İçeriğe atla

Sonia Orbuch

Sonia Orbuch
DoğumSarah Shainwald
24 Mayıs 1925(1925-05-24)
Ölüm30 Eylül 2018 (93 yaşında)
Diğer ad(lar)ıSonia Shainwald Orbuch
VatandaşlıkPolonya
Tanınma nedeniİkinci Dünya Savaşı sırasında Yahudi direniş savaşçısı
Önemli eser(ler)Here, There Are No Sarahs (2009)

Sonia Shainwald Orbuch (d. 24 Mayıs 1925 - ö. 30 Eylül 2018), Amerikalı Holokost eğitimcisidir. İkinci Dünya Savaşı sırasında doğu Polonya'da bir Yahudi direniş savaşçısıdır.

Orbuch, İkinci Dünya Savaşı sırasında ailesiyle birlikte Polonya ormanlarında saklandı. Bir grup Sovyet partizana katıldı. Yakalanmaya karşı adını Sonia olarak değiştirdi ve Almanlara karşı savaşmaya yardım etti. Savaştan sonra, gelecekteki kocasıyla tanıştığı eve döndü. Almanya'daki bir mülteci kampında kızları olduktan sonra, aile sonunda Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti.

Hayatının geri kalanını, deneyimleri hakkında konuşarak halkın katılımıyla geçirdi ve 2009'da otobiyografisini yayınladı: Burada Sarah Yok: Bir Kadının Nazilere Karşı Cesur Mücadelesi ve Amerikan Rüyasının Acı Tatlı Yerine Getirilmesi (Here, There Are No Sarahs: A Woman's Courageous Fight Against the Nazis and Her Bittersweet Fulfillment of the American Dream).

Erken dönem

Sarah Shainwald 24 Mayıs 1925'te doğdu ve o zamanlar Polonya'nın bir parçası olan ancak şimdi Ukrayna'nın o dönem Polonya'nın Varşova kentinin yaklaşık 320 km güneyinde,[1] ezici bir çoğunlukla Yahudi nüfusa sahip bir kasaba olan Luboml'de büyüdü.[2]

İkinci dünya savaşı

İkinci Dünya Savaşı 1939'da 14 yaşındayken patlak verdi. Molotof-Ribbentrop Paktı Polonya'yı Almanya ile Sovyetler Birliği arasında böldü ve memleketi Sovyet kontrolü altına girdi. İki yıl sonra Barbarossa Operasyonu, Luboml Yahudilerini bir Yahudi gettosuna girmeye zorladı. Sekiz bin Yahudi etkilendi. Cinsiyeti nedeniyle erkek kardeşinin partizan grubuna katılamayan Sarah, 1942-1943 kışında ailesi ve amcasıyla ormanda saklandı, hareket halindeydi ve aç, soğuk ve bitlerle kirli kaldı.[2][3]

Amcasının bölge hakkındaki bilgisi karşılığında, Sovyet partizanlar onları kabul ettiler ve Sarah'nın adını, kulağa daha Rusça gelmesi için Sonia olarak değiştirdiler.[4] Bir orman kampında yaşadılar ve sabotaj ve direniş eylemlerinde partizanlara katıldılar; 1944'te Kızıl Ordu'ya alındı.[2] Ailenin saklandığı dönemlerden birinde annesi tifüsten öldü.[2][5] Daha önce tıp eğitimi almamasına rağmen yaralılara yardım etti.[4]

Savaş sonrası

Mayıs 1945'te ve savaşın sonunda, Luboml'a geri dönerek bir postanede çalıştı.[2] Aynı yıl, savaştan hemen sonra Chelm'de tanıştığı eski Polonyalı süvari subayı Isaak Orbuch ile evlendi.[2][3] Kasabasında yaşayan çoğu Yahudi olan 8.000 kişiden yalnızca 50'si hayatta kaldı.[2] Kızını doğurduğu Almanya, Frankfurt yakınlarındaki Zeilsheim'daki bir mülteci kampına taşındıktan sonra aile, Şubat 1949'da Orbuch'un oğlu Paul'ü doğurduğu New York'a taşındı.[2][4] Daha sonra ailesiyle birlikte Kuzey Kaliforniya'ya taşındı.[2]

Halka açık konuşmalarında deneyimlerini çeşitli forumlarda anlattı.[4] 2009'da Fred Rosenbaum'la birlikte yazdığı Here, There Are No Sarahs: A Woman's Courageous Fight Against the Nazis and Her Bittersweet Fulfillment of the American Dream adlı otobiyografisini yayınladı.[3]

