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri

Sovyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri
Sovyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri
Вооруженные силы Союза Советских Социалистических
	Sovyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri arması
	Sovyetler Birliği bayrağı orduda sancak olarak da kullanılıyordu
Kuruluş	23 Şubat 1918 Kızıl Ordu, ; 25 Şubat 1946 Sovyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri
Lağvediliş	25 Aralık 1993
Birimler	Sovyet Kara Kuvvetleri; Sovyet Hava Kuvvetleri; Sovyet Deniz Kuvvetleri; Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri; Stratejik Füze Kuvvetleri
Karargâh	Moskova, Sovyetler Birliği
Genel Bilgiler
Askerlik yaşı	18-35
Zorunlu askerlik	2 yıl (kara ve hava); 3 yıl (deniz)
Askere alınması mümkün; olan vatandaş sayısı	92.345.764 (1991), yaş 15-49
Etkin personel sayısı	5.490.000 (1988)
Rezerve personel sayısı	35.745.000
Maliye
Harcamalar	128-300 milyar US$ (1988)
GSYİH paydası	%4,9-11,5 (1988)
İlgili maddeler
Tarih	Sovyetler Birliği'nin askerî tarihi
Rütbeler	Sovyetler Birliği'nde askerî rütbe ve işaretler

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri (Rusça: Вооруженные силы Союза Советских Социалистических Республик (ВС СССР) Voorujennıe silı Soyuza Sovetskih Sotsialistiçeskih Respublik (VS SSSR)), 1918-1946 yılları arasında Kızıl Ordu ve 1946-1991 yılları arasında Sovyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri olarak adlandırılan, önce Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin ve daha sonra Sovyetler Birliği'nin silahlı kuvvetleriydi.

Eylül 1925 tarihli birlik askerlik yasasına göre Sovyet Silahlı Kuvvetleri, Kara Kuvvetleri, Hava Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri, Devlet Siyasi Müdürlüğü (OGPU) ve konvoy muhafızları olmak üzere üç bileşenden oluşmaktaydı.^[1] OGPU daha sonra bağımsız hale getirilerek 1934'te NKVD ile birleştirildi ve böylece İç Birlikleri Savunma ve İçişleri halk komiserliklerinin ortak yönetimi altına girdi. II. Dünya Savaşı'ndan sonra, Stratejik Füze Kuvvetleri (1959), Hava Savunma Kuvvetleri (1948) ve Tüm Birlik Ulusal Sivil Savunma Kuvvetleri'nin (1970) birlikleri de eklenmiştir.

Sovyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri, Sovyetler Birliği'nin dağılması'nın ardından 25 Aralık 1993 tarihinde lağvedildi.

Tarihçe

ABD Ordusu ile birlikte Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri, S.S.C.B' nin yıkılışına kadar dünyadaki gerek konvansiyonel gerekse nükleer güç anlamındaki en güçlü ordular oldular. Dünyanın bütün denizlerinde aynı anda savaşacak güce sahipti. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri Soğuk Savaş yıllarında nükleer güç yönünden Doğu Bloğu'nun başat gücüydü. 70'li yıllarda kendi topraklarından bütün NATO ülkelerini vurabilecek güce erişmişti. Zamanında en çok nükleer füzesi olan orduydu (14000 nükleer füze). Keza durum kara kuvvetleri içinde geçerlidir, öyle ki çoğu gelişmiş modeli olmak üzere T-tanklarından 21,000 adet bulunmaktadır. Diğer alanlarda olduğu gibi bu alanda da sayısal üstünlüğe sahipti. askerî araçlarda yeni yaklaşımların ve teknolojilerin öncüsü olduğu söylenilebilir. Hava kuvvetleri bakımından önceleri ABD ile eşit derecede olsalar da ABD sonradan ürettiği bilgisayar destekli uçaklarla üstünlüğü ele geçirmiştir.

