Sodom ve Gomora - Turkipedia

Sodom ve Gomora, Eski Ahit'in Tekvin Kitabı'nda sözü edilen günâhkâr oldukları için Tanrı'nın gazabıyla yok edilen kentler. İsrail'de, Lut Gölü'nün güneydoğusundaki el-Lisan Yarımadasının güneyinde sığ suların altında kaldıkları tahmin edilmektedir. Admah, Tseboim ve Tsoar ile birlikte Kitabı Mukaddes'te adı geçen beş ova kentini oluştururlar.

Sodom kentinin adı, denizin güneybatı ucundaki Sodom Dağından gelir.

Tekvin'de "işledikleri günahlardan ötürü gökyüzünden yağan ateşle yok edildiği" anlatılan (19:24) bu iki kentin, daha önceleri İsrail'deki Şeria Irmağından Doğu Afrika'da Zambezi Irmağına uzanan Büyük Rift Vadisinde MÖ y. 1900'de meydana gelen bir depremle yok olduğu sanılmaktaydı. Ancak 2000'ler sonrası yapılan araştırmaların derlenmesi sonucunda büyük olan bir parçasının Lut Gölüne, nispeten daha küçük olan diğer parçanın Sodom şehrinin tam üzerine düşen iki parçalı bir asteroid tarafından tümüyle yok edildiği tespit edildi.

Çarpışmasının kanıtlarında Lut gölüne çarpan asteroid'in gölden kaldırdığı ve tüm çevreye saçtığı tuzların tüm bölgeyi 700 yıl kadar verimsiz bıraktığına dair arkeolojik izler bulundu. Şehrin üzerine düşen asteroid parçası ise Sodom Sarayın hemen güney batı tarafındaki yamaçta bıraktığı uydudan fark edilen kraterin incelenmesi sonucu ancak büyük bir asteroid çarpması ile, güneş yüzeyinden bile daha yüksek sıcaklıklarda ancak oluşabilecek kristalleşme ve erimelerin tespit edilmesiyle ortaya çıktı.

Ayrıca güneybatı yönünden gelen ve saray yakınında patlayan bir asteroidin bırakacağı etkiyle uyumlu olarak şehrin sarayındaki binaların ve yapıların kuzeydoğu tarafına doğru püskürtüldüğü tespit edildi.

Asteoroidin çarpması sonrası Rift vadisinde doğu-batı yönünde 30 km, kuzey-güney yönünde 60 km kadar bir alandaki yıkıcı ve yakıcı etki kutsal kitaplarda anlatılan önce aniden şehri yok eden çok şiddetli olayın ardından tüm bölgenin uzun süre boyunca yanması ile uyumlu görünmektedir.

Arkeolojik bulgular bölgenin Orta Tunç Çağında (MÖ y. 2000-1500) ekilebilir olduğunu, tarım yapmaya yeterli tatlı su kaynaklarının da bulunduğunu göstermektedir. Bu nedenle İbrahim peygamberin yeğeni ve ona inanan ilk kişi olan Lut, Sodom ve Gomora'nın yer aldığı Siddim Vadisini (Lut Gölü) hayvanları için otlak yeri olarak seçmiş olmalıdır. Kitabı Mukaddes'te sözü edilen kükürt ve ateşin, Asteroid çarpması sonucu oluşan binlerce derecelik ısıyla ve bölgede var olan kükürt rezervlerinin tutuşması ile uyumlu olduğuna dair tespitler yapılmıştır.^[1]^[2]^[3]

Ayrıca bakınız

Lut Kavmi

Kaynakça

^ https://www.news.com.au/technology/science/archaeology/how-an-asteroid-destroyed-sodom/news-story/7034528b5e51ee8cbd706acd2afab9e2 28 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ https://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-10010361/Researchers-3-600-year-old-evidence-Tall-el-Hammam-destroyed-cosmic-airburst.html 22 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ https://www.disneyplus.com/en-gb/series/buried-secrets-of-the-bible-with-albert-lin/mLwdPkWKuXcs 1 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

Atlantic Baptist University Sodom and Gomorrah
"Commentary on Genesis 19" by Robert Jameison, D.D. 187120 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
"Commentary on Genesis 19" by Theodore Beza
Harvard University20 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Ontario Consultants on Religious Tolerance22 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Sodom and Gomorrah8 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Catholic Encyclopedia
University of Melbourne
University of Notre Dame28 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

İbrahim, Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam gibi İbrahimî dinlerin ortak atasıdır. Yahudilikte, Yahudiler ile Tanrı arasındaki özel ilişkinin kurucu babası, Hristiyanlıkta, Yahudi ya da Yahudi olmayan tüm inananların ruhsal atası, İslam'da ise Adem ile başlayan ve Muhammed'de sona eren peygamberler zincirinin bir halkasıdır.

