İçeriğe atla

Sofya Perovskaya

Sofya Perovskaya
DoğumSofya Lvovna Perovskaya
13 Eylül 1853(1853-09-13)
Sankt-Peterburg, Rus İmparatorluğu
Ölüm15 Nisan 1881 (27 yaşında)
Sankt-Peterburg, Rus İmparatorluğu
EvlilikAndrey Zhelyabov

Sofya Lvovna Perovskaya (Rusça: Со́фья Льво́вна Перо́вская; 13 Eylül 1853 - 15 Nisan 1881) bir Rus devrimcisi ve nihilist devrimci örgütü Narodnaya Volya'nın bir üyesiydi. II. Aleksandr suikastı'nın düzenlenmesinde yer aldığı için 15 Nisan 1881 senesinde, 27 yaşında asılarak idam edilmiştir.

Biyografi

Perovskaya, St.Petersburg'da, Rus İmparatoriçesi Yelizaveta'nın torunları olan aristokrat bir ailede doğdu. Babası Lev Nikolayeviç Perovski, Saint Petersburg'un askeri valisiydi. Büyükbabası Nikolay Perovski ise Tavrida Guberniyası valisi idi. İlk yıllarını, eğitiminin büyük ölçüde ihmal edildiği Kırım'da geçirdi, ancak kendi başına ciddi kitaplar okumaya başladı.[1] Aile Saint Petersburg'a taşındıktan sonra, Perovskaya bir kız hazırlık programı olan Alarchinsky Kurslarına girdi.[2] Burada radikal hareketlere ilgi duyan birkaç kız arkadaş edindi. On altı yaşında babasının yeni arkadaşlarına itirazları üzerine evden ayrıldı. 1871-1872'de, bu arkadaşlarıyla birlikte Çaykovski Çemberine katıldı. 1872-1873 ve 1874-1877'de Samara, Tver ve Simbirsk eyaletlerinde çalıştı. Bu süre zarfında öğretmen ve tıbbi asistan olarak diploma aldı.

Çaykovski Çemberi'nin önde gelen bir üyesi olan Pyotr Kropotkin, Perovskaya hakkında şunları ifade etmektedir:

Ahlaki anlayışlarında bir "rigorist" idi, hitabeti de az değildi. Perovskaya, kalbinin en dibine bir "popülist" ve aynı zamanda devrimciliğin, en gerçek savaşçısıydı. Bana bir kez dedi ki: "Harika bir şeye başladık. Belki iki kuşak görevde yenik düşecek ama yine de yapılması gerekiyor."[1]

1873'te Perovskaya, anti- çarlık propaganda toplantıları için Saint Petersburg'da birkaç daire tuttu. Ocak 1874'te tutuklandı ve 193 Yargılamaları ile bağlantılı olarak Petro ve Pavel Kalesine hapsedildi. 1877-1878'de beraat etti. Perovskaya, devrimci ve Narodnaya Volya'nın bir üyesi olan Ippolit Myshkin'i özgürleştirme girişiminde de başarısız oldu. 1878 yazında Perovskaya, bir Rus gizli devrimci örgütü olan Toprak ve Özgürlük örgütüne üye oldu, kısa süre sonra tekrar tutuklandı ve Olonets Guberniyası'na sürüldü . Sürgüne giderken kaçmayı başardı ve yer altında gizlendi.

Toprak ve Özgürlük örgütünün bir üyesi olarak Perovskaya, siyasi mahkûmların merkez hapishaneden kurtulmasını organize etmek için Harkiv'a gitti.1879 sonbaharında İcra Komitesi üyesi, daha sonra da Toprak ve Özgürlük yönetim kurulu üyesi oldu. Perovskaya öğrenciler, askerler ve işçiler arasında yayıldı, İşçi Gazetesi'nin organizasyonunda yer aldı ve Saint Petersburg'daki siyasi mahkûmlarla bağlarını korudu. Kasım 1879'da, Saint Petersburg'dan Moskova'ya giden imparatorluk trenini havaya uçurma girişiminde bulundu. Deneme başarısız oldu. Saint Petersburg'a döndüğünde Narodnaya Volya'ya katıldı.[1]

