İçeriğe atla

Slovakya tarihi

Slovakya tarihi, bugünkü Slovakya Cumhuriyeti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

Orta Çağ

12. yüzyılda inşa edilmiş Spiš Kalesi

MÖ 450 civarında Slovakya topraklarına Keltlerin yerleştikleri bilinmektedir. MS 2 yılında Roma İmparatorluğu burada yerleşkeler kurmuş, MS 179 yılında imparator Marcus Aurelius zamanında Roma ordusu Tuna nehri boylarında yaşayan Cermen kabileleriyle Markomani Savaşları'nı yapmıştır.

12. yüzyılda inşa edilmiş Bojnice Kalesi

Slavların bölgeye göç etmesi ise 5. yüzyıla rastlar. Batı Slovakya 7. yüzyılda Samo adında bir Frank tüccarın bölgeye yerleşmiş Slavların başına geçerek kurduğu Slav devletinin merkezinde yer alıyordu. 8. yüzyılda bölgede kurulan Nitra Prensliği komşusu olan Moravya'yla birlikte Büyük Moravya İmparatorluğunu oluşturuyordu. Bu imparatorluğun 10. yüzyılda çökmesi üzerine bölge Macarların eline geçti. 1000 yılından sonra Slovakya'nın büyük bir bölümü Macaristan Krallığı'nın bir parçası haline geldi. 1241 yılında Slovakya Moğol istilasına uğradı. 11 Nisan 1241 tarihinde Moğol kumandanları Sübedey Bahadır ve Batu Han Mohi Savaşı'nda Macar kralı IV. Béla'nın ordularını ağır bir yenilgiye uğrattılar. Moğol istilası halk arasında açlık ve yoksulluğa neden oldu. Slovakya'nın etnik mozaiğine 13. yüzyılda Karpat Almanları, 14. yüzyılda ise Ulaklar ve Yahudiler eklendi.

Yeni Çağ

Kutsal Roma İmparatoru I. Leopold'un Bratislava'daki Kutsal Martina Katedrali'nde Macar kralı olarak taç giymesi (1655)

15. yüzyılda Slovakya hızla gelişmeye başladı. Macar kralı Matyas Corvinus 1465 yılında Bratislava'da ilk üniversiteyi kurdu. 1526 yılında Kanuni Sultan Süleyman'ın komutasındaki Osmanlı ordusu'nun Mohaç Muharebesi'ni kazanarak Budin (Budapeşte) kentini ele geçirmesi sonucu Macaristan'ın büyük bir bölümü Osmanlı Devleti'ne katıldı. Macarların geri kalan bölümü Habsburgların himayesi altında Slovakya topraklarında yaşadılar ve Bratislava bu bölgenin başkenti rolünü oynadı. 1683-1699 yılları arasındaki Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları'nı kaybeden Osmanlılar Macaristan'dan geri çekilmek zorunda kaldılar. Bu tarihten sonra Slovakya'nın önemi azaldı. Bratislava 1848 yılına kadar Macaristan'ın başkenti olma özelliğini korudu, bu tarihten sonra başkent Budapeşte'ye taşındı. Slovakya 20. yüzyıla kadar Macaristan'ın bir parçası olarak Avusturya İmparatorluğu'nun içinde yaşadı.

1848 Devrimleri sırasında Slovaklar Macaristan'dan ayrılmak amacıyla ayaklanan Macarlara karşı Avusturya İmparatorunu desteklediler. Ancak bu çabaları başarısız kaldı. 1867-1918 yılları arasındaki Avusturya-Macaristan İmparatorluğu döneminde Slovaklar Macarlardan ağır bir baskı gördüler. Macar hükûmeti tarafından güdülen Macarlaştırma siyasetinin etkisi altında yaşadılar.

