Sovyet Anayasası'nın 6. maddesi

Sovyet Anayasası 6. maddesi, Sovyetler Birliği'nin 1977 Anayasası uyarınca Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin, Sovyetler Birliği ve Sovyet halkı üzerindeki egemenliğini tarif eden madde. Vladimir Lenin'in teorize ettiği öncü parti ilkesine uygun olarak Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) devletin yönetim organıydı. (Bakınız: Ne Yapmalı?) Bu hüküm antikomünistler başta olmaz üzere Sovyet iktidarına muhalefet eden tüm kesimlere karşı her türlü önlemi almak için kullanıldı. Bu hüküm daha önce 1936 Sovyet Anayasası'nın 126. maddesinde yer almaktaydı.

Mart 1990'da Sovyetler Birliği Devlet Başkanı makamı Genel Sekreterlik makamının yeniden şekillendirilmesiyle en yüksek Sovyet politik makam olarak oluşturuldu.^[1] Başkanlığın kurulması döneminde eş zamanlı olarak Halk Vekilleri Kongresi temsilcileri, SBKP'nin toplumunda öncü rolü oynayan parti olduğunu vurgulayarak tek parti yönetimi ile devlet yönetiminde söz sahibi olduğununu belirten Sovyet Anayasası 6. maddesinin kaldırılmasına karar verdi. Bu oylama partinin Sovyetler Birliği ve Sovyet halkı üzerindeki egemenliğini zayıflattı.^[2] Yeni tasarıya göre ölüm, istifa ya da görevdeki bir Başkan'ın görevden alınması durumlarında başkanın görevini başkan yardımcısı üstlenecekti, fakat bunun gerçekleşmesinden önce Sovyetler Birliği dağıldı.^[3]

Metin

Maddede geçen ifadenin Türkçe çevirisi şu şekildedir;

"Sovyet toplumunun lider ve yönlendirici gücü ve tüm devlet örgütleri ile kamu kuruluşları arasındaki siyasi sistemin çekirdeği Sovyetler Birliği Komünist Partisi'dir (SBKP). SBKP halk için vardır ve halka hizmet eder.

Marksizm-Leninizm ile donatılan Komünist Parti, toplumun gelişiminin genel perspektiflerini ve SSCB'nin iç ve dış politikasının seyrini belirler, Sovyet halkının büyük yapıcı çalışmasını yönlendirir ve planlı, sistematik ve teorik bir biçimde komünizmin zaferi için verdikleri mücadeleye destek verir.

Bütün parti teşkilatları SSCB Anayasası çerçevesinde görev yapar."

Bu madde 14 Mart 1990'da tarihinde Sovyetler Birliği Sovyetleri Kongresi 3. Olağanüstü Kongresi tarafından aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir;^[4]

"Sovyetler Birliği Komünist Partisi, diğer siyasi partiler gibi, emek, gençlik, kitle hareketleri ve diğer kamu örgütleri temsilcilerinin Halk Vekilleri Konseyleri vasıtasıyla seçilir ve Sovyet devletinin politika üretimine, devlet ve kamusal meselelerin yönetimine katılır."

Kaynakça

^ Brown, Archie (1996). The Gorbachev Factor. Oxford University Press. s. 195. ISBN 978-0-19-827344-8.
^ Brown, 196
^ Brown, 275
^ "Закон СССР от 14 марта 1990 г. N 1360-I "Об учреждении поста Президента СССР и внесении изменений и дополнений в Конституцию (Основной Закон) СССР" (утратил силу)" (Rusça). 14 Mart 1990. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2017.

İlgili Araştırma Makaleleri

Leonid İlyiç Brejnev, Ukraynalı Sovyet politikacıdır. 1964-1982 yılları arasında Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri olarak SSCB'yi yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Halk Komiserleri Konseyi</span>

Halk Komiserleri Konseyi veya Rusça isminden kısaltmayla Sovnarkom, 1917 Ekim Devrimi'nden sonra Sovyetler Birliği'nde en yüksek hükûmet organı. İlk Sovnarkom başkanı Lenin'dir. Lenin'in ölümünden sonra Stalin'in Komünist Parti Genel Sekreteri olarak iktidara gelmesiyle birlikte ülke yönetiminde en etkili makam genel sekreterlik olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Komünist Partisi</span> Sovyetler Birliğini yöneten parti

Sovyetler Birliği Komünist Partisi, Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin Bolşevik kanadınca kurulan ve 1917 Büyük Ekim Sosyalist Devrimi'nden sonra 1991 yılına dek Sovyetler Birliği'ni yöneten parti. Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi olarak iktidara gelen parti 1918 yılında Komünist Parti adını aldı.

