İçeriğe atla

Sosyobiyoloji

Sosyobiyoloji, davranışların sahip olmuş olabileceği evrimsel avantajları göz önüne alarak türlerin sosyal davranışlarını açıklamaya çalışan bilimsel disiplinlerin neo-Darwinci bir sentezidir. Başka bir ifadeyle, sosyal davranışın biyoloji, daha spesifik olarak evrimsel biyoloji temelli olarak ele alındığı disiplinlerarası bir çalışmadır. Sosyobiyolojinin konuları etoloji, antropoloji, evrim, zooloji, arkeoloji, popülasyon genetiği, davranışsal ekoloji, evrimsel psikoloji, felsefe gibi birçok disiplinin konuları arasındadır.

Sosyobiyoloji tartışmalı bir disiplindir. Özellikle insan davranışı konusu sosyobiyolojinin en tartışmalı konusudur.[] Richard Lewontin ve Stephen Jay Gould öne çıkan sosyobiyoloji eleştirmenleri arasındadır ve bu eleştiriler, genlerin insan davranışını oluşturmada merkezi bir rol oynadığı kabulünün yeterli olmadığı üzerine kuruludur. Buna cevap olarak antropolog John Tooby ve psikolog Leda Cosmides, sosyobiyolojinin bir dalı olarak evrimsel psikoloji kavramını önermişler ve böylece konuyu biyolojik çeşitlilik sorunlarından uzak durarak ele almışlardır.

Sosyobiyoloji şu iki ön kabule dayanır:

  • Bazı davranışsal karakterler kalıtsaldır.
  • İnsanlar hayvanlar alemindendir.
    • Dolayısıyla, davranışları doğal seçilim ile değişmiştir.
    • Yani, insan davranışlarının kökeni kalıtsaldır.[1] ve onları değiştirme yeteneğimiz kısıtlıdır.[2]

Bu, en çok tartışmaya neden olan kısımdır.

Tarih

E. O. Wilson, sosyobiyolojinin en önemli isimlerinden. Sociobiology: The New Synthesis

Biyoloji filozofu Daniel Dennett, Thomas Hobbes'ın 1651'deki Leviathan kitabına dayanarak ilk sosyobiyolog olduğunu iddia etti. Hoobes, insan topluluğunda manevi değerleri sosyobiyolojik perspektifte inceledi.[3]

Hayvan davranışları genetikçisi John Paul Scott, 1948'deki bir genetik ve sosyal davranışlar konferansında bilimsel bir alanın gelişimi ve hayvan davranışları araştırmalarında laboratuvar çalışmalarında kullandı.[4][5]

John Paul Scott'un yoğun çabaları sonucu, ESA'nın "Hayvan Davranışları ve Sosyobiyoloji Bölümü" 1956'da kuruldu.

Eleştiriler

Wilson, 700 sayfalık kitabını bütünüyle hayvanların sosyal davranışlarına adamıştı. İnsan davranışlarının evrimi hakkındaki görüşlerine, kitabın sonundaki 30 sayfalık kısa bir bölümde yer verdi. Yine de bu bölüm, biyolojinin yeni sosyobiyoloji alanını çok tartışmalı hâle getirdi. Eleştirilerden günün siyasi etkinliklerinden bahsedildi.[6]

"Üniversitelerde siyasi faaliyetlerin arttığı 1970'li yılların ortalarında, sol görüşlü öğretim üyeleri ve Vietnam Savaşı karşıtı öğrencileri tarafından dile getirildi. Marksist felsefe, ideolojik yöntemlerle insan kurumlarının mükemmelleştirilebileceği öncülüne dayanır. Dolayısıyla Marksist görüşlü kişiler, Evrimleşmiş bir insan doğası fikrine kapalılardır."[6]

Richard Lewontin ve Stephen Jay Gould tarafından yapılan eleştiriler[7][8] ve Sosyobiyolojik Çalışma Grubu, bu tarz.fikirlerle tarihteki kötü olayların ilişkisine parmak bastılar.[6] Eleştirilerin temel kaygısı, sosyobiyolojinin adaletsizlik ve eşitsizliğe neden olabileceği fikriydi.[9][10]

Aslında, Wilson'un kitabından bölümünde siyasi bir içerik yoktu ve Wilson liberal görüşlü birisiydi. Kitabının 25. baskısında tartışmalar hakkında kendi açıklamasını yaptı.

