İçeriğe atla

Sovyetler Birliği'nde Gürcüler

Sovyetler Birliği'nde Gürcüler
Tiflis'teki Gürcü Bolşevik subaylar.
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
Gürcüce, Rusça
Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin 1921 yılındaki sınırları. Kızıl Ordu'nun müdahalesi ve Türkiye'ye bağlı askerî birliklerin saldırıları sonucunda ülkenin güneybatı parçası (Artvin, Oltu, Ardahan) Türkiye'nin eline geçti (sarı bölge). Ülkenin kalan kısmı ise Sovyetler Birliği'ne bağlandı. Daha sonra bazı bölgeler (pembe) Ermenistan SSC'ye, bazı bölgeler ise (yeşil) Azerbaycan SSC'ye bırakıldı. Turuncu renkte gösterilen Soçi ve Kafkas Dağlarının kuzey etekleri 1918-1919 arasında Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin topraklarıydı, ancak Rusya SFSC tarafından ilhak edilmişti.

Sovyetler Birliği'nde Gürcüler, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Gürcü kişi veya grupları betimler.

Hakkında

Kızıl Ordu'nun Gürcistan'a müdahalesi sonrası komünistler karşıt güçleri bastırmaya ve kuvvetlerini artırmaya başladılar.[1][2] Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'ne bağlı devlet organları ve siyasal partilerin silahlı kolları lağvedildi. Bununla birlikte özel mülkiyet de kaldırıldı, tüm sanayi, demiryolları, filo, bankalar gibi yapılar hükûmetin kontrolüne geçti. Bu dönemde rejim muhaliflerine sıkıyönetim uygulandı ve baskı politikası yürütüldü.[3]

Sovyet döneminde sanayileşme ve kültürel aktiviteler arttı. 1920'li ve 1930'lu yıllarda Gürcüce eğitim veren orta ve yüksek eğitim kurumlarının sayısı arttı, bilim ve sanat gelişti. 1940 yılında Gürcistan Bilim Akademisi kuruldu.[3]

II. Dünya Savaşı döneminde pek çok Gürcü Kızıl Ordu saflarında Nazi Almanyası'na karşı savaştı. 1940'ta nüfusu yaklaşık 3.612.000 olan Gürcistan'da, 700 binden fazla kişi Kızıl ordu saflarında savaştı ve 300 binden fazla insan geri dönmedi. Gürcü bir kısmı ulusal Gürcistan birliklerinde ve diğer kısmı ise çok uluslu Sovyet ordularında ve partizan gruplarında diğer bölgelerde savaştı. Mihver Devletleri ile işbirliği yapan Gürcüler de mevcuttu ancak Kızıl Ordu saflarında savaşan kişilerle kıyaslandığında sayı oldukça azdı. Sovyet ordusunda savaşan Gürcülerin çoğu, o zamanlar Sosyalist vatanseverlik olarak tarif edilen "Sosyalizmin anavatanını" koruduklarına içtenlikle inanıyorlardı.[3] Gürcü işçi sınıfı da Naziler üzerindeki zaferde büyük rol oynadı. Gürcistan ekonomisinin büyük çoğunluğu cephede maksimum güçle çalıştı. Nitelikli işçilerin büyük bir kısmı askerlik görevi yürütmesine rağmen, makine yapımı ve metal işleme fabrikaları üretkenliklerini iki katına çıkarıldı. Asker işçilerin makinelerindeki yerlerini eşlerini, kız kardeşlerini veya kızlarını aldı. Çok sayıda silah, askeri malzeme ve üniforma üretildi. Savaş döneminde Gürcistan'da 200 yeni işletme inşa edildi. Sovyet kolektif çiftlikleri, tarım ve üretim planlarını büyük ölçüde uyguladı.[3]