Varşova Paktı'ndan 1956'da ayrılmak isteyen Macaristan'ın tanklarla işgali, Yugoslavya'daki işgal, 1968 deki Prag Baharı sonrası Çekoslovakya'nın İşgali gibi olaylarla "Sosyalist Emperyalizm" gibi fikirlerin de doğmasına neden oldu.

Büyük zaferlerine karşılık Afganistan'ın işgali sırasında Afgan halkının ABD destekli direnişine karşı başarı sağlayamamış ve büyük yenilgiler alarak Afganistan'dan geri çekilmiştir.

Dünyanın en az maliyetli silahı (aynı zamanda en az denetlenen silah) AK-47 de Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri için İkinci Dünya Savaşı sırasında 1944 yılında Mikayil Kalaşnikof tarafından tasarlanmış ve 1947'de tamamen genel piyade tüfeği olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri komünist rejimi koruduğundan NATO tarafından hoş karşılanmıyordu. NATO'ya karşı kurulan Varşova Paktı'nın temelidir.

Kökenleri

Halihazırda var olan Kızıl Muhafızlar yerine Halk Komiserleri Kurulunun 28 Ocak 1918 tarihli kararnamesi ile Kızıl Ordu kuruldu. İlk askere alınma işlerinin ve Alman işgalcilerine karşı çatışmaların başladığı gün olan 23 Şubat 1918 Kızıl Ordu Günüdür. 23 Şubat SSCB'nin önemli ulusal tatillerindendir ve daha sonra da Sovyet Ordusu Günü olarak kutlanmaktadır. Bu kutlamalar günümüz Rusya'sında da Anavatanın Koruyucuları günü olarak devam etmektedir. 1918'den 1924'e kadar Askerî ve Deniz İşleri İşleri Halk Komiseri olan Lev Troçki Kızıl Ordu'nun kurucusu sayılmaktadır.

Başlarda Kızıl ordu, rütbe ve işaret sistemi olmayan bir gönüllü ordusuydu. Subaylar demokratik seçimlerle belirleniyordu. Fakat 29 Mayıs 1918 tarihli kararname ile 18-40 yaş arası erkekler için zorunlu askerlik sistemi getirildi. Askere alım işlemi için bugün bile Rusya'da etkin olan bölgesel askerî komiserlikler (военный комиссариат, военкомат (voenkomat)) kuruldu.

Bolşevikler General Brusilov'un teklifinden sonra, Çarlık Ordusu'nun eski subaylarını askere almaya karar verdiler. Lev Glezarov başkanlığında özel bir komisyon kurulu 315,000 eski subay askere alındı. Bunların çoğu askerî danışmandı(voyenspets: "военспец"). Önemli sayıdaki Sovyet Ordusu komutanları daha önce Çarlık Ordusu'nda generaldi. Aslında çoğu Çarlık Ordusu askerî Bolşeviklere katılmıştı.

Bolşevik otoriteleri her Kızıl Ordu birliğine bir politik komiser (politruk) atadı. Bu komiserlere eğer birlik komutanı Komünist Parti ilkelerine karşı gelen bir emir verirse, bunu geçersiz kılma hakkı verildi. Bunun verimsiz bir komutaya neden olmasına rağmen Parti liderlerine silahlı kuvvetler üstünde kontrol gücü sağladı. Çünkü ordu hâlâ Çarlık döneminin deneyimli subaylarının komutasındaydı.

Yapı ve liderlik

Sovyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri, Savunma Bakanlığı tarafından kontrol ediliyordu. Savunma Bakanlığı'nın başında, genellikle Politbüro'nun tam üyesi ve 1934'ten itibaren Sovyetler Birliği Mareşali olan Savunma Bakanı bulunmaktaydı. Hem siviller hem de askerlik mesleğine sahip kişiler savunma bakanı olarak görev yaptı. 1934-1946 ile 1950-1953 arasında ayrı bir Donanma Bakanlığı bulunmaktaydı ve Savunma Bakanlığı yalnızca kara ve hava kuvvetlerinden sorumluydu. Uygulamada, Donanma Bakanı çok daha düşük rütbeli bir subaydı ve Savunma Bakanlığı politika yapım sürecine hakim olmaya devam etti.

