İçeriğe atla

Sodyum bikromat

Sodyum bikromat
Sodyum bikromatın iskelet formülü
Sodyum bikromat kristalleri
Adlandırmalar
IUPAC adı
Sodyum bikromat
Diğer adlar
Kromik asit disodyum tuzu
Tanımlayıcılar
CAS numarası
3D model (JSmol)
ChEBI
ChemSpider
ECHA InfoCard100.031.070 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
EC Numarası
  • 234-190-3
21597
RTECS numarası
  • HX7750000
    HX7750000 (dihidrat)
UNII
UN numarası3288
CompTox Bilgi Panosu (EPA)
  • InChI=1S/2Cr.2Na.7O/q;;2*+1;;;;;;2*-1 
    Key: KIEOKOFEPABQKJ-UHFFFAOYSA-N 
  • InChI=1/2Cr.2Na.7O/q;;2*+1;;;;;;2*-1/rCr2O7.2Na/c3-1(4,5)9-2(6,7)8;;/q-2;2*+1
    Key: KIEOKOFEPABQKJ-RXLKZJBDAW
  • [Na+].[Na+].[O-][Cr](=O)(=O)O[Cr]([O-])(=O)=O
Özellikler
Molekül formülüNa2Cr2O7
Molekül kütlesi261,97 g/mol (susuz)
298,00 g/mol (dihidrat)
Görünüm parlak turuncu
Kokukokusuz
Yoğunluk2,52 g/cm3
Erime noktası356,7 °C (674,1 °F; 629,8 K)
Kaynama noktası400 °C (752 °F; 673 K) bozunur
Çözünürlük (su içinde) 73 g/100 mL (25 °C)
Çözünürlük (diğer çözücüler içinde) metanol, etanol‘de çözünür
Kırınım dizimi (nD) 1,661 (dihidrat)
Tehlikeler
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar GHS03: OksitleyiciGHS05: AşındırıcıGHS06: ZehirliGHS07: ZararlıGHS08: Sağlığa zararlıGHS09: Çevreye zararlı
İşaret sözcüğü Uyarı
R-ibareleriR45, R46, R60, R61, R8, R21, R25, R26, R34, R42/43, R48/23, R50/53,
G-ibareleriS53, S45, S60, S61
Tehlike ifadeleri H272, H301, H312, H314, H317, H330, H334, H340, H350, H360, H372, H410
Önlem ifadeleri P201, P202, P210, P220, P221, P260, P261, P264, P270, P271, P272, P273, P280, P281, P284, P285, P301+P310, P301+P330+P331, P302+P352, P303+P361+P353, P304+P340, P304+P341, P305+P351+P338, P308+P313, P310, P312, P314, P320, P321, P322, P330, P333+P313, P342+P311, P363, P370+P378, P391, P403+P233, P405, P501
NFPA 704
(yangın karosu)
NFPA 704 four-colored diamondSağlık 4: Çok kısa maruziyet ölüme veya ciddi kalıcı hasara neden olabilir. Örnek: VX gazıYanıcılık 0: Yanmaz. Örnek: SuKararsızlık 1: Genellikle kararlıdır, ancak yüksek sıcaklıklarda ve basınçlarda kararsız hale gelebilir. Örnek: KalsiyumÖzel tehlike OX: Oksitleyici. Örnek: Potasyum perklorat
4
0
1
OX
Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LD50 (medyan doz)
50 mg/kg
Güvenlik bilgi formu (SDS) ICSC 1369
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar
Sodyum kromat
Sodyum molibdat
Sodyum tungstat
Diğer katyonlar
Potasyum bikromat
Amonyum bikromat
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).

Sodyum bikromat Na2Cr2O7 formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Ancak, genellikle tuz dihidrat Na2Cr2O7•2H2O olarak kullanılır. Neredeyse tüm krom cevheri, sodyum bikromata dönüştürülerek işlenir ve neredeyse krom bazlı bütün bileşikler ve maddeler bu tuzdan hazırlanır.[1] Reaktivite ve görünüm açısından, sodyum bikromat ve potasyum bikromat çok benzerdir. Bununla birlikte sodyum tuzu, suda potasyum tuzundan yaklaşık yirmi kat daha fazla çözünür(0 °C’de 49 g/L) ve eşdeğer ağırlığı da daha düşüktür ki bu da genellikle istenen bir durumdur.[2]

Üretimi

Sodyum bikromat, krom(III) oksitleri içeren cevherlerden büyük ölçekte üretilir. Cevher, hava varlığında (oksijen kaynağı) yaklaşık 1000 °C'de, bir baz tipik olarak sodyum karbonat ile eritilir:

2Cr2O3 + 4Na2CO3 + 3O2 -> 4Na2CrO4 + 4CO2

Bu aşama kromu çözündürür ve sıcak su içerisine ekstrakte edilmesini sağlar. Bu aşamada, cevherin alüminyum ve demir bileşikleri gibi diğer bileşenleri az çözünür. Elde edilen sulu ekstraktın sülfürik asit veya karbon dioksit ile asitleştirilmesi bikromatı verir:

2Na2CrO4 + 2CO2 + H2O -> Na2Cr2O7 + 2NaHCO3
2Na2CrO4 + H2SO4 -> Na2Cr2O7 + Na2SO4 + H2O

Bikromat, kristalizasyon yoluyla dihidrat olarak izole edilir. Bu şekilde, yılda milyonlarca kilogram sodyum bikromat üretilmektedir.