Mucize ya da tansık; bilimsel yasalarla açıklanamayan ve ilahî güçlere mâl edilen, inananları tarafından hoş karşılanan, sıra dışı olay.

Lut, bugünkü İsrail ile Ürdün sınırı arasındaki topraklarda yaşayan bir kavim olan Lut kavmine gönderildiğine inanılan peygamber. İbrahim'in akrabası olduğuna ve İbrahim'in peygamberliğini ilk kabul eden kişi olduğuna inanılır. Lut'a kavminin azap haberini vermeye giden üç büyük melek önce İbrahim'e gidip, ona bir çocuğunun olacağı müjdesini vermişlerdir. Yahudilik ve Hristiyanlık inancına göre Lut, peygamber değil yalnızca bir din büyüğüdür.

<span class="mw-page-title-main">Vadi</span> coğrafyada tepeler arasındaki alçak alan

Vadi ya da koyak, akarsuyun içinde aktığı, kaynaktan ağıza doğru sürekli inişi bulunan ve birkaç kilometre ile binlerce kilometre arasında olabilen coğrafi alandır. Kısaca vadi, iki dağın arasında zamanla oluşan çukurluktur. Vadiler, akarsuların yaptığı aşınmayla yanlamasına, derinlemesine gelişir. Genellikle dağ ya da tepelerle çevrelenirler.

Yaratılış Kitabı, Tanah'ın ve Hristiyan Eski Ahit'inin ilk kitabıdır. Yahudilik ve Hristiyanlık geleneklerinde her şeyin başlangıcını; insanlığın erken tarihini, İsrailoğullarının atalarını ve Yahudi milletinin asıllarını açıklayan bir kitap olarak görülür.

Belgesel hipotez veya Wellhausen hipotezi; Tevrat'ın, yani Musa'nın beş kitabının, birbirlerinden bağımsız, paralel ve tam hikâyelerden oluştuğunu ve redaktörler (düzenleyiciler) tarafından bir dizi düzenlemelerden geçtikten sonra son hâlini aldığını iddia eden hipotez. 1870'lerde geliştirilen hipotez Yahvist, Elohist, Tesniyeci ve Ruhbani kaynak olarak sınıflandırılan Kutsal Kitap Yazarlarının, çok tanrılı dinlerden gelen hikâyeleri düzenlemekten sorumlu olduğunu ifade eder ve metinlerdeki monoteist-politeist tutarsızlıkları bu durumun yansıması olarak değerlendirir.

Yahvist ya da kısaca J, Belgesel hipotez (DH)'e göre Tora'yı oluşturan dört ana kaynaktan biridir. Kaynakların en eskisi olup Tekvinin yarısına yakınını, Çıkış'ın ilk yarısını ve Sayıların bazı kısımlarını oluşturur. J'de Tanrı insansı olarak anlatılıp ismi Yahweh (Yehova)'dir; Yehuda Krallığı'na ve bu krallıktaki insanların tarihine özel bir ilgi duymaktadır. J'nin ~MÖ 950'de derlendiğine ve ~MÖ 400'de Tora ile birleştirildiğine inanılır.

Şilo, Tanah'ta Tekvin 49:10'da adı geçen, Yakup'un oğlu Yehuda'yı kutsayışıyla ilgili bir figürdür. Yakup, "Şilo gelene kadar Krallık asası Yahuda'nın elinden çıkmayacak..." demiştir. Bu cümle farklı zamanlarda farklı şekillerde tercüme edilmiş ve Kitab-ı Mukaddes'te "Sahip" olarak kullanılmıştır. Bu tercümeler tartışma konusudur.

Tablet teorisi olarak da bilinen Wiseman hipotezi, P. J. Wiseman'ın New discoveries in Babylonia about Genesis (1936) kitabında savunduğu üzere Tekvin'in yazarı ve kompozisyonu ile ilgili teorisidir. Güncellenmiş versiyonu olan Ancient records and the structure of Genesis: A case for literary unity 1985'te oğlu Donald Wiseman tarafından yayınlandı.

Levi, Tekvin'e göre, Yakup ile Lea'nın üçüncü oğlu ve Levi kabilesinin kurucusudur; fakat Arthur Peake'in iddiasına göre, kabilenin diğer İsrail kabilelerine bağlılığını göstermek için sonradan eklenmiştir. Bazı dini ve siyasi ayrıcalıklar Levilere verilmişti ve Tevrat'ın ilk kaynakları olan Yahvist ve Elohist'e göre Levi rahip demek olup bir soyla ilgisi yoktur; bunun bir soy olarak gösterilmesi Ruhbani kaynağa ve Musa'nın kutsamasına rastlar; bunun amacı ruhban sınıfını farklı bir köke dayandırma çabasıdır.

