İçeriğe atla

Sosipatra

Sosipatra
DoğumuΣωσιπάτρα
y. MS. 4. yy
Efes, Pergamon
Ölümüy. MS. 4. yy
OkuluYeni Platonculuk

Sosipatra (GrekçeΣωσιπάτρα), MS 4. yüzyılın ilk yarısında Efes ve Pergamon'da yaşamış Yunan Neoplatonist bir filozof ve mistiktir. Yaşam öyküsü Eunapius'un Sofistlerin Yaşamları ("Lives of the Sophists") adlı eserinde anlatılmaktadır.[1]

Erken dönem yaşamı

Sosipatra, muhtemelen MS 4. yüzyılın başlarında Efes'te ya da yakınlarında varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.[1][2] Beş yaşındayken, babasının arazisinde çalışmak üzere iki adam gelir.[1] Beklenenin ötesinde bereketli bir hasat elde ettiklerinde, babasını Sosipatra'yı ve arazisini kendi bakımlarına vermeye ikna ederler. Babasına beş yıllığına evden ayrılması söylenir ve bu süre zarfında Sosipatra iki adam tarafından antik Kaldean bilgeliği konusunda eğitilir.[3] Babası geri döndüğünde, Sosipatra güzelliğiyle göz kamaştırıyordu ve olağanüstü psişik ve durugörü yeteneklerine sahip olduğu söyleniyordu.

Filozofluğu

Sosipatra, daha sonra Kapadokyalı Eustathius ile evlendi. Eustathius ve Sosipatra'nın üç oğlu oldu, bunlardan biri olan Antoninus, kendi başına önemli bir filozof ve teürjist oldu.[1]

Kocasının ölümünden sonra Pergamon'a çekildi ve burada filozof olarak yetenekleri onu orada felsefe öğreten ve yoldaşı olan Aedesius kadar popüler yaptı; orada bir felsefe okulu kurdular.[1] Eunapius bize öğrencilerin Neoplatonist filozof Aedesius'un derslerine katıldıktan sonra Sosipatra'nın derslerini dinlemeye gittiklerini söyler. Ancak onun öğretileri ileri düzeydeki öğrenciler ya da "yakın çevre" için ayrılmıştı.[4]

Mistik

Sosipatra'nın hayatıyla ilgili bazı hikâyeler ona çeşitli sihirli güçler atfeder. Philometer adında bir akrabası ona aşıktı ve aşkını kazanmak için ona büyü yaptı. Aedesius'un öğrencisi olan ve daha sonra imparator Julianus'un öğretmeni olacak olan Maximus'a çelişkili duygularını itiraf etti. Maximus büyünün varlığını tespit edebilmiş ve kendi büyüsüyle karşı koyarak Philometer'in niyetini boşa çıkarabilmiştir. Utanmış olduğu için Sosipatra Philometer'i affedebilmiştir ve daha sonra bir keresinde, ruhun öbür dünyası üzerine ders verirken, Philometer'in bir kaza geçirdiğini gördüğünü ve yardım etmeleri için hizmetkârlar gönderdiğini duyarız.[4]

Mirası

Sosipatra'ya ait hiçbir yazı modern çağa ulaşmamıştır ve hayatının anlatımı yalnızca Eunapius'un Sofistlerin Yaşamları adlı eserine dayanmaktadır, ancak bu eserde biyografileri yer alan en önemli ve etkili figürlerden biri olarak tasvir edilmektedir.[1] Edward Jay Watts, onun hayatına dair başka anlatıların olmamasının, Eunapius ve takipçileri tarafından öneminin abartılmasının bir sonucu olabileceğini öne sürmüştür.[5] Öte yandan, Maria Dzielska diğer çağdaş ve sonraki akademisyenler tarafından Sosipatra'dan bahsedilmemesinin veya tartışılmamasının kasıtlı bir damnatio memoriae biçimi olabileceğini öne sürmüştür.[6]