Yakın Çağ

Çekoslovakya'nın ilk devlet başkanı Tomáš Garrigue Masaryk

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu I. Dünya Savaşı sonunda yıkılınca 1918 yılında Slovakya, Bohemya, Moravya, Silezya ve Karpat Rutenya ile birleşerek Çekoslovakya adında bir ülke haline geldi. Yeni kurulan bu Çekoslovakya devleti Çek ve Slovakların yanı sıra Almanca, Macarca, Lehçe ve Rutence konuşan azınlıklara sahipti. Adolf Hitler 1938 yılında Nazi yanlısı bir Çekoslovak vatandaşı olan Konrad Henlein'in desteğiyle Sudetenland bölgesine el koydu. Polonya Polonyalıların çoğunlukta olduğu Český Těšín bölgesini işgal etti. Macaristan da 1938 yılı sonunda Slovakya ve Karpat Rus bölgesini kazandı. II. Dünya Savaşı'nın başlamasından sonra Slovakya Nazi Almanyası'yla anlaşarak Çekoslovakya'dan ayrıldı. Çek toprakları da Almanya tarafından işgal edildi. İşgal döneminde 390.000 Çekoslovak vatandaşı (83.000 Yahudi dahil) Naziler tarafından öldürüldü. Nihayet 9 Mayıs 1945 tarihinde Sovyet ve Amerikan birlikleri ülkeye girerek Alman işgaline son verdiler.

1945-1946 yıllarında Çekoslovakya 2,7 milyon Alman kökenli halkı Nazilerle işbirliği yaptıkları gerekçesiyle Almanya ve Avusturya'ya sınırdışı etti. Almanlara karşı katliamlar yapıldı. Almanlar toplama kampları ve hapishanelerde tutsak edildi. Kısa bir süre boyunca Çekoslovakya'nın Alman azınlığı ortadan kayboldu. Bu arada Çekoslovakya'da Komünist Parti güç kazanmaya başlamıştı. 1948 yılında yönetim komünistlerin eline geçti. Bu tarihten sonra 41 yıl boyunca Çekoslovakya Doğu Bloku'nda yer aldı.

Kadife Devrimi (1989)

5 Ocak 1968 tarihinde iktidara gelen Alexander Dubček siyasi bir liberalleşme dönemi başlattı. Ancak Prag Baharı adı verilen bu dönem aynı yılın 20 Ağustosunda Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı müttefiklerinin (Romanya hariç) ülkeyi işgal etmesi ile sona erdi.

Kasım 1989'da Çekoslovakya Kadife Devrimi adı verilen kansız bir devrimle demokrasiye dönüş yaptı. 1 Ocak 1993 tarihinde ülke barışçı bir biçimde Çekya ve Slovakya olmak üzere iki ülkeye ayrıldı. Her iki ülkede geniş çaplı ekonomik reformlar yapıldı. Slovakya 29 Mart 2004 tarihinde NATO'ya 1 Mayıs 2004 tarihinde de Avrupa Birliği'ne katıldı.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Slovakya</span> Orta Avrupada yer alan bir ülke

Slovakya (Slovakça: Slovensko ya da resmî adıyla Slovak Cumhuriyeti (Slovakça: Slovenská republika , Orta Avrupa'da bir ülkedir. Eski Çekoslovakya'nın bir parçasıydı. Başkenti ve en büyük şehri Bratislava'dır.

<span class="mw-page-title-main">Bratislava</span> Slovakyanın başkenti

Bratislava (Slovakça telaffuz: [ˈbracɪslava]

<span class="mw-page-title-main">Çekoslovakya</span> Orta Avrupada 1918 ile 1992 arasında varlığını sürdürmüş devlet

Çekoslovakya, Orta Avrupa'da 1918 ile 1992 arasında varlığını sürdürmüş ülke. 1 Ocak 1993'te Slovakya ve Çek Cumhuriyeti adlı iki bağımsız devlete bölünmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Levice</span> Slovakyada belediye

Levice,, Slovakya 'ın batısında Nitra bölgesinde yer alan bir şehirdir. Şehir Hron Nehrinin solunda, Tuna Ovası'nın kuzeybatısında, Nitra'nın 40 km güneydoğusunda, başkent Bratislava'nın 110 km doğusunda yer almakta olup, Macaristan sınırına 25 km mesafededir.