Krom(VI), özellikle toz olarak zehirli olduğu için, bu tür fabrikalar sıkı düzenlemelere tabidir. Örneğin, bu tür rafinerilerden çıkan atık maddeler, çevreyi daha az tehdit eden krom(VI) 'yı krom(III)' e geri döndürmek için indirgeyici maddelerle işlenir.[1] Bu tuzun, hekza-, tetra- ve dihidrattan 19.5 °C’nin altındaki dekahidrata (CAS# 13517-17-4 ) kadar çeşitli hidratları bilinmektedir. 62 °C’nin üstünde, bu tuzlar bu tuzlar susuz maddeyi vermek için kendiliğinden su kaybederler. Sodyum bikromat yaklaşık 30 – 35 °C arasında kristalleşir.

Reaksiyonları

Bikromat ve kromat tuzları oksitleyici maddelerdir. Derinin tabaklanması için, sodyum bikromat önce kükürt dioksit ile indirgenir.

Organik sentez alanında,[2] bu bileşik benzilik ve allilik bağlarını karbonil türevlerine yükseltger. Örneğin, 2,4,6-trinitrotoluen karşılık gelen karboksilik aside yükseltgenir.[3] Benzer şekilde, 2,3-dimetilnaftalen Na2Cr2O7 ile 2,3-naftalandikarboksilik asite yükseltgenir.[4]

Sekonder alkoller karşılık gelen ketona yükseltgenir, örnk. mentolün mentona ;[5] dihidrokolestrolün kolestanona dönüşümü:[6]

3 R2CHOH + Cr2O72− + 2 H+ → 3 R2C=O + Cr2O3 + 4 H2O

Potasyum tuzuna göre, sodyum bikromatın ana avantajı, suda ve asetik asit gibi polar çözücülerde daha yüksek çözünürlüğüdür.

Sodyum bikromat florenin florenona dönüşümünde kullanılabilir.

Güvenlik

Bütün hekzavalent krom bileşikleri gibi, sodyum bikromatda kanserojendir.[7] Bileşik ayrıca aşındırıcıdır ve maruziyet ciddi göz hasarı veya körlüğe neden olabilir.[8] İnsan maruziyeti ayrıca doğurganlığı, kalıtsal genetik hasarı ve doğmamış çocuklara verilen zararı da kapsar.

Kaynakça

  1. ^ a b Gerd Anger, Jost Halstenberg, Klaus Hochgeschwender, Christoph Scherhag, Ulrich Korallus, Herbert Knopf, Peter Schmidt, Manfred Ohlinger, "Chromium Compounds" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Wiley-VCH, Weinheim, 2005. DOI:10.1002/14356007.a07_067
  2. ^ a b Freeman, F. "Sodium Dichromate" in Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis (Ed: L. Paquette) 2004, J. Wiley & Sons, New York. DOI:10.1002/047084289.
  3. ^ "2,4,6-TRINITROBENZOIC ACID". Organic Syntheses. 1941. ; Collective Volume, 1, s. 543 
  4. ^ "2,3-NAPHTHALENEDICARBOXYLIC ACID". Organic Syntheses. 1973. ; Collective Volume, 5, s. 810 
  5. ^ "l-MENTHONE". Organic Syntheses. ; Collective Volume, 1, s. 340 
  6. ^ "CHOLESTANONE". Organic Syntheses. 1941. ; Collective Volume, 2, s. 139 
  7. ^ IARC (2012) [17-24 Mart 2009]. Volume 100C: Arsenic, Metals, Fibres, and Dusts (PDF). Lyon: Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı. ISBN 978-92-832-0135-9. 17 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2020. Krom (VI) bileşikleri kanserojenliği için insanlarda yeterli kanıt vardır. Krom (VI) bileşikleri akciğer kanserine neden olur. Ayrıca Krom (VI) bileşiklerine maruziyet ile burun ve burun sinüsleri kanseri arasında pozitif ilişki gözlenmiştir. Deney hayvanlarında krom (VI) bileşikleri kanserojenliği için yeterli kanıt vardır. Krom (VI) bileşikleri insanlar için kanserojen (Grup 1) dir. 
  8. ^ "ILO 1369 - Sodyum Bikromat". 15 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Potasyum</span> sembolü K ve atom numarası 19 olan kimyasal element

