İçeriğe atla

Soçi çatışması

Soçi çatışması
I. Dünya Savaşı ve Rus İç Savaşı
TarihHaziran 1918–Mayıs 1919
Bölge
Sohum Bölgesi (Abhazya), Gürcistan;
Soçi ve Tuapse, Karadeniz Guberniyası
Sonuç Gürcü zaferi
Coğrafi
Değişiklikler

Psou Nehri boyunca resmi olarak kabul edilmiş Gürcü-Rus sınırının oluşması

  • Gagra, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin yetkisi altına alındı.
Taraflar

Gürcistan Gürcistan

Askeri Destek:

Rusya SFSC

Rusya Beyaz Ordu

  • Güney Rusya Silahlı Kuvvetleri

 Osmanlı İmparatorluğu

Komutanlar ve liderler
Gürcistan Giorgi Mazniaşvili
Gürcistan İoseb Gedevanişvili
Gürcistan Valiko Cuğeli
Alman İmparatorluğu Friedrich Kress von Kressenstein

Yepifan Kovtyukh
Efrem Eşba

Rusya Anton Denikin

Osmanlı İmparatorluğu Yusuf İzzet Paşa
Kayıplar
bilinmiyor bilinmiyor


Soçi çatışması her biri Karadeniz kenti Soçi üzerinde kontrol kurmaya çalışan karşı devrimci Rus Beyaz Ordu, Bolşevik Kızıl Ordu ve Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti arasındaki üç taraflı bir sınır çatışmasıydı. Temmuz 1918'den Mayıs 1919'a kadar değişen başarılarla süren çatışma, Rus İç Savaşı'nın bir parçasıydı ve İngiliz arabuluculuğuyla Rusya ile Gürcistan arasındaki mevcut resmi sınırın oluşması ile sonuçlandı.

Arka plan

Gürcü iddiaları bölgenin, siyasi olarak prestijinin ve gücünün zirvesindeki Orta Çağ Gürcistan Krallığı tarafından yönetilmesi ve ardılı İmereti Krallığı'nın ve sonunda Abhazya Prensliği'nin egemenliğine girmesinden kaynaklanıyordu. Çar'ın 25 Aralık 1904 tarihli kararnamesiyle bölgedeki artan turizm nedeniyle, Karadeniz Guberniyası'nın parçası haline getirilerek Sohum bölgesinden (Kutaisi Guberniyası ) ayırıldı. Bölgede önemli sayıda Ermeni ve Gürcü yaşamaktaydı.

Bununla birlikte, Rus general Anton Denikin ve meslektaşları, Gürcistan ile Beyaz Ordu kontrolündeki Kuban Halk Cumhuriyeti arasındaki sınırın Kutaisi ve Karadeniz'in eski Rus guberniyaları arasında yani Bzıb Irmağı'nın biraz kuzeyinde olması gerektiği konusunda ısrar etti.

Savaş

Çatışmadan önce Abhazya'da Bolşevik yanlısı bir ayaklanma yaşandı ve devrim sonrası yerel bir hükûmet olan Abhaz Halk Konseyi, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nden yardım talep etti ve Gürcistan'a özerk bir yapı olarak katıldı (8 Haziran 1918). Tümgeneral Giorgi Mazniaşvili komutasındaki bir Gürcü kuvveti bölgede konuşlandırıldı ve yerel soylular tarafından sağlanan bir Abhaz süvari birliği de orduya katıldı. Mazniaşvili, Haziran ayının sonlarında Soçi yönünden gelen bir Bolşevik saldırısını geri püskürttü ve Abhaz ve Gürcü yetkililerin talimatlarını takiben[1] Komünist askerlere yardım sağlayan bir Bolşevik üssünü tasfiye etmek için kuzeye doğru ilerledi.

Bir Alman askeri misyonunun da teşvik ettiği Gürcü askeri operasyonu, Karadeniz kıyı şeridinde bulunan Adler (3 Temmuz), Soçi (6 Temmuz) ve Tuapse'nin (27 Temmuz) alınması ile sonuçlandı. Mazniaşvili'ye kısa süre sonra Tuapse-Maykop demiryolu hattının kontrolünü ele geçirmesi ve eylemlerini Beyaz Rus Kuban hükûmeti ve Denikin'in Gönüllü Ordusu ile koordineli olarak Kuzey Kafkasya'daki Kızıl ordulara karşı topyekün bir savaşı komuta etmesi emredildi.

Gürcistan başlangıçta Beyaz Ordu'yu Bolşevik Moskova'nın ortak tehditlerine karşı bir müttefik olarak görüyordu. Ancak bu işbirliği, kısa süre sonra Denikin'in Kafkasya'nın da bir parçası olduğu "Büyük Rusya" hayali çağrıları ile son buldu.