Bir Gürcü olan Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri Josef Stalin'in ölümünden sonra başlatılan destalinizasyon sürecinde ulusal bir kırılma yaşandı. 3 Mart 1956'da Tiflis'de üniversite öğrencileri Sovyetler Birliği Komünist Partisi 20. Kongresi kararlarını ve Stalin karşıtı politikaları protesto etmeye başladı. 4 Mart'tan sonra olaylar Gürcistan geneline yayıldı. 10 Mart gününe kadar süren 1956 Gürcistan protestolarına askerler müdahale etti. Olaylarda 100'den fazla kişi öldü ve yaklaşık 300 kişi yaralandı.[3]

1989 nüfus sayımına göre Sovyetler Birliği'nde 3.981.045 Gürcü yaşamaktaydı.[4]

Galeri

Kaynakça

  1. ^ (Rusça) "Советско-грузинская война 1921 г. (Soviet-Georgian war of 1921)". Хронос ("Hronos"). 12 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2020. 
  2. ^ Debo, R. (1992). Survival and Consolidation: The Foreign Policy of Soviet Russia, 1918-1921, s. 182, 361-364. McGill-Queen's Press. ISBN 0-7735-0828-7
  3. ^ a b c d e "The History of Georgia" (İngilizce). 5 Şubat 2010. 15 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2020. 
  4. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; SSCB1989 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Josef Stalin</span> Sovyetler Birliği lideri (1924–1953)

Josef Stalin, Gürcü asıllı Sovyet devlet adamı ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri (1922-1953). Sovyetler Birliği'ni 1924'ten ölümüne kadar diktatörlük rejimi ile yönetti. Stalin; Sovyetler Birliği'ni endüstriyel ve askerî bir süper güce dönüştürdü, fakat bunu gerçekleştirirken totaliter politikalar uyguladı ve milyonlarca Sovyet vatandaşı diktatörlüğü sırasında hayatını kaybetti. Stalin döneminde; 3 ila 20 milyon arasında insan çalışma kampları, zorunlu kolektivizasyon, kıtlık ve yargısız infazlardan dolayı ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti , kısaca Gürcistan SSC olarak da bilinir, eski Sovyetler Birliği cumhuriyetlerinden biriydi. 25 Şubat 1921'de, Kızıl Ordu'nun Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti'ni işgal etmesinin ardından Gürcistan SSC adıyla kuruldu. 12 Mart 1922'den 5 Ekim 1936 tarihine kadar, Ermenistan SSC ile Azerbaycan SSC ile birlikte Transkafkasya Federal Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir parçası olarak kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin askerî tarihi</span> Sovyet Askeri Tarihi

Sovyetler Birliği'nin askerî tarihi Kızıl Ordu ve Sovyetler Birliği Silahlı Kuvvetlerinin askerî tarihini kapsar. Bolşeviklerin iktidara geldiği 1917 Ekim Devrimini izleyen günlerde başlar. Yeni hükûmet Rus İç Savaşı'nda değişik rakipleriyle başa çıkabilmek amacıyla Kızıl Ordu'yu kurdu. 1939'da Mançukuo ile Moğolistan arasındaki sınır anlaşmazlığında Moğolistan'ı destekleyerek Halhin Gol Muharebesi'nde Mançukuo'yu sahiplenen Japonya ile çarpıştı. Molotov-Ribbentrop paktıyla Nazi Almanyası ile anlaşarak Polonya'nın doğu illerine saldırdı ve kuvvetlerini konuşlandırdı. Baltık Devletleri'ni, Romanya'dan Besarabya ve Kuzey Bukovina'yı ilhak etti. 1939-1940'ta Finlandiya'yı işgal etti. II. Dünya Savaşı'nda Nazi Almanyası'nı yenilgiye uğratan ana askerî kuvvet Kızıl Ordu'ydu. Savaştan sonra Almanya'nın doğu yarısı ile Orta ve Doğu Avrupa'daki birçok ülkeyi işgal etti, bunlar daha sonra Doğu Bloğu'nun uydu devletleri olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Destalinizasyon</span> Stalinin ölümünün ardından yeni genel sekreter seçilen Nikita Kruşçev ile başlayan bir dizi siyasî reform