Orbuch ölmeden önce Yahudi direnişinin boyutunu şöyle düşündü: "Herkesin savaşıp ormana çıkıp hayatta kalması mümkün müydü, hayır değildi. Kardeşim hayatta kalmadı, amcam hayatta kalmadı" ama yine de "gettodaki herkesin kendi yolunda savaştığını" hissetti.[1]

Orbuch, 30 Eylül 2018'de öldü.[1] Amerika Birleşik Devletleri,[1] Asya ve Avrupa da dahil olmak üzere dünyanın her yerinden ölüm ilanları aldı.[3]

Eserler

  • Here, There Are No Sarahs: A Woman's Courageous Fight Against the Nazis and Her Bittersweet Fulfillment of the American Dream. Gatekeeper Press, Columbus, 2009. 978-1-57143-130-1 (Fred Rosenbaum ile)

Kaynaklar

  1. ^ a b c d "Sonia Orbuch". Jewish Partisan Education Foundation. 7 Aralık 2016. 15 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2018. 
  2. ^ a b c d e f g h i "Sonia Orbuch's Biography". Facing History and Ourselves. 1 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2018. 
  3. ^ a b c d Sonia Orbuch obituary. 1 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Times, 31 Ekim 2018. 6 Kasım 2018'de erişildi.
  4. ^ a b c d Sonia Orbuch, Bay Area woman who fought Nazis as a girl, dies at 93. 26 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Carl Nolte, San Francisco Chronicle, 9 Ekim 2018. 6 Kasım 2018'de erişildi.
  5. ^ Cole, Tim (2016). Holocaust Landscapes. Londra: Bloomsbury. s. 52. ISBN 978-1-4729-0688-5. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Holokost</span> Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyasının azınlıklar, eşcinseller, esirler ve muhaliflere uyguladığı soykırım

Holokost, Yahudi Soykırımı veya HaŞoah, Nazi Almanyası döneminde 1941 ve 1945 yılları arasında, Adolf Hitler ve Heinrich Himmler'in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen sınırlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi'nin sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırımdır.

<span class="mw-page-title-main">Auschwitz-Birkenau</span> toplama ve imha kampları ağı

Auschwitz-Birkenau, Nazi Almanyası tarafından II. Dünya Savaşı döneminde kurulmuş en büyük toplama, zorunlu çalışma, sistematik katliam ve imha kampı.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Gettosu Ayaklanması</span>

Varşova Gettosu Ayaklanması, Alman işgali döneminde, 19 Nisan - 16 Mayıs 1943 tarihleri arasında Polonya Genel Hükûmeti 'nin merkezi Varşova şehrinde bulunan Varşova Gettosu'nda devam eden ayaklanma.

<span class="mw-page-title-main">Majdanek toplama kampı</span>

Majdanek toplama kampı, II. Dünya Savaşı'nda Polonya'nın Alman işgali sırasında Schutzstaffel tarafından Lublin şehrinin eteklerinde inşa edilen ve işletilen bir Nazi toplama ve imha kampıydı. Yedi gaz odası, iki ahşap darağacı ve toplam 227 yapısıyla Nazi toplama kamplarının en büyükleri arasında yer alıyordu. Başlangıçta imhadan ziyade zorla çalıştırma amaçlı olsa da, Almanların işgal altındaki kendi anavatanlarındaki tüm Polonya Yahudilerini öldürme planı olan Reinhardt Operasyonu sırasında insanları endüstriyel ölçekte öldürmek için kullanıldı. 1 Ekim 1941'den 22 Temmuz 1944'e kadar faaliyette olan kamp neredeyse hiç bozulmadan ele geçirildi. Bagration Harekâtı sırasında Sovyet Kızıl Ordusu'nun hızlı ilerleyişi SS'lerin altyapısının çoğunu yok etmesini engelledi.

<i>Direniş</i> (film)

Direniş, II. Dünya Savaşı'nda Naziler'in Belarus'u işgalinde Bielski partizanlarının yaşamını konu alan 2008 yapımı ABD dram filmi. Daniel Craig, Liev Schreiber ve Jamie Bell'ın başrollerini paylaştığı filmin yönetmenliğini Edward Zwick üstlenmiştir. Yapımına Eylül 2007'de başlanan film, ABD'de 31 Aralık 2008'de vizyona girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ravensbrück toplama kampı</span> nazi almanyasında masum sivillerin ve esirlerin sistematik olarak yok edilmesi için kurulan yerleşke

