Slivova Muharebesi
| Slivova Muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
42°37′K 21°19′D / 42.617°K 21.317°D}
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı İmparatorluğu | Prizren Birliği | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Derviş İbrahim Paşa | Süleyman Vokşi Mic Sokoli (ölü) İsa Bolatin Sefë Kosharja (ölü) | ||||||||
| Çatışan birlikler | |||||||||
| 20 Tabur: 15,000 | 3,000-4,000[1][2] | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| 1.800 | 800 | ||||||||
Slivova Muharebesi Prizren Birliği ne bağlı Arnavutlar ile Osmanlı İmparatorluğu arasında, 16-20 Nisan 1881 tarihleri arasında, günümüz Ferizovik, Kosova yakınlarındaki Slivovë ve Koşare köyleri civarında yapılan bir muharebeydi. Muharebe neticesi Prizren Birliği yenilmiş ve dağıtılmıştır.
Arka plan
93 Harbi'nden sonra, Osmanlı İmparatorluğu yönetimindeki Arnavutlar, topraklarının Karadağ, Sırbistan, Bulgaristan ve Yunanistan arasında paylaşılacağından korktular ve bu da Arnavut direnişini daha da körükledi.[3] 10 Haziran 1878'de Prizren Birliği - Arnavut siyasi örgütü - komşu Balkan devletleri arasındaki bölünmeye direnmek ve Arnavutları üniter bir dilsel ve kültürel ulus olarak birleştirerek Arnavut ulusal bilincini savunmak için bir grup Arnavut entelektüel ve toplum lideri tarafından kurulmuştur.[4][5] Önceleri Osmanlı devleti tarafından da özellikle Plav ve Gusinye için desteklenen bu birlik, özellikle Ülgün Muharebesi öncesi ve sonrasında Osmanlı aleyhine döndü. Sonunda Fraşirili Abdül Bey liderliğinde Birliği kontrol eden temsilciler grubu, Arnavut özerkliği için çalışmaya ve dini ve aşiret çizgilerini aşacak bir Arnavut kimliği duygusunu güçlendirerek bir Arnavut devleti kurmaya odaklandı.[6][7]
İlk başta taleplerini diplomatik düzeyde kazanamayan Arnavutlar, hedeflerini gerçekleştirmek için Balkan komşularıyla askeri çatışma yoluna girmişlerdir ve bu çatışmalarda birlik Osmanlı yöneticilerinden de destek almıştır.[8][9] Birlik 30.000 silahlı üyeden oluşuyordu ve Berlin Kongresi'ndeki fiyaskonun ve Murino Muharebesi sonrasında Ülgün'ün Plav ve Gusinye yerine verilmeye çalışılmasının ardından Osmanlı İmparatorluğu'na karşıda döndü, bir devrim başlattı. Osmanlılar, imparatorluktan tam bağımsızlık isteyecekleri korkusuyla Cemiyet'in resmen feshedilmesini emretmişti.[10] Öte yandan da Osmanlılar Plav-Gusinye meselesinde de Ülgün'de de birliği başta dağıtmakta son derece isteksiz davrandılar. Bunun bir nedeni büyük bir Arnavut isyanı çıkabileceği korkusu diğeri ise Prizren Birliği'nin aynı zamanda İmparatorluğun toprak bütünlüğünü koruması nedeniyle çıkarlarının örtüşmesiydi, ayrıca Ülgün'de de durumu sürüncemede bırakıp yine buranın Karadağ'a verilmesini engellemek ve Büyük Güçleri oyalama hedefleri vardı. Ancak Plav ve Gusinye ardından Hoti ve Kelmendi bununda bu sefer katolik Arnavutlarca reddi sonrası Ülgün konusunda direniş örgütleyen Arnavutları "yatıştırmak" için artan uluslararası baskı ve İngiltere başta olmak üzere Gladstone'un uluslararası donanma ile harekete geçilmezse İzmir'i işgal, Ülgün'e donanma gönderme tehdidi [11][12] Osmanlı sultanının Derviş İbrahim Paşa komutasında büyük bir orduyu, Ülgün üzerine göndermesine neden oldu; bu ordunun amacı Birliği bastırmak ve nihayetinde Ülgün'ü Karadağ'a teslim etmekti[13][14] Ülgün Muharebesi sonrası birlik iyice Osmanlı aleyhine döndü ve Prizren birliği tam bir isyanla Süleyman Vokşi liderliğinde Yeni Pazar Sancağı'nın bir kısmı, Üsküp (4 Ocak 1881), Mitroviça ve Prizren'i ele geçirdi.[15] Derviş İbrahim Paşa, Prizren Birliği'ni dağıtmak için bu sefer birliklerini Makedonya ve Kosova üzerine yöneltti. İki tarafın güçleri Kosova Ferizovik ve Prizren yakınlarındaki Koşare ve Slivova Köylerinin orada çatışmak için karşı karşıya geldiler.