Politbüro, Politik Büronun kısaltılmış biçimi. SSCB tarihinde komünist partinin, politikaları belirleyen en üst karar organıydı. Rusya'da 1917 Sovyet Devrimi'nden sonra devlet yönetimi üzerinde uyguladığı sıkı denetim 1991'de SSCB'nin dağılmasıyla sona ermiş, ardından varlığı fiilen sona ermiştir.

Sovyetler Birliği bayrağı, Sovyetler Birliği'nin 1922'den 1991'e kadar kullandığı ulusal bayrağıdır. Bayrağın tasarımı çeşitli kaynaklardan türetilmişse de ilk şekli Rus Devrimi sırasında görünmüştür. Zamanla komünist harekete mal olmuş ve günümüzde de çeşitli ülkelerin komünist partilerince kullanılır olmuştur.

Çin Anayasası resmi adıyla Çin Halk Cumhuriyeti Anayasası Çin'deki en üst kanundur. Yürürlükte olan anayasa, 1988, 1993, 1999 ve 2004'teki değişikliklerle beraber 5. Ulusal Halk Kongresi'nde değiştirilmiş olandır. Daha önceki anayasalar -1954 Anayasası, 1975 Anayasası ve 1978 Anayasası-birbirinin yerine geçmiştir. Anayasa; giriş, genel ilkeler, temel haklar ve yurttaşların görevleri, (Ulusal Halk Kongresi, Devlet Konseyi, Yerel Halk Kongresi, Yerel Halk Hükümetleri, Halk Mahkemeleri ve Halk avukatları gibi devlet organlarının anlatıldığı) devletin yapısı, ulusal bayrak ve devlet armaları bölümlerinden oluşmaktadır.

Sovyetler Birliği tarihi, Rus İmparatorluğu'nun 1917'deki Ekim Devrimi'yle yıkılmasının ardından başlayan Bolşevik-Menşevik mücadelesinin Bolşeviklerin lehine sonuçlanmasıyla 1922'de aynı topraklar üzerinde kurulan ve 1991'e değin varlığını koruyan devlet. Avrupa'nın doğu kesimiyle, Asya'nın kuzey kesimi boyunca yayılan SSCB, son yıllarında 22.403.000 km²'lik yüzölçümüyle dünyanın en büyük ülkesiydi.Nüfus bakımından da 293.047.571 kişiyle 3. sırada yer alıyordu. Aynı zamanda dünyanın başlıca siyasi ve askerî güçlerinden biri olan Sovyetler Birliği, batısında Norveç, Finlandiya, Baltık Denizi, Polonya, Çekoslovakya, Macaristan ve Romanya, güneyinde Karadeniz, Türkiye, İran, Afganistan, Çin, Moğolistan ve Kuzey Kore yer alıyordu. Kuzey ve doğu sınırlarını ise Arktik Okyanusu ve Büyük Okyanus çiziyordu. Birliğin başkenti Moskova, para birimi Sovyet rublesiydi.

Sovyetler Birliği Başbakanı, Sovyetler Birliği'ndeki hükûmet başkanının resmi olmayan adıdır. Bu makamın resmi adı, farklı yıllarda farklı şekilde olmuştur.

Sovyetler Birliği'nin yaklaşık yetmiş yıllık tarihinin hiçbir döneminde ülkenin resmî bir lideri olmadı ve devlet başkanı de facto olarak yöneticilik yaptı, çünkü ülkedeki siyasi sistemi oluşturan iktidar tüm sovyetler arasında paylaştırılmıştı. Buna karşın her dönem pratikte üst düzey liderler bulunmaktaydı ve bu liderlerin genellikle Halk Komiserleri Konseyi Başkanlığı ya da Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreterliği makamları vasıtasıyla sorumlukları ve yetkileri bulunurdu. Devletin kuruluşunda Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) öncü parti ilkesine uygun olarak devletin ana yönetim organı olarak konumlandı ve bu durum Sovyet Anayasası 6. maddesi ile anayasal olarak koruma altına alındı. Böylelikle SBKP toplumunda öncü rolü oynayan parti olarak tek parti yönetimi ile devlet yönetiminde söz sahibi oldu.

Marksizm-Leninizm, adını Karl Marx ve Vladimir Lenin'den alan, 1920'li yıllarda komünist partiler arasında popülerlik kazanan ideolojik akım. Marksizm-Leninizm; Marx, Engels ve Lenin'in ortaya koyduğu temel öğretilere bağlı kalarak, değişen koşullara ve çağın gereklerine uygun bir biçimde sosyalist sistemde yeniden uygulanmasıdır.

Gennadi Andreyeviç Zyuganov, Rus sosyalist siyasetçi. 1993'ten beri Rusya Federasyonu Komünist Partisi birinci sekreteri. Ayrıca 1993'ten beri Devlet Duması milletvekili ve 1995'ten beri Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi üyesi.