Savunma bakanının emrinde iki bakan yardımcısı bulunmaktaydı. Bunlar, harekât ve planlamadan sorumlu Genelkurmay Başkanı ve idareden sorumlu Savunma Genel İşler Birinci Bakan Yardımcısıydı. 1955'ten itibaren Varşova Paktı Yüksek Komutanı, Birinci Savunma Bakan Yardımcısı unvanını da aldı. 1980'lerde beş hizmet kolunun komutanları dahil olmak üzere 11 savunma bakan yardımcısı daha bulunmaktaydı.^[2]

Silahlı Kuvvetler üstünde parti kontrolü

Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin ülkenin silahlı kuvvetleri üzerinde hâkimiyetini sağlayacak bir dizi yöntemi vardı. İlk olarak, belirli bir rütbeden itibaren ancak bir parti üyesi komuta seviyesine gelebiliyordu, dolayısıyla parti disiplinine tabiydiler. İkinci olarak en üst düzey askerî liderler sistematik bir şekilde partinin en üst kademelerine de katılıyordu. Üçüncü olarak da tüm silahlı kuvvetlere dağılmış olan siyasi komiserler ağı ile askerî eylemleri etkileyebiliyordu.

"Zampolit" denen bir siyasi komutan yardımcısı parti oluşumlarına öncülük ediyor ve askerî birlik içindeki parti siyasetini yürütüyordu. Askerlere Marksizm-Leninizm üzerine dersler veriyor, Sovyetler açısından dış olayları değerlendiriyor ve Parti'nin silahlı kuvvetlerden beklentilerini anlatıyorlardı. II. Dünya Savaşı'nı takiben Zampolit tüm komuta yetkisini kaybetse de, kendi birlik komutanının siyasi tavrı ve performansını bir üst siyasi subaya veya kuruma raporlama gücünü elinde tuttu.

1989 yılında tüm silahlı kuvvetler personelinin yüzde 20'yi aşkın bir bölümü parti ya da Komsomol üyesiydi. Bu oran subaylarda yüzde 90'ı aşıyordu

Personel

Rütbe ve işaretler

Başlarda Kızıl Ordu'da profesyonel subay, bunun bir Çarlık mirası olduğu düşüncesiyle kullanılmadı. Bolşevikler subay kelimesini yasakladılar ve yerine sadece komutan kelimesini kullandılar. Apolet ve rütbe kullanımı bırakıldı ve bunların yerine "Tümen Komutanı", "Kolordu Komutanı" ve bunlar gibi unvanlar kullanıldı. 1924'te bu sistem, K-1 (en düşük)den K-14 (en yüksek)e kadar hizmet kategorileriyle desteklendi. Hizmet kategorileri rütbe işlevine sahipti ve komutanın deneyim ve niteliklerini belirtiyordu. Kategori işaretleri komutanının pozisyonunu belirtmiyordu.

22 Eylül 1935'te Kızıl Ordu hizmet kategorilerinden vazgeçti ve rütbe sistemine dönüldü. Fakat bu rütbe sistemi geleneksel rütbelerin ve unvan sisteminin bir karışımıydı. Örneğin bu sistemde hem "Teğmen" hem de "Komdiv" (Комдив,Tümen Komutanı) vardı. Politik komiserlerin ve teknik sınıfların rütbeleride bu sisteme göre değişti.