Destalinizasyon, Sovyetler Birliği'nde Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin'in ölümünün ardından yeni genel sekreter seçilen Nikita Kruşçev ile başlayan süreci ifade eden terim. Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin 20. Kongresi, Stalin'in ölümünden 3 yıl sonra 14 Şubat-25 Şubat 1956'da yapıldı ve bu tarihten itibaren Stalin dönemine ait uygulamalar, "kişinin putlaştırılması" olarak değerlendirildi ve destalinizasyon süreci başlatılmış oldu. Stalin'e ait görüşlerin etki ve gücünün çözülmesi, buna bağlı hiyerarşik yapı ve ideolojik hâkimiyetin geriletilmesi girişimi; destalinizasyon olarak ifade edilir.

<span class="mw-page-title-main">Stalinizm</span> Marksist-Leninist ideolojinin teori ve pratiği

Stalinizm veya Stalincilik, Marksist-Leninist ideolojinin 1928-1953 yılları arasında Sovyetler Birliği’ni yöneten Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin’in uyguladığı siyasi sistemde kullanılan teori ve pratiğine verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Rus İç Savaşı</span> 1917den 1922ye kadar süren bir iç savaş

Rus İç Savaşı, 1917 Ekim Devrimi'nden sonra 1918-1922 yılları arasında Bolşeviklerle muhalifleri arasında yaşanan savaştır. Savaş Beyaz Ordu birliklerinin 1918 baharında Beyaz Terör saldırılarıyla başladı. Ana muharebe Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Bolşevik Kızıl Ordusuyla komünizm karşıtlarının Beyaz Ordusu arasında geçti. Ancak savaşa Beyaz Ordu'ya finansal destek ile silah ve asker yardımında bulunan ABD, İngiltere, Fransa, Polonya ve Japonya da müdahil oldu. 1921 yılında Bolşevikler Beyaz Terör'ü ve destekçilerini yenerek tüm ülkeye hâkim oldular. 1922 yılında da Sovyetler Birliği kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Komünist Partisi</span> Sovyetler Birliğini yöneten parti

Sovyetler Birliği Komünist Partisi, Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin Bolşevik kanadınca kurulan ve 1917 Büyük Ekim Sosyalist Devrimi'nden sonra 1991 yılına dek Sovyetler Birliği'ni yöneten parti. Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi olarak iktidara gelen parti 1918 yılında Komünist Parti adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti</span> 1918 - 1921 yılları arası var olmuş ülke

Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan'ın 1918-1921 arasında bağımsız olduğu dönemdeki adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Memed Abaşidze</span>

Memed Abaşidze, Memed Beg olarak da bilinir, Gürcü siyasi lider, yazar ve hayırseverdir. Acara'da yaşayan Müslüman Gürcülerin ulusal bilincini geliştirmek için çaba harcamıştır. Büyük Temizlik sırasında kurşuna dizilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan-Türkiye ilişkileri</span>

Gürcistan-Türkiye ilişkileri, geçmişi Osmanlı dönemine ve daha eskilere dayanan Gürcü-Türk ilişkileri.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali</span>

Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali, Rus–Gürcü Savaşı ya da Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali olarak da bilinir, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Kızıl Ordu'nun Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin Menşevik hükûmetinin yerine Bolşevik rejimini kurmak amacıyla giriştiği askerî işgaldir. İşgal, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığının sona ermesi ve Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Olayı</span>

Gürcistan Olayı, Rus İmparatorluğu'nda gerçekleşen Ekim Devrimi ve Rus İç Savaşı'nın ardından 1922 yılında Gürcistan topraklarında sosyalizmin gerektirdiği sosyal ve siyasi değişikliklerin nasıl gerçekleştirileceğine dair Bolşevik önder kadro arasında çıkan siyasi anlaşmazlık ve bunu izleyen olayları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">1945 Moskova Zafer Geçit Töreni</span>

