Josip Broz Tito, Marksist-Leninist görüşlere sahip Yugoslav devlet ve siyaset adamı. Fikirleri Titoizm olarak bilinir.
Partizan, yabancı bir güç veya bir ordu işgali ya da idaresi altında bulunan bir bölgenin kontrolüne direnmek için teşekkül etmiş düzensiz askerî kuvvetlerin üyesi.
Sovyet partizanları, II. Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği topraklarını işgal eden Mihver Devletlerine karşı cephe gerisinde gerilla savaşı veren Sovyet direniş kuvvetleridir. Direniş hareketi Sovyet hükûmeti tarafından merkezi olarak kontrol edilmiş ve Kızılordu modeline göre örgütlenmiştir. Sovyet partizanlarının temel hedefi işgal edilen topraklarda ve cephe gerisinde düşman birliklerinin düzenini bozacak şekilde ulaşım ve iletişimin kesilmesi, engellenmesiydi.
29. SS Waffen Grenadier Tümeni, II. Dünya Savaşı sırasında Waffen SS bünyesinde Rus işbirlikçilerden oluşan Nazi Almanyasına bağlı silahlı kuvvet. 1944 yılında Rusya Halkının Özgürlük Ordusu isminin kısaltması olan RONA ismini alır. Komutanları Bronislaw Kaminski Vladislavoviç'in ismine atfen Kaminski Tümeni olarak da çağrılmıştır. Tümen Hitler'in emriyle sadece Sovyet partizanlarına karşı kullanılmış ve birlik mensuplarının sadakatinden şüpheler olduğu için lağvedilmiştir.
Antanas Sniečkus Litvan komünist, partizan ve siyasetçi. 1940 yılından ölümüne kadar Litvanya Komünist Partisinin liderliğini yürütmüş, II. Dünya Savaşı sırasında partizan komutanı olarak Nazilere karşı savaşmıştır.
Armia Krajowa, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası’nın işgali altındaki Polonya’da bir direniş hareketi. 1942 yılı Şubat ayında Związek Walki Zbrojnej adıyla kuruldu. İki yıl içinde çoğu direniş grubunu kapsayacak şekilde genişledi. Polonya Sürgün Hükûmetine bağlıydı ve bu hükûmetin silahlı kuvvetine evrildi. 1944 yılında bünyesinde 200 ila 600 bin kişinin bulunduğu öne sürülür. Yugoslav Partizanları ve Sovyet partizanlarının ardından Avrupa’daki savaş sırasında en büyük üçüncü direniş örgütüydü. Örgütün varlığına, 20 Ocak 1945 tarihinden itibaren işgal altındaki Polonya topraklarının ilerleyen Kızıl Ordu tarafından ele geçirilmesi üzerine son verilir.
Varşova Ayaklanması, Polonya'daki Armia Krajowa birliklerinin Varşova'yı Alman işgalinden kurtarmak için gerçekleştirdiği, II. Dünya Savaşı'nın önemli operasyonlarından birisidir.
[[Dosya:Belgian res.jpg|küçükresim|upright=1.14|sağ|Scheldt Savaşı sırasında bir Kanadalı asker ile Belçikalı direnişçi arasındaki konuşma{{efn|Both resistance members (left) wear the white overalls and armband adopted by the Fransızca: Armée Secrète in 1944 as an official uniform of the movement.]] Belçika direniş hareketi II. Dünya Savaşı sırasında Almanlar tarafından gerçekleşen Belçika'nın işgali'ni sona erdirmek amaçlı oluşturulmuş direniş hareketidir.
İtalyan direniş hareketi, II. Dünya Savaşı sırasında ve savaşın son dönemlerinde patlak veren İtalyan İç Savaşı sırasında hem Mussolini iktidarına karşı hem de Nazi Almanyası'na ve onun işgali sonucunda kurulan kukla İtalyan Sosyal Cumhuriyeti'ne karşı verilmiş mücadeleye verilen addır.
Bulgar direniş hareketi, Bulgaristan'ın müttefiki Nazi Almanyası'nın Sovyetler Birliği'ni işgal etmesine tepki gösteren komünistlerin oluşturduğu direniş hareketi. Bazı bölgelerde Rus göçmenlerde bu harekete katıldı.
Arnavut direnişi, II. Dünya Savaşı sırasında komünist hareketinin Mihver Devletler'ine karşı vermiş olduğu mücadeledir. İlk mücadele İtalyanlar'a karşı verildi. İtalyanlar çıkarıldıktan sonra Almanlar geldi. Partizan hareketi Alman kuvvetlerine karşı verdikleri mücadele başarıya ulaştı. Komünistler aynı zamanda işbirlikçilere karşı mücadele vermiştir.
Bölge çok sık ormanlar ve bataklıklar içeren coğrafi yapısı ve Batı ile iletişimi sağlayan stratejik yapısı nedeniyle önemlidir. Belarusu komünistler Barbarossa Harekâtının ilk günlerinden hemen sonra direniş örgütlemeye başlamışlardır. Partizanların iddialarına göre işgal sırasında yapılan eylemler sonucunda 500.000 Alman ve işbirlikçi öldürülmüştür. Belarus'un Nazi işgali altında olduğu dönemde partizanların komutanlığını Panteleymon Ponomarenko yapmıştır.
