Sofistlerin devlet anlayışı

Sofist öncesi devirde Ataerkil Krallık çok kuvvetli bir durumdadır. Homeros destanlarında ; çokluğun iktidarı ele almasının bir delilik teşkil edeceği belirtilmekte. Krallar halklarının çobanlarıdır. Savaşlarda daima kahraman, yaşlılar kurulunda en akıllı, halk kurulu önünde ise en iyi söz söyleyen yöneten kişilerdir. Fakat unutulmamalıdır ki, Homeros devrinde şairler, krallar ve diğer devlet büyüklerinin insanları ile yaşamaktaydı.

Sofistlerin siyasi fikirleri bir birlik teşkil etmemektedir. Sofistlerin hepsi sübjektivist ve ferdiyetçi görüşe sahip olmakta birleşirler. Sofistler, ferde, insana büyük kıymet vermişler, insanın insan elinde vasıta, bir oyuncak olmasını ifade edecek herhangi bir fikirden kaçınmışlardır. Sofistlerin önemli bir özelliği de asla realiteyi göz önünden ayırmamaları ve gözlemlerinin sonuçlarını olduğu gibi açıklamalarıdır. Denilebilir ki, Sofistler büyük ve idealist Yunan felsefesini vücuda getiren maya olmuşlardır. Belirtelim ki sofistlerin yeri ve nüfusu Atina demokrasisinin parlak devresiyle aynı zamana tesadüf etmektedir.

Sokrates, idealist bir felsefe sisteminin öncüsü ve hazırlayıcısı olmuştur. Sofistlerin pratik septisizmine karşı gelerek ve Etiği bilhassa nazarı itibara alarak her çeşit kanunlara mutlak olarak itaat etmeyi daimi şekilde telkin etmiştir. Filozofa göre, mer'i olabilmesi için bir kanunun müsbet bir müeyyideye ve yazılı olmasına lüzum yoktur. İyi vatandaş kötü kanunlara dahi itaat etmelidir. Yeni ilahlara tapmak ve gençliği ifsad etmekle itham edilip, bu sözde suçlardan dolayı mahkûm edilince Sokrates, bu prensibi bizzat uygulamış ve mahkûmiyetin infaz edilmesini arzu ile karşılayarak ve kaçması mümkün olan bir ölümden serinkanlılığını kaybetmemiştir.

Platon, Sokrates'in mefhumların tayini hususundaki çalışmalarını yakından takip etmiş, felsefeye önemli yenilikler getirmiştir. Filozof'un Devlet telakkisi önemini bugüne kadar muhafaza etmiştir. Tarih boyunca çeşitli Devlet tipleri Platon'un Devleti ile kıyaslanmıştır. Platon'un eserlerinin bir önemi de gerçekleri olduğu gibi ortaya koymasındandır. Platon'a göre Devlet, büyük bir adam yani mükemmel bir uzviyet, hatta en mükemmel vahdettir.^[1]