Eylül ayı başlarında Gürcüler Yepifan Kovtyukh komutasındaki geri çekilen Kızıl Taman Ordusu tarafından Tuapse'den çıkarıldı. Kısa süre sonra Beyaz Ordu 8 Eylül'de şehrin kontrolünü ele geçirdi ve Bolşevikleri Armavir'e doğru daha da geri çekilmeye zorladı.

18 Eylül'de, bir Soçi Konseyi (Ağustos ayında yerel Menşevikler ve Sosyalist Devrimci Parti tarafından oluşturulan bir yasama organı), hem Lenin hem de Denikin'den gelen tehditlere karşı şehrin ve bölgenin Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'ne bırakılmasını "geçici bir önlem" olarak ilan etti. Gürcistan'ın Soçi'yi ilhakı, Beyaz Ordu liderlerinin şiddetli protestosuna neden oldu.

25 Eylül 1918'de Beyaz liderler ve GDC temsilcileri, anlaşmazlığa barışçıl bir çözüm bulmak için Ekaterinodar'da bir araya geldi. Denikin, Gürcülerin Bzıb nehrine geri çekilmesini talep etti. Bir anlaşma sağlanamadı ve Beyazlar ertesi gün müzakereleri durdurdu. Aynı gün Denikin, Soçi'nin kuzey eteklerindeki Lazarevskaya'yı ele geçirdi, ancak Kızıl Ordu Kuzey Kafkasya'da yenilgiye uğratılıncaya kadar bölgenin tam kontrolünü ele geçiremeye muvaffak değildi. 6 Şubat 1919 tarihinde Gürcü birlikleri kumandanları Genel Konyev (Koniaşvili) ile Bzıp nehre geri çekilmeye zorlandı ve Konyev'in subayları da Ruslar tarafından Gagra'da esir alındı. Gürcistan bölgeye takviye gönderdi, ancak İngiliz temsilciler müdahale ederek Bzıb boyunca bir sınır çizgisi oluşturdular. Yakalanan Gürcü subaylar serbest bırakıldı. 14 Mart 1919'da bir Gürcü heyeti, Paris Barış Konferansı'nda, eski Karadeniz guberniyasının Tuapse'nin 14 km güneydoğusundaki küçük nehri Makopse'ye kadar bir bölümünü talep ettiği ülkenin sınırlarının bir projesini sundu. Ancak müzakereler sonuç vermedi.

12 Nisan 1919'da Sohum merkezli bir Gürcü Halk Muhafızları birliği ve General Mazniaşvili komutasındaki ordu birlikleri karşı saldırı başlattı. Bzıb nehrindeki İngiliz barış koruma noktalarından kaçınarak, kanlı bir çatışmanın ardından Gagra'yı geri aldılar ve "Yeşil" Rus gerillalarıyla işbirliği yaparak Mehadiri nehrine ilerlediler. Ancak İngiliz müdahalesi Gürcistan'ın ilerlemesini durdurdu. Güneyde Adler'in Psou Nehri üzerinde yeni bir sınır çizgisi kuruldu. Sınır boyunca, bir İngiliz keşif kuvveti savaşın daha fazla şiddetlenmesini önlemek için pozisyon aldı. 23-24 Mayıs tarihlerinde Gürcü, Rus Gönüllüleri ve İngiliz temsilcileri bir barış çözümü bulmak için Tiflis'te bir araya geldi. Aslında bu, çatışmanın sonuydu. Bununla birlikte, 1919'un sonlarına kadar ara sıra çatışmalar meydana geldi.

Psou boyunca mevcut resmi Rus-Gürcistan sınırının kurulması, belki de Soçi ihtilafının ana sonucuydu. Yeni sınır, Rusya Sovyet Federe Sosyalist Cumhuriyeti (Mayıs 1920) ve Müttefikler (Ocak 1921) tarafından de jure olarak tanındı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Kaynakça

  1. ^ "Archived copy". 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2007. 

Dış bağlantılar

Edebiyatta Soçi çatışması

  • Alexander Serafimovich "Demir Sel" (1924)
  • Alexandre Bondar, Victoria Rozhkova "Tuapse'de Üç Gün" (2009)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gagra</span> gürcistandaki kasaba

Gagra, Gürcistan/Abhazya’da bir kent. Kafkas Dağları eteklerinde, Karadeniz'in kuzeydoğu kıyısında 5 km’lik bir alana yayılır. Gagra, yarı tropikal iklimi nedeniyle Çarlık Rusya'sı ve Sovyet dönemlerinde ünlü dinlenme ve sağlık merkezlerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Abhazya</span> Güney Kafkasyada kısmen tanınan devlet

