Sovyet İşgali Günü

Sovyet İşgali Günü (Gürcüce: საბჭოთა ოკუპაციის დღე; okunuşu: "sabç'ot'a ok'up'atsiis dğe"), Gürcistan'da Sovyet Rusya'nın işgalini anma günüdür. Her yıl 25 Şubat'ta 1921 yılında Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgalini hafızalarda calı tutmak için anılmaktadır. Söz konusu günün anılmasına 2010 yılında karar verilmiş ve ilk kez 2011'de anma gerçekleştirilmiştir.^[1]

Tarihçe

Rusya İmparatorluğu'nun Ekim Devrimi'yle yıkılmasından sonra, 1801 yılındaki ilhaktan sonra bu imparatorluğun bir parçası olan Gürcistan 26 Mayıs 1918'de bağımsızlığını ilan ettin. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'ni tanıyan ülkelerden biri de Sovyet Rusya'ydı. İki ülke arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasını sağlayan anlaşma, 20 Mayıs 1920'de imzalandı. Sovyet Rusya bu anlaşmayla Artvin ve Ardahan bölgelerini de Gürcistan'ın bir parçası olarak tanımıştı.

Fakat aynı yıl Sovyet Rusya'ya bağlı Kızıl Ordu birlikleri Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ile Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'ni işgal etti. Kızıl Ordu 15 Şubat 1921'de de Gürcistan topraklarına girdi. Sovyet Rusya'yla müttefik ve Gürcistan'la diplomatik ilişikiler kurmuş olan Ankara Hükümeti de 23 Şubat'ta Ardahan, Artvin ve Batum bölgelerini boşaltması için Gürcistan hükûmetine ültimatom verdi.^[2] Bu tarihten iki gün sonra Kızıl Ordu Tiflis'i ele geçirdi. Sovyet Rusya tarafından Gürcistan'ın işgali 17 Mart'ta tamamlandı ve Gürcistan'da Sovyet yönetimi kuruldu.^[3]

Anma günü ilanı

Gürcistan hükûmeti, 21 Temmuz 2010'da, Kızıl Ordu'nun 1921'de Gürcistan'ı işgalini halkın hatırlaması için 25 Şubat Sovyet İşgal Günü olarak ilan etti. Gürcistan Parlamentosu hükûmetin önerisini kabul etti. Gürcistan Parlamentosu tarafından oybirliğiyle onaylanan karar, hükûmete her 25 Şubat'ta çeşitli anma etkinlikleri düzenlenmesi ve Sovyet rejiminin kurbanlarının anılmasını öngörmektedir.^[4]

Gürcistan'da Sovyet rejiminin kurulmasının işgal günü olarak yerleştirme girişiminin ilk adımı daha 2006 yılında atılmıştı. O yıl, Gürcistan'ın bağımsızlık günü olan 26 Mayıs'ta, başkent Tiflis'te Sovyet İşgali Müzesi açılmıştı.^[5]

Ayrıca bak

Sovyet askerî işgalleri

Kaynakça

^ "Georgia declares February 25 Soviet Occupation Day / "Gürcistan 25 Şubatı Sovyet İşgali Günü ilan etti"". 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2021.
^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
^ Geronti Kikodze (1954) Notes of a Contemporary, first published in 1989, Mnatobi, Issue 1, Tbilisi, Georgia.
^ ""February 25 Declared Day of Soviet Occupation" / "25 Şubat Sovyet İşgali Günü İlan Edildi"". 2 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2021.
^ ""Museum of Soviet Repression Opens in Tbilisi" / "Tiflis'te Sovyet Baskıları Müzesi Açıldı"". 23 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2021.

İlgili Araştırma Makaleleri

Kars Antlaşması (Fransızca: Traite de Kars), 13 Ekim 1921 tarihinde imzalanan ve Türkiye ile Güney Kafkasya ülkeleri Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti arasındaki sınırların belirlendiği antlaşmadır.

Acara Özerk Cumhuriyeti, Gürcistan'ın güneybatı kesiminde yer alan özerk cumhuriyet. Yönetim merkezi Batum'dur. Türkiye'nin hemen kuzeydoğusunda Artvin ve Ardahan illeri sınırında yer alır. Artvin'in Kemalpaşa ilçesinde bulunan Sarp Sınır Kapısı Batum'a açılır. Bir süre Osmanlı İmparatorluğu yönetiminde kalmış olan Acara Özerk Cumhuriyeti, 1921'de imzalanan Kars Antlaşması'nın bir sonucu olarak Acara Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adıyla kurulmuş, Sovyetler Birliği'nin dağılıp Gürcistan'ın bağımsız olmasından sonra bugünkü adını almıştır. Gürcistan'ın merkezî yönetimine tabi olan Acara Özerk Cumhuriyeti, Türkiye ile tarihî, dinî ve kültürel yakınlığa sahiptir. 1921 Kars Antlaşması metnine göre Türkiye, bölgeyi dinî toplulukların bütün haklarını garanti altına alan geniş bir yönetimsel özerkliğe sahip olması ve Batum limanından vergisiz şekilde serbest ticaret yapabilmesi koşuluyla Gürcistan'a bırakmıştır.