<span class="mw-page-title-main">Trianon Antlaşması</span>

Triyanon Antlaşması ya da Trianon Antlaşması, 4 Haziran 1920 tarihinde, I. Dünya Savaşı'nın galip İtilaf Devletleri ile Macaristan arasında, Fransa'nın Versay kentindeki Trianon Sarayı'nda imzalanan ve savaşı resmen sona erdiren antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan tarihi</span> Macaristan ülkesinin tarihi

Macaristan tarihi, Macarların ya da Avrupa'da bilinen adları ile Hungarların kökenine ilişkin genel olarak kabul edilen görüş belirsiz ve tartışmalı olmasına karşın; onların milattan sonra 9. yüzyıla kadar Avrasya'nın ovalarında yaşayan göçebe topluluklar oldukları yönündedir.

<span class="mw-page-title-main">Tomáš Garrigue Masaryk</span> Çekoslovakyanın kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı

Tomáš Garrigue Masaryk, Çekoslovakya'nın kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı (1918-1935).

Çek Cumhuriyeti tarihi, bugünkü Çekya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Çekoslovakya'nın İşgali</span>

Çekoslovakya'nın İşgali (1938-1945), Münih Antlaşması sonucu Almanya'nın, Südetler olarak bilinen bölgeyi işgal etmesiyle başlamıştır. 16 Mart 1939'da Alman birlikleri Çekoslovakya'nın geri kalanını da işgal ederek II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar ülkenin varlığına son vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Rimavská Sobota</span> Slovakyada belediye

Rimavská Sobota,, Slovakya 'ın güneyinde, Banská Bystrica bölgesinde, başkent Bratislava' nın 250 km doğusunda ve Rimava Nehri üzerinde yer alan bir kasabadır.

<span class="mw-page-title-main">Lučenec</span> Slovakyada belediye

Lučenec, Slovakya'nın güneyinde, Banská Bystrica bölgesinde, Lučenec ilçesinin merkez şehridir.

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı'nda Macaristan</span>

Macaristan I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle ayrılan devletlerden birisi oldu. Savaştan sonra imzalanan Trianon Antlaşması ile hem toprak kaybedilmişti hem de silah konusunda sınırlandırılmalar mevcuttu. Ayrıca ekonomi konusunda da maddeler vardı. Antlaşmadan önce kaybedilen toprakları geri kazanmak için ülkede komünist devrim Béla Kun harekâtlar düzenlese de başarılı olamadı. Hatta komünist rejim yıkıldı. Bu durumda I. Dünya Savaşı'nda aynı kaderi yaşayan Almanya ile ittifak yapması işten bile değildi. Tabi hükûmet pek istemese de hem kralın isteği hem de Almanlar'ın baskısı sonucunda Anti-Komintern Paktı imzalandı.

<span class="mw-page-title-main">Çek Koridoru</span>

Çek Koridoru, I. Dünya Savaşı sonrası 1919 Paris Barış Konferansı'nda önerilen bir tekliftir. Öneride Yugoslavya Krallığı ve Çekoslovakya'yı birbirine bağlayacak bir koridor açılması planlanmıştır. Çek-Yugoslav Toprak Koridoru olarak da adlandırılan teklif Yugoslavya'nın konferansta elde edilecek toprakların Çekoslovakya'ya verilmesini istemesi üzerine daha çok Çek Koridoru olarak anılmıştır. Teklif konferansta kabul görmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Rudolf Beran</span>

Rudolf Beran Çek siyasetçi. Çekoslovakya'nın Nazi Almanyası tarafından işgalinden hemen önce ve sonrasında Bohemya ve Moravya Protektorası deklare edilmeden ülkesinin başbakanlığını yapmıştır. Çekoslovak Çiftçi ve Köylü Cumhuriyetçi Partisi'nin 1933'ten itibaren lideridir ve Cumhurbaşkanı Emil Hácha tarafından 1 Aralık 1938'de başbakan olarak görevlendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Slovak Cumhuriyeti (1939-1945)</span> Nazi Almanyasının bugünkü Slovakya topraklarının büyük kısmında var olmuş uydu devleti

