İçeriğe atla

Solid (web merkezi olmayanlaştırma projesi)

Solid
Geliştirici(ler)The W3C Solid Community Group
İlk yayınlanma10 Ağustos 2016 (8 yıl önce) (2016-08-10)
Programlama diliJavaScript
LisansMIT
Resmî sitesihttps://solidproject.org/
Kod deposuhttps://github.com/solid

Solid (Sosyal Bağlantılı Veri),[1] World Wide Web'in mucidi Sir Tim Berners-Lee tarafından yönetilen bir web merkezi olmayanlaştırma projesidir. İlk olarak Massachusetts Institute of Technology (MIT)'de işbirliğiyle geliştirilmiştir. Proje, "bugün Web uygulamalarının çalışma şeklini radikal bir şekilde değiştirmeyi hedeflemekte ve gerçek veri sahipliği ile geliştirilmiş gizlilik sağlamaktadır."[2] Veri bağlantılı uygulamalar için tamamen merkezi olmayan ve tamamen kullanıcı kontrolünde bir platform geliştirerek, verilerin diğer kuruluşlar tarafından değil, kullanıcılar tarafından tamamen kontrol edildiği bir ortam oluşturmayı amaçlamaktadır. Solid'ın nihai hedefi, kullanıcıların kendi verilerinin tam kontrolünü, erişim kontrolünü ve depolama konumunu sahip olmalarını sağlamaktır. Bu amaçla, Tim Berners-Lee, Solid'ı desteklemek ve ticari bir ekosistem inşa etmek için Inrupt adlı bir şirket kurmuştur.

Tarih

Berners-Lee'nin 1989'da World Wide Web'i icat etmesinden iki on yıl sonra, Solid projesine dönüşen şeyin tasarım sorunlarını World Wide Web Konsorsiyumu için yazdığı taslaklarda belirtmiştir.[3][4] Berners-Lee, icadının kötüye kullanıldığını görmekten giderek daha fazla endişe duymaya başlamıştır. Örneğin, 2016'da Rus hackerların ABD seçimlerine müdahale ettiği, Facebook-Cambridge Analytica veri skandalının kamuoyuna açıklandığı, Facebook'un 2012'de neredeyse 700.000 kullanıcı üzerinde gizlice psikolojik deneyler yaptığı ve Google ile Amazon'un insan seslerindeki duygusal değişikliklere kulak veren cihazlar için patent başvurusunda bulunduğu zamanlar gibi durumlarda.[5]

Berners-Lee, internetin tamir edilmesi gerektiğini düşündü ve Solid projesini, kullanıcıların verilerinin kullanımı üzerinde tam kontrol sahibi olmalarını sağlamak için bir ilk adım olarak tasarladı.[6] Solid projesine herkes katılabilir ve katkıda bulunabilir, ancak Berners-Lee, kodlama becerisi olmayan kişilerin interneti değiştirmek için halka açık olarak savunmaları gerektiğini önermektedir.[7]

2015 yılında, Mastercard tarafından Solid'in geliştirilmesini desteklemek için MIT'ye bir hediye verildi. Berners-Lee'nin araştırma ekibi, Solid üzerinde çalışmak için Qatar Computing Research Institute ve Oxford Üniversitesi ile işbirliği yaptı.[8]

2018 yılında, Berners-Lee MIT'den bir mola alarak Solid'e dayalı bir ticari girişim olan Inrupt'ı başlatmak için yola çıktı.[9][10] Şirketin misyonu, "Solid üzerine inşa edilen yeni web'in bütünlüğünü ve kalitesini korumak için ticari enerji ve bir ekosistem sağlamaktır."[11]

2018 yılında, Solid özelliklerinin açık standartlaştırma süreci, World Wide Web Konsorsiyumu (Dünya Çapında Ağ Konsorsiyumu) tarafından başlatıldı.[12]

Aralık 2021'de, Inrupt, A Serisi yatırımlardan 30 milyon dolar topladı.[13]