Potasyum, bir kimyasal elementtir. Simgesi K ve atom numarası 19 dur. Potasyum adını izole edildiği Potas olarak da bilinen potasyum karbonattan almıştır. Potasyum yumuşak, gümüş-beyaz renkli alkali bir metaldir. Doğada deniz suyunda ve pek çok mineralde diğer elementlere bağlı olarak bulunur. Havada hızla oksitlenir ve suya karşı da çok aktiftir. Potasyum, pek çok açıdan sodyuma kimyasal olarak benzese de yaşayan organizmalarda, özellikle de hayvan hücrelerinde, sodyumdan farklı muamele görür. Kandaki seviyesinin düşük olmasına hipokalemi, yüksek olmasına hiperkalemi denir.

<span class="mw-page-title-main">Bileşik</span> Kimyasal olarak bağlanmış birden fazla elementten oluşan madde

Kimyasal bileşik, kimyasal bağlarla bir arada tutulan birden fazla kimyasal elementin atomlarını içeren birçok özdeş molekülden oluşan kimyasal maddedir. Dolayısıyla tek bir elementin atomlarından oluşan bir molekül bileşik değildir. Bir bileşik, diğer maddelerle etkileşimi içerebilen kimyasal reaksiyonla farklı bir maddeye dönüştürülebilir. Bu süreçte atomlar arasındaki bağlar kırılabilir ve/veya yeni bağlar oluşabilir.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum perklorat</span>

Sodyum perklorat formülü NaClO4 olan bir kimyasal bileşiktir. Perklorik asitin sodyum tuzu olan bu bileşik diğer perkloratlar gibi kuvvetli bir oksitleyicidir. Sodyum perkloratın çözünürlüğü diğer perklorat tuzları içinde en yüksek olanıdır. Beyaz kristallerden oluşan ve higroskopik özellikte olan sodyum perklorat suda ve alkolde oldukça çok çözünür. Genellikle monohidrat form halinde bulunur ve rombik bir kristal yapısına sahiptir. Standart oluşum entalpisi −382.75 kJ mol−1 dir.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum nitrat</span> Kimyasal Bileşik

Sodyum nitrat formülü NaNO3 olan kimyasal bileşiktir. Güherçile'den ayırmak için Şili güherçilesi (bu ülkede büyük miktarda yığınlar halinde bulunması nedeniyle bu ad verilmiştir) adı da verilen bu beyaz renkli kristal tuz, potasyum nitrata oranla suda çok fazla çözünmektedir. Havadan nem çeker.

<span class="mw-page-title-main">Akridin</span>

Akridin, C13H9N, heterosiklik bir organik bileşiktir. Akridin terimi ayrıca C13N üçlü halkasını içeren bileşiklere değinmek için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Yükseltgen madde</span>

Yükseltgen madde bir yükseltgenme-indirgenme (redoks) reaksiyonunda başka bir türden bir elektron alan element ya da bileşiktir. Yükseltgen maddelerin elektron kazandıklarından dolayı indirgendikleri söylenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Potasyum ferrosiyanür</span>

Potasyum ferrosiyanür formülü K4[Fe(CN)6] • 3H2O olan bir kimyasal bileşiktir. Potasyum ferrosiyanür metal kompleks bileşiğinin [Fe(CN)6]4− potasyum tuzudur. Bu tuz limon sarısı monoklinik kristallerden oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Potasyum kromat</span>

Potasyum kromat, kimyasal formülü K2CrO4 olan inorganik bir bileşiktir. Bu sarı katı madde, kromat anyonunun potasyum tuzudur. Sodyum kromat endüstriyel öneme sahip iken potasyum kromat daha çok laboratuvarlarda kullanılır. Potasyum kromat, kanserojen sınıfında bir madde olup kategori 2 kapsamında değerlendirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kalay(II) klorür</span> kimyasal bileşik

Kalay(II) klorür ya da stanit klorür, SnCl2 formülüne sahip, beyaz kristal halinde bir katıdır. Kararlı bir dihidrat oluşturur, ancak sulu çözeltileri, özellikle sıcaksa, hidrolize uğrama eğilimindedir. SnCl2 yaygın bir şekilde indirgeyici madde (bir asit çözeltisi içinde) olarak ve kalay kaplamada elektrolitik banyolarda kullanılır. Kalay (II) klorür, diğer kalay klorür (kalay(IV) klorür (SnCl4) ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">İyot monoklorür</span> kimyasal bileşik

İyot monoklorür ICl formülü ile gösterilen bir interhalojen bileşiktir. Oda sıcaklığına yakın eriyen kırmızı-kahverengi renge sahip bir kimyasal bileşiktir. İyot ve klorun elektronegatifliği arasındaki fark nedeniyle, ICl oldukça kutupsaldır ve I+ kaynağı olarak davranır.

