Sosyal sermaye

Sosyo-kapital ya da sosyal sermaye, daha önce akademisyen olmayan geleceği öngören birçok yazarın öngördüğü bir gelecek öngörüsü olsa da akademisyenler tarafından bilimsel bir dayanağı bulunmadığı gerekçesiyle tam olarak takdir görmemiş olsa da 2008 ortalarında başlayan ekonomik küresel kriz sonrası bu öngörüler üzerine yazılan birçok eser ciddi bir şekilde farklı akademisyenler tarafından incelenmeye ve kabul görme sürecine girmiştir.

Sosyal sermaye terimi uzun yıllar boyunca sosyolojik bir tartışma olarak devam etmiştir.Bu tartışma içerisinde Émile Durkheim,Marx Weber,Adam Smith gibi bilim insanları konudan bahsetmişlerdir.Klasik iktisatçılar bu noktada bireyi göz ardı etmişlerdir.Sosyal bilimlerin bireyselliği aşırı ön planda tutması,sosyal sermayeyi doğurmuştur.1980'li yılların liberal liderlerinin aşırı bireyselciliği ön planda tutması sosyal sermayeyi doğurmuştur.

Sosyal sermayenin asıl hareket ettiği nokta,kavramın mottosu ilişkilerin önemli olduğudur.Kelime manasından da sosyal sermayenin bireye değil topluma yönelik oluşturulan bir kavram olduğu anlaşılıyor.Geçmişte Karl Marx ile anılan sermaye kavramı, bugün sadece ekonomik seberlerle anılmamaktadır.Sosyal sermaye kavramı farklı disiplin ve anlayışlardan benimsenmiş ve esinlenmiş bir kavramdır.Kapsamı genişleyen sosyal sermaye,farklı dalların gelişmesine de katkıda bulunmuştur.Kavramın temelinde sevgi,saygı,ahlaki temeller yatar.Litaretürde ilk defa Robert Putman ile birlikte görebiliyoruz.;Toplum için ortak normlar oluşturulmasına ve bunların savunulmasına katkıda bulunmuş bir bilim insanıdır.Bourdieu ve Fukuyama gibi insanlar da sosyal sermaye kavramına katkıda bulunmuşlardır.Coleman gibi insanlar tarafından sosyal sermaye, bütün sosyal kimliklerin yararlanabileceği bir kavram olarak kullanılmıştır.Normlar ve güven kelimeleri,sosyal sermaye kavramının anahtar kelimeleridir.Bireylerin iletişim kurma düzeyi ve ağı yapısı ve bireylerin kendi içlerindeki bağlar,sosyal sermayeyi Putnam'a göre belirleyen temel unsurlardır.Sosyal sermayenin var olduğu durumlarda bu iki unsur da yüksek seviyesindedir.İki unsurun da yüksek olması gerekir.

Toplumların sosyal sermaye ağlarına bağlı bulunanlar arasında iktisadi,siyasal,sosyal ve psikolojik anlamda kaydedilen ilerlemeler sayılabilir. Paranın tek başına insanoğlunu mutlu etmediği gibi,insanların uygarlık seviyesine ulaşmasındaki ahlak,erdem,inanç,değerler ve komşuluk ilişkileri gibi kavramlara da ihtiyaç vardır.Sosyal sermaye yönünden güçlü ancak beceri ve yetenekler bağlamında zayıf olarak nitelendirilen bir toplumda ekonomik refahın olması beklense bile güven ve değerler gibi konular bakımından eksik kalması gözlenir ve barış ve huzur açısından olumsuz sonuçlar doğurur.Bu noktada sosyal sermayenin, kültüre ve değerlere sahip çıkan bir toplum oluşması yönünde işlevi vardır.

Eğitim, bilgi ve beceriler ile insanın ya da firmanın mal üretim eğrisi yükselebilir.Üretilen mal ve hizmetlerin artması ve çeşitlenmesi konusunda beşeri ya da sosyal sermayenin rolü büyüktür.Bu sonuçlar doğrultusunda ekonomik refahın arttığı gözlemlenebilir.Sosyal sermaye,sosyal refahın önce sağlanması sonrasında da artması konusunda topluma fayda sağlar.

Sosyal sermaye kavramına Dünya Bankası(WB) ve IMF gibi uluslararası kurumlar da önem vermiş ve bu konuda birtakım çalışmalar yapılmıştır.1990'lı yıllarda kavramın özellikle ekonomik özelliği üzerinde durulmuştur.Özellikle sosyolog ve siyaset bilimcilerin son yıllarda konuya ilgi gösterdikleri görüşmüştür.Böylece ekonomik sorunların yanı sıra sosyal sorunların çözümü için de çabalar sarf edilmektedir.Sosyal sermaye bu diğer dalların da birbirlerine yaklaşmalarını ve birbirlerinden beslenmelerini sağlamıştır.İnsanların toplu gruplar halinde birlikte çalışıp, beraber vakit geçirebilmeleri ve değerlere sahip çıkması sosyal sermaye sayesinde mümkün olabilmiştir.Aktif hayatın verimliliğine ilişkin bildiklerimiz sosyal ilişkiler kavramının üretim ve ekonomik istikrar için de önemli olduğunu varsayıyor ve biliyoruz.Savaşlar,hastalıklar ve doğal afetlerin çözümlenmesinde sosyal ilişkilerin önemi görülmüştür. Toplumların daha verimli,güvenli ve temiz olabilmeleri için sosyal sermayenin önemi azımsanamayacak derecede yüksektir.Bu toplumlar,kıt kaynakları daha verimli kullanarak daha konforlu ve kalkınma seviyesi yüksek bir toplum yaratırlar.Entelektüel sermayenin de etkin kullanımı ve yayılması kapsamında sosyal sermaye önemli bir yerdedir.

Sosyal sermaye,her ne kadar birey ve toplum için çok önemli olsa da ölçümünün yapılması konusunda bazı sıkıntılar yaşanmaktadır. Toplum yapılarının ve dinamiklerinin coğrafyalara göre farklılık göstermesi nedeniyle işlem zorlaşır.Sadece anket yapılarak analiz edilebilmektedir.^[1]^[2]^[3]^[4]