İçeriğe atla

Sombrero Gökadası

Koordinat:Sky map 12sa 39d 59,4s; -11º 37' 23″
Sombrero Gökadası
Hubble Uzay Teleskobu tarafından elde edilen görüntü, Mayıs-Haziran 2003
Gözlem verisi (Dönem J2000)
TakımyıldızBaşak[1]
Sağ açıklık (α)12sa 39d 59,4s[2]
Dik açıklık (δ)-11° 37′ 23″[2]
Galaksi sınıfıSA(s)a;LINER Sy1.9[2] veya E[3]
Görünür büyüklük (V)8,3[4]
Görünür büyüklük (B)9,2[4]
Mutlak büyüklük (V)-21,8[5]
Yüzey parlaklığı (SB)12,0[4]
Boyut32,32 kpc × 17,45 kpc
(105,4 kly × 56,91 kly)
(çap; 2MASS K-bandı toplam izofot)[2]
29,09 kpc (94,88 kly)
(çap; D25,0 B-bandı izofotu)[2]
Görünür boyut (V)8,7′ × 3,5′[2]
Özellikler
Grup veya kümeM104 Grubu[2]
Kırmızıya kayma (z)0,003633 ± 0,000004[2]
Helyo dikey hız ()(1089 ± 1) km/s[2]
Mesafe9,55 ± 0,31 Mpc
(31,1 ± 1,0 Mly)[6]
Kütle (m)8 ∙ 1011 M☉
Keşif
Pierre Méchain (11 Mayıs 1781)
Katalog belirtmeleri
M 104 • NGC 4594 • UGCA 293 • PGC 42407 • MCG -2-32-20 • IRAS 12373-1120 • 2MASX J12395949-1137230 • GC 3132 • H I 43 • h 1376
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

Sombrero Gökadası (ayrıca Messier 104, M104 veya NGC 4594 olarak da bilinir), Başak ve Karga takımyıldızları sınırında bulunan, sınıflandırması belirsiz[3] tuhaf gökadadır. Samanyolu gökadasından yaklaşık olarak 9,55 milyon parsek (31,1 milyon ışık yılı) uzaklıkta yer alan gökada,[6] Pierre Méchain tarafından 11 Mayıs 1781 tarihinde keşfedildi.[7] Başak Süperkümesi'nin güney kenarından uzanan bir dizi gökada ve gökada kümesi olan Başak II Grupları'nın bir üyesidir.[8] Yaklaşık 29,09 ila 32,32 kiloparsek (94.900 ila 105.000 ışık yılı) izofotal çapa sahiptir[2] ve bu da onu Samanyolu'ndan biraz daha büyük yapar.

Parlak bir çekirdeği, alışılmadık derecede büyük bir merkezi şişkinliği ve neredeyse kenardan görünen dış diskinde belirgin bir toz şeridi vardır. Koyu toz şeridi ve şişkinlik ona bir sombrero şapkası görünümü verir ve adını buradan alır. Gök bilimciler başlangıçta halenin küçük ve hafif olduğunu, bunun da bir sarmal gökadanın göstergesi olduğunu düşünmüşlerdi, fakat Spitzer Uzay Teleskobu toz halkasının daha önce düşünülenden daha büyük ve daha kütleli olduğunu ve bunun da dev bir eliptik gökadaya işaret ettiğini buldu.[9]

Gökadanın görünür büyüklüğü 8,3 olup[4], amatör teleskoplarla kolayca gözlemlenebilir ve bazı yazarlar tarafından Samanyolu'nun 10 megaparsek yarıçapı içindeki en yüksek mutlak büyüklüğe sahip gökada olarak kabul edilmektedir.[5] Büyük şişkinliği, merkezi süper kütleli kara deliği ve toz şeridiyle profesyonel gök bilimcilerin dikkatini çekmektedir.

