İçeriğe atla

Sodyum hipoklorit

Sodyum hipoklorit
Sodyum hipoklorit molekül şeması
Sodyum katyonu
Sodyum katyonu
Hipoklorit anyonunun boşluk doldurma modeli
Hipoklorit anyonunun boşluk doldurma modeli
Adlandırmalar
Sodyum hipoklorit
Sulandırılmış halde:
  • Çamaşır suyu
  • Klorak
Tanımlayıcılar
CAS numarası
3D model (JSmol)
ChEBI
ChemSpider
DrugBank
ECHA InfoCard100.028.790 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
EC Numarası
  • 231-668-3
KEGG
RTECS numarası
  • NH3486300
UNII
UN numarası1791
CompTox Bilgi Panosu (EPA)
  • InChI=1S/ClO.Na/c1-2;/q-1;+1 
    Key: SUKJFIGYRHOWBL-UHFFFAOYSA-N 
  • InChI=1/ClO.Na/c1-2;/q-1;+1
    Key: SUKJFIGYRHOWBL-UHFFFAOYAD
  • [Na+].[O-]Cl
Özellikler
Molekül formülüNaClO
Molekül kütlesi74,442 gr/mol
Görünüm yeşilimsi sarı renkli katı (pentahidrat)
Kokuklora benzer ve tatlımsı
Yoğunluk1,11 gr/cm3
Erime noktası18 °C (64 °F; 291 K) pentahidrat
Kaynama noktası101 °C (214 °F; 374 K) (bozunur)
Çözünürlük (su içinde) 29,3 gr/100mL (0 °C)
Asitlik (pKa) 7,5185
Baziklik (pKb) 6,4815
Termokimya
Standart formasyon entalpisi fH298)
-347,1 kJ/mol
Farmakoloji
D08AX07 (DSÖ)
Tehlikeler
İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler Oksitleyici, aşındırıcı[1]
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar GHS05: Aşındırıcı GHS09: Çevreye zararlı
İşaret sözcüğü Tehlike
R-ibareleriR31, R34, R50
G-ibareleriS1/2, S28, S45, S50, S61
Tehlike ifadeleri H290, H314, H410
Önlem ifadeleri P260, P273, P280, P301+P330+P331, P303+P361+P353, P305+P351+P338, P310, P501
NFPA 704
(yangın karosu)
AB sınıflandırması Aşındırıcı (C)
Çevre için tehlikeli (N)
Güvenlik bilgi formu (SDS) ICSC 1119 ( >%10 aktif klor çözeltisi)
ICSC 0482 (<%10 aktif klor çözeltisi)
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar
Sodyum klorür
Sodyum klorit
Sodyum klorat
Sodyum perklorat
Diğer katyonlar
Lityum hipoklorit
Kalsiyum hipoklorit
Benzeyen bileşikler
Hipokloröz asit
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).

Sodyum hipoklorit, (NaClO) bir tür tuzdur. Günlük hayatta beyazlatıcı çamaşır sularında kullanılmaktadır. Oda koşullarındaki klor ile sabunlardaki sodyum hidroksit tepkimeye sokularak üretilmektedir.

Sodyum hipokloritin elde edilme formülü aşağıdaki gibidir:

2NaOH + Cl2NaCl + NaClO + H2O

Sodyum hipoklorit, kimyasal formülü NaOCl (veya NaClO) olan, sodyum katyonu (Na+) ve hipoklorit anyonundan (OCl- veya ClO-) oluşan kimyasal bileşiktir. Ayrıca hipokloröz asitin sodyum tuzu olarak da bilinmektedir. susuz bileşiği oldukça kararsızdır ve patlayarak yapısı bozulmaktadır.[2][3] Patlayıcı olmayan ve bünyesinde daha yüksek miktarda NaOCl barındırabilen, pentahidrat formunda kristalleri şeklinde NaOCl.5H2O şeklinde elde edilebilirler.[4] Elde edilen bu bileşik mat sarı-yeşil rengindedir ve soğuk ortamda kararlı olarak saklanabilmektedir.[4]

Sodyum hipoklorit en sık kullanılan ağartıcılardan biridir. 18. Yy’dan itibaren, yüzey temizlik kimyasalı olarak evlerde çamaşır sularının en temel katkı malzemesi olarak aktif rol almaktadır. Ayrıca dezenfektan ve ağartma ajanı olarak da geniş kullanım bulmaktadır.[5] Çözelti fazında, bileşik oldukça kararsızdır ve kolaylıkla bozunabilmektedir. Bozunma ürünü, bu tür bileşikler için hemen hemen aynı olan klor gazı çıkışı şeklindedir. Sodyum hipoklorit en eski ve hâlâ en önemli klor-bazlı ağartıcıdır.[6]