Abhazya, Gürcistan'ın kuzeybatısında, Karadeniz'in doğusunda yer alan tarihsel bölgedir. Abhazya adı, tarihsel bölge dışında, de facto Abhazya Cumhuriyeti ile Gürcistan'a bağlı Abhazya Özerk Cumhuriyeti'ni de ifade etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Abhazlar</span> Güney Kafkas halkı

Abhazlar Abhazya’da yaşayan Kuzeybatı Kafkasya halkı. Abhazya dışında en büyük Abhaz nüfusu Türkiye’dedir. Türkiye’deki Abhazların ataları 19. yüzyılda diğer Kafkas halklarıyla birlikte Ruslar tarafından sürgün edilmiştir. Ayrıca Rusya, Kazakistan ve Ukrayna’da da Abhaz nüfusu vardır. Kuzey Kafkasya’da yaşayan Abazalar ile Abhazların aynı kökenli olduğu kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan tarihi</span>

Gürcistan tarihi, Gürcistan'da tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan dönem boyunca yaşanan olayları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Sohum</span> Abhazya Cumhuriyetinin başkenti

Sohum, Karadeniz kıyısında bulunan bir şehir. Abhazya Özerk Cumhuriyeti'nin de başkentidir. Osmanlı dönemindeki adı Sohumkale'ydi.

<span class="mw-page-title-main">Krasnodar Krayı</span> Rusyada bir idarî bölge

Krasnodar Krayı, tarihi Çerkes topraklarının %60'lık kuzeybatı kısmını kapsar. Krasnodarskiy kray), Kuzey Kafkasya'da, Rusya (RF) ve Güney okrugu içerisinde federal bir yönetim birimi. Kuzeyde Rostov Oblastı, doğusunda Stavropol Kray ve Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti, güneyinde Kafkas Dağları ve Gürcistan'dan tek yanlı ayrılıp bağımsızlık kararı alan Abhazya Cumhuriyeti ile çevrilidir. Batısında Azak Denizi, Kerç Boğazı ve Karadeniz bulunur. Ayrıca Kray topraklarının güney orta bölümünde, bir iç cep biçiminde, RF üyesi Adıgey Cumhuriyeti yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Soçi</span>

Soçi, Rusya'da, Krasnodar Kray'da kent. Kafkasya'ın batı kesiminin eteklerinde, Karadeniz kıyısında bulunur. Nüfus: 389,900 (2015). Nüfus 2002 sayımına göre artış göstermektedir. Bu nüfusu onu Rusya'nın en büyük tatil şehri yapar. Büyük Soçi bölgesi Kafkas Dağları ile Karadeniz arasındaki 145 km uzunluğundaki bir hattan oluşur. Kafkas Rivierası'nda yer alan Soçi, Rusya'da subtropikal iklimin nadir görüldüğü yerlerdendir. Yazları ılık ve yağışlı iken; kışlar serin ve yumuşak geçer. Karadeniz'in diğer bölgeleri gibi yıl boyu yağış eksik olmaz.

<span class="mw-page-title-main">Krasnaya Polyana</span>

Krasnaya Polyana, Soçi, Krasnodar Krayı, Rusya'da yer alan belde. Mzımta Irmağı vadisinde, Karadeniz'e 39 km uzaklıkta ve 600 metre yüksekliktedir. 2009 sayımına göre nüfusu 3.972'dir. Belde, Soçi'de düzenlenecek olan 2014 Kış Olimpiyatları müsabakalarına ev sahipliği yapacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti</span> 1918 - 1921 yılları arası var olmuş ülke

Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan'ın 1918-1921 arasında bağımsız olduğu dönemdeki adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Rusya-Gürcistan Savaşı</span>

Rusya-Gürcistan Savaşı, Ağustos 2008 tarihinde Güney Osetya - Rusya - Gürcistan ve son olarak Abhazya'nın katılımı ile aralarında gerçekleşen gerilim ve çatışmalarla başlayan savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Abhazya Özerk Cumhuriyeti</span>

Abhazya Özerk Cumhuriyeti, Gürcistan tarafından Abhazya'nın tek ve yasal hükûmeti olarak tanınan yönetimdir. Abhazya, uluslararası alanda tanınırlığı sınırlı da olsa, 1990'ların başından beri de facto olarak Gürcistan'dan bağımsızdır. Abhazya Savaşı nedeniyle Tiflis'te olan sürgün hükûmetinin başkanı, Mayıs 2019'da seçilen Ruslan Abashidze'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kodori Vadisi Çatışması</span> 2008de Abhaz milisler ile Gürcistan Silahlı Kuvvetleri arasında gerçekleşen çatışmalar