Ayrıca bakınız

Sombrero Gökadası'nın Spitzer Uzay Teleskobu tarafından çekilmiş kızılötesi görüntüsü ile Hubble Uzay Teleskobu tarafından çekilmiş görüntüsünün kompoziti
  • NGC 1291, dış toz halkası olan diğer bir gökada
  • NGC 4725, dış toz halkasıyla benzer bir gökada
  • NGC 7742, benzer toz halkasıyla sarmal bir gökada

Kaynakça

  1. ^ R. W. Sinnott, editor (1988). The Complete New General Catalogue and Index Catalogue of Nebulae and Star Clusters by J. L. E. Dreyer. Sky Publishing Corporation and Cambridge University Press. ISBN 0-933-34651-4. 
  2. ^ a b c d e f g h i j "NASA/IPAC Extragalactic Database". M104 için sonuçlar. 25 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2008. 
  3. ^ a b "Sombrero galaxy has split personality". Science Daily. 6 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2022. 
  4. ^ a b c d "SEDS". NGC 4594 için sonuçlar. 11 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2008. 
  5. ^ a b Karachentsev, Igor D.; Karachentseva, Valentina E.; Huchtmeier, Walter K.; Makarov, Dmitry I. (2003). "A Catalog of Neighboring Galaxies". The Astronomical Journal. 127 (4): 2031-2068. Bibcode:2004AJ....127.2031K. doi:10.1086/382905. 
  6. ^ a b McQuinn, Kristen B. W.; Skillman, Evan D.; Dolphin, Andrew E.; Berg, Danielle; Kennicutt, Robert (2016). "The Distance to M104". The Astronomical Journal. 152 (5): 144. arXiv:1610.03857 $2. Bibcode:2016AJ....152..144M. doi:10.3847/0004-6256/152/5/144. 
  7. ^ Seligman, Courtney. "M104 (= NGC 4594 = PGC 42407), The Sombrero Galaxy". 10 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2024. 
  8. ^ "The Virgo III Groups". Atlas of the Universe. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2010. 
  9. ^ [1] 13 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Famous Sombrero Galaxy Shows Surprising Side

Dış bağlantılar

Bahar açısına göre önceki: M 68 | Bahar açısına göre sonraki: M 59
Katalog sırasına göre önceki: M 103 | Katalog sırasına göre sonraki: M 105

Bakmak istediğiniz cisminin resmini seçiniz

Messier nesneleri kataloğuM1Messier 2Messier 3Messier 4Messier 5KelebekMessier 7Deniz Kulağı BulutsusuMessier 9Messier 10Yaban ÖrdeğiMessier 12Messier 13Messier 14Messier 15Kartal BulutsusuOmega BulutsusuMessier 18Messier 19Üç Boğumlu BulutsuMessier 21Messier 22Messier 23Messier 24Messier 25Messier 26Halter BulutsusuMessier 28Messier 29Messier 30Andromeda GalaksisiNGC 221Üçgen GalaksisiMessier 34Messier 35Messier 36Messier 37Messier 38Messier 39Messier 40Messier 41Orion BulutsusuMessier 43Messier 44ÜlkerMessier 46Messier 47Messier 48Messier 49Messier 50Girdap gökadasıMessier 52Messier 53Messier 54Messier 55Messier 56Halka bulutsusuMessier 58Messier 59Messier 60Messier 61Messier 62Ayçiçeği GökadasıSiyah Göz GökadasıMessier 65Messier 66Messier 67Messier 68Messier 69Messier 70Messier 71Messier 72Messier 73NGC 628Messier 75Küçük Halter BulutsusuNGC 1068Messier 78Messier 79NGC 6093NGC 3031Messier 82Messier 83Messier 84Messier 85Messier 86Messier 87Messier 88Messier 89Messier 90Messier 91Messier 92Messier 93Messier 94Messier 95Messier 96Baykuş BulutsusuMessier 98Messier 99Messier 100Fırıldak GalaksisiNGC 5866Messier 103Sombrero GökadasıMessier 105Messier 106Messier 107Messier 108Messier 109Messier 110
Messier nesneleri kataloğu

Liste

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Biçimsel galaksi sınıflaması</span> gökadaların görünüşlerine göre gruplara ayırdığı bir sınıflandırma sistemidir

Biçimsel galaksi sınıflandırması, astronomların gökadaları görünüşlerine göre gruplara ayırdıkları bir sınıflandırma sistemidir. Gökadaları görünüşlerine göre sınıflandırmak için kullanılan birkaç şema bulunmaktadır. Bunların en bilineni Edwin Hubble tarafından tasarlanan ve Gérard de Vaucouleurs ile Allan Sandage tarafından genişletilen Hubble düzenidir. Gökada sınıflandırması ve morfolojisi artık büyük ölçüde hesaplama yöntemleri ve fiziksel morfoloji kullanılarak yapılır.