Sofya Perovskaya ve kocası Andrey Zhelyabov Pervomartovtsy duruşmasında

Perovskaya, Moskova yakınlarında (Kasım 1879), Odessa'da (1880 baharı) ve Saint Petersburg (II. Aleksandr suikastı, 1 Mart 1881) Rusya imparatoru II. Aleksandr'ın suikast girişimlerinin hazırlanmasına katıldı. Narodnaya Volya'nın yürütme kurulu üyesi Andrey Jelyabov'un en yakın arkadaşı ve daha sonra karısıydı. Perovskaya 10 Mart 1881'de tutuklandı. Duruşmasından hemen önce annesine bir mektup yazdı:

Sevgili annacim, sakin olmanı ve benim için üzülmemen için sana yalvarıyorum; çünkü kaderim en azından beni rahatsız etmiyor ve bunu tam bir sükunetle karşılıyorum, çünkü uzun zamandır bekliyordum ve er ya da geç geleceğini biliyordum. [...] Hükümlerimin dikte ettiği gibi yaşadım ve başka türlü hareket etmem imkânsızdı.[3]

Rusya'da terörizm nedeniyle ölüm cezasına çarptırılan ilk kadındı. Zhelyabov da dahil olmak üzere diğer dört suikast girişimcisi onunla birlikte asıldı.[1]

Mirası

Ölümünden otuz yıl sonra Perovskaya, 1910 yılında İmparator Meiji'ye suikast planında yer alan Japon feminist Kanno Sugako için ilham kaynağı olacaktı.[4] Kanno da tıpkı kendisi gibi asılarak idam edildi.

2018'de New York Times, Perovskaya için gecikmiş bir ölüm ilanı yayınladı.[5]

Literatürde

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d Sack, Arkady Joseph (1918). The Birth of the Russian Democracy. Russian Information Bureau. ss. 58–60. Erişim tarihi: 24 Kasım 2011.
  2. ^ Broido, Vera (1977). Apostles into Terrorists: Women and the Revolutionary Movement in the Russia of Alexander II. Viking Press. s. 75. ISBN 978-0-670-12961-4
  3. ^ Soviet Russia, Volume 7. Russian Soviet Government Bureau. 1922-01-01. s. 86.
  4. ^ Hane, Mikiso (1993). Reflections on the Way to the Gallows: Rebel Women in Prewar Japan. University of California Press. s. 55. ISBN 978-0-520-08421-6
  5. ^ "Overlooked No More: The Soviet Icon Who Was Hanged for Killing a Czar 24 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". The New York Times. Erişim tarihi: 2018-05-31.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">II. Aleksandr</span>

Aleksandr Nikolayeviç 1855 - 1881 yılları arasında hüküm sürmüş Rusya imparatoru. Kapsamlı bir reform programı uygulamış ve 1861'de köylü serfliğini kaldırmıştır.

Narodnik, "halk" anlamına gelen narod (народ) sözcüğünden türemiştir. Narodnik Rus İmparatorluğu'nda 19. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan sosyal-devrimci bir hareketti. Bu hareketin başlıca temsilcileri Aleksandr İvanoviç Herzen, Nikolay Gavriloviç Çernışevski ve Piyotr Lavroviç Lavrov'du. Kısa tanımı ile narodnik Çarlık Rusya'daki devrimci küçük-burjuva topluluğudur. Devrimi itici sınıfın değil, devrimcilerin (narodniklerin) gerçekleştirebileceğini savunmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Ulyanov</span>

Aleksandr İlyiç Ulyanov, Rus devrimcidir. Sovyetler Birliği'nin kurucusu Vladimir İlyiç Lenin'in ağabeyidir.

<span class="mw-page-title-main">Yevno Azef</span>

Evgeni Filipoviç “Yevno” Azef (1869—1918) Yahudi Rus ajan provokatör. Hem Rus Sosyalist Devrimci Parti (SR'lar) üyesi olarak siyasi cinayetlerin örgütleyicisi hem de Çarlık gizli polis servisi Okhrana ajanıydı. Polisin tutuklamalar yapabilmesini sağlayacak terör eylemleri gerçekleştiren bir provokatördü.