Ravensbrück toplama kampı, 1939'dan 1945'e kadar Kuzey Almanya'da, Berlin'in kuzeyine 90 km uzaklukta Ravensbrück köyünün yakınındaki bir bölgede yalnızca kadınlara yönelik bir Nazi toplama kampıydı. Kamp anıtının, savaş sırasında kampta bulunan 132.000 kadına ilişkin tahmini rakamı arasında, yaklaşık 48.500'ü Polonya'dan, 28.000'i Sovyetler Birliği'nden, neredeyse 24.000'i Almanya ve Avusturya'dan, yaklaşık 8.000'i Fransa'dan ve binlercesi diğer ülkelerden yer aldı. Toplamda 20.000'den fazla mahkûm Yahudiydi. Yüzde seksen beşi diğer ırklardan ve kültürlerdendi. Yüzde 80'den fazlası siyasi mahkûmlardı. Pek çok mahkûm Siemens & Halske tarafından köle işçi olarak çalıştırıldı. 1942'den 1945'e kadar Naziler, sülfonamidlerin etkinliğini test etmek için Ravensbrück mahkûmları üzerinde tıbbi deneyler yaptı. 1941 baharında SS, 1944'te kampın gaz odalarını inşa eden ve yöneten erkek mahkûmlar için bitişikte küçük bir kamp kurdu. Ravensbrück kampından geçen kadın mahkûmlardan yaklaşık 50.000'i öldü, gaz odalarında yaklaşık 2.200 kişi öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Ayaklanması</span>

Varşova Ayaklanması, Polonya'daki Armia Krajowa birliklerinin Varşova'yı Alman işgalinden kurtarmak için gerçekleştirdiği, II. Dünya Savaşı'nın önemli operasyonlarından birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Muharebe Örgütü</span> Askeri birim

Yahudi Muharebe Örgütü, 28 Temmuz 1942 yılında oluşturulan yeraltı direniş örgütüdür. Örgütü kuranlarda Varşova Gettosu'nda yaşayanlardı. Kurulma sebebi ise Yahudilerin bu gettodan alınıp ölüm kamplarına gönderilmesidir. En büyük eylemde burada gerçekleşti. Örgütün amacı II. Dünya Savaşı sırasında Almanlar tarafından başlatılan Holokost'u engellemektir. Örgüte sol görüşlü Siyonistler katılım gösterdi. Anti-Faşist Blok, Bund, Hashomer Hatzair, Dror, Cukunft, Akiba ve Poale Zion bu örgüte katılan Siyonist örgütlenmelerdir. Örgüt Polonya Sosyalist Partisi'in kontrolündeydi. Örgütün ilk komutanı Mordechai Anielewicz'dir. Armia Krajowa, Gwardia Ludowa ve daha sonra bunun yerini alacak Armia Ludowa silah konusunda hem eğtim verdi hem de donanımını sağladı. Varşova Gettosu Ayaklanması'nda kızıl bayraklarla çatışmıştır.

Bialystok Gettosu Direnişi, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından işgal edilen Polonya'nın Bialystok kentinde kurulan gettodaki ayaklanmadır. Bu ayaklanma Varşova Gettosu Ayaklanması'ndan sonraki en büyük ikinci getto ayaklanmasıdır. Direniş Anti-Faşist Askeri Örgüt tarafından düzenlendi.

<span class="mw-page-title-main">Nihai Çözüm</span> II. Dünya Savaşında Yahudileri yok etmek için yapılan Nazi planı

Nihai Çözüm veya Yahudi Problemine Nihai Çözüm, II. Dünya Savaşı'nda Yahudileri yok etmek için yapılan Nazi planıdır. 1942'nin ocak ayında Berlin'in yanında Wannsee Konferansı'nda Nazilerin liderliğinde sistematik ve kasten yapılacak soykırımın prosedürleri kesinleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan'da Holokost</span>

Yunanistan'da Holokost, II. Dünya Savaşı boyunca çoğu Auschwitz toplama kampına tehcir edilmek üzere Yunanistan Yahudilerinin toplu katliâmını kapsar. 1945 yılına gelindiğinde, Yunanistan Yahudilerinin %83 ilâ %87'si öldürülmüştü. Bu, Avrupa'da Holokost kapsamında katledilmiş Yahudi toplulukların en büyük ölüm oranlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Polonya'da Holokost</span>

Polonya'da Holokost, Nazi Almanyasının Avrupa çapında çoğunlukla 101.Yedek Ordnungspolizei Taburu eliyle işlediği Holokost'un o dönem Alman işgâlinde bulunan Polonya'daki tezahürlerini kapsar. Bu soykırım kapsamında üç milyon Polonya Yahudisi, yani Holokost'ta katledilmiş tüm Yahudilerin yarısı, öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Minsk Gettosu</span>