Bir sistemde birkaç değişiklik daha yapıldı. 7 Mayıs 1940'ta "Kombrig", "Komdiv", "Komkor", "Komandarm" fonksiyonel rütbelerinin yerini General ve Amiral rütbeleri aldı. Fakat politik komiser ve teknik sınıf rütbeleri aynı kaldı. 2 Kasım 1940'ta sistem bir değişiklik daha geçirdi. Bununla astsubay rütbeleri kaldırılıyor ve Podpolkovnik (Yarbay) rütbesi ekleniyordu. 1942'nin başlarında tüm eski fonksiyonel rütbeler normal rütbelere çevrilmişti. 9 Ekim 1942'de politik komiserlik ve onun rütbeleri kaldırıldı. Fonksiyonel rütbeler sadece sıhhiye sınıfında ait oldu.

1943'ün başından kalan tüm fonksiyonel rütbeler kaldırıldı. Subay kelimesi resmen kullanılmaya ve apolet sistemine geçildi. O günden itibaren rütbe sistemi fazla değişmedi ve bugünkü Rusya'da da devam etmektedir. Kombat (Tabur Komutanı), Kombrig (Tugay Komutanı) ve Komdiv (Tümen Komutanı) fonksiyonel rütbeleri resmî olmayan kullanım şekilleri oldu.

Genelkurmay

22 Eylül 1935'te Kızıl Ordu Komutası Sovyetler Birliği Genelkurmay'ı adını aldı. Buradaki çoğu subay daha önce Rusya İmparatorluğu Genelkurmay'ında görev yapmıştı. Genelkurmay subayları katı akademik eğitimliydi ve çatışma deneyimine sahipti.

Askeri eğitim

Rus İç Savaşı sırasından komuta kadrosu Kızıl Ordu Genelkurmay Akademisi(Академия Генерального штаба РККА)nde eğitildi. 5 Ağustos 1921'de akademi Kızıl Ordu askerî Akademisi (Военная академия РККА) adını aldı ve 1925 yılında Frunze askerî Akademi adını aldı. Üst düzey subaylar Yüksek askerî Akademik Kursunda (Высшие военно-академические курсы) eğitim görüyordu. Burasının adı 1925 yılında Yüksek Komutanlık İçin İleri Kursları (Курсы усовершенствования высшего начальствующего состава) adını aldı. 1931'de bu kursları desteklemek için Frunze askerî Akademisinde Operasyonlar Fakültesi açıldı. 2 Nisan 1936 da Genelkurmay Akademisi tekrar açıldı. Burası üst düzey subay için temel okul ve ileri askerî çalışmalar için bir merkez oldu.

Kızıl Ordu akademileri Batılı ülkelerdekilere eşdeğer değildi. Bu akademiler ileri düzey eğitim ve üst düzey subay yetiştirmek içindi. Normal subaylar yetiştirmek için военная школа adlı fakülteler vardı.

Tecritler

Kızıl Ordu kadrolarındaki tecritler 1930'ların sonundaki Stalin'in Büyük Temizliğinin bir parçasıydı. Kızıl Ordu içindeki politik olarak güvenilmeyen unsurların temizlenmesi olayı çoğunlukla üst rütbeli subaylara karşıydı. Bu olaylar kişisel kan davaları oluşturmuş ve bir cadı-avına dönüşmüştü. 1937 yılında mevcudu 1.3 milyon olan Kızıl Ordu, Haziran 1941'de bu sayının 3 katına (3,900,000)çıkmıştı. Bu da subay ihtiyacını karşılamak için alt düzey subayların hızlı terfilerine neden oldu çünkü Nazi Almanyası ile yaklaşan savaş için ordunun hazırlanması gerekiyordu. Fakat bu yeni subaylar eğitim ve deneyimlerden yoksundu.

Tecritler sırasında üst düzey subaylardan 3 mareşal, 13 ordu komutanı, 8 amiral, 50 kolordu komutanı, 154 tümen komutanı, 16 ordu komiseri ve 25 kolordu komiseri uzaklaştırıldı.