<span class="mw-page-title-main">NGC 3031</span> galaksi

Messier 81, Büyük ayı takımyıldızında yaklaşık olarak 11,74 MIy (3,6 Mpc) uzaklıkta bulunan büyük tasarım sarmal gökadadır. 31 Aralık 1774 tarihinde Johann Elert Bode tarafından keşfedilmiş olup bazen kaşifinin onuruna Bode Gökadası olarak adlandırılır. 1993 yılında bir süpernova içerdiği anlaşılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Girdap gökadası</span>

Girdap Gökadası, Av Köpekleri takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 23 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan etkileşim hâlindeki büyük tasarım çubuksuz sarmal gökadadır.

<span class="mw-page-title-main">Yerel Grup</span> Samanyolunu da kapsayan ve 35in üzerinde üyesi bulunan gökadalar grubu

Yerel Grup, Samanyolu Gökadası'nı da barındıran bir gökada grubudur. Çapı yaklaşık olarak 3 milyon parsek (10 milyon ışık yılı; 9×1019 kilometre) ve toplam kütlesi ise 2×1012 güneş kütlesi (4×1042 kg) civarındadır. "Dambıl" şeklinde iki gökada topluluğundan oluşur. Samanyolu ve ona bağlı cüce gökadalar bir lobu, Andromeda Gökadası ve ona bağlı cüce gökadalar ise diğer lobu oluşturur. Bu iki topluluk birbirinden yaklaşık 800 kiloparsek (3×10^6 ly; 2×1019 km) uzaklıktadır ve birbirlerine doğru 123 km/s hızla hareket etmektedir. Yerel Grup, daha büyük olan Başak Süperkümesi'nin bir parçasıdır ve bu da Laniakea Süperkümesi'nin bir parçası olabilir. Samanyolu bazı gökadaları gizlediği için Yerel Grup'taki tam sayı bilinmemekle birlikte, en az 80 üyesi olduğu tahmin edilmektedir ve bunların çoğu cüce gökadalardır.

<span class="mw-page-title-main">Etkileşen galaksi</span>

Bir gökada kümesinde bulunan gökadalar arasındaki etkileşimler nispeten sıklık göstermekte olup, evrimlerinde önemli bir rol oynarlar. Etkileşime geçmiş iki gökada çarpışmasa da “gelgit etkileşimleri”nden dolayı hem birtakım eğrilip bükülme deformasyonlarına uğrar, hem de aralarında bir miktar gaz ve toz alışverişi olur. İki gökada arasında çarpışma, birbirlerinin tam üzerine geldikleri ve birleşmelerine imkân tanımayacak ölçüde bir devim niceliğine sahip oldukları zaman meydana gelir. Bu denli etkileşime girmiş gökadalardaki yıldızlar, birbirleriyle çarpışmadan, birbirlerinin arasından geçerler. Bununla birlikte gaz ve tozları etkileşime geçerler. Bu da, yıldızlararası ortamın bozulup ve parçalanıp sıkışmış hale gelmesiyle "yıldız doğumları"nın patlak vermesine neden olur. Gökadaların çarpışması birinde ya da her ikisinde ciddi anlamda, çubuk, halka veya kuyruk benzeri eğilip bükülme bozulmalarına yol açar.

<span class="mw-page-title-main">Üçgen Galaksisi</span> galaksi

Üçgen Gökadası, yaklaşık 3 milyon ışık yılı uzaklıkta, Üçgen takımyıldızı'nda bulunan sarmal gökadadır. Bazı gökbilim kaynaklarında, bazı bilgisayarlı teleskop yazılımlarında ve bazı halka açık sosyal web sitelerinde gayri resmi olarak Fırıldak Gökadası olarak gösterilir. Ancak, gökbilim cisimleri için resmi tanımları toplayan profesyonel gökbilim veritabanı SIMBAD Astronomical Database Fırıldak Gökadası'nı, halka açık erişim web siteleri de dahil olmak üzere birçok amatör gökbilim kaynağının bu adla tanımladığını ve Büyükayı'nın sınırları içinde olan Messier 101'e atıfta bulunduğunu belirtir.