Minsk Gettosu, Nazi Almanyası'nın Sovyetler Birliği'ni istilasından kısa süre sonra kuruldu. Alman işgâli altındaki Sovyet topraklarındaki en büyük gettolardan biriydi. Neredeyse 100 bin Yahudi barındırdı; bunların çoğu Holokost'ta öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Theresienstadt Gettosu</span>

Theresienstadt Gettosu, II. Dünya Savaşı'nda, Nazi Almanyası'nın Çekoslovakya'dan ilhâk edip işgâl ettiği Bohemya ve Moravya Protektorası'nda yer alan Terezín kasabasında Schutzstaffel (SS) tarafından kuruldu. Gettonun iki ana amacı vardı: hem imha kamplarına yönelik bir "ara durak" olarak işlev göstermek hem de bir "emeklilik yerleşimi" olarak yaşlı ve ünlü Yahudilere ev sahipliği yaparak Yahudi toplulukları Nihai Çözüm konusunda yanıltmak. Getto, hem tutsakların ölümünü hızlandıracak şartlarla kasıtlı bir şekilde tasarlandı, hem de Nazi propagandasının bir aleti olarak kullanıldı. Diğer gettolardan farklı olarak, bu gettoda zorla çalıştırmanın büyük bir ekonomik önemi yoktu.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi partizanlar</span>

Yahudi partizanlar, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası ve işbirlikçilerine karşı Yahudi direniş hareketine katılan düzensiz askeri gruplardaki savaşçılardı.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan savaş suçları</span>

İtalyan savaş suçları çoğunlukla Libya'nın Pasifikasyonu, II. İtalya-Habeşistan Savaşı, İspanya İç Savaşı ve II. Dünya Savaşı'ndaki Faşist İtalya ile ilişkilendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Jan Karski</span>

Jan Karski 2. Dünya Savaşı sırasında Polonyalı bir asker, direniş savaşçısı ve diplomattı. 1940-1943'te sürgündeki Polonya hükümetine ve Polonya'nın Batılı Müttefiklerine Alman işgali altındaki Polonya'daki durum hakkında kurye olarak hareket etmesiyle tanınır. Polonya'nın durumu, birçok rakip direniş grubu ve ayrıca Almanya'nın Varşova Gettosu'nu yok etmesi ve Polonya topraklarında Yahudileri, Polonyalıları ve diğerlerini katleden imha kampları işletmesi hakkında haber yaptı.

Eugene Lazowski ( doğum adı: Eugeniusz Sławomir Łazowski, II. Dünya Savaşı sırasında sahte bir tifüs salgını yaratarak binlerce insanı kurtaran Polonyalı bir tıp doktoruydu. Ayrıca evine geri dönen yerel gettodaki Yahudilere ilaç tedarikini gizlemek için yakındaki bir tren istasyonundan geçen insanları tedavi eden bir doktor olarak konumunu da kullandı. Bunu yaparak, Holokost'ta Yahudilere yardım eden Polonyalılara uygulanan ölüm cezasını göze aldı.

<span class="mw-page-title-main">101.Yedek Ordnungspolizei Taburu</span>

101.Yedek Ordnungspolizei Taburu Nazi Almanyasında SS liderliğinde görev yapan Ordnungspolizei taburudur. II. Dünya Savaşı sırasında askeri örgütlenmeye geçen Ordnungspolizei taburu Hamburg'da kurulduktan sonra Polonya Seferi'nin ardından Wehrmacht ile beraber işgal edilen topraklara girmiştir. 101. Tabur Leh savaş esirlerinin denetimi gerçekleştirmiş, Lehlerin sürülmesini sağlamıştır. Sonraki dönemde Polonya'da Holokostun gerçekleştirilmesinin asli unsuru olmuş, milyonlarca insanın katledilmesinde rol almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nazi gettoları</span>

İkinci Dünya Savaşı sırasında Polonya'nın işgaliyle başlayan Nazi rejimi, Yahudileri ve bazen de Romanları, sömürülerini daha da artırmak için kasaba ve şehirlerin küçük bölümlerine ayırmak ve hapsetmek amacıyla Alman işgali altındaki Doğu Avrupa'da gettolar kurdu. Alman belgelerinde ve getto girişlerindeki tabelalarda, Naziler onlardan genellikle Jüdischer Wohnbezirk veya Wohngebiet der Juden olarak bahsediyordu ve her ikisi de Yahudi Mahallesi olarak tercüme ediliyordu. Holokost tarihçilerinin tanımladığı şekliyle açık gettolar, kapalı gettolar, çalışma, geçiş ve yıkım gettoları dahil olmak üzere birçok farklı tür vardı. Bazı durumlarda, topluca getto ayaklanmaları olarak bilinen, Alman işgaline karşı Yahudi yeraltı direnişinin mekanıydılar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.