<span class="mw-page-title-main">Karayüzler</span>

Karayüzler, 20. yüzyılın başlarında Rus İmparatorluğu'nda faaliyet göstermiş Çarlık rejimi yanlısı ve gelişmekte olan sosyalist devrimci harekete karşı örgütlenmiş bir hareketti. Özellikle devrimcilere karşı uyguladığı şiddet, aşırı milliyetçilik ve Yahudi karşıtlığıyla öne çıkmış, çok sayıda pogrom gerçekleştirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Narodnaya Volya</span>

Narodnaya Volya, Rus İmparatorluğu'nda kurulmuş bir aşırı sol örgütlenmedir. Örgüt, 1881'de II. Aleksandr'ı suikast düzenlemesiyle ünlenmiştir. Üyeleri arasında Nikolay Morozov ve Vladimir Lenin'in ağabeyi Aleksandr İlyiç Ulyanov gibi isimler de vardı. 1883 yılında örgüt üyeleri III. Aleksandr'a suikast yapmaya çalışırken tutuklanınca, örgüt dağıldı. Tutuklanmayanlar, Sosyalist Devrimci Parti'nin kurulmasında öncülük etti.

<i>"Halkın Dostları" Kimlerdir ve Sosyal-Demokratlara Karşı Nasıl Savaşırlar?</i> Leninin 1894 yılında yazdığı eser

"Halkın Dostları" Kimlerdir ve Sosyal-Demokratlara Karşı Nasıl Savaşırlar?, Bolşevik lider Vladimir Lenin'in 1894 yılında yazmış olduğu eser.

Bu, hem etnik Ruslar hem de diğer etnik kökenlerden insanların Rusya, Sovyetler Birliği ve Rus İmparatorluğu'nun 20. yüzyıl Rus ressamları listesi'dir. Bu liste, hem Rusya'da doğan fakat sonra göç eden hem de başka yerde doğan fakat Rusya'ya göç eden ve/veya uzun zamandır orada çalışan ressamları içermektedir. Ressamlar, alfabetik tablolarda kronolojik sıralamada düzenlenmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kiev Pogromu (1881)</span>

1881'deki Kiev pogromu üç gün sürdü. 26 Nisan 1881'de Kiev kentinde başladı ve çevresinde yer alan köylere yayıldı. Sporadik şiddet kışa kadar devam etti. Kiev pogromu, 1881'de güneybatı Rus İmparatorluğu'nda görülen pogromların en kötüsü olarak kabul edilir. Pogromlar yaz boyunca devam etti ve Podolya Guberniyası, Volhinya Guberniyası, Çernigov Guberniyası, Yekaterinoslav Guberniyası ve diğer Guberniyalar da dahil olmak üzere modern Ukrayna topraklarına yayıldı. Özellikle, çarlık makamları pogromları durdurmak adına hiçbir girişimde bulunmadı.

<span class="mw-page-title-main">II. Aleksandr Suikastı</span>

II. Aleksandr suikastı, 13 Mart 1881'de Sankt-Peterburg, Rusya'da gerçekleştirilen suikasttır. II. Aleksandr at arabasının kapalı vagonunda Mikhailovsky Manège'den Kışlık Saray'a dönerken gerçekleştirilen bir suikast neticesinde öldürüldü. Suikast, başta Andrey Jelyabov tarafından Narodnaya Volya İcra Komitesi tarafından planlanmıştı. Sofya Perovskaya tarafından koordine edilen dört suikastçiden sadece ikisi aslında kararlı bir eylem gerçekleştirdi. Suikastçılardan olan Nikolay Rısakov, arabaya zarar veren bir bomba attı. Bu noktada ikinci bir suikastçı olan İgnati Grinevitski, arabaya II. Aleksandr'ı ölümcül şekilde yaralayan bir bomba daha attı. II. Aleksandr, Zaporijya'daki imparatorluk trenini dinamitle patlatma girişimi ve Şubat 1880'de Kış Sarayı'nın bombalanması gibi Dmitri Karakozov ve Aleksandr Solovyov'un girişimleri de dahil olmak üzere hayatında birkaç suikastten kurtulmayı başarmıştı. Gerçekleştirilen bu suikast, halkın 19. yüzyıl Rus Nihilist hareketinin en başarılı eylemi olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Andrey Jelyabov</span>