Kodori Vadisi Çatışması, Ağustos 2008 tarihinde Gürcü-Oset Savaşı sırasında Rus destekli Abhaz milisler ile Gürcistan Silahlı Kuvvetleri arasında gerçekleşen çatışmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali</span>

Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali, Rus–Gürcü Savaşı ya da Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali olarak da bilinir, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Kızıl Ordu'nun Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin Menşevik hükûmetinin yerine Bolşevik rejimini kurmak amacıyla giriştiği askerî işgaldir. İşgal, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığının sona ermesi ve Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Oçamçıra (rayon)</span>

Oçamçıra rayonu, sınırlı olarak tanınan Abhazya'nın bir rayonudur. Aynı addaki Gürcistan ilçesinın sınırlarından Abhaz otoriteleri tarafından ayrılmış Tkuarçal rayonundan dolayı alanı küçülmüştür. Başkenti Oçamçıra'dır. 2003 nüfus sayımına göre rayonun nüfusu 24,629 olup bunun %76.1'i Abhazlar, %9.2'si Gürcüler, %8.8'i Ermeniler ve %3.8'i Ruslardan oluşuyordu. Rayonun kuzeydoğusu, 2008 yılındaki Kodori Vadisi Çatışmasına kadar Gürcistan kontrolü altında bulunmuş olup şu anda Abhazya tarafından yönetilen Yukarı Abhazya'dır. Batısında Karadeniz, kuzeyinde Gulripş rayonu, doğusunda Gürcistan ile Tkuarçal rayonu ve güneyinde Gali rayonu bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Abhazya Prensliği</span>

Abhazya Prensliği, Gürcistan Krallığı içerisinde devam eden iç karışıklıklar içerisinde ortaya çıkmış feodal karakterli eski bir devlettir. Bağımsızlığını kaybetmesinden sonra önce Osmanlı İmparatorluğu tarafından sonra da Çarlık Rusyası tarafından belli ölçüde otonomi elde edip varlığını sürdürse de, 1864 yılında Rusya tarafından tamamen ele geçirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Giorgi Mazniaşvili</span>

Giorgi Mazniaşvili, Gürcü general ve Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin (1918–1921) önde gelen askeri şahsiyetlerinden biridir. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Bolşeviklerle birlikte hareket ederek Türkleri Batum'dan çıkarmış ve kenti Kızıl Ordu güçlerine teslim etmiştir. 1937'de Büyük Temizlik sırasında Stalin rejimi tarafından kurşuna dizilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Pshu-Gumista Tabiatı Koruma Alanı</span>

Pshu-Gumista Tabiatı Koruma Alanı, Gürcistan'da, Abhazya'nın Sohum Bölgesi'nde yer alan bir koruma alanıdır. Koruma alanının temel amacı, çevresindeki dağlık bölgedeki flora ve faunayı korumaktır.

<span class="mw-page-title-main">Kafkas Rivierası</span>

Kafkas Rivierası, Kafkas Dağları'nın altında Karadeniz'in doğu kıyısında yer almaktadır. Rusya'nın Novorossiysk şehrinden Gürcistan'ın Sarpi kentine kadar uzanır. Bölge, dördü Gürcistan'da ve biri Rusya'da olmak üzere beş bölgeye ayrılmıştır. Kafkas Rivierası, 350 kilometre (220 mi) Rusya'ya ve 250 kilometre (160 mi) Gürcistan'a ait olmak üzere 600 kilometre (370 mi) uzunluğundadır. Sahil, Fransız Rivierası, İtalyan Rivierası, New York şehri ve Kore Yarımadası ile aynı enlemde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Moskova Antlaşması (1920)</span>

Moskova Antlaşması, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti ile Sovyet Rusya arasında 7 Mayıs 1920'de Moskova'da imzalanan antlaşmadır. Bolşevik Rusya, düşman güçlerin birliklerini Gürcistan topraklarında tutmayacağı sözü karşılığında Gürcistan'ın bağımsızlığını tanımıştır. Bu antlaşma kapsamında Sovyet Rusya, Türkler ile Gürcüler arasında o tarihte tartışmalı olan Batum, Ardahan ve Artvin bölgelerini de Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nın bir parçası kabul etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bzıb (köy)</span>

Bzıb, Gürcistan'ın Abhazya bölgesinin Gagra rayonunda bulunan kent tipi bir yerleşim yeridir. Bzıb nehrinin yanında. Şu anda harabe halinde olan 9.-10. yüzyıldan kalma bir kilise ve yakınlarda bir Orta Çağ kalesi bulunmaktadır. Kale yıkıldığında kasaba daha az önemli hale geldi ve kasaba, belki de 1730 civarında Abhazya'nın soylu evi Şervaşidze'den ayrılan İnal-Ipa klanının kontrolüne geçti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.