İçeriğe atla

Snooker

Snooker
Bir snooker karşılaşması
BirlikDünya Profesyonel Bilardo ve Snooker Birliği
İlk oynanış1870'ler
Özellikleri
Takım üyeleriHer bir maç iki kişi arasında, toplamda ise tekil, çift veya takım olarak
KategoriIsteka sporu, masa sporu, salon sporu
EkipmanBilardo masası, topları ve ısteka

Snooker, 22 topla oynanan, Britanya'da popüler olan bir bilardo türüdür. Oyunun amacı çuha kaplı masadaki topları isteka kullanarak masanın her köşesinde dört tane ve uzun kenarın ortasında iki tane olmak üzere 6 tane deliğe belli kurallara ve sıralamaya bağlı kalarak sokmaktır. Oyunun açılışında; bir adet "isteka topu" olarak anılan beyaz top (İng: cue ball), 15 tane kırmızı top ve bunlara ilaveten birer tane 6 farklı renkte top vardır.[1][2]

Masa temizlendiğinde topların puanlarına ve cezalara göre rakibinden çok puan alan oyuncu o çerçeveyi (eli) kazanır. Oyun, önceden kararlaştırılan set sayısı kadar oynanır ve en çok seti kazanan oyuncu galip gelir.

Etimoloji

Snooker oyununun Hindistan'da görev yapan İngiliz askerler tarafından icat edildiği kabul edilir. 1800'lü yılların sonlarında Kraliyet Askeri Akademisine yeni katılan askerî öğrencilere gayriresmî olarak "snooker" denirdi. Snooker oyunu da diğer bilardo oyunlarından türetildiği ve henüz kaba halde olduğu için askerler tarafından bu isim verilmiş olabilir.[3] Snooker sözcüğünün "hile yapmak" ve "engel olmak" gibi fiil anlamları, 1900'lü yıllarda snooker oyununa binaen türemiştir.[3]

Tarihi

Snooker oyununun 19. yüzyılın sonlarında oynanmaya başlandığı bilinmektedir.[4] Bu sıralarda, bilardo Hindistan'da bulunan Büyük Britanya ordusunda çok popülerdi. Oyuncular bu oyunda bazı değişiklikler yapıyorlardı. Life pool, piramit pool gibi varyasyonlar uygulanmıştı.[5] Bunların dışında ise Black Pool, Snooker'a en yakın tipti. Oyuncular bu oyunda bir kırmızı top ve ardından siyah topu pot yaparak en yüksek sayıyı almaya çalışırlardı. 1874 [6] veya 1875 [4] yılında Jabalpur'daki subaylar arasında albay Neville Francis Fitzgerald Chamberlain birkaç kez black pool'a renkli toplar eklemeyi önermişti. Böylece 15 kırmızı topa, birer adet sarı, yeşil, pembe ve siyah top eklendi (mavi ve kahverengi toplar daha sonradan eklenmiştir).

1800'lere ait bir çizim

Britanya bilardo şampiyonu John Roberts, 1885 yılında Hindistan'a geldi ve Chamberlain ile tanıştı. Chamberlain ona yeni oyunu anlattı ve Roberts daha sonra bu oyunu İngiltere'ye ilk tanıtan oldu. Günümüzde İngilizcede Snooker terimi önüne geçmek, zorluk çıkarmak anlamını kazandı.

1916'dan itibaren snooker şampiyonaları düzenlendi. İlk profesyonel Snooker dünya şampiyonası ise profesyonel bir bilardo oyuncusu olan Joe Davis'in yardımlarıyla 1927 yılında düzenlendi. İlk şampiyonayı kazanan Joe Davis ₤6,1 kazandı. O zamanki ₤6.5, 2006 yılında ₤200'a denk gelmektedir. Davis 1946'da emekliye ayrılana kadar düzenlenen bütün şampiyonaları kazandı.

Snooker 1950 ve 1960'larda bir gerileme yaşadı. 1958-1963 arasında neredeyse hiç turnuva düzenlenmedi. BBC, 1969'da, yeni renkli yayınını insanlara göstermek için Pot Black adında yeni bir snooker turnuvası başlattı. Bu çok renkli oyunun birçok oyuncusu da rengarenkti ve insanların ilgisini çekmeyi başardılar. Programın başarısı da beklenenin oldukça üzerinde oldu. Yorumcu Ted Lowe fısıldayarak konuşması ile ünlendi.