Heidi Marx, Eunapius'un Yaşamlar adlı eserinde Sosipatra'ya önemli bir yer ayırmasının nedenlerinin, ilk olarak, onun saygı duyulan bir "öğretmeninin öğretmeni" olması ve ikinci olarak, onun yaşam öyküsünün, hepsi "bakire ya da bekâr kadın çileci" stereotipine uyan kadın Hristiyan şehit ve azizlerin kutlama biyografilerini yazan Hristiyan hagiograflara örtülü bir yanıt olduğunu öne sürmüştür. Bir pagan olan Eunapius, Sosipatra'nın hikâyesini farklı bir anlatıyı desteklemek için kullanıyordu; ona göre "uygun bir seçkin kadın", hem bir aileye hem de profesyonel bir kariyere sahip olup maddi konforun tadını çıkarırken saygı, hayranlık ve anılmayı hak eden bir kadındı.[7] Marx ayrıca, Sosipatra'nın "dikkate değer" bir kadın olmasına rağmen, Eunapius tarafından hayatının anlatılmasının "son derece kurgusal" olduğunu ve "birçok önemli açıdan Eunapius'un hayal gücünün bir ürünü" olduğunu belirtmektedir.[8]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f Joyce E. Salisbury (2001). Encyclopedia of Women in the Ancient World. ABC-CLIO. s. 329. ISBN 978-1-57607-092-5. 
  2. ^ Heidi Marx (18 Mayıs 2021). Sosipatra of Pergamum: Philosopher and Oracle. Oxford University Press. s. 3. ISBN 978-0-19-757124-8. 20 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024. 
  3. ^ Kimberly B. Stratton; Dayna S. Kalleres (2014). Daughters of Hecate: Women and Magic in the Ancient World. Oxford University Press. s. 276. ISBN 978-0-19-534271-0. 25 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024. 
  4. ^ a b Edward J. Watts (1 Şubat 2017). Hypatia: The Life and Legend of an Ancient Philosopher. Oxford University Press. s. 98. ISBN 978-0-19-065914-1. 20 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024. 
  5. ^ Edward Jay Watts (2017). Hypatia: The Life and Legend of an Ancient Philosopher. Oxford University Press. ss. 97-. ISBN 978-0-19-021003-8. 20 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024. 
  6. ^ Dzielska, Maria (2011). "Sosipatra – zapomniana filozofka z Pergamonu". Renata Gałaj-Dempniak; Danuta Okoń; Magdalena Semczyszyn (Ed.). Damnatio memoriae w europejskiej kulturze politycznej (Lehçe). IPN. ISBN 978-83-61336-45-7. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024. 
  7. ^ Heidi Marx (18 Mayıs 2021). Sosipatra of Pergamum: Philosopher and Oracle. Oxford University Press. ss. 11-15. ISBN 978-0-19-757124-8. 20 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024. 
  8. ^ Heidi Marx (18 Mayıs 2021). Sosipatra of Pergamum: Philosopher and Oracle. Oxford University Press. ss. 115-117. ISBN 978-0-19-757124-8. 20 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024. 

Konuyla ilgili okumalar

  • Denzey Lewis, Nicola. 2014. "Living Images of the Divine: Female Theurgists in Late Antiquity." In Daughters of Hecate: Women and Magic in the Ancient world. Edited by Kimberly B. Stratton and Dayna S. Kalleres, 274–297. Oxford: Oxford Univ. Press.
  • Dickie, Matthew W. 2000. "Who Practised Love-magic in Classical Antiquity and in the Late Roman World?" Classical Quarterly 50.2: 563–583.
  • Dodds, E. R. 1973. The Ancient Concept of Progress and other Essays on Greek Literature and Belief. Oxford: Clarendon.
  • Fowden, Garth. 1982. "The Pagan Holy Man in late Antique Society." Journal of Hellenic Studies 102:33–59.
  • Johnston, Sarah Iles. 2012. "Sosipatra and the Theurgic Life: Eunapius Vitae Sophistorum 6.6.5–6.9.24." In Reflections on Religious Individuality: Greco-Roman and Judaeo-Christian Texts and Practices. Edited by Jörg Rüpke and Wolfgang Spickermann, 99–117. Berlin: De Gruyter.
  • Lewy, Hans. 1978. Chaldaean Oracles and Theurgy: Mysticism, Magic and Platonism in the Later Roman Empire, 3d ed. Edited by M. Tardieu. Paris: Études Augustiniennes.
  • O’Meara, Dominic. 2003. Platonopolis. Platonic Political Philosophy in Late Antiquity. Oxford: Clarendon.
  • Penella, Robert J. 1990. Greek Philosophers and Sophists in the Fourth century A.D. Studies in Eunapius of Sardis. Leeds, UK: Francis Cairns.
  • Tanaseanu-Döbler, Ilinca. 2013. "Sosipatra – Role Models for “Divine” Women in Late Antiquity." In Divine Men and Women in the History and Society of Late Hellenism. Edited by Maria Dzielska and Kamilla Twardowska, 123–147. Kraków, Poland: Jagiellonian Univ. Press.
  • Urbano, Arthur P. 2013. The Philosophical Life: Biography and the Crafting of Intellectual Identity in Late Antiquity. Washington, DC: Catholic Univ. of America Press.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan</span> Güneydoğu Avrupada bir ülke