Sefanya kitabı 'nın, giriş cümlesine istinaden, yazarı "Yahuda Kralı Amon oğlu Yoşiya zamanında Hizkiya oğlu Amarya oğlu Gedalya oğlu Kuşi oğlu Sefanya" olarak kabul edilir. Sefanya hakkında elde edilen tüm bilgiler bu metinden gelir. Kitabın giriş cümlesi, diğer kitapların giriş cümlelerine kıyasla daha uzun olup içinde iki özellik barındırır. Sefanya'nın babası Kuşi'nin anlamı "Etiyopyalı"dır. Toplumda, Tanrı'nın İbrahim ile yaptığı anlaşma gereği soyağacının önemi vardır ve bu nedenle yazar, peygamberin atalarının ismini verip Etiyoplı'dan ziyade İbrani olduğunu ispatlama gereği duymuş olabilir. Hatta peygamberin soyu bir zamanlar Yehuda kralı olan Hezekiya'ya kadar dayanır. Sefanya kitabının yazarı Kûşluları veya Etiyopyalıları kınamaktan çekinmemektedir. 2:12'de özlüce ve tartışmaya kapalı bir şekilde mesaj gönderir: "Ey Kûşlular, Siz de benim kılıcımla öleceksiniz". Sefanya'nın Kral Hezekiya olan aile bağı, 3:1-7'de kraliyet şehrine yaptığı şiddetli eleştiriyi meşrulaştırmaktadır.

Süleyman'ın Özdeyişleri kitabı, Tanah'taki Ketuvim'de bulunan bir kitaptır ve kısaca Özdeyişler veya Meseller olarak anılır. Orijinal İbranice'de kitabın adı "Süleyman'ın Meselleri" anlamına gelen "Mişle Şlomo"dur. Yunanca tercüme olan Septuagint (LXX)'te kitabın adı "paroimai paroimiae" ("Özdeyişler") ve Latince tercüme olan Vulgata'de "proverbia"dır.

Ester kitabı, Tanah'ın Ketuvim kitabının içinde bulunan beş megiladan biridir. Ester kitabı bir Yahudi bayramı olan Purim'in kökenini oluşturur. Bayram sırasında metnin tamamı, ilki bayramın başladığı akşam ve diğeri ertesi sabah olmak üzere iki kere okunur.

Eski Ahit'te eşcinseller arasında yaşanan "erkek erkeğe cinsel ilişki" ile ilgili bazı davranışlardan bahsedilmektedir. Erkekler arası ilişkileri -özellikle anal ilişkileri- ağır kınama Levililer kitabında bulunur ve bunun "tiksinç" bir hareket olduğundan bahsedilir.

Mesa Verde Ulusal Parkı, ABD'nin Colorado eyaletinde bulunan bir millî parktır.

Turizm, Ürdün ekonomisinin en önemli sektörlerinden biridir. Zira gayrısarfî yurt içi hasılanın %13ünü teşkil etmektedir. 2014 yılında farklı ülkelerden Ürdün’ü ziyaret eden turist sayısının 5.3 milyon olduğu göz önünde bulundurulursa yıllık gelirin 4.3 milyar dolar olduğu söylenebilir.

Benyamin, Tekvin'e göre Yakup'un on iki oğlunun sonucusu ve Rahel'in iki oğlunun sonuncusudur. Benyamin kabilesinin kurucusudur. Eski Ahit'te anlatılana göre, Rahel'in büyük oğlu Yusuf'un aksine Benyamin Kenan topraklarında doğmuştur. MÖ 1443 yılında, İbrani takvimine göre aynı zamanda doğum günü olan 11 Heşvan'da 111 yaşında öldü. Kur'an'da Benyamin için, abileri Yusuf'a tuzak kurarken onun yanında kaldığı için dürüst genç evlat denir.

Hanok, Kutsal Kitap'taki bir figür ve Nuh Tufanı'ndan önceki ata, Jared'in oğlu ve Metuşelah'ın babasıdır. İbrani Kutsal Kitabı'na göre Antediluvian döneminde yaşamıştır.

Şelah, Salah veya Sala veya Shelah, Tekvin Genesis Milletler Tablosuna göre İsmaililerin ve İsraillilerin atasıdır. Tabloda “yetmiş isminden” biridir. Ayrıca Tekvin Genesis, Tekvin Chronicles ve Luka 3 :35-36'da da bahsedilir.

Girgaşi veya Gergaşi, İbranice: גרגשי, "kumlu toprakta yaşayan" anlamına gelir, Ham'ın oğlu ve daha sonra Nuh'un oğlu olan Kenan'ın oğullarından biriydi. Onun soyundan gelenler Girgaşiler olarak bilinir ve Ürdün Nehri ile Celile Gölü'nün doğusunda yaşarlardı ve daha sonra İsrail Krallığı haline gelecek olan ve Yuşa'nın İsrailoğullarına önderlik ettiği Kenan topraklarındaki Kenanlı kabilelerden biriydi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.