Sovyetler Birliği Komünist Partisi 28. Kongresi 2 Temmuz 1990 – 13 Temmuz 1990 tarihleri arasında Moskova'da yapıldı. Planlanandan bir yıl önce, olağanüstü olarak toplanan Kongre, aynı zamanda Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin (SBKP) son kongresi olma özelliğini taşımaktadır.

Sovyetler Birliği Devlet Başkanı, resmi olarak SSCB Devlet Başkanı veya Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Devlet Başkanı, Sovyetler Birliği'nin 15 Mart 1990-25 Aralık 1991 tarihleri arasındaki devlet başkanıydı. Mihail Gorbaçov resmi olarak makamda bulunan tek kişi olmuştur. Devlet Başkanlığı makamı ABD ve Fransa'daki başkanlıkların karışımına dayalı bir yönetim makamıydı.

Sovyetler Birliği Komünist Partisi 27. Kongresi Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin 25 Şubat ile 6 Mart 1986 tarihleri arasında Moskova'da gerçekleşen kongresidir. Mihail Gorbaçov'un Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri olarak başkanlık ettiği ilk kongredir. 20 yıl önce Leonid Brejnev'in oluşturduğu görüntüye uyumlu olarak, bir önceki SBKP Kongresinden beş yıl sonra toplanmıştır. Bu geçen beş yılda çok şey değişmişti. Sovyet politikasının anahtar isimleri Mihail Suslov, Leonid Brejnev, Yuri Andropov, Dmitri Ustinov ile Konstantin Çernenko ölmüş ve Mihail Gorbaçov Parti'nin Genel Sekreteri olmuştu. Bu nedenle Gorbaçov'un yeni politikalarını ve istikametini görmek için Kongre hem içte hem de dışarıda geniş bir merakla bekleniyordu. Kongreye 4,993 delege katıldı. 27. Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi seçildi. Bu kongre, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Tarihinde sondan bir önceki olma özelliğine sahiptir.

Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Çin'in en yüksek siyasi makamıdır. 1982 Çin Anayasası'nın 62. maddesinin düzenlediği esaslara göre, Çin Ulusal Halk Kongresi tarafından Çin Ulusal Halk Kongresi Prezidyumunun önerdiği aday seçilir.

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği hükûmeti, Sovyetler Birliği yönetiminde yürütme organının ana gövdesidir. Hükûmet başkanı, birinci dünya ülkelerinde "Sovyetler Birliği Başbakanı" olarak bilinen bürokrattı. 1977 Anayasası uyarınca Bakanlar Konseyi Başkanı aynı zamanda hükûmet başkanı idi. Bakanlar Konseyi Başkanı'nın görevleri birinci dünya ülkelerindeki başbakanla eşdeğerdi. Buna karşın siyasi sistemi oluşturan iktidar tüm sovyetler arasında paylaştırılmıştı. Buna karşın her dönem de facto olarak üst düzey liderler bulunmaktaydı ve genellikle ülkeyi Halk Komiserleri Konseyi Başkanlığı ya da Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreterliği makamı vasıtasıyla yönetirlerdi. Zira Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) Vladimir Lenin'in teorize ettiği öncü parti ilkesine uygun olarak devletin yönetim organıydı.

Sovyetler Birliği Halk Vekilleri Kongresi, 1989'dan 1991'e kadar Sovyetler Birliği'de devlet otoritesinin en üst hukuksal organıydı. Bu kurum Mihail Gorbaçov'un perestroyka reformları kapsamında oluşturuldu. yaratıldı ve Gorbaçov'un imzaladığı ilk anayasal değişiklikle birlikte yürürlüğe girdi.

Fikret Ahmedyanoviç Tabeyev, Sovyet Tatar politikacı, büyükelçi, parti lideri. Aynı zamanda Tataristan Cumhuriyeti Komünist Partisi'nin kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Gennadi Voronov</span> Rus siyasetçi

Gennadi İvanoviç Voronov - Sovyetler Birliği devlet yöneticisi ve parti lideri, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu başkanı (başbakan). Voronov 1931'de Sovyetler Birliği Komünist Partisi üyesi oldu, 1952-1976 arası SBKP Merkez Komitesi üyeliği, 1961'de SBKP Merkez Komitesi Politbürosu aday üyeliği, 1961-1973 arası Politbüro üyeliği, 1961-1966 arası RSFSC için SBKP Merkez Komite Bürosu üyeliği yaptı. Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti'nin 3. ve 8. dönemi arasında milletvekiliydi.

Sovyetler Birliği'nin siyasi sistemi, Anayasa'nın izin verdiği tek parti olan Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin (SBKP) öncü rolü ile karakterize edilen tek partili sosyalist cumhuriyet çerçevesindedir

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.