Tasarım

Berners-Lee'nin vizyonuna göre, web'in merkezi olmayanlaştırılması için üstesinden gelinmesi gereken bir dizi teknik zorluk bulunmaktadır.[14] Merkezi bir eksen–hub dağıtım paradigması yerine, merkezi olmayan noktadan-noktaya ağlama yöntemi, BitTorrent gibi geleneksel noktadan-noktaya ağlardan daha fazla kontrol ve performans özellikleri eklenerek uygulanmaktadır. Diğer hedefler ise sistemin kullanımının kolay, hızlı olması ve geliştiricilerin basit bir şekilde uygulama oluşturabilmesine izin vermesidir.[14]

Solid'ın merkezi odak noktası, gizliliği koruyarak bilgi keşfi ve paylaşımını mümkün kılmaktır. Kullanıcılar, kişisel verileri "podlar" (kişisel çevrimiçi veri depoları) adı verilen yerlerde istedikleri şekilde saklar. Solid tarafından doğrulanan uygulamalar, kullanıcı uygulamaya izin verdiyse veri talep edebilir. Kullanıcı, kişisel bilgilerini birden fazla poda dağıtabilir; örneğin, farklı podlar kişisel profil verilerini, iletişim bilgilerini, finansal bilgileri, sağlık bilgilerini, seyahat planlarını veya diğer bilgileri içerebilir. Kullanıcı daha sonra belirli bir pod'daki ilgili bilgilere erişim izni vererek kimlik doğrulamalı bir sosyal ağ uygulamasına katılabilir. Kullanıcı, verilerin tam sahipliğini ve kontrolünü kullanıcının podlarında korur: Her bir podun hangi verileri içerdiği, her bir podun nerede depolandığı ve hangi uygulamaların veriyi kullanma iznine sahip olduğu.[1]

Daha detaylı olarak, Solid aşağıdaki bileşenlerden oluşur:[15]

  • Merkezi sosyal medya hizmetlerinin sunduğu kimlik, doğrulama, giriş, izin listeleri, iletişim yönetimi, mesajlaşma, yayın abonelikleri, yorumlar, tartışmalar ve diğer yetenekleri sağlayan standartlar ve veri formatları/sözlüklerinin düzenlenmiş bir koleksiyonu.
  • Varolan standartları genişletmek için bir REST API'sini tanımlayan özellikler ve tasarım notları, sunucu veya uygulama geliştiren geliştiricilere rehberlik etmek için.
  • Solid özelliklerini uygulayan sunucular.
  • Solid uygulamalarını test etmek ve doğrulamak için bir test takımı.
  • Solid platformunda çalışan sosyal uygulamalar, kimlik sağlayıcıları ve yardımcı kütüphanelerin bir ekosistemi.
  • Belgeler, tartışmalar, öğreticiler ve sunumlar sunan bir topluluk.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b David Weinberber (10 Ağustos 2016). "How the father of the World Wide Web plans to reclaim it from Facebook and Google". Digital Trends. 6 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018. 
  2. ^ "Solid project website". Massachusetts Institute of Technology. 29 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018. 
  3. ^ Tim Berners-Lee (17 Ağustos 2009). "Socially Aware Cloud Storage". World Wide Web Consortium. 28 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ Tim Berners-Lee (11 Ekim 2009). "Read-Write Linked Data". World Wide Web Consortium. 28 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Katrina Brooker (1 Temmuz 2018). ""I Was Devastated": Tim Berners-Lee, the Man Who Created the World Wide Web, Has Some Regrets". Vanity Fair. 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018. 
  6. ^ Klint Finley (4 Nisan 2017). "Tim Berners-Lee, inventor of the web, plots a radical overhaul of his creation". Wired. 30 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018. 
  7. ^ Kathryn Krawczyk (2 Temmuz 2018). "World Wide Change: The creator of the web realizes his invention has gone way wrong". The Week. 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018. 
  8. ^ "Web inventor Tim Berners-Lee's next project: a platform that gives users control of their data". Computer Science & Artificial Intelligence Lab. Massachusetts Institute of Technology. 2 Kasım 2015. 6 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ Katrina Booker (29 Eylül 2018). "Exclusive: Tim Berners-Lee tells us his radical new plan to upend the World Wide Web". Fast Company. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ "Inrupt". 1 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2019.  Website.
  11. ^ Tim Berners-Lee (28 Eylül 2018). "One Small Step for the Web..." Inrupt. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ "Solid Technical Reports". 19 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ "Web creator Tim Berners-Lee's startup Inrupt raises $30 million". TechCrunch (İngilizce). 9 Aralık 2021. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2021. 
  14. ^ a b John Leonard (27 Temmuz 2018). "Decentralising the web: OmiseGO on the importance of user experience for new platforms". Computing. 30 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018. 
  15. ^ "About Solid". GitHub. 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018. 