<span class="mw-page-title-main">Pergel gökadası</span> galaksi

Pergel Gökadası, Pergel takımyıldızında yer alan bir çubuksuz sarmal Seyfert gökadasıdır. Gökada düzleminin 4 derece altında bulunur ve yaklaşık 26,05 MIy (7,99 Mpc) uzaklığıyla Samanyolu'na en yakın büyük gökadalardan birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Yontar Grubu</span> güney gökada kutubu yakınlarında gevşek bir gökada grubu

Yontar Grubu, güney gökada kutubu yakınlarında gevşek bir gökada grubu. Grup, Yerel Grup'a en yakın gökada grubudur ve Samanyolu gökadasının merkezine yaklaşık olarak 3.9 Mpc uzaklıkta bulunur.

<span class="mw-page-title-main">M83 Grubu</span> Suyılanı, Erboğa ve Başak takımyıldızları bölgesinde bulunan bileşik gökadalar grubu

Erboğa A/M83 Grubu, Suyılanı, Erboğa ve Başak takımyıldızları bölgesinde bulunan karmaşık bir gökada grubudur. Grup, büyük olasılıkla iki alt gruptan oluşur. Erboğa A Grubu, yaklaşık olarak 11,9 MIy uzaklıktaki yakın bir radyo gökada olan Erboğa A merkezinin etrafındadır. M83 Grubu, yaklaşık olarak 14,9 MIy uzaklıkta ve karşıdan görünen bir sarmal gökada olan Messier 83 merkezi etrafındadır.

<span class="mw-page-title-main">Başak II Grupları</span> gökada kümeleri dizisi

Başak II Grupları, Başak kümesi'nin güney kenarında bulunan gökadalar grubundan güneye doğru inen ince uzun bir gökada grubudur.

<span class="mw-page-title-main">Messier 106</span> galaksi

Messier 106, Av Köpekleri takımyıldızı yönünde bulunan bir sarmal gökada. Pierre Méchain tarafından Temmuz 1781'de keşfedilmiştir. M106'nın Dünya'dan uzaklığı yaklaşık olarak 22 ile 25 milyon ışık yılı arasındadır. Ayrıca X-ışınlarından dolayı bir seyfert gökadasıdır ve olağandışı salma çizgileri tespit edilmiştir. Gökadanın bir parçasının merkezdeki süper büyük kütleli kara deliğe düşmekte olduğundan şüphelenilmektedir. NGC 4217'nin Messier 106'ya eşlik eden bir gökada olması olasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Macellan Bulutu</span> galaksi

Büyük Macellan Bulutu, bir zamanlar Samanyolu gökadasının uydusu olduğu düşünülmüş olan yakın bir gökadadır. 50 kiloparsekten(≈160,000 ışık yılı) birazcık daha az mesafedeki Büyük Macellan Bulutu, Samanyolu merkezine yakın uzanan Yay Eliptik Cüce Gökadası (~ 16 kiloparsek) ve Büyük Köpek Cüce Gökadalarından (~ 12.9 kiloparsek) sonra Samanyolu'na en yakın üçüncü gökadadır. Güneş kütlesinin yaklaşık 10 milyar katı (1010 güneş kütlesi) büyüklüğünde bir kütleye sahiptir, bu da Samanyolu'nun yaklaşık yüzde biri kütleye sahip olduğunu gösterir. Büyük Macellan Bulutu, Yerel Grup'taki en büyük gökada Andromeda Gökadası (M31), ikinci sıradaki Samanyolu Gökadası ve üçüncü sıradaki Üçgen Gökadası'ndan (M33) sonra Yerel Grup'taki dördüncü en büyük gökadadır.