Yunanistan, resmî adıyla Helen Cumhuriyeti, Güneydoğu Avrupa'da bulunan bir ülkedir. Nüfusu 2022 itibarıyla yaklaşık 10,3 milyon olan ülkenin en büyük şehri ve başkenti Atina'dır. Kuzeybatısında Arnavutluk, kuzeyinde Kuzey Makedonya ve Bulgaristan, kuzeydoğusunda Türkiye, doğusunda Ege Denizi, batısında İyon Denizi, güneyinde Girit Denizi ve Akdeniz ile sınırlanan Yunanistan, Avrupa, Asya ve Afrika'nın kavşağında stratejik bir konumda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hunlar</span> MS 4-6. yüzyıllar arasında Avrasyada yaşamış göçebe halk

Hunlar, MS 4-6. yüzyıllar arasında Orta Asya, Kafkaslar ve Doğu Avrupa'da yaşayan göçebe bir halktır. İlk olarak Volga'nın doğusunda, o zamanlar İskitya'nın bir parçası olan bir bölgede yaşadıkları tahmin edilmektedir. MS 370 yılına gelindiğinde Hunlar Volga bölgesine varmış ve 430 yılına gelindiğinde ise Avrupa'da kısa ömürlü de olsa geniş bir hakimiyet kurmuşlardır. Gotları ve Roma sınırları dışında yaşayan diğer birçok Cermen halkını fethetmiş ve diğerlerinin Roma topraklarına kaçmasına neden olmuştu. Hunlar, özellikle Attila döneminde Doğu Roma İmparatorluğu'na sık ve yıkıcı baskınlar yaptılar. 451'de Hunlar, Batı Roma eyaleti Galya'yı işgal ettiler ve burada Katalonya Tarlaları Savaşı'nda Romalılar ve Vizigotlardan oluşan birleşik bir orduyla savaştılar ve 452'de İtalya'yı işgal ettiler. 453'te Attila'nın ölümünden sonra Hunlar Roma için büyük bir tehdit olmaktan çıkmış ve Nedao Savaşı'ndan sonra imparatorluklarının çoğunu kaybetmişlerdir (454?). Hun isminin varyantları Kafkasya'da 8. yüzyılın başlarına kadar kaydedilmiştir.

Erine Muğla ili Marmaris ilçesi yakınlarındaki antik kent.

Greko-Romen, İlk Çağ sonlarında Akdeniz havzasına egemen olan kültürdür.

<span class="mw-page-title-main">Orontid Hanedanı</span>

Orontid Hanedanı veya Yervanduni Hanedanı, MÖ 6. yüzyılda kurulan Ermenistan Satraplığı'nı yöneten İrani kökenli hanedandır. Bu hanedanın Helenleşmiş ve sonrasında Greko-Pers olarak anılan bir kolu Kommagene Krallığı'nı kurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Praefectus urbi</span>

Praefectus urbanus ya da praefectus urbi, Roma şehri praefectusu ve sonra Konstantinopolis'in bu görevlisi için kullanılmıştır. Makam Roma Krallığı döneminde ortaya çıkmış, cumhuriyet ve imparatorluk boyunca devam etmiştir ve İlk çağın yüksek önemli bir ünvanı olmuştur. Makam Batı Roma İmparatorluğu çökene kadar ayakta kalmıştır ve Roma'nın son praefectus urbanus'unun 599 yılında Iohannes isimli birisi olduğu kaydedilmiştir. Doğu'da, Konstantinopolis'te, makam 13. yüzyıla kadar ayakta kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Avlu</span> Türkiyedeki Antik Roma yapısı