Daha fazla okuma

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">HTTP</span> iletişim protokolü

HTTP bir kaynaktan dağıtılan ve ortak kullanıma açık olan hiperortam bilgi sistemleri için uygulama seviyesinde bir iletişim protokolüdür. HTTP, World Wide Web için veri iletişiminin temelidir; burada köprü metni belgeleri, örneğin bir fare tıklamasıyla veya bir web tarayıcısında ekrana dokunarak kullanıcının kolayca erişebileceği diğer kaynaklara köprüler içerir.

Dünya Çapında Ağ Konsorsiyumu, Ekim 1994'te Ağ'ın mucidi Tim Berners-Lee tarafından MIT ve CERN bünyesinde kurulmuş olan uluslararası Dünya Çapında Ağ (WWW) standartlarını belirleyen örgüttür.

<span class="mw-page-title-main">Massachusetts Teknoloji Enstitüsü</span> ABD, Massachusettste kurulu vakıf üniversitesi

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü, Cambridge, Massachusetts'te bulunan özel bir araştırma üniversitesi. Enstitü, Charles Nehri boyunca bir milden (1,6 km) daha fazla, kentsel bir kampüse ve bir kara hibe, bir deniz hibe ve uzay hibesine sahiptir. Enstitü ayrıca MIT Lincoln Laboratuvarı, Bates Merkezi ve Haystack Gözlemevi gibi bir dizi büyük, kampüs dışı tesisin yanı sıra Broad ve Whitehead Enstitüleri gibi kendine bağlı laboratuvarları da içerir.

<span class="mw-page-title-main">Tim Berners-Lee</span> İngiliz bilgisayar uzmanı; Dünya Çapında Ağ muciti (d. 1955)

Sör Timothy John Berners-Lee, İngiliz mühendis ve bilgisayar bilimi profesörü. Daha çok World Wide Web'in mucidi olarak tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mosaic</span>

Mosaic, 1993-1997 yılları arasında National Center for Supercomputing Applications (NCSA) bünyesinde geliştirilmiş bir web tarayıcısı.

<span class="mw-page-title-main">İnternet sitesi</span> tek bir web alanından sunulan ilgili web sayfaları kümesi

Web sitesi, Ortak bir alan adı ile tanımlanan ve en az bir web sunucusunda yayınlanan web sayfaları ve ilgili içeriklerden oluşan bir koleksiyondur. Web üzerindeki sayfalar; metin, görsel ve animasyon şeklinde ziyaretçisine bilgi aktaran veya hizmet sunan sayfaların tümünü kapsayan bir doküman topluluğudur. Ziyaretçiler bir web sitesine, HTTP veya HTTPS protokollerinde aşağıdaki bileşenlerden oluşan benzersiz bir adresi kullanarak erişirler:

<span class="mw-page-title-main">İnternetin tarihi</span>

İnternetin tarihi, bilgisayar teknolojisinin gelişimi ve küresel ağların birbirine bağlanması süreçleri ile yakından ilişkilidir. 1950'lerde bilgisayar bilimlerinin gelişimiyle başlayan bu süreç, 1960'larda ARPANET projesiyle devam etti.

Anlamsal ağ, web içeriklerinin sadece doğal dillerde değil, aynı zamanda ilgili yazılımlar tarafından anlaşılabilir, yorumlanabilir ve kullanılabilir bir biçimde ifade edilebileceği, böylece bu yazılımların veriyi kolayca bulmasını, paylaşmasını ve bilgiyi birleştirmesini sağlamayı amaçlayan, gelişen bir internet eklentisidir.