1970'lerin başında dünya şampiyonası televizyonda kısmen yer almıştı. Ayrıca 1976'da çok hızlı bir şekilde gelişerek en önemli profesyonel sporlardan biri haline geldi. Dünya sıralaması ilk kez 1977'de belirlendi. Oyun artık para kazandırmaya başlamıştı ve iyi oyuncular yavaş yavaş milyonlar kazanıyorlardı. Bu arada yeni bir yetenek doğmuştu; Steve Davis. Televizyonda yayınlanan bir turnuvadaki ilk maksimum seriyi (147) Steve Davis, John Spencer’a karşı 1982’de yaptı. Bir framde 147 puanı Dünya Şampiyonalarında ilk kez bir Kanadalı Cliff Thorburn yaptı.

Snooker'in belki de zirvesi 1985 Dünya Şampiyonası'dır. 18.5 milyon kişi (Birleşik Krallık'ın nüfusunun yaklaşık üçte biri) BBC2'de büyük bir mücadele sonrasında Steve Davis'i mağlup eden Dennis Taylor'ı seyretti. Oyunun ilk seansı Cumartesi günü öğleden sonra başlamış, olası son topun pot yapılıp oyunun sonlanması çok zor ve yorucu bir Pazar final seansının ardından Pazartesi saat 00:20'de olmuştu. Bugün anket sonuçları gösteriyor ki 1985 Dünya Şampiyonası BBC'nin tüm zamanlarda en akılda kalan yayınlarından biri oldu.

Yedi Dünya Şampiyonası galibiyeti ve birçok diğer sıralama turnuvası galibiyeti ile Stephen Hendry en iyi oyuncu olarak gösteriliyor. Bir televizyon sporu olarak snooker Birleşik Krallık'ta çok popüler olarak kaldı. Buna rağmen profesyonel turnuvaların sayısı son birkaç yılda düşüşe geçti. Yüksek sıralardaki oyuncular için profesyonel snooker çok kazançlı bir meslek haline geldi. Stephen Hendry 2005 yılına kadar ₤7.8 milyon civarında ödül kazandı. En iyi snooker oyuncuları genelde İngiltere ve İrlanda'dan çıktı. 1970 ve 1980'lerde Avustralya, Kanada ve Güney Afrika'dan birçok iyi oyuncu çıkmış olmasına rağmen son zamanlarda bu ülkelerden birkaç iyi oyuncu çıkmakta. Bununla birlikte Malta, Hong Kong ve Tayland'dan da ünlü oyunculara örnekler verilebilir.

2000 yılından itibaren snooker Çin'de de popülerlik kazanmaya başladı. 2005 yılında Ding Junhui sıralama turnuvası kazanan ilk Çinli oyuncu oldu.

Topların değerleri

Renkli topların hepsi farklı puan değerlerine sahiptir:

RenkPuan
Kırmızı1
Sarı2
Yeşil3
Kahverengi4
Mavi5
Pembe6
Siyah7[7]

Kurallar

Snooker başlangıç posizyonu

Snooker maçları 3.6 m x 1.8 m alanında üzeri çuha kaplı ve altı delikli bir masada oynanır. Masa diğer bilardo oyunlarından daha geniştir. Ayrıca bantlar ve deliklerin köşeleri daha sivridir. Bu yüzden bir topun deliğe atılması Amerikan Bilardosu'na göre çok daha zordur.

Açılışta masada 15 kırmızı top ve 6 farklı renkte top (sarı, yeşil, kahverengi, mavi, pembe ve siyah) yerlerindedir. Beyaz top masanın üzerinde yarım daire şeklindeki bölgenin içinde herhangi bir yerdedir.[8]

Oyunun amacı beyaz topu kullanarak bütün topları veya rakibinden daha çok topu kurallara uygun olarak ceplere (deliklere) sokmak ve daha yüksek puan yapmaktır. 15 adet kırmızı topun her biri, birer puandır. Renkliler de ise; sarı-2, yeşil-3, kahverengi-4, mavi-5, pembe-6, siyah-7 puan değerindedir. Oyunun kuralına göre önce bir kırmızı topu hemen ardından bir renkli topu ceplerden herhangi birine gönderme zorunluluğu vardır. Kırmızı topun hemen ardından ceplerden herhangi birine atılan renkli top tekrar yerine (eski noktası müsaitse) konur. Ceplere gönderilebilecek herhangi Kırmızı top kalmadığı zaman ise; puan sıralamasına göre (sarı-yeşil-kahverengi-mavi-pembe-siyah) renkli toplar birer birer deliklere atılır ve bu toplar bir daha yerlerine konulmaz. Frame sonunda daha çok puan alan oyuncu (veya takım) oyunu kazanır.Kaç frame üzerinden oyun oynanacağı, oyuna başlamadan önce belirlenir. Belirlenen oyun (frame)sayısının yarısından bir fazlasını alan(Örn:Oyun 11 frame ise 6 frame kazanmak)oyuncu oyunu kazanmış kabul edilir.