Korozif özellikleri, ortak kullanım alanları ve tepkime ürünleri, bu kimyasal için risk faktörlerini belirlemektedir[3] Özellikle, sodyum hipokloritin, asitler veya amonyak gibi diğer temizlik ürünleri ile karıştırılması sonucu zehirli gazların oluştuğu bilinmektedir.[7]

Nötrleştirme

Sodyum tiyosülfat, etkili bir klor nötrleştiricisidir. 5 mg/L bir tiyosülfat çözeltisiyle duruladıktan sonra sabun ve suyla yıkamak ellerdeki klor kokusunu kısa sürede uzaklaştırır.

Analiz

Hipoklorit anyonu, iyon kromatografik yöntemlerle, yüksek ayırma gücünde analiz edilebilmektedir. Çözelti içindeki ClO- ve moleküler Cl2 konsantrasyonu (hipokloritin suda çözündüğünde kısmen oluşan yan ürün) iyodometrik titrasyon ile belirlenebilir:

1- Ölçümü yapılmak istenen miktarda sodyum hipoklorit çözeltisi, az miktarda potasyum iyodürün fazlasının olduğu asitlendirilmiş çözelti içine ilave edilir.

2- Açığa çıkan iyot, önceden hazırlanmış standart sodyum tiyosülfat (Na2S2O3) veya fenil arsenik oksit (C6H5AsO) çözeltilerinin nişasta indikatörü olarak kullanılmasıyla sonlandırılır.

(Nişasta-İyot Kompleksi - Mavi Renkli)

(Tepkime sonunda mavi renk kaybolur.)

Fenil Arsenik Oksit
Sodyum tiyosülfat

3- Nişastanın bu çözeltideki mavi renginin kaybolduğu nokta dönüm noktası olarak kaydedilir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Sodyum hipoklorit: kimyasal aktivite
  2. ^ Hamano, A., The formation and decomposition of sodium hypochlorite anhydrous salt and its pentahydrate. Kayaku Gakkaishi, 1997. 58(4): p. 152-156.
  3. ^ a b Urben, P., Bretherick's handbook of reactive chemical hazards. 2017: Elsevier.
  4. ^ a b Kirihara, M., et al., Sodium Hypochlorite Pentahydrate Crystals (NaOCl· 5H2O): A Convenient and Environmentally Benign Oxidant for Organic Synthesis. 2017. 21(12): p. 1925-1937.
  5. ^ Vargel, C., Chapter E.6 - Inorganic Salts, in Corrosion of Aluminium, C. Vargel, Editor. 2004, Elsevier: Amsterdam. p. 417-441.
  6. ^ OxyChem, Sodium Hypochlorite Handbook. December 2014: p. 25.
  7. ^ SLAC National Accelerator Laboratory Environment, S., Health, and Quality Division, Sodium Hypochlorite Safe Handling Guideline. National Accelerator Laboratory (SLAC), 20 May 2013(53): p. 3.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Klor</span> 17 atomik numaralı kimyasal element

Klor, VIIA grubunda bulunan hafif, keskin kokulu, yeşilimsi sarı renkli, tahriş edici ve zehirleyici bir gaz. Havadan 2,5 kat ağır olan klor ilk zamanlar bir bileşik olarak kabul ediliyordu. Klor ilk olarak 1774 yılında Carl Wilhelm Scheele tarafından keşfedildi. 1810 yılında ise bugünkü ismi Humphry Davy tarafından verildi.