<span class="mw-page-title-main">World Wide Web</span> internet kullanarak ulaşılan, birbirine bağlı belgelerden oluşan küresel sistem

World Wide Web, Dünya Çapında Ağ (kısaca WWW veya Web), İnternet üzerinde yayınlanan birbirleriyle bağlantılı hiper-metin dokümanlarından oluşan bir bilgi sistemidir. Bu dokümanların her birine Web sayfası adı verilir ve Web sayfalarına İnternet kullanıcısının bilgisayarında çalışan Web tarayıcısı adı verilen bilgisayar programları aracılığıyla erişilir. Web sayfalarında metin, imaj, video ve diğer multimedya ögeleri bulunabilir ve diğer bağlantı ya da link adı verilen hiper-bağlantılar ile başka Web sayfalarına geçiş yapılabilir.

<span class="mw-page-title-main">HTML</span> işaretleme ve web programlama dili

Hiper Metin İşaretleme Dili web sayfalarını oluşturmak için kullanılan standart metin işaretleme dilidir. Dilin son sürümü HTML5'tir.

iPod Touch Apple tarafından geliştirilen taşınabilir müzik ve video oynatıcı

iPod Touch, Apple tarafından tasarlanıp üretilen taşınabilir medya çalar, kişisel dijital asistan ve Wi-Fi mobil platformdur. 5 Eylül 2007'de The Beat Goes On sloganıyla piyasaya sürülmüştür. iPod Touch çoklu dokunamatik ekran, grafiksel kullanıcı arayüzü ve diğer iPod'ların özelliklerini içermektedir. 8,16,32 ve 64 GB'lık flash bellek kullanan çeşitleri mevcuttur. İnternet özelliğinde Safari internet tarayıcısı kullanmaktadır ve kablosuz olarak iTunes Store'a ve App Store'a erişilebilmektedir. İkinci nesil iPod Touch'ta dış ses kontrol düğmesi, gömme hoparlör, siyah dış hatlar, Nike+iPod özelliği ve Bluetooth desteği bulunmaktadır. Bu özellikler 9 Eylül 2008 tarihinde Let's Rock Event'ın açılış töreninde basına açıklanmıştır. 10 Mayıs 2022 tarihinde iPod Touch'un üretimi durdurulmuştur.

World Wide Web Foundation veya Web Foundation, internet sunucuları ağının gelişimi ve geçerliliği için çalışan kuruluş. Kuruluşun oluşumu Tim Berners-Lee tarafından 14 Eylül 2008 tarihinde Washington, DC'de duyurulmuştur. 15 Kasım 2009 tarihinde de çalışmalara başlanmıştır.

Ağ Tarafsızlığı, kavramı internet servis sağlayıcıları veya devlet'in internet üzerindeki verilere eşit davranması ilkesine dayanır. Daha açık bir ifadeyle, internet üzerindeki hiçbir verinin, kullanıcının, içeriğin, sitenin, uygulamanın, platformun vs özel olarak bir politikayla, kanunla, kuralla kontrol edilmemesi ilkesine dayanır.

OpenShift web uygulamaları sunucusu ve bulut depolama hizmeti veren ürün. Red Hat'e ait olan OpenShift yazılımı, OpenShift Origin, açık kaynak kodlu olup kodları Github üzerinden erişilebilmektedir.

iPhone OS 2 2008 mobil işletim sistemi

iPhone OS 2, iPhone OS'un (iOS) ikinci sürümüdür. İlk kez 11 Temmuz 2008 yılında tanıtılmıştır. Bu sürüm App Store üzerinden üçüncü parti uygulamaları desteklemek için yaratıldı. iPhone OS 2.2.1 iPhone OS 2'nin son versiyonu oldu. 1.x tabanında çalışan cihazlar bu sürüme yükseltilebilir. iPhone OS 2-nin en farklı özelliği App Store oldu. Sürüm iPhone, iPod Touch ve yeni iPhone 3G modelinde bulundu. Bu özellik tanıtılmadan önce, cihaz üzerinde özel uygulamalar yüklemek için tek yol Apple kesinlikle tavsiye etmediği ve desteklenmeyen jailbreaking aracılığıyla idi. Sonuç olarak App Store'da yüklenebilir uygulamaların miktarı o zamandan beri önemli ölçüde büyüdü. 2011 yılında Apple tarafından sürümün desteklenmesine son verildi.