36. SS Waffen Grenadier Tümeni "Dirlewanger", II. Dünya Savaşı sırasında Almanların işgal ettiği bölgelerde meydana gelen partizan eylemlerine karşı oluşturulmuş birliklerdir. Ceza taburu kapsamındadır. Savaşın sonlarına doğru kuşatılan 9. Ordu ile birlikte Kızıl Ordu'ya karşı savaşmıştır. Waffen-SS tümenlerine bağlı olan bu birlikler tecavüz, yağma ve toplu katliamlar gerçekleştirmiştir. Bu tümenin lideri ise sadist olarak nitelendirilen Oskar Dirlewanger'dir.
İkinci Dünya Savaşı dönemi Nazi Almanyası tarafından işgal edilen ve ikiye bölünen Üçüncü Fransız Cumhuriyeti'nin topraklarında, işgalci güçlere karşı gerilla savaşı yürüten sivil ve askerî güçlerin genel adı.
Slovak Cumhuriyeti (1939-1945) veya Birinci Slovakya Cumhuriyeti veya Birinci Slovak Cumhuriyeti, 14 Mart 1939 ile 4 Nisan 1945 arasında, bugünkü Slovakya topraklarının büyük kısmı üzerinde var olmuş Nazi Almanyası'na bağlı uydu devlet. Devlet Almanların Çekoslovakya'yı işgalinden 1 gün önce Alman provokasyonları ile bağımsızlığını ilan etmiştir. Bu daha önce kendilerine ait bir devletleri olmayan Slovakların tarihinde bir ilkti. Slovak Cumhuriyeti, günümüz Slovakya topraklarının büyük kısmına sahipti ancak 1938'de Çekoslovakya'nın Macaristan'a bıraktığı güney toprakları yoktu. Doğudaki bazı topraklar, kısa süren bir savaş sonucunda Macaristan'a kaybedildi.
Liri Gero, II. Dünya Savaşı sırasında Arnavut komünist partizan direniş hareketi üyesi. Arnavut Partizanlarına bağlı iken Nazilerle yaşadığı çatışmada öldü. Kahramanlığı nedeniyle Arnavutluk Halk Kahramanı unvanını aldı.
II. Dünya Savaşı sırasında partizan karşıtı operasyonlar, çeşitli partizan direniş hareketlerine karşı yapılan temizlik operasyonlarıydı. II. Dünya Savaşı sırasında bu operasyonlar öncelikle işgalci Mihver Devletleri tarafından gerçekleştirildi, ancak savaşın değişen seyri ile Sovyetler Birliği ve Müttefik güçler de partizanlarla uğraşmak zorunda kaldılar.
Bulgaristan'da Holokost Bulgaristan Krallığı'nın II. Dünya Savaşı sırasında Mihver devletleri saflarında yer alması süreciye beraber gelişen ve hem Bulgaristan topraklarında hem de işgal edilen Yugoslav ve Yunanistan topraklarında gerçekleştirilen Yahudi soykırımını anlatır.
II. Dünya Savaşı'nın ardından Orta ve Doğu Avrupa'daki Sovyet işgallerine karşı bir takım antikomünist isyanlar ve direniş hareketleri patlak verdi. Bu isyanlar, Sovyetler Birliği ve uydu devletleri tarafından bastırıldı. Önemli isyanlar ve direniş hareketleri şunlardır:
- Ukrayna İsyan Ordusu 1956'da yenilene kadar savaştı;
- Sovyet karşıtı Macaristan Ayaklanması, 1956'da gerçekleşti. Bu makaledeki diğer hareketlerin aksine bu ayaklanma sosyalizm ve komünizme karşı değil, Sovyetler Birliği'nin Macaristan üzerindeki egemenliğine karşıydı; Macar komünistleri ayaklanmanın liderleri arasındaydı ve ayaklanma sırasında Ulusal Muhafızlar'ın komutanı Béla Király, ayaklanmanın işçi sınıfı tarafından çıkarıldığından bahsetti ve devrimci işçi konseylerini vurguladı.
- Baltık devletlerinde "Orman Kardeşleri" olarak bilinen partizanlar, 1960'ların başlarında yenilene kadar bir gerilla savaşı yürüttü.
- Rumen antikomünist direniş hareketi, 1962 veya 1968'de yenilene kadar savaştı.
- Polonya'da "lanetli askerler", 1963'te yenilene kadar savaştı
- Bulgaristan'da Goryani hareketi, 1960'ların başlarında yenilene kadar savaştı.
- Hırvatistan'da "Haçlılar" olarak bilinen aşırı milliyetçi isyancılar, 1950'lerin başlarında yenilene kadar savaştı.
- Sırbistan'da Çetnikler, 1950'lerin başlarında yenilene kadar savaştı.
- Belarus'ta Kara Kediler, 1950'lerin başında yenilene kadar savaştı.
- Rusya'da daha sonra bir SS birliği haline getirilen Nazi işbirlikçisi bir milis olan Kaminski Tugayı'nın eski üyeleri ve Lokot Özerkliği'nin destekçileri, RONA'yı bir partizan hareketine dönüştürüp 1951'e kadar savaştı.
SS Drujina Tugayı, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından Doğu Cephesinde Sovyetler Birliği'ne karşı kullanılan paramiliter örgüttür. Sovyet savaş esirlerinden oluşturulan birliktir. 1943 yılında Belarus cephesinde temas ettikleri Sovyet partizanlarının safına geçmiştir. Bu olaydan dolayı başta Zeplin Harekâtı olmak üzere Sovyet savaş esirlerinin Sovyetler Birliğine karşı cephe gerisinde kullanılması planları büyük sekteye uğramıştır.
Memoriam Chaviva Reikova Slovak-Jewish partizan
Memoriam Viola Valachova, partizan
Jan Usiak partizan kumandanı
Michal Pavlovic