Hidrojen klorür ya da Kloran, HCl formülüne sahip renksiz, zehirli bir gazdır. Hidrojen ve klor elementlerin oluşan inorganik bileşiktir. Havadaki nem ile temasında beyaz hidroklorik asit dumanı oluşturur. Hidroklorik asit, hidrojen klorürün sulu çözeltisine verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Çamaşır suyu</span> Temizlik ürünü

Çamaşır suyu, genellikle etken madde olarak sodyum hipoklorit (NaClO) içeren ağartma, temizlik ve hijyen amacıyla kullanılan kimyasal maddedir.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum hidroksit</span> inorganik bileşik

Kostik ve kostik soda () olarak da bilinen sodyum hidroksit (kostik soda veya sud kostik de denir), NaOH formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Sodyum katyonları Na+ ve hidroksit anyonları OH- içeren beyaz renkli katı bir iyonik bileşiktir.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum bikarbonat</span> kimyasal bileşik

Sodyum bikarbonat ya da soda kimyasal formülü NaHCO3 olan bir kimyasal bileşiktir. Kabartma tozu olarak da bilinir. Sodyum tuzlarından birisidir. Antiasit özelliği vardır. Kabartma tozu olarak da kullanılır. Suda çözünür. Beyaz katı kristal tozdur. Sodyum karbonat'ı andıran hafif alkali tadı vardır. Salin solüsyonu bileşiminde de kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum perklorat</span>

Sodyum perklorat formülü NaClO4 olan bir kimyasal bileşiktir. Perklorik asitin sodyum tuzu olan bu bileşik diğer perkloratlar gibi kuvvetli bir oksitleyicidir. Sodyum perkloratın çözünürlüğü diğer perklorat tuzları içinde en yüksek olanıdır. Beyaz kristallerden oluşan ve higroskopik özellikte olan sodyum perklorat suda ve alkolde oldukça çok çözünür. Genellikle monohidrat form halinde bulunur ve rombik bir kristal yapısına sahiptir. Standart oluşum entalpisi −382.75 kJ mol−1 dir.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum klorat</span>

Sodyum klorat NaClO3 kimyasal formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Suda kolayca çözünür, beyaz kristal bir tozdur. Higroskopiktir. Sodyum klorat 300 °C’nin üzerinde ayrışarak oksijen ve sodyum klorür ortaya çıkar. Özellikle, çok parlak kâğıt imal etmek için ağartma hamurundaki uygulamalara yönelik olarak yılda birkaç yüz milyon ton üretilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum bisülfat</span> kimyasal madde

Sodyum bisülfat, diğer bir adı sodyum hidrojen sülfat (NaHSO4) olan bu kimyasal madde asit tuz karakterlidir. Kuru halde iken güvenli bir şekilde nakledilebilir ve depolanabilir. Susuz formu higroskopiktir. Sodyum bisülfat suda hidroliz olarak asidik çözelti verir. 1 Molarlık çözeltisinin pH değeri 1 den küçüktür. Sodyum bisülfat yavaşça ısıtılırsa suyunu kaybederek sodyum pirosülfata dönüşür.

2NaHSO4 → Na2S2O7 + H2O
<span class="mw-page-title-main">Sodyum iyodat</span>

Sodyum iyodat, (NaIO3) iyodik asitin sodyum tuzudur. Sodyum iyodat oksitleyici madde olduğundan, yanıcı maddeler ya da indirgeyici maddelerle temas ettiğinde alev almalarına sebep olabilir.

Kimyasal reaktiflik, bir reaksiyonun meydana gelme eğilimiyle ilişkilidir. Kimyasal tepkimelerin gerçekleşmesini belirleyen faktörler termodinamik düzeyinde incelenir. Termodinamik olarak bir reaksiyon eğer tepkimenin ürünleri reaktanlara kıyasla daha düşük serbest enerji düzeyinde ise gerçekleşir. Diğer taraftan Reaktiflik ise genel olarak bir maddenin kimyasal değişikliklere ya da kimyasal tepkimelere girme eğilimine denir. Elementlerin atomik yapısı ve elektronlarının dizilişi elementlerin ve oluşturdukları moleküllerin reaktifliğinde önemli rol oynar. Soygazların örneğin kimyasal olarak çok az reaktiflik gösterdiği belirtilir. Dolayısıyla kimyasal bileşik oluşturmaları zordur. Bu durum soygazların tam dolu olan en dış elektron kabuğundan dolayıdır.
Kimyasal denge, asit ve baz kimyası, elektron aktarımı tepkimesi ve entropi gibi konular kimyasal reaktifliğin temel kavramlarıdır.

Bilinen inorganik ve organometalik bileşiklerin elementlere göre sıralanmış listesidir. Sıralama elementlerin kısaltmalarının alfabetik sırasına göredir.