Kızıl Avlu, Türkiye'nin Bergama kentinde bulunan bir Roma tapınağıdır. Tapınak, MS 2. yüzyılda Roma İmparatorluğu döneminde muhtemelen Hadrianus zamanında inşa edilmiştir. Antik Yunan dünyasında hala ayakta kalan en büyük Roma yapılarından biridir. Tapınağın Mısır tanrılarına, özellikle de İsis, Serapis ve muhtemelen Osiris, Harpokrates ve diğer alt tanrıların ibadetinde kullanılmış olduğu sanılmaktadır. Kızıl Avlu adını yapımında kullanılan kırmızı tuğlalardan almıştır.

Bryan Ward-Perkins, geç Roma İmparatorluğu ile erken Orta Çağ üzerine arkeolog ve tarihçidir. Geç Antik Çağ olarak da bilinen bu iki dönem arasındaki geçiş dönemi tarihi alt alan, özel ilgi alanıdır. Oxford, Trinity College'de tarih alanında akademi üyesi ve öğretmendir. Tarihçi John Bryan Ward-Perkins'in oğludur, Roma'da doğmuş ve büyümüştür, çocukluğundan beri İtalyanca konuşur.

<span class="mw-page-title-main">Göksel küreler</span>

Göksel küreler, Eflâtun, Eudoxus, Aristo, Batlamyus, Kopernik ve diğerleri tarafından geliştirilen kozmolojik modellerin temel unsurlarıydı. Bu kozmolojik modellerde, sabit yıldızların ve gezegenlerin görünen hareketleri, sanki kürelere yerleştirilmiş mücevherler gibi, eterik, şeffaf bir beşinci elementten (esîr) yapılmış dönen kürelere gömülü olarak düşünülmüştür. Sabit yıldızların birbirlerine göre konumlarını değiştirmediğine inanıldığından, bunların tek yıldızlı bir kürenin yüzeyinde olması gerektiği ileri sürülmüştür.

Skēptouchos veya çoğul haliyle skēptouchoi (σκηπτοῦχοι), Antik Yunan kaynaklarda kullanılan bir terimdir. Terimin tam Türkçe karşılığı baston, değnek veya asa taşıyan kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Bucellarii</span>

Bucellarii Geç Antik Çağ'da Roma İmparatorluğu'nda kullanılan eskort birlikleri oluşumudur. Flavius Aetius ve Belisarius gibi yüksek rütbeli askerler veya sivil memurlar tarafından istihdam edilirlerdi. Kelime, bu birlikler tarafından yenen ve buccellatum denilen ekmek tayınlarından türetilmiştir. Bucellarii terimi, İmparator Honorius'un hükümdarlığı sırasında yaygın olarak kullanıldı.

İskenderiyeli Pandrosion MS 4. yüzyılda İskenderiye'de yaşamış olan bir matematikçiydi, İskenderiyeli Pappus'un Matematik Koleksiyonu’nda (Mathematical Collection) kendisinden bahsedilmekte olup küpü ikiye katlama için yaklaşık bir yöntem geliştirmesiyle tanındı. Konuyla ilgili anlaşmazlıklar olsa da, birçok güncel bilim insanı tarafından Pandrosion'un kadın olduğuna inanılmaktadır. Eğer öyleyse kendisi, matematiğe Hypatia'dan daha erken bir dönemde katkıda bulunmuş bir kadın olacaktır.