1945 Moskova Zafer Geçit Töreni, Sovyetler Birliği'nin II. Dünya Savaşı kapsamında Büyük Vatanseverlik Savaşı'nda Nazi Almanyası'nı mağlup etmesinden sonra Kızıl Ordu tarafından Kızıl Meydan'da, Lenin'in Mozolesi önünde 24 Haziran 1945 günü düzenlenen tarihi askerî geçit töreni. Moskova Zafer Günü Geçit Törenleri'nin ilkidir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü Lejyonu (1941-1945)</span>

Gürcü Lejyonu, II. Dünya Savaşı sırasında, Doğu Cephesi'nde Kızıl Ordu adına savaşıp Almanlara esir düşen Gürcülerden ve Avrupa'ya göç eden antikomünist Gürcüler'den oluşan lejyondur. Lejyonun komuyuna bildirilen amacı, Gürcistan'ın Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını sağlamaktı.

<span class="mw-page-title-main">Şalva Eliava</span>

Şalva Zuraboviç Eliava Megrel kökenli Gürcü Eski Bolşevik, Orta Asya ve Kafkasya'nın Sovyetleştirilmesinde önemli katkılarda bulunmuş Sovyet devlet adamı. Josef Stalin’in 1936-1938 yılları arasındaki Büyük Temizlik operasyonlarının kurbanlarından biri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Polikarpe Mdivani</span> Rus Bolşevik devrimci, Sovyet siyasetçi

Polikarpe Gurgenoviç "Budu" Mdivani 1917 Rus Devrimleri ve İç Savaşa aktif olarak katılan deneyimli bir Gürcü Bolşevik siyasetçi, Sovyet hükûmet yetkilisi ve diplomattır. 1920'lerde, özellikle Kafkasya'nın Sovyetleştirilmesinde önemli bir rol oynadı ancak daha sonra 1922 Gürcistan Olayı sırasında Josef Stalin'in merkezileştirme politikası sırasında Komünist Gürcistan muhalefetine öncülük etti. 1930'larda Troçkist muhalefete desteği gerekçe gösterilerek işkence gördü ve Büyük Temizlik kapsamında idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Ağustos Ayaklanması</span>

Ağustos Ayaklanması, 28 Ağustos ve 5 Eylül 1924 tarihleri arasında Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde gerçekleşen Sovyetler Birliği karşıtı bir ayaklanmadır. Ayaklanma başarısız olmuş ve Sovyet Hükûmeti ülkeye egemen olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Giorgi Mazniaşvili</span>

Giorgi Mazniaşvili, Gürcü general ve Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin (1918–1921) önde gelen askeri şahsiyetlerinden biridir. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Bolşeviklerle birlikte hareket ederek Türkleri Batum'dan çıkarmış ve kenti Kızıl Ordu güçlerine teslim etmiştir. 1937'de Büyük Temizlik sırasında Stalin rejimi tarafından kurşuna dizilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">1956 Gürcistan protestoları</span>

1956 Gürcistan protestoları, 1956 Tiflis ayaklanması veya 9 Mart Katliamı, Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde Nikita Kruşçev'in destalinizasyon politikalarına karşı Josef Stalin'i destekleyen Sovyet Gürcülerin düzenlediği protestolar dizisi. Eylemlerin merkezi cumhuriyetin başkenti Tiflis'te idi. Stalin'in ölümünün üçüncü yıldönümünde gerçekleştirilen spontan mitinglerde Kruşçev'in gizli söylevi yoğun şekilde protesto edildi ve hızla kontrol edilemez kitle gösterilerine dönüştü ve ortaya çıkan isyan dalgası kentin yaşamını felç etti. Protestolarda Sovyetler Birliği hükûmetinin değişmesi gerektiği ve Gürcistan'ın Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan etmesi gibi siyasi talepler ortaya çıktı.

1921 Svaneti Ayaklanması, Gürcistan'da yeni kurulan Bolşevik rejime karşı çıkan, başarısızlıkla sonuçlanmış bir isyandır. Ayaklanma, Gürcistan'ın batısındaki bir dağlık bölge olan Svaneti'de, Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgalinden ve devamında Gürcistan SSC'nin kurulmasından hemen sonra patlak verdi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.