Eğer oyun sırasında oyuncu beyaz topu deliğe sokar ise 4 puan kaybeder. Ancak beyaz top yanlış topa vurmuşsa, en az 4 puandan başlamak şartıyla o topun değeri kadar; yanlış top ilk deliğe sokulursa o topun değeri kadar puan kaybeder. Örneğin bir oyuncu vurmaması gerekirken sarı topa vurursa, değeri 2 puan olmasına rağmen karşı tarafa 4 puan vermiş olur. Ancak, siyah topa vurursa, siyah topun değeri kadar yani 7 puan karşı tarafın hanesine yazılır.

Oyuncu topa ulaşmakta zorluk çekmesi durumunda wrest, spider, swan neck adı verilen yardımcı uzatma aparatları kullanabilir.

Bir oyuncunun karşı tarafa oynama fırsatı vermeden sürekli oynaması durumuna da 'brake' (seri) adı verilir. Bu durumu yaratabilmek için hiçbir topu kaçırmamak ve hiçbir faul yapmamak gerekir. Snooker'da yapılabilecek en yüksek seri 147'lik seridir. 147'lik seriyi yapabilmek için hiç top kaçırmadan bir kırmızı ve bir siyah şeklinde oynanmalıdır. Turnuvalarda 147'lik seri yapan oyunculara ayrı para ödülü verilir.

Stephen Hendry
Ronnie O'Sullivan
Ken Doherty

1990'dan günümüze Dünya Şampiyonları

Ana madde: Snooker Dünya Şampiyonları
YılKazananRakibiSkor
1990Stephen HendryJimmy White18 - 12
1991John ParrottJimmy White18 - 11
1992Stephen HendryJimmy White18 - 14
1993Stephen HendryJimmy White18 - 5
1994Stephen HendryJimmy White18 - 17
1995Stephen HendryNigel Bond18 - 9
1996Stephen HendryPeter Ebdon18 - 12
1997Ken DohertyStephen Hendry18 - 12
1998John HigginsKen Doherty18 - 12
1999Stephen HendryMark Williams18 - 11
2000Mark WilliamsMatthew Stevens18 - 16
2001Ronnie O'SullivanJohn Higgins18 - 14
2002Peter EbdonStephen Hendry18 - 17
2003Mark WilliamsKen Doherty18 - 16
2004Ronnie O'SullivanGraeme Dott18 - 8
2005Shaun MurphyMatthew Stevens18 - 16
2006Graeme DottPeter Ebdon18 - 14
2007John HigginsMark Selby18 - 13
2008Ronnie O'SullivanAli Carter18 - 8
2009John HigginsShaun Murphy18 - 9
2010Neil RobertsonGraeme Dott18 - 13
2011John HigginsJudd Trump18 - 15
2012Ronnie O'SullivanAli Carter18 - 11
2013Ronnie O'SullivanBarry Hawkins18 - 12
2014Mark SelbyRonnie O'Sullivan18 - 14
2015Stuart BinghamShaun Murphy18 - 15
2016Mark SelbyDing Junhui18 - 14
2017Mark SelbyJohn Higgins18 - 15
2018Mark WilliamsJohn Higgins18 - 16
2019Judd TrumpJohn Higgins18 - 9
2020Ronnie O'SullivanKyren Wilson18 - 8
2021Mark SelbyShaun Murphy18 - 15
2022 Ronnie O'SullivanJudd Trump18 - 13
2023Luca BrecelMark Selby18 - 15

Kaynakça

  1. ^ "World Snooker". 28 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2007. 
  2. ^ "Archive Version". 24 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2007. 
  3. ^ a b "snooker." 2 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Online Etymology Dictionary
  4. ^ a b Maume, C. (26 Nisan 1999). ""Sporting Vernacular 11. Snooker"". The Independent. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2007. 
  5. ^ Shamos, Mike (1993). The Complete Book of Billiards. ISBN 0-517-20869-5. 
  6. ^ Bedi, R. (19 Temmuz 2004). "Opening meet finds India's only hunt in the pink". The Telegraph. 1 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2007. 
  7. ^ Semih Saygıner (2007). Snooker nasıl oynanır?. Uzman TV. 22 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2009. 
  8. ^ "The Rules of Snooker" 24 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC Sport, (24 Şubat 2007'de erişildi), ()

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Snooker ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bilardo</span> Masada oynanan bir oyun

Bilardo, bir spor çeşididir ve ıstaka adı verilen sopalar, bilardo topları ve bilardo masası ile oynanan pek çok oyun türünün ortak ismidir.