Oizys, Yunan mitolojisinde sefalet, kaygı, keder ve depresyon tanrıçasıdır. Romalı adı, İngilizce sefalet kelimesinin türetildiği Miseria'dır. Oizys, arkasında büyük bir kültü olmayan küçük bir tanrıçadır, ancak yine de belirli bir miktarda mitolojik ağırlığı olan ilkel bir sefalet ve depresyon tanrıçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">İlk veba salgını</span> veba salgınları serisi, 541-767

İlk veba salgını, Yersinia pestis bakterisinin neden olduğu bulaşıcı hastalık olan vebanın ilk Eski Dünya salgınıdır. Erken Orta Çağ Pandemisi olarak da adlandırılan bu hastalık, 541'de Justinianus Veba Salgını ile başladı ve 750 veya 767'ye kadar devam etti; Justinianus Veba Salgını'nı takip eden en az on beş veya on sekiz büyük veba dalgası tarihsel kayıtlardan tespit edilmiştir. Pandemi, en şiddetli ve en sık Akdeniz Havzası'nı etkiledi, ancak Yakın Doğu ve Kuzey Avrupa'yı da etkiledi. Doğu Roma imparatoru I. Justinianus'un adı bazen Geç Antik Çağ'daki tüm veba salgınları dizisinin yanı sıra 540'ların başlarında Doğu Roma İmparatorluğu'nu vuran Justinianus Vebası için de kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Sosyal teori</span>

Sosyal teoriler, sosyal fenomenleri incelemek ve yorumlamak için kullanılan analitik çerçeveler veya paradigmalardır. Sosyal bilimciler tarafından kullanılan bir araç olan sosyal teoriler, farklı metodolojilerin geçerliliği ve güvenilirliği, yapının veya kurumun önceliği ve olasılık ile zorunluluk arasındaki ilişki hakkındaki tarihsel tartışmalarla ilgilidir. Kayıt dışı nitelikteki sosyal teori, akademik sosyal ve siyaset bilimi dışında kurulan yazarlık, "sosyal eleştiri", "sosyal yorum" veya "kültürel eleştiri" olarak adlandırılabilir ve hem resmi kültürel hem de edebi bilimle ve diğer akademik olmayan veya gazetecilik dışı yazı biçimleriyle ilişkilendirilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Bibliothiki (Sahte Apollodoros)</span> Sahte-Apollodorosun çalışması

Bibliothiki ayrıca Sahte-Apollodoros Bibliothiki'sı olarak da bilinir. Yunan mitleri ve kahramanlık efsanelerinin bir özetidir ve genellikle MS birinci veya ikinci yüzyıla tarihlenen üç kitap halinde düzenlenmiştir.

Barbar krallıkları, Roma sonrası krallıklar, batı krallıkları veya erken Orta Çağ krallıkları olarak da bilinen barbar krallıkları, Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşünün ardından Batı Avrupa ve Kuzey Afrika'da başta Germen olmak üzere çeşitli Romalı olmayan halklar tarafından kurulan devletlerdi.

<span class="mw-page-title-main">İlahi varlık</span> doğal veya doğaüstü tanrı veya tanrıça, yüce varlık

İlahi varlık, ilahi ya da kutsal kabul edilen doğaüstü varlıklardır. Dinler, taptıkları tanrı sayısına göre sınıflandırılabilir. Politeist dinler birden çok ilahi varlığı kabul ederken, monoteist dinler yalnızca bir tane ilahi varlığı kabul eder. Henoteist dinler, diğer tanrıları inkâr etmeden yalnızca bir ilahi varlığı kabul eder ve diğer inançları aynı ilahi ilkenin farklı yönleri olarak görür. Nonteist dinler, herhangi bir yaratıcıyı reddeder ancak bir panteonu kabul edebilir.

<span class="mw-page-title-main">Sammuramat</span>

Sammuramat, Shammuramat veya Shamiram olarak da bilinen, Neo-Asur İmparatorluğu'nun güçlü bir kraliçesiydi. Kariyerine kral V. Şamşi-Adad'ın kraliçesi olarak başladı, oğlu III. Adad-nirari'nin saltanatı sırasında alışılmadık derecede önemli bir konuma ulaştı. Kocasının ölümünden sonra kraliçe statüsünü koruyan bilinen tek Asur kraliçesidir ve bir askeri sefere katılan ve hatta belki de öncülük eden bilinen tek antik Asur kadınıdır.

Diofantos, MS 4. yüzyılda Atina'da yaşamış Arap bir öğretmen ve sofistti. En ünlü öğrencisi Libanius (336-340) idi. Julian the Apostate (361-363) döneminde etkili olmuştur.