Bazı tartışmalardan kaçınmak için, fikirleri Wilson ile oldukça benzer olmasına rağmen, birtakım psikolog ve antropolog evrimsel psikoloji adında yeni bir alan kurdu. Sosyobiyoloji ve evrimsel psikoloji, düşünce kalıplarının evrimsel kökeni düşüncesini paylaşıyorlar. Bununla birlikte, sosyobiyoloji hayvan davranışları ve etoloji etrafında şekillenirken davranışsal psikoloji daha çok insan davranışlarını amaç edinir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Alexander R.D. 1979. Darwinism and human affairs. University of Wisconsin Press, p65. 978-0-295-95901-6
  2. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Pinker isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  3. ^ Dennett, Daniel (1995). Darwin's Dangerous Idea. Simon and Schuster. ss. 453-454. ISBN 978-0140167344. 
  4. ^ "The Life of J.P. Scott". Bowling Green State University. 8 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2016. 
  5. ^ Levallois, Clement (2018). "The Development of Sociobiology in Relation to Animal Behavior Studies, 1946–1975". Journal of the History of Biology. 51 (3). ss. 419-444. doi:10.1007/s10739-017-9491-x. PMID 28986758. 
  6. ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Triumph isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  7. ^ Gould S.J. 1978. Sociobiology: the art of storytelling. New Scientist 80, 530-533.
  8. ^ Lewontin, Richard; Leon Kamin & Steven Rose 1984. Not in our genes: biology, ideology, and human nature. Pantheon Books. 978-0-394-50817-7
  9. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Alcock isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  10. ^ Allen G.E. et al 1976. Sociobiology - another biological determinism. BioScience 26, 183-186.

Biyografi

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Zooloji hayvanların bilimsel olarak incelenmesidir. Çalışmaları, hem yaşayan hem de soyu tükenmiş tüm hayvanların yapısını, embriyolojisini, sınıflandırmasını, alışkanlıklarını ve dağılımını ve ekosistemleriyle nasıl etkileşime girdiklerini içerir. Zooloji, biyolojinin ana dallarından biridir. Terim, Antik Yunanca ζῷον, zōion ('hayvan') ve λόγος, logos kelimelerinden türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Evrimsel biyoloji</span> canlı çeşitliliğini ve gelişimini inceleyen bilim dalı

Evrimsel biyoloji; biyoloji konularını, canlıların evrimini göz önüne alarak inceleyen bilim dalıdır. Taksonomi biliminin temelinde evrimsel biyoloji yer almaktadır. Canlıları sistematik bir şekilde ayırmada, canlıların evrimsel akrabalıkları ve farklılıkları göz önüne alınır. Ayrıca birçok ekolojik ilişkinin açıklanmasında evrimsel biyoloji kullanılır. Moleküler biyolojide DNA ve RNA dizilerinin baz dizilişleri göz önüne alınarak canlıların hatta organellerin mikroorganizmalarla olan akrabalıkları incelenmekte ve bu incelemede evrimsel biyoloji temel alınmaktadır.

Biyolojik antropoloji veya Fiziksel antropoloji, insanların, Homininilerin ve Primatların biyolojik evrim ve davranışsal yönlerini evrimsel bir bakış açısıyla inceleyen bilimsel bir disiplindir. Hominini canlılarının neslinin tükenmesi nedeniyle fosil kayıtlardan sıkça yararlanılır. Antropolojinin bir alt alanı olan Biyolojik antropoloji, insanları sistematik olarak biyolojik bir perspektiften inceler.

<span class="mw-page-title-main">Mirmekoloji</span> Zoolojinin karıncaları inceleyen alt dalı

Mirmekoloji karıncaların incelenmesine odaklanan bir entomoloji dalıdır. Karıncalar, karmaşık ve çeşitli sosyal örgütlenme biçimleri nedeniyle sosyal sistemlerin evrimi hakkındaki soruların incelenmesi için tercih edilen bir model olmaya devam etmektedir. Ekosistemlerdeki çeşitlilikleri ve öne çıkmaları, onları biyoçeşitlilik ve koruma çalışmalarında da önemli bileşenler haline getirmiştir. 2000'li yıllarda karınca kolonileri, makine öğrenimi, karmaşık etkileşimli ağlar, karşılaşma ve etkileşim ağlarının stokastikliği, paralel hesaplama ve diğer hesaplama alanlarındaki önemleri açısından incelenmeye ve modellenmeye başlandı.

Biyolojide adaptasyonun birbiriyle ilişkili üç anlamı vardır. İlk olarak, organizmaları çevrelerine uyduran ve evrimsel uygunluklarını artıran dinamik evrimsel doğal seçilim sürecidir. İkinci olarak, bu süreç sırasında popülasyonun ulaştığı bir durumdur. Üçüncü olarak, her bir organizmada işlevsel bir role sahip olan, doğal seçilim yoluyla korunan ve evrimleşen fenotipik bir özellik veya adaptif bir özelliktir.