<span class="mw-page-title-main">Okey</span> Türk yapımı bir oyun

Okey, dikdörtgen taşları dizmek için ıstakalar ile oynanan bir şans, mantık ve hafıza oyunu. Okey sözcüğü, aynı zamanda oyundaki joker taşının adıdır. Oyunda her oyuncu elinde bulunan taşları oyun kurallarına göre dizerek belirli setleri tamamlamaya çalışır. Elini en hızlı şekilde bitiren oyuncu o eli kazanmış olur. Kökleri dominoya dayanan okey, Türkiye'de ve yurt dışındaki Türk toplulukları arasında oldukça popüler olan bir oyundur.

Direnç renk kodları, dirençin değerini anlayabilmek amacıyla; üzerlerine çizilen renkli çizgilere verilen isimdir. Bu kodlar sayesinde, dirençin ohm değeri öğrenilir.

<span class="mw-page-title-main">Ronnie O'Sullivan</span> İngiliz snooker oyuncusu

Ronald Antonio O'Sullivan veya bilinen adıyla Ronnie O'Sullivan, İngiliz profesyonel snooker oyuncusu. Snooker tarihinin en yetenekli ve başarılı oyuncularından biri olarak kabul edilen O'Sullivan, yedi kez Dünya Snooker Şampiyonluğunu kazanarak Stephen Hendry ile birlikte modern dönem rekorunu elinde tutmaktadır. Ayrıca sekiz kez Masters ve sekiz kez Birleşik Krallık Şampiyonluğu kazanarak toplamda 23 Üçlü Taç şampiyonluğuna ulaştı ve bir oyuncu tarafından en çok kazanılan şampiyonluk unvanını elde etti. Toplamda 41 kez sıralama turnuvası kazanan O'Sullivan, en fazla sıralama şampiyonluğu kazanan snooker oyuncusudur.

Pot Black, Birleşik Krallık televizyon snooker turnuvası olup modern oyun popularizasyonundan biridir. 1960 yılında BBC yayınını renkli olarak başlattı ve bu yeni teknolojiyi uyglayabileceği program arıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Cava serçesi</span>

Cava Serçesi, Cava ispinozu veya Cava pirinç kuşu olarak bilinir, Estrildidae familyasında yer alan küçük bir kuş türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Mark Selby</span> İngiliz snooker oyuncusu

Mark Anthony Selby, İngiliz profesyonel snooker oyuncusudur. 2014, 2016, 2017 ve 2021 yıllarında olmak üzere dört kez Dünya Snooker Şampiyonası'nı kazanmıştır. Toplam 22 sıralama şampiyonluğu kazanarak tüm zamanların sıralama turnuvası kazananları listesinde sekizinci sırada yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Shaun Murphy</span>

Shaun Murphy 2005 Dünya Şampiyonu olmuş İngiliz profesyonel snooker oyuncusu. Lakabı "Sihirbaz"'dır, Murphy düz isteka hareketleri ve uzun potlarıyla bilinir. Hristiyanlığa bağlı ve dindar olarak tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Steve Davis</span>

Steve Davis emekli İngiliz profesyonel snooker oyuncusudur. Oyunun en önemli ve ikonik karakterlerinden biridir. 1978'de profesyonel olduktan sonra snooker'ın 80'li yıllarına damga vurmuştur. Davis, Snooker Dünya Şampiyonası'nda 9 yıl içinde 8 kez final oynamış ve 6 kere Dünya Şampiyonu olmuştur. Ayrıca yedi yıl üst üste Dünya 1 Numarası unvanını taşımıştır. Ünlü oyuncu, 1985 yılında Dennis Taylor ile oynadığı ve ve müthiş bir mücadeleye sahne olan finalde son top yüzünden kaybettiği maç ile de snooker tarihinde özel bir şey edinmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Judd Trump</span>

Judd Trump, dünya şampiyonu olmuş, eski dünya bir numarası olan İngiliz profesyonel snooker oyuncusudur. Yaygın olarak sporun en yetenekli oyuncularından biri olarak kabul edilmekte, şu anda 23 sıralama şampiyonluğu ile tüm zamanların sıralama etkinliği kazananları listesinde altıncı sıradadır.