Silahlar ve ekipmanlar

Sovyetler Birliği'nde silah sanayisi Stalin'in 1920 ve 1930'lardaki Sanayi Programı çerçevesinde başladı. II. Dünya Savaşı'nda Kızıl Ordunun standart piyade silahı Mosin Nagant'tı. 1930 ile 1945 yılları arası 17 milyonun üstünde Mosin Nagant modeli üretilmişti. 1943 yılında bu silahın yeni bir dizaynı tasarlandı ve üretildi. 1948 de Mosin Nagant yerine SKS yarı-otomatik tüfek kullanılmaya başlandı. Aynı zamanda tam otomatik bir hafif makineli silah olan PPŞ-41 de temel silahlardan biriydi.

Kızıl Ordu, II. Dünya Savaşı'nda uygun makineli ve yarı otomatik tüfek eksikliği yüzünden sıkıntıdaydı. SVT Tokarev yarı otomatik tüfeği Mosin-Nagant gibi 7.62x54mm mermi kullanıyordu fakat atış sesindeki sorunlar yüzünden fazla üretilemedi. Sovyetler Birliği'nin silah deneyimi İkinci Dünya Savaşı ile başladı. 1945'te 7.62x39mm mermi kullanan SKS üretildi. 1947 yılında SKS'nin devamı olarak üretilen AK-47 saldırı tüfeği SKS'nin yerini aldı. 5.45x39mm'lik mermi kullanan ve AK-47'nin bir benzeri olan AK-74 1978 yılında Amerikan M16 'nın karşılığı olarak üretildi. Bu silah bugün de Rus ordusunda bulunmaktadır.

Tarihte Kızıl Ordu tank teknolojisinde de önemli bir yere sahiptir. T-34, T-62, T-72 ve T-80 dikkate değer tanklarındandır. Hava branşı ise yine meşhur MiG ve Mi serisi uçak ve helikopterlere sahiptir. Ayrıca deniz branşıda denizaltı teknolojisinde ilerlemiştir. Ve yine Sovyet Silahlı Kuvvetlerinin birçok nükleer başlıkta taşıyabilen füze sistemi bulunmaktadır.

Üniformalar

Eski savaş gazisi(başçavuş) ve yeni askerî öğrenciler
II. Dünya Savaşı öncesi çavuş rütbesi ve üniforması
Üsteğmen üniforması
Sovyetler Birliği Mareşali "Sovyetler Birliği Kahramanı" Georgi Jukov'un üniforması
Topçu Mareşali(sınıf mareşali) üniforması
1991'de 2. Muhafız Tamanskaya Motorize Piyade Tümeni'ne bağlı Sovyet askeri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ Scott and Scott, The Armed Forces of the Soviet Union, Westview Press, 1979, p.13
^ Warner, Edward; Bonan, Packman (Nisan 1984). Key Personnel and Organisations of the Soviet Military High Command (PDF). RAND Notes. RAND Corporation. s. 8. 31 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021.

Konuyla ilgili yayınlar

Lehrke, Jesse Paul. "The Transition to National Armies in the Former Soviet Republics, 1988-2005." Oxfordshire, UK: Routledge (2013). See especially Chapters 1-4 (see: The Transition to National Armies in the Former Soviet Republics, 1988-2005 25 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
Lester W. Grau and Ali Ajmad Jalali, "The Campaign for the Caves: The Battles for Ahawar in the Soviet-Afghan War" Foreign Military Studies Office, Ft. Leavenworth, KS, reprinted from Journal of Slavic Military Studies, Vol. 14, September 2001, Number 3.
Lewis, William J., The Warsaw Pact: Arms, Doctrine and Strategy, Institute for Foreign Policy Analysis; 1982. 0-07-031746-1. This book presents an overview of all the Warsaw Pact armed forces as well as a section on Soviet strategy, a model land campaign which the Soviet Union could have conducted against NATO, a section on vehicles, weapons and aircraft, and a full-color section on the uniforms, nations badges and rank-insignia of all the nations of the Warsaw Pact.
Michael MccGwire, 1987. Military Objectives in Soviet Foreign Policy 1 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Washington DC: Brookings Institution Press. 978-0815755524