<span class="mw-page-title-main">Ernst Mayr</span>

Ernst Walter Mayr ,,20. yüzyılın önemli evrimsel biyologlarından biridir. Ayrıca taksonomist, kâşif, ornitolojist, bilim tarihçisi, natüralist olarak da ünlüydü. Çalışmaları Mendel genetiği ve Darwinci evrimden modern evrimsel senteze geçişi amaçlıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Evrimsel psikoloji</span> evrim teorisinin sosyal ve doğa bilimlerinde uygulanması

Evrimsel psikoloji (EP), bellek, algı, dil gibi psikolojik özellikleri çağdaş evrimsel bir bakış açısıyla inceleyen bilim dalıdır. Evrimsel psikoloji, bunun yanında insanın hangi psikolojik özelliklerinin, ne tür bir uyarlanma geliştirdiğini, yani doğal seçilim veya cinsel seçilimin işlevsel sonuçlarını belirlemeye çalışır. Kalp, akciğer ve bağışıklık sistemi gibi fizyolojik mekanizmalar hakkındaki uyarlanımcı düşünce ile evrimsel biyolojideki düşünce ortaktır.

Evrim antropolojisi, insanın fizyolojisi ile hareketlerinin evrimini ve hominidler ile hominid olmayan primatlar arasındaki ilişkiyi inceleyen, disiplinlerarası bir alandır. Sosyal bilimler ve doğa bilimlerine dahildir.

İkili kalıtım teorisi veya bilinen adıyla gen-kültür birlikte evrimi, insan davranışının genetik evrim ve kültürel evrim gibi nasıl iki farklı evrimsel sürecin bir ürünü olabileceğini açıklamak için 1970'lerin sonu ve 1980'lerin başında geliştirilmiş olan bir kuramdır. İkili kalıtım kuramı, insanlardaki davranış çeşitliğinin birincil nedeni olarak kültürü gören sosyal bilimler ile kültürü genetik seçilimin bir yan ürünü olarak gören sosyobiyoloji ve evrimsel psikoloji arasında bir "orta taban" oluşturur. İkili kalıtım kuramında kültür, sosyal öğrenme yoluyla insan beynine ulaşan bilgi olarak tanımlanır. Kültürel evrim, kültürel bilgiler üzerinde hareket eden Darwinci bir seçim süreci olarak kabul edilir. İkili kalıtım kuramcıları, genellikle Darwinci seçilim sürecinin genetik bilgileri etkilediği genetik evrime benzeterek tanımlarlar.

Seçilim birimi, doğal seçilimin etki ettiği biyolojik yapı veya düzenler hiyerarşisi içinde yer alan her biyolojik birime veya varoluş şekline verilen isim. Birkaç on yıl boyunca, bu farklı seviyelerde hareket eden seçici baskılar aracılığıyla evrimin şekillendirdiği boyutlar hakkında evrimsel biyologlar arasında yoğun tartışmalar yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Richard Lewontin</span>

Richard Charles "Dick" Lewontin, Amerikan evrimsel biyolog ve genetikçi. Evrim ve genetik varyasyon problemlerine çözüm göstermek amacıyla moleküler biyoloji'den faydalanarak popülasyon genetiğini ve evrim teorisini klasikleşmiş matematiksel biçimleriyle ortaya konulmasının öncüsü oldu. Lewontin, sosyobiyoloji ve evrimsel psikoloji tarafından ortaya atılan genetik determinizme karşıydı.

Evrimsel etik, evrim teorisinin etik veya ahlak anlayışımıza nasıl dayanabileceğini araştıran bir araştırma alanıdır. Evrim etiği ile araştırılan konular oldukça çeşitlidir. Evrim etiğinin destekçileri, tanımlayıcı etik, normatif etik ve metaetik alanlarına önemli etkileri olduğunu iddia etmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Matematiksel ve teorik biyoloji</span>

Matematiksel ve teorik biyoloji, biyolojinin bilimsel teorileri kanıtlamak için gerekli deneyleri yapmakla uğraşan deneysel biyoloji dalının aksine biyolojik sistemlerin yapılarının, gelişimlerinin ve davranışlarının altında yatan ilkeleri araştırmak için yaşayan organizmaların teorik analizlerini, matematiksel modellerini ve soyutlamalarını kullanan bir dalıdır. Bu alan aynı zamanda matematiksel yanını vurgulamak için matematiksel biyoloji ya da biyomatematik ya da biyolojik yanını vurgulamak için ise teorik biyoloji olarak da adlandırılır. Teorik biyolojinin odak noktası daha çok biyolojinin teorik ilkelerinin geliştirilmesi iken matematiksel biyoloji biyolojik sistemlerin incelenmesinde matematiği kullanır ama her iki terim de bazen birbirinin yerine kullanılabilmektedir.