Moskova Antlaşması, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti arasında 16 Mart 1921'de imzalanan antlaşmadır. Bu antlaşma ve devamı niteliğindeki antlaşmalarla belirlenmiş olan sınırlar günümüzde Türkiye, Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan arasında hâlen geçerlidir.

Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti , kısaca Gürcistan SSC olarak da bilinir, eski Sovyetler Birliği cumhuriyetlerinden biriydi. 25 Şubat 1921'de, Kızıl Ordu'nun Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti'ni işgal etmesinin ardından Gürcistan SSC adıyla kuruldu. 12 Mart 1922'den 5 Ekim 1936 tarihine kadar, Ermenistan SSC ile Azerbaycan SSC ile birlikte Transkafkasya Federal Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir parçası olarak kaldı.

Dereköy, Ardahan ilinin Damal ilçesine bağlı bir köydür.

Tepeköy, Ardahan ilinin Damal ilçesine bağlı bir köydür.

Güneşgören, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.

İncedere, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.

Koyunpınarı, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.

Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan'ın 1918-1921 arasında bağımsız olduğu dönemdeki adıdır.

Gürcistan-Türkiye ilişkileri, geçmişi Osmanlı dönemine ve daha eskilere dayanan Gürcü-Türk ilişkileri.

Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali, Rus–Gürcü Savaşı ya da Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali olarak da bilinir, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Kızıl Ordu'nun Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin Menşevik hükûmetinin yerine Bolşevik rejimini kurmak amacıyla giriştiği askerî işgaldir. İşgal, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığının sona ermesi ve Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

Ardahan Okrugu, Rus İmparatorluğu'nun 1878-1918 yılları arasında Kars Oblastı'na bağlı bir idari bölümdü. Okrugun merkezi Ardahan kasabasıydı.

Bakü Operasyonu, Nisan Devrimi, Nisan darbesi, Kızıl Ordu'nun Azerbaycan'ı işgali veya Azerbaycan'ın Sovyetleştirilmesi, Sovyet Rusya'nın 11. Ordusunun, 27 Nisan ile 11 Mayıs 1920 tarihleri arasında, bağımsız Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'ni Sovyet Rusya'ya katmak için gerçekleştirdiği askeri işgaldir. Kızıl Ordu'nun işgali, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığının sona ermesi ve Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

Ağustos Ayaklanması, 28 Ağustos ve 5 Eylül 1924 tarihleri arasında Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde gerçekleşen Sovyetler Birliği karşıtı bir ayaklanmadır. Ayaklanma başarısız olmuş ve Sovyet Hükûmeti ülkeye egemen olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Ordu'nun Ermenistan'ı işgâli</span>

Kızıl Ordu'nun Ermenistan'ı işgâli veya Ermenistan'ın Sovyetleştirilmesi, Rus-Ermeni savaşı, Sovyet Rusya'nın 11. Ordusunun, Eylül ayından başlayarak 4 Aralık 1920 tarihine kadar geçen sürede, eski Rus İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu toprakları üzerinde kurulmuş olan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nde yeni Sovyet hükûmeti kurmak için gerçekleştirdiği askerî seferdir. Müdahale, Ermeni Bolşeviklerin başkent Erivan ve diğer şehirlerde çıkardıkları ayaklanma ile de eş zamanlıdır. Müdahale, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığının sona ermesine ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulmasına neden olmuştur.

Giorgi Mazniaşvili, Gürcü general ve Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin (1918–1921) önde gelen askeri şahsiyetlerinden biridir. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Bolşeviklerle birlikte hareket ederek Türkleri Batum'dan çıkarmış ve kenti Kızıl Ordu güçlerine teslim etmiştir. 1937'de Büyük Temizlik sırasında Stalin rejimi tarafından kurşuna dizilmiştir.

1921 Svaneti Ayaklanması, Gürcistan'da yeni kurulan Bolşevik rejime karşı çıkan, başarısızlıkla sonuçlanmış bir isyandır. Ayaklanma, Gürcistan'ın batısındaki bir dağlık bölge olan Svaneti'de, Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgalinden ve devamında Gürcistan SSC'nin kurulmasından hemen sonra patlak verdi.

Moskova Antlaşması, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti ile Sovyet Rusya arasında 7 Mayıs 1920'de Moskova'da imzalanan antlaşmadır. Bolşevik Rusya, düşman güçlerin birliklerini Gürcistan topraklarında tutmayacağı sözü karşılığında Gürcistan'ın bağımsızlığını tanımıştır. Bu antlaşma kapsamında Sovyet Rusya, Türkler ile Gürcüler arasında o tarihte tartışmalı olan Batum, Ardahan ve Artvin bölgelerini de Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nın bir parçası kabul etmiştir.

Sovyet İşgali Müzesi, Gürcistan'ın Tiflis kentinde bulunan, Gürcistan'daki yetmiş yıllık Sovyet yönetimini (1921-1991) belgeleyen ve işgalin ve ulusal kurtuluş hareketinin tarihine adanmış bir tarih müzesidir. Gürcistan devleti bu müzeyi 26 Mayıs 2006'da Sovyet dönemindeki siyasi baskıların kurbanlarının anısına kurmuştur. Müze, Gürcistan Ulusal Müzesi'nin (GMM) bir parçasıdır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.