<span class="mw-page-title-main">Siyah Göz Gökadası</span> galaksi

Siyah Göz Gökadası Berenis'in Saçı takımyıldızı yönünde bulunan bir çubuksuz sarmal gökada. Edward Pigott tarafından 23 Mart 1779 tarihinde ve ondan bağımsız olarak Johann Elert Bode tarafından 4 Nisan 1779 tarihinde keşfedilmiştir. Charles Messier, 1780 yılında kataloğuna eklemiştir. Parlak çekirdeği önündeki toz emici muhteşem koyu şerit yüzünden "Siyaz Göz" ve "Kem göz (Nazar)" gibi isimler takılmıştır. M64, amatör gök bilimcilerin oldukça iyi bildiği bir nesnedir çünkü küçük teleskoplarla bile kolayca gözlemlenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Messier 83</span>

Messier 83, Suyılanı takımyıldızı bölgesinde yaklaşık 15 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir ara sarmal gökada. Gökyüzünde çubuklu sarmal gökadalar içerisinde en yakın ve en parlak olanıdır, bir dürbün ile kolayca gözlenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Messier 94</span> sarmal gökada

Messier 94 Av Köpekleri takımyıldızı yönünde bulunan bir sarmal gökada. Pierre Méchain tarafından 22 Mart 1781 tarihinde keşfedilmiş ve iki gün sonra Charles Messier kataloğuna eklemiştir. Bazı kaynaklar M94'ü çubuklu sarmal gökada olarak tanımlamaktadır. İki halka yapısıyla dikkat çekici bir gökadadır.

<span class="mw-page-title-main">Messier 90</span> galaksi

Messier 90 Başak takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 40,08 MIy (12,29 Mpc) uzaklıkta bulunan bir ara sarmal gökadadır. Charles Messier tarafından 18 Mart 1781 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 76 olarak "Eşlikçileri küçük ama yüksek yüzey parlaklığına sahip sarmal gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir. Bu gökadanın Arp 76 olarak listelenmesine yol açan "nesne", muhtemelen etkileşim halinde olduğu IC 3583'dür.

<span class="mw-page-title-main">Merceksi galaksi</span>

Merceksi gökada, biçimsel gökada sınıflandırma şemalarında eliptik (E) ve sarmal gökada (S) arasında yer alan bir gökada türüdür. Büyük ölçekli bir disk içermesine karşın, büyük ölçekli sarmal kollara sahip değildir. Merceksi gökadalar, yıldızlararası maddelerinin çoğunu tüketmiş veya kaybetmiş ve bu nedenle devam eden çok az yıldız oluşumuna sahip disk gökadalarıdır. Buna rağmen, disklerinde önemli miktarda toz barındırabilirler. Sonuç olarak, tıpkı eliptik gökadalar gibi çoğunlukla yaşlı yıldızlardan oluşurlar. Merceksi ve eliptik gökadalar morfolojik farklılıklarına rağmen spektral özellikler ve ölçekleme ilişkileri gibi ortak bazı özellikleri paylaşırlar. Her ikisi de, en azından evrenin yerel kısmında, pasif olarak evrimleşen erken tip gökadalar olarak kabul edilebilir. "E" gökadaları ile "S0" gökadalarını morfolojik olarak birbirine bağlayan, orta ölçekli disklere sahip "ES" gökadalarıdır.

Büyük Köpek Cüce gökadası gökyüzünde Büyük Köpek takımyıldızıyla aynı bölgede yer alır. Gökada, çoğunluğu kırmızı dev yıldızlardan oluşan yaklaşık 1 milyar civarında yıldız içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Karina Cüce Gökadası</span> galaksi

Karina Cüce Gökadası Karina takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 330.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve Samanyolu'nun uydu gökadası olan bir cüce gökadadır. R. D. Cannon ve diğer gök bilimcilerden oluşan bir ekip tarafından 1977 yılında keşfedilmiştir. Samayolu'nun diğer uydu gökadalarından birkaç milyar yıl sonra oluştuğu sanılmaktadır ve en genci 7 milyar yaşında olan yaşlı yıldızlardan oluşur. Gökadanın yaklaşık olarak 13,6 milyar yıl önce oluştuğu sanılmaktadır ve bu da Cüce Karina'yı, Samanyolu'na kıyasla görece olarak daha genç yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">UGC 12591</span> büyük kütleli gökada

UGC 12591, Kanatlı At takımyıldızında yaklaşık olarak 293,54 MIy (90 Mpc) uzaklıkta bulunan bir merceksi gökadadır. Merkezdeki şişkinliği ve Sombrero Gökadası'nı andıran toz şeritleri ile bir S0/Sa gökdası olarak sınıflandırılır ve morfolojik olarak merceksi ile sarmal arasında bir yerde yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.