Slovak Cumhuriyeti (1939-1945) veya Birinci Slovakya Cumhuriyeti veya Birinci Slovak Cumhuriyeti, 14 Mart 1939 ile 4 Nisan 1945 arasında, bugünkü Slovakya topraklarının büyük kısmı üzerinde var olmuş Nazi Almanyası'na bağlı uydu devlet. Devlet Almanların Çekoslovakya'yı işgalinden 1 gün önce Alman provokasyonları ile bağımsızlığını ilan etmiştir. Bu daha önce kendilerine ait bir devletleri olmayan Slovakların tarihinde bir ilkti. Slovak Cumhuriyeti, günümüz Slovakya topraklarının büyük kısmına sahipti ancak 1938'de Çekoslovakya'nın Macaristan'a bıraktığı güney toprakları yoktu. Doğudaki bazı topraklar, kısa süren bir savaş sonucunda Macaristan'a kaybedildi.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Çekoslovak Cumhuriyeti</span>

Birinci Çekoslovak Cumhuriyeti, genellikle halk arasında Birinci Cumhuriyet olarak anılır, 1918'den 1938'e kadar var olan etnik Çekler ve Slovakların oluşan ilk Çekoslovak devletiydi. Ülke genellikle Çek ve Slovakya'nın bir bileşimi olan Çekoslovakya olarak adlandırılıyordu; halefi devletler için yavaş yavaş en yaygın kullanılan isim haline geldi. Devlet, eskiden Avusturya ve Macar topraklarından farklı yönetim sistemlerini miras alan eski Avusturya-Macaristan topraklarından oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Çekoslovak Cumhuriyeti</span>

İkinci Çekoslovak Cumhuriyeti, 30 Eylül 1938 ile 15 Mart 1939 arasında 169 gün yaşadı. Bohemya, Moravya, Silezya, Karpat Rutenya ve Slovakya'nın özerk bölgelerinden oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Karpat-Ukrayna</span>

Karpat-Ukrayna, Aralık 1938'de Altkarpat-Rus olarak adlandırılarak oluşturulan İkinci Çekoslovak Cumhuriyeti'nde özerk bir bölgeydi. Tam idari ve siyasi özerklik, 22 Kasım 1938 tarihli Anayasa kanunuyla onaylandı. 20 yıl önce, tarihsel olarak Macaristan'a ait olan bölge, 1920 Trianon Antlaşması ile Macaristan Krallığı'ndan ayrılarak yeni oluşturulan Çekoslovakya'ya bağlandı ve Macaristan, tarihsel sınırlarını geri getirmenin şiddet içermeyen bir yolu ve Trianon Antlaşması'nın revizyonunun yolunu arıyordu. 2 Kasım 1938'de Birinci Viyana Ödülü, Çekoslovakya'dan, çoğunlukla Macar nüfuslu güney Karpat Rusları da dahil olmak üzere bölgeleri ayırdı ve onları Macaristan'a geri verdi. Ancak İkinci Çekoslovak Cumhuriyeti'nin dağılmasından sonra, 15 Mart 1939'da, Karpat-Ukrayna'yı temsilen Avgustyn Voloshyn Hitler'e tanınma ve destek için bizzat başvururken, aynı zamanda Karpat-Ukrayna bağımsızlığını ilan etti. Nazi Almanyası cevap vermedi ve kısa ömürlü devlet, 18 Mart 1939'a kadar tüm yerel direnişi ezen Macaristan tarafından işgal edildi.

<span class="mw-page-title-main">Slovak-Macar Savaşı</span>

Slovak-Macar Savaşı veya Küçük Savaş, 23 Mart - 31 Mart 1939 tarihleri arasında Doğu Slovakya'da Birinci Slovak Cumhuriyeti ile Macaristan arasında yapılan bir savaştı.

İkinci Dünya Savaşı sırasında Slovakya, Nazi Almanyası'nın bağımlı bir devleti ve Mihver devletlerinin bir üyesiydi. Sovyetler Birliği'ne karşı savaşa katıldı ve Yahudi nüfusunun çoğunu sınır dışı etti.