<span class="mw-page-title-main">Üç bant bilardo</span>

Üç bant bilardo üç topla oynanan bir karambol bilardo türüdür. Oyunun amacı, oyuncunun kendi topunu diğer iki topa çarptırması ve ikinci topa çarpmadan önce topun masanın en az 3 bantına çarpmasını sağlamaktır. Topun üç farklı banta çarpması gerekmez, tek banta üç defa çarpması halinde de puan kazanılır.

Dünya Snooker Şampiyonası 2009 18 Nisan ve 4 Mayıs tarihleri arasında Crucible Theatre,Sheffield'te gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hakem (futbol)</span> futbol maçlarında kurallarının uygulanmasından sorumlu olan kişi

Hakem, futbol maçlarının kurallarının uygulanmasından sorumlu olan ve saha içinde yönetim yetkisine sahip olan kişidir. Hakemler, yardımcı hakemler ve dördüncü hakemler, oyuncuların giydiği formaya benzer bir forma giyerler ve bu formalar genellikle siyahtır. Formalarının göğüs bölümünde bir veya iki tane kart cebi vardır. Futbol kurallarında belirtilmiş olmasa da hakemler, iki takımının formasının renginde forma giymez. 1998 yılında Premier League hakemi David Elleray, Aston Villa-Wimbledon maçını yönetirken, Wimbledon takımının formasına benzer renkte bir forma giydiği için devre arasında formasını değiştirmek zorunda kalmıştır.

Okey, Rummy türünden gelen popüler bir Türk masa oyunudur.

LGBT sembolleri, Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Transgender birliğini göstermek ve cinsel kimlik ve cinsel yönelimleri tanımlamak için semboller kabul edilir, semboller gey gurur, değerler ve tanımlamaları temsil eder. II. Dünya Savaşı'nda Naziler tarafından kullanılan pembe üçgen de bir eşcinsellik sembolüdür ancak Nazi Soykırımı'ndaki çağrışımları yinelemektedir.

Larva Tuba Entertainment tarafından yapılan bilgisayar animasyonlu bir komedi televizyon dizisidir. Ana karakterleri Kırmızı ve Sarı iki larvadır.

Snooker Shoot Out, standart kuralların bir varyasyonu altında oynanan profesyonel bir snooker sıralama turnuvasıdır. 2017 etkinliği, turnuvanın bir sıralama etkinliği olarak düzenlendiği ilk yıl oldu.

<span class="mw-page-title-main">Yüzlük seri</span>

Yüzlük seri, snookerda masaya tek ziyarette derlenen 100 puan veya daha fazla olan seridir. Bir yüzlük seri, en az 25 ardışık top atmayı gerektirir ve yüzlük puan alma yeteneği, snooker'daki en yüksek becerinin bir işareti olarak kabul edilir. Ronnie O'Sullivan, bir oyuncunun ilk yüzlük serisini "herhangi bir snooker oyuncusu için önemli dönüm noktası" olarak nitelendirdi.

<span class="mw-page-title-main">En yüksek seri</span>

En yüksek seri snooker'da tek frame içerisinde mümkün olan en yüksek seridir. Oyuncular tek ziyarette 15 kırmızının tamamını, 15 siyahla oynayarak 120 sayı alır ve ardından renkli topların tümünü pot yaparak seriye 27 puan daha eklerler bu duruma maksimum seri denir. Maksimum seri oluşturmak snooker oyununda özellikle önemli bir başarı olarak kabul edilir ve dartta dokuz dart veya on pinli bowlingde 300 oyunla karşılaştırılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Sekiz top bilardo</span>

Sekiz top on altı bilardo topu ile oynanan bir Amerikan bilardosu türüdür. Oyunda 1'den 7'ye kadar numaralandırılmış yedi adet düz renkli top, 9'dan 15'e kadar numaralandırılmış yedi adet çizgili top ve 8 numaralı siyah top bulunmaktadır. Oyunun amacı, oyuncunun seçtiği top grubunun hepsini ve en son olarak 8 numaralı siyah topu "söylediği" deliğe sokmaya çalışmasından ibarettir. 8 top, en çok oynanan bilardo türüdür ve genellikle "bilardo" denildiğinde kastedilen türdür. Profesyonel arenada ise dokuz top sonra en çok oynanan ikinci profesyonel bilardo oyunudur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.