Son buzul çağı (yaklaşık son 120.000 yıl) için önem taşıyan iklim olaylarının kronolojisiSon buzul çağı küresel deniz seviyesinin çok daha düşük olmasına neden oldu
Son Buzul Çağı, yaklaşık 115.000 ile 11.700 yıl önce Son Buzul Arası'nın sonundan Erken Dryas Devri'nin sonuna kadar meydana gelen bir dönemdi.[1]
Son Buzul Çağı, yaklaşık 2.588.000 yıl önce başlayan ve devam eden Kuvaterner buzullaşması olarak bilinen daha geniş bir buzul ve buzullararası dönemler dizisinin bir parçasıdır.[2] Kuvaterner'in 2,58 milyon yıl önce başladığı tanımı Arktik buz örtüsünün oluşumuna dayanmaktadır. Antarktika buz tabakası daha erken, yaklaşık 34 Mya'da, Senozoyik'in ortasında oluşmaya başladı. Geç Senozoik Buzul Çağı terimi bu erken aşamayı kapsamak için kullanılır.[3] Yaklaşık 128.000 yıl önce sona eren önceki buzul çağı, Sondan Bir Buzul Çağı, Britanya gibi bazı bölgelerde Son Buzul Çağı'ndan daha şiddetliydi, ancak diğerlerinde daha az şiddetliydi.
Son Buzul Çağı'nda, buzul ilerlemesi ve geri çekilme dönemleri birbirini takip etti. Son Buzul Çağı'nda, Son Buzul Maksimum'u BP 26.000 ila 20.000 yıl arasındaydı. Küresel soğuma ve buzul ilerlemesinin genel modeli benzer olsa da, buzul ilerlemesi ve geri çekilmesinin gelişimindeki yerel farklılıklar, ayrıntıların kıtadan kıtaya karşılaştırılmasını zorlaştırmaktadır. Yaklaşık 12.800 yıl önce, en son buzul çağı olan Erken Dryas Devri, önceki 100.000 yıllık buzul çağının bir özeti olarak başladı. Yaklaşık 11.550 yıl önce sona ermesi, mevcut jeolojik dönem olan Holosen'in başlangıcını işaret ediyordu.
İnsan arkeolojisi açısından Son Buzul Çağı, Paleolitik ve erken Mezolitik dönemlere denk gelir. Buzullaşma olayı başladığında Homo sapiens daha düşük enlemlerle sınırlıydı ve Batı ve Orta Avrasya'daki Neandertallerin ve Asya'daki Denisovalılar ve Homo erectus'un kullandığı aletlerle karşılaştırılabilecek aletler kullanıyordu.
^Clayton, Lee; Attig, John W.; Mickelson, David M.; Johnson, Mark D.; Syverson, Kent M. "Glaciation of Wisconsin"(PDF). Dept. Geology, University of Wisconsin. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi(PDF). Erişim tarihi: 18 Nisan 2024.
^University of Houston–Clear Lake – Disasters Class Notes – Chapter 12: Climate Change sce.uhcl.edu/Pitts/disastersclassnotes/chapter_12_Climate_Change.doc
Tarih öncesi veya Prehistorya, insanlığın yazının bulunmasından önceki dönemidir.
Kaba Taş Devri, Yontma Taş Devri veya bilimsel adıyla Paleolitik Çağ olarak tanımlanan Eski Taş Çağı günümüzden yaklaşık 2 milyon yıl önce başlamış ve 12.000 yıl önce son bulmuştur. Ancak verilen bu tarihlerin dünya geneli içinde geçerli olduğunu ve yerel olarak değişmeye açık bulunduğunu da belirtmek gerekir. İnsanlık tarihinin %99'u gibi çok büyük bir bölümünü kapsayan bu çağ, aynı zamanda ilk insan atalarının ortaya çıkışı ve ilk aletlerin üretimi yoluyla insanın kavrama yeteneği ve temsil etmesiyle de söz konusu tarihin gelişimi içinde çok önemli bir yer tutmaktadır.
İnsanın evrimi, modern insanın evrimsel kökenini ve ne tür evrimsel süreçlerle ortaya çıktığını incelediği gibi insanın en eski atalarını ve atasal kökenlerini de konu edinir. Bunun yanında insanla ortak ataları paylaşan ve insan ile yakın akraba olan türlerin evrimini ve kökenini de araştırır. İnsan evrimi, konu olarak 1863 yılında T. H. Huxley tarafından oluşturulan bilim dalı primatolojiyi ve günümüz maymunlarının tüm canlılar ile onların eski atalarının fosillerini de dikkate almaktadır. Bunun yanında insanın evrimsel tarihi üzerindeki çalışma ve araştırmalar fiziksel antropoloji, paleoantropoloji, primatoloji, arkeoloji, dilbilim, genetik ve embriyoloji dâhil olmak üzere birçok bilimsel alanı de içerir.