<span class="mw-page-title-main">Hidrojen bromür</span>

Hidrojen bromür, HBr formülüne sahip iki atomlu moleküldür. Renksiz bir bileşik ve bir hidrojen halojenürdür. Hidrobromik asit, su içinde bir HBr çözeltisidir. Hem HBr'nin susuz hem de sulu çözeltileri, bromür bileşiklerinin hazırlanmasında ortak reaktiflerdir.

<span class="mw-page-title-main">Nitrozilsülfürik asit</span> Kimyasal bileşik

Nitrozilsülfürik asit, NOHSO4 formülüne sahip bir kimyasal bileşiktir. Endüstriyel olarak kaprolaktam üretiminde kullanılan renksiz bir katıdır. Daha önce sülfürik asit üretmek için öncü oda işleminin bir parçasıydı. Bileşik, sülfürik asit ve nitröz asidin karışık anhidritidir.

<span class="mw-page-title-main">Kloroplatinik asit</span> inorganik bileşik

Kloroplatinik asit (hekzakloroplatinik asit olarak da bilinir), [H3O]2[PtCl6](H2O)x (0≤x≤6) formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Kırmızı bir katı, genellikle sulu bir çözelti olarak önemli bir platin kaynağıdır. Genellikle kısaca H2PtCl6 olarak yazılsa da, hekzakloroplatinat anyonunun (PtCl62-) hidronyum (H3O+) tuzudur. Hekzakloroplatinik asit oldukça higroskopiktir.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum kromat</span>

Sodyum kromat Na2CrO4 formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Tetra-, hekza- ve dekahidratlar oluşturabilen sarı higroskopik bir katı olarak bulunur. Cevherlerinden krom özütlemesinde bir ara maddedir.

<span class="mw-page-title-main">Nitrobenzen</span> Kimyasal Bileşik

Nitrobenzen kimyasal formülü C6H5NO2 olan bir organik bileşiktir. Acıbadem benzeri bir kokuya sahip, suda çözünmeyen soluk sarı renkli bir yağdır. Donduğunda yeşilimsi sarı renkli kristallere dönüşür. Anilinin öncül maddesi olarak benzenden büyük ölçüde üretilir. Laboratuvarda, özellikle elektrofil reaktifler için, bazen bir çözücü olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum tiyosiyanat</span>

Sodyum tiyosiyanat (bazen sodyum sülfosiyanür olarak da adlandırılır) NaSCN formülüne sahip kimyasal bileşiktir. Bu renksiz sulangan tuz tiyosiyanat anyonunun ana kaynaklarından biridir. Bu haliyle, ilaçların ve diğer özel kimyasal maddelerin sentezinde bir öncül madde olarak kullanılmaktadır. Tiyosiyanat tuzları tipik olarak siyanürün elementel kükürt ile olan reaksiyonuyla hazırlanır:

8 NaCN + S8 → 8 NaSCN

Kromik asit terimi genellikle, katı krom trioksit de dahil olmak üzere çeşitli bileşikler içerebilen bir dikromata konsantre sülfürik asit eklenerek yapılan bir karışım için kullanılır. Bu tür kromik asit, cam için bir temizleme karışımı olarak kullanılabilir. Kromik asit ayrıca trioksitin anhidrit olduğu H2CrO4 moleküler türlerine de atıfta bulunabilir. Kromik asit, +6 (veya VI) oksidasyon durumunda krom içerir. Güçlü ve aşındırıcı bir oksitleyici ajandır.

Bromoetan olarak da bilinen etil bromür, haloalkanlar grubuna ait bir kimyasal bileşiktir. Kimyacılar tarafından EtBr olarak kısaltılır. Bu uçucu bileşik, eter benzeri bir kokuya sahiptir.

Simya çalışmaları sayesinde daha sonra belirli kimyasal bileşikler veya bileşik karışımları olarak sınıflandırılan birçok kimyasal madde üretilmiştir.

Potasyum dikromat, K
2Cr
2O
7, çeşitli laboratuvar ve endüstriyel uygulamalarda en yaygın olarak oksitleyici madde olarak kullanılan yaygın bir inorganik kimyasal reaktiftir. Tüm altı değerlikli krom bileşiklerinde olduğu gibi sağlığa akut ve kronik olarak zararlıdır. Çok parlak, kırmızı-turuncu renge sahip kristal iyonik bir katıdır. Bu tuz, endüstriyel açıdan daha uygun olan sodyum dikromat tuzunun aksine, nemden arındırılmadığı için laboratuvarlarda popülerdir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.