<span class="mw-page-title-main">Gümüş klorür</span>

Gümüş klorür AgCl formüllü bileşik. Bu beyaz kristal katı sudaki düşük çözünürlüğü ile bilinir. Bu özelliği Tl+ ve Pb2+ klorürlerinin özelliklerini anımsatır. Aydınlanma veya ısıtma ile gümüş klorür, bazı numunelerde girimsi veya morumsu renklenme ile varlığı anlaşılan, gümüş ve klora dönüşür. AgCl doğal olarak kloraririt minerali halinde bulunur.

Sodyum hipobromit NaBrO formülüne sahip inorganik bir bileşiktir. Genellikle suyun kristalize edilmesiyle elde edildiğinden genel formülüne NaBrO.5H2O de denebilir. Sarı-turuncu renge sahip suda çözünebilir bir maddedir. İyonları Na+ BrO-'dur.

<span class="mw-page-title-main">İyot monoklorür</span> kimyasal bileşik

İyot monoklorür ICl formülü ile gösterilen bir interhalojen bileşiktir. Oda sıcaklığına yakın eriyen kırmızı-kahverengi renge sahip bir kimyasal bileşiktir. İyot ve klorun elektronegatifliği arasındaki fark nedeniyle, ICl oldukça kutupsaldır ve I+ kaynağı olarak davranır.

Benzil klorür, C
6
H
5
CH
2
Cl
formüllü organik bileşik. Kimyasal tepkimelerde çokça kullanılan renksiz sıvı. Kaynama noktası 179 °C'dir. Suda çözünmez. Etanol, dietil eter, kloroform ve karbon tetraklorürde çözünür.

<span class="mw-page-title-main">Bakır(II) karbonat</span>

Bakır karbonat, oda sıcaklığında katı hâlde bulunan bir inorganik bileşiktir. Havadan nem çeker. Su ile tepkimeye girerek bakır karbonat hidroksite dönüşür. Bazik özellik gösterir. Boya ve pigment olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum klorür</span> NaCl formülüne sahip kimyasal bileşik

Sodyum klorür, yaygın olarak 'tuz' ismiyle bilinen kimyasal formülü NaCl; 1/1 oranında sodyum ve klorür iyonları olan iyonik bileşik. Molar kütleleri sırasıyla 22.99 ve 35.45 g/moldur. 100 g NaCl, 39.34 g Na ve 60.66 g Cl içerir. Sodyum klorür, deniz suyunun tuzluluğundan ve birçok çok hücreli organizmanın hücre dışı sıvısından en çok sorumlu olan tuzdur. Yenilebilir sofra tuzu biçiminde yaygın olarak bir çeşni ve gıda koruyucusu olarak kullanılır. Birçok endüstriyel proseste büyük miktarlarda sodyum klorür kullanılır ve daha ileri kimyasal sentezler için hammadde olarak kullanılan sodyum ve klor bileşiklerinin ana kaynağıdır. Sodyum klorürün ikinci bir ana uygulaması donma sıcaklığı altındaki havalarda yolların buzunun çözülmesidir.

Demir (III) klorür FeCl
3
formüllü inorganik bir bileşiktir. Kristal bir katı olmasının yanı sıra görüş açısına bağlı olarak farklı renklerle gözlemlenebilir; koyu yeşil, mor-kırmızı. Sulu formu da katı formu da fiziksel görünüm olarak koyu kahverengi rengindedir.

Kloropikrin, şu anda geniş spektrumlu bir antimikrobiyal, fungisit, herbisit, insektisit ve nematisit olarak kullanılan bir kimyasal bileşiktir. Birinci Dünya Savaşı'nda zehirli gaz olarak kullanılmıştır. Kimyasal yapı formülü Cl
3
CNO
2
'dir.

<span class="mw-page-title-main">Sulu çözelti</span> çözücünün su olduğu çözelti

Sulu çözelti, çözücünün su olduğu bir çözeltidir. Çoğunlukla kimyasal denklemlerde ilgili kimyasal formüle (aq) eklenerek gösterilir. Örneğin, sodyum klorür (NaCl) olarak da bilinen sofra tuzunun sudaki çözeltisi Na+(aq) + Cl-(aq) şeklinde gösterilir. Aqueous kelimesi (aqua'dan gelir) suya ait, su ile ilgili, suya benzer veya suda çözünmüş anlamına gelir. Su mükemmel bir çözücü olduğundan ve aynı zamanda doğal olarak bol bulunduğundan, kimyada her yerde bulunan bir çözücüdür. Deneylerde çözücü olarak sıklıkla su kullanıldığından, çözücü belirtilmediği sürece çözelti kelimesi sulu bir çözeltiyi ifade eder.