Orta Taş Çağı, Orta Taş Devri veya Mezolitik dönem, M.Ö. 22.000-10.000. Paleolitik ve Neolitik arası bir geçiş dönemidir. Taştan aletler daha çeşitlidir. Köpek ilk evcil hayvan olarak görülür. Gıda birikimine de başlanır. Mağara resimleriyle ilk resim sanatı ortaya çıkmıştır. Önemli bazı merkezler Samsun Tekkeköy, Karain ve Beldibi'dir.
Buzul çağı ya da buz çağı, Dünyanın ve atmosferinin sıcaklığının uzun süren dönem boyunca azalarak kıtasal, kutup ve alp buzullarının genişlemesi ve varlığını sürdürmesidir. Dünyanın iklimi, gezegende buzulların olmadığı sera dönemleri ile buzul çağları arasında gidip gelir. Dünya halen Kuvaterner buzullaşması içindedir. Buzul çağındaki soğuk iklimin bireysel darbeleri buzul dönemi ve buzul çağındaki aralıklı sıcak dönemlere ise buzullararası denir.
Kuvaterner, jeolojide yaklaşık son 2,588 ± 0,005 milyon yıllık dönemi kapsayan, Uluslararası Stratigrafi Komisyonunun (ICS) kabul ettiği jeolojik zaman cetveline göre tanımlanmış, Senozoik Zaman'ın sonuncu bölümüdür. Neojen'in sonundan günümüze kadar devam eder. Gayriresmî "Geç Kuvaterner" kavramı, son 0,5–1,0 milyon seneyi kapsar.
Homo, modern insanı ve yakın akrabalarını içeren insansı cinsine verilen ad. Cinsin üyeleri genelde "insan" adıyla birlikte anılır. En erken üyesi, en eski kalıntıları 2.3 milyon yıl öncesine tarihlenen Homo habilis olup modern insan dışındaki yaşayan son türü olan Homo neanderthalensis'in (Neandertal) yaklaşık 40.000 yıl öncesine kadar yaşadığı düşünülmektedir. Homo floresiensis türünün ise 50.000 yıl öncesine kadar var olduğu düşünülüyor. Homo, Paranthropus cinsi ile birlikte, muhtemelen Australopithecus africanus ile kardeştir ve kendisi de Pan soyundan, şempanzelerden ayrılmıştır.
Tarihöncesi Avrupa Avrupa kıtasının tarihöncesi dönemdeki tarihini kapsayan, genel olarak arkeolojik kazılara dayanarak araştırılan bir dönemdir.
Holosen, Kuvaterner devri içerisinde yer alan Pleistosen devrinin bitmesinden günümüze kadar sürmekte olan jeolojik devredir. Dönem Genç Buzul çağının bitmesiyle başlayan buzul durgun (interstadial) dönemine karşılık gelir. Adını Yunanca kelimeler olan ὅλος ve καινός sözcüklerinden alır ve "tamamen yeni" anlamına gelir.
Bir buzullaşma (ya da buzullaşma periyodu bir buzul çağı boyunca daha soğuk geçen ve buzulların ilerlediği aralıklı bir zaman dönemidir. Diğer yandan, Buzullaşmalararası ise buzullaşma periyotları arasında geçen daha ılıman iklim dönemleridir. Son buzul periyodu yaklaşık 15,000 yıl önce sona ermiş olup halen süren Holosen dönemi bir buzullaşmaarası periyottur. Kuaterner buzullaşma boyunca birden fazla sayıda buzullaşma ve buzullaşmalararası periyotlar olmuştur.
Kuaterner döneminde Pleistosen'den Holosene geçiş sırasında özellikle megafaunal türlerde birçok yok oluş olayı görülmüştür. Ancak, yok olma dalgası Pleistosen'in sonunda durmamış özellikle izole adalarda Holosen yok olmaları olarak devam etmiştir. Paleontologlar tarafından ortaya atılan hipotezlere göre yok olma olaylarının başlıca nedenleri olarak Orta-Geç Pleistosen ve Holosen sırasında dünyanın birçok bölgesine yapılan göçler, doğal iklim değişiklikleri ve insanlar tarafından yapılan avcılık faaliyetleri gösterilmektedir. Avcılığın diğer bir varyantı ise ikinci dereceden avlanmadır ve insan olmayan avcılardan kaynaklanan üstün rekabetten dolaylı gerçekleşen yok olmalar üzerine odaklanılmaktadır. Hastalıkların yayılması da olası bir neden olarak ele alınmaktadır.