iPhone OS 3 2009 mobil işletim sistemi

iPhone OS 3 iOS sürümünün Apple tarafından yaratılan ve geliştirilen 3. versiyonudur. İlk 3.0 versiyonu 17 Haziran 2009 yılında tanıtılmıştır. 3 Nisan 2010 yılında iPad için 3.2 versiyonu tanıtıldı ve sürüme hem de "iOS 3" adı verildi. Sürüm iPhone (1.nesil), iPod Touch ve yeni iPhone 3G modelinde bulundu. iPhone OS 3 sürümünün bazı özelliklerinden Turn-by-turn navigasyon, kesme, kopyalama ve yapıştırma, projektör ve uygulama satın alma özellikleri idi. Sürümün orijinal iPhone ve iPod Touch üzerinde desteklenen son versiyonu iPhone OS 3.1.3 2 Şubat 2010 yılında, son versiyonu 3.2.2 ise 11 Ağustos 2010 yılında tanıtıldı. 2012 yılında Apple tarafından sürümün desteklenmesine son verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Interface Builder (uygulama)</span>

Interface Builder Apple'nın Mac OS X işletim sistemi için bir yazılım geliştirme uygulamasıdır. Bu, Xcode'nin araç setinin bir parçasıdır. Arayüz Oluşturucu, Cocoa API ve Carbon API geliştiricilerine grafik kullanıcı arayüzü kullanarak uygulamalar için arayüzler oluşturmasına olanak tanır.

<span class="mw-page-title-main">Conway Berners-Lee</span> İngiliz matematikçi ve bilgisayar mühendisi (1921-2019)

Conway Maurice Berners-Lee, İngiliz matematikçi ve bilgisayar mühendisidir.

<span class="mw-page-title-main">Açık veri</span>

Açık veriler, bazı verilerin telif hakkı, patent veya diğer kontrol mekanizmaları kısıtlaması olmaksızın herkesin istediği gibi kullanması ve yeniden yayınlaması için serbestçe erişilebilir olması gerektiği fikridir. Açık kaynaklı veri hareketinin amaçları, açık kaynaklı yazılım, donanım, açık içerik, açık eğitim, açık eğitim kaynakları, açık hükûmet, açık bilgi, açık erişim, açık bilim ve açık web gibi diğer "açık (-kaynak)" hareketlerininkine benzerdir. Paradoksal olarak, açık veri hareketinin büyümesi, fikrî mülkiyet haklarındaki artışla paraleldir. Açık verinin arkasındaki felsefe uzun süredir kurulmuştur, ancak internet ve World Wide Web'in yükselişi ve özellikle Data.gov, Data.gov.uk ve Data.gov.in gibi açık veri yönetimi girişimlerinin lansmanları ile popülerlik kazanan "açık veri" terimi günceldir.

WebRTC, web tarayıcılarına ve mobil uygulamalara basit uygulama geliştirme arayüzü (API'ler) aracılığıyla gerçek zamanlı iletişim (RTC) sağlayan ücretsiz, açık kaynaklı bir projedir. Direkt olarak eşler arası iletişime izin vermesi ile, eklenti yükleme veya uygulama indirme ihtiyacını ortadan kaldırarak, ses ve video iletişiminin web sayfalarında kolaylıkla kullanılmasını sağlar. Apple, Google, Microsoft, Mozilla ve Opera tarafından desteklenen WebRTC, World Wide Web Konsorsiyumu (W3C) ve İnternet Mühendisliği Görev Gücü (IETF) aracılığıyla standartlaştırılmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.