Andrey İvanoviç Jelyabov Devrimci Narodnik, İmparator II. Aleksandr'ın suikastının organizatörlerinden Narodnaya Volya'nın bir üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Rısakov</span>

Nikolay İvanoviç Rısakov Rus devrimcisi ve Narodnaya Volya'nın bir üyesiydi. Bizzat Çar II. Aleksandr suikastine katılanlardan biridir. Çar'ın seyahat ettiği at arabasına, kaçmasını engelleyen bombayı atmıştır. Ardından suç ortağı olan İgnati Grinevitski'nin attığı ikinci bomba ile Çar hayatını kaybetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İgnati Grinevitski</span>

İgnati Grinevitski veya Ignacy Hryniewiecki(Rusça: Игнатий Гриневицкий; y.1856 - 13 Mart 1881), II. Aleksandr Suikastı'nı düzenleyen devrimci Narodnaya Volya grubunun Polonyalı bir üyesiydi. Grinevitski, II. Aleksandr'ın öldürüldüğü bombalı suikast saldırısına katılımı ile tanındı. Grinevitski, Çar'ı ve kendisini ölümcül şekilde yaralayan ikinci bombayı atmıştı. Çar'ın ölümünden birkaç saat sonra aynı gün kendisi de öldü. Grinevitski ve suç ortakları, II. Aleksandr'a yapılacak herhangi bir suikastın çarlık otokrasisini devirmek için siyasi veya sosyal bir devrimi tetikleyebileceğine inanmaktaydılar. Birçok tarihçi ise suikastı bir Pirus zaferi olarak görmektedir, zira bir devrime katılmak yerine devletin devrimci hareketi ezmek için kararlılığını güçlendirmiştir ve 1880'lerde devrim hareketinin düşüşüne yol açmıştır.Grinevitski'nin ise suikastteki rolünün İntihar saldırılarının ilk örneklerinden olarak görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İvan Yemelyanov</span>

İvan Panteleymonoviç Yemelyanov Çar II. Aleksandr suikastı'na katılan Rus devrimci örgütü Narodnaya Volya'nın bir üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Kibalçiç</span>

Nikolay İvanoviç Kibalçiç, Narodnaya Volya'nın ana patlayıcı uzmanı olan Kibalçiç Çar II. Aleksandr suikastına katılan ve Ukraynalı-Sırp kökenli bir Rus devrimciydi.Devrimci Victor Serge'in uzaktan bir akrabasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Timofey Mihaylov</span>

Timofey Mihaylov Rus devrimci örgütü Narodnaya Volya'nın bir üyesiydi.Çar II. Aleksandr'ın suikastinde gönüllü bir bombacı olarak yer aldı.

<span class="mw-page-title-main">Hesya Helfman</span>

Hesya Mirovna Helfman Narodnaya Volya'nın II. Aleksandr Suikastına karışan bir üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Sablin</span>

Nikolay Alekseyeviç Sablin, küçük bir toprak sahibinin oğluydu, 1849 veya 1850'de doğdu. Moskova Üniversitesi'ndeyken Narodnaya Volya grubunun üyesi olarak devrimci siyasete karıştı.

<span class="mw-page-title-main">Vera Figner</span>

Vera Nikolayevna Figner Filippova Kazan Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nda, Alman ve Rus kökenli asil bir ailede doğan devrimci bir politik aktivistti.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Aleksandroviç</span>

Grandük Mihail Aleksandroviç Romanov, Rusya imparatoru III. Aleksandr'ın beşinci ve en küçük oğlu, son Rus imparatoru II. Nikolay'ın en küçük erkek kardeşiydi.