Erken Dryas Devri,, son Buzul Maksimumunun (LGM) 20.000 BP civarında geri çekilmeye başlamasından sonra kademeli iklim ısınmasını geçici olarak tersine çeviren geç buzullar arası dönemden sonra buzul koşullarına geri dönmesidir. Bir gösterge cinsi olan Alp-tundra kır çiçeği Dryas octopetala'nın adını almıştır. Yaprakları bazen İskandinavya'nın göl çökelleri gibi geç buzul ve genellikle mineralojenik zengin çökellerde bol miktarda bulunur.
Bir stadial buz cağında buzul ve buzullar arası dönemleri ayıran daha düşük sıcaklıklara sahip dönemdir. Bu dönemler yetersiz süreli veya yoğunluğu olan buzul dönemleridir. Stadial dönemler küçük buz çağı içindeki Genç Dryas ve Yaşlı Dryas'dır.
Pleistosen ya da Pleyistosen, genellikle halk dilinde Buz Devri olarak adlandırılan, yaklaşık 2.580.000 ila 11.700 yıl öncesini kapsayan jeolojik çağdır. Dünyanın en son tekrarlanan buzullaşma dönemidir. Pleistosen'in sonu, son buzul döneminin sonuna ve arkeolojide kullanılan Paleolitik çağın sonuna karşılık gelir. Pleistosen, Kuvaterner Döneminin ilk dönemi veya Senozoik Çağın altıncı dönemidir. ICS zaman ölçeğinde, Pleistosen üç aşamaya ayrılır. Bunlar;
Gelasiyen,
Kalabriyen,
Çibanyen Bu uluslararası alt bölümlere ek olarak, çeşitli bölgesel alt bölümler sıklıkla kullanılır.Pleistosen'i alt bölümlere ayırmak için çeşitli şemalar.
Buzul dönemi veya buzul aşaması, buzul çağında daha soğuk iklim ve buzul ilerlemeleri ile belirginleşen bir zaman aralığıdır. Buzullar arası dönem, buzul dönemleri arasında daha sıcak iklim koşullarına sahiptir. Son buzul dönemi yaklaşık 15.000 yıl önce sona erdi. Holosen Çağ günümüzde mevcut buzullar arası dönemdir.
Würm buzul veya Würm aşaması, literatürde genellikle Wurm şeklinde ifade edilir. "Wurm" Alp bölgesindeki son buzul dönemidir. Alplerin ötesine uzanan bölgenin içinde en büyük buzullaşmalarından en küçüğüdür. Pleistosen döneminin diğer buz çağlarının çoğu gibi, bir nehir, Würm içinde, Bavyera bir kolu olan Amper 'dir. Würm buzul çağı yaklaşık 115.000 ila 11.700 yıl öncesine kadar tarihlendirilebilir; kaynaklar, buzullar ve buzullar arasındaki uzun geçiş evrelerinin bu dönemlerin birine veya diğerlerine tahsis edilip edilmediğine bağlı olarak farklılık gösterir. Alphine'de yıllık ortalama sıcaklık Würm buzul çağı boyunca -3'ün altında olmuştur. Bu, vejetasyondaki değişikliklerden ve fasiyedeki farklılıklardan belirlenmiştir.
Weichselian buzullaşması, Avrupa'nın kuzey kesimlerindeki son buzul dönemini ve bununla ilişkili buzullaşmayı ifade eder. Alp bölgesinde, Würm buzuluna karşılık gelir. İskandinav Dağlarından yayılan ve Schleswig-Holstein'ın doğu kıyısına Branderbug yürüyüşü ve Kuzeybatı Rusya'ya kadar uzanan büyük bir buz tabakası ile karakterize edilir.
Buzullaşmanın zaman çizelgesi son 3 milyar yılda Dünya tarihinde beş veya altı büyük buz çağını içermektedir. Geç Senozoyik Buz Devri en son aşama olan 34 milyon yıl önce başladı Kuvaterner buzullaşma 2580000 yıldan beri sürüyor.
Güney Asya taş devri Paleolitik, Mezolitik ve Neolitik çağları kapsar. Modern İnsan'dan önce Homo Erectuslar varlık gösterdi. 75.000 yıl önce günümüzden ilk defa Homo Sapiensler geldi. Paleolitik çağ MÖ 2.500.000 - 250.000 yılları arasında yaşanmıştır. Neolitik çağ ise 10.800 - 3300 yılları arasında yaşanmıştır. 9000 yıl önce ise yerleşik hayata geçiş yapıldı.
Tarih öncesi Britanya, ilk yerleşimlerle başlar ve geleneksel olarak Roma fetihlerinin başlangıcıyla sona erer.
Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır. Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir. Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.