Psikoloji temel bilimi, psikoloji alanında yapılan araştırmaların bazıları, uygulanan psikolojik disiplinlerde yapılan araştırmalardan daha "temel" dir ve doğrudan bir uygulaması yoktur. Psikoloji içerisindeki temel bilim yönelimini yansıttığı düşünülen alt disiplinler arasında biyolojik psikoloji, bilişsel psikoloji, nöropsikoloji vb. alt dallar sayılabilmektedir. Bu alt disiplinlerdeki araştırmalar, metodolojik titizlik ile karakterizedir. Psikolojinin temel bilim olarak kaygı, davranış, biliş ve duyguların altında yatan yasaları ve süreçleri anlamaktır. Temel bilim olarak psikoloji, uygulamalı psikoloji için bir temel sağlar. Uygulamalı psikoloji, aksine, temel psikolojik bilimlerin ortaya koyduğu psikolojik ilkelerin ve teorilerin uygulanmasını içerir; bu uygulamalar zihinsel ve fiziksel sağlık ayrıca eğitim gibi alanlarda sorunların üstesinden gelmeyi veya refahı artırmayı amaçlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">E. O. Wilson</span>

Edward Osborne Wilson Amerikalı bir biyolog, doğa bilimci ve yazardı. Wilson, birçok kez "Yeni Darwin", "Darwin'in doğal varisi" veya "21. yüzyılın Darwin'i" lakapları verilen etkili ve ünlü bir biyolog olmuştur. Biyoloji bilimindeki uzmanlık alanı zoolojinin karıncalarla ilgili çalışma alanı olan mirmekoloji idi. Kendisi bu konuda dünyanın önde gelen uzmanlarından biri sayılmıştır ve bu çalışmalarından dolayı ona "Karınca adam" lakabı takılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">John Maynard Smith</span>

John Maynard Smith, İngiliz evrimsel biyolog ve genetikçiydi. Aslen II. Dünya Savaşı sırasında havacılık mühendisliği yapan Maynard Smith, tanınmış biyolog J.B.S. Haldane danışmanlığında genetik alanında ikinci derecesini aldı. Maynard Smith, George R. Price ile birlikte oyun teorisinin evrime uygulanmasında etkili oldu. Cinsiyetin evrimi ve sinyal teorisi gibi diğer problemler üzerine teoriler geliştirdi.

Richard D. Alexander, Amerikalı zoologdur. Michigan Üniversitesinde profesördü. Aynı zamanda üniversitenin Michigan'ın Ann Arbor kentindeki zooloji müzesinin müdürlüğünü yapmıştır. Bilime olan ilgisi; sistematik, ekoloji, evrim, doğa tarihi ve davranış alanlarını kapsamaktadır. Araştırmalarına konu olan organizmalar çok geniş kapsamlıdır. Düz kanatlılar ve cicadidae familyasından omurgalılara kadar birçok organizma üzerinde araştırma yapmıştır. 1974'te Ulusal Bilimler Akademisi üyeliğine seçilmiştir.

John A. Dupré, İngiliz bilim filozofudur. Yaşam Bilimleri Araştırma Merkezi Egenis'in direktörü ve Exeter Üniversitesi'nde felsefe profesörüdür. Dupré'nin başlıca çalışma alanı biyoloji felsefesi, sosyal bilimler felsefesi ve genel bilim felsefesidir. Dupré, Nancy Cartwright, Ian Hacking, Patrick Suppes ve Peter Galison ile birlikte genellikle bilim felsefesinin "Stanford Okulu" olarak gruplandırılır.

Elliott R. Sober Wisconsin-Madison Üniversitesi Felsefe Bölümü'nde Hans Reichenbach Profesörü ve William F. Vilas Araştırma Profesörüdür. Sober, biyoloji felsefesi ve genel bilim felsefesi alanlarındaki çalışmaları ile tanınır.

Elisabeth Anne Lloyd, biyoloji felsefesinde uzmanlaşmış Amerikalı bilim filozofudur. Indiana Üniversitesi, Bloomington'ta Blim ve Tıp Tarihi ve Felsefesi alanında Seçkin Profesör ve aynı zamanda biyoloji alanında Yardımcı Profesörken; Hayvan Davranışının Bütünleştirici Çalışması için Kinsey Cinsiyet, Toplumsal Cinsiyet ve Üreme Araştırmaları Enstitüsü'ne bağlı öğretim üyeliği yapmıştır.