Muharebe
Muharebe 1881 yılında Kosova'nın Slivova köyü yakınlarında gerçekleşmiştir. Derviş Paşa, Prizren Birliği ve Kosova'daki (Türkçe anlamı:Tavuk ovası) Arnavut isyancı güçlerini kırmak amacıyla gelmişti, Birlik Kuvvetleri komutanı Süleyman Vokşi liderliğinde Metohiya, Yakova Yaylaları ile Ferizovik önünde, Slivovo ve Koşare köylerinde mevzilendi.[16] İsa Bolatin de bu muharebeye katılmıştır.[17][18]
16 Nisan'da Osmanlı kuvvetleri Slivova yönünde saldırıya geçti, ancak Arnavut kuvvetleri saldırıya direndi ve 4 gün ve gece boyunca onları tepelerin önünde durdurdu. Bir vakanüvis şöyle yazıyor: "(Arnavutlara) kurdukları pusu ve baskı o kadar ani oldu ki, ilk anda Osmanlı ordusu geri çekilmek zorunda kaldı. Arnavutlara saldırı birkaç kez tekrarlandı."[19]
20 Nisan günü saat 6.00'da Derviş Paşa Slivova, İştimye, Carraleva Boğazı ve ardından Prizren'i hedef alan geniş çaplı bir saldırıya geçti. Yaklaşık 15.000 Osmanlı askeri üç yönden saldırdı. Çok az cephaneleri olmasına rağmen, Arnavutlar direnişleri ile düşmanın ilerleyişini saatlerce durdurdular. Ancak Osmanlı sahra topçusu harekete geçtiğinde durumları daha da kötüleşti.[20] Derviş Paşa, Slivova yakınlarındaki tepeye derhal 6 top getirilmesini emretti ve bu toplar bir buçuk saatten fazla ateş açtı. Saldırmakta tereddüt eden taburlarından birinin (Arnavut nizamlı) askerlerine bile top atışı yapmaktan çekinmedi ve 50'sini öldürdü.[19]
Birliğin adamlarının Derviş Paşa'nın kampına saldırdıkları yolun bombalandığını gördüğünde, Mic Sokoli eşine az rastlanır bir cesaret örneği sergiledi: topu kullanan adamları tek başına öldüremeyeceğini anlayınca göğsünü topun üzerine koydu ve burada çok sayıda yara aldı. Mic Sokoli topu yokuş aşağı itmeye başladığında Osmanlılar dehşete kapılmış, göğsünü topun içine sokmuş, ardından korkudan topu ateşlemişler ve Mic Sokoli düşüp ölmüştür.[21][22]
Sonuçları
Muharebe neticesi birlik kuvvetleri dağıtıldı ancak Osmanlılar birlik liderlerini yargılasa da hatta bir kısmına idam cezası bile verse de bu cezalar ya sonrasında affedildi veya sürgüne çevrildi. Dahası pek çok birlik lideri örneğin Gusinyeli Ali Paşa gibi önemli mevkilere getirildi. Yine II. Abdülhamid Arnavutlardan kendine bir muhafız alayı bile kurdu.İsa Bolatin saray muhafızlarına komutan oldu. Osmanlı-Yunan Savaşı (1897)'nda Arnavutlar yine Osmanlı ile birlikte Yunanistan'a karşı savaştılar. Ancak II. Abdülhamid'in ölümü ve zayıflayan Osmanlı İmparatorluğu Balkanlarda Arnavut topraklarına yönelen Bulgar, Yunan, Sırp ve Karadağ faaliyetleri ile Arnavutların toprak bütünlüğü tekrar tehlikeye girecek diğer yandan İttihat ve Terakki Partisi'nin merkezileştirme politikaları ile Arnavut milliyetçiliği yeniden alevlenip Arnavut isyanları tekrar başlayacaktır.
Kaynakça
- ^ "BETEJA E SHTIMJES DHE E SLIVOVËS". 20 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2022.
- ^ "BETEJA E SLIVOVES 22 PRILL 1881". 22 Nisan 2018. 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2022.
- ^ Gawrych 2006, s. 38.
- ^ Kostov, Chris (2010). Contested Ethnic Identity: The Case of Macedonian Immigrants in Toronto 1900-1996. Oxford: Peter Lang. s. 40. ISBN 9783034301961.
- ^ Poulton, Hugh (1995). Who are the Macedonians?. Bloomington: Indiana University Press. s. 65. ISBN 9781850652380.
- ^ Gawrych 2006, ss. 53–60.
- ^ Skendi 1967, ss. 89–92, 94–95.
- ^ Gawrych 2006, ss. 48-50.
- ^ Skendi 1967, ss. 43-44.
- ^ Skendi 1967, ss. 37, 96-97, 101-107.
- ^ Ertem, Ramiz, TSK Tarihi Balkan Harbi Garp Ordusu Karadağ Cephesi, Cilt III, Ankara, 1984,s.5-6
- ^ Vickers, Miranda (28 Ocak 2011). The Albanians: A Modern History. I.B.Tauris. ISBN 9780857710253.
- ^ Gawrych 2006, ss. 62-63, 66-68.
- ^ Skendi 1967, ss. 67-68, 99, 103-107.
- ^ Skendi 1967, ss. 97–98.
- ^ "Beteja e Koshares, Slivovës e Shtimes e 20 dhe 21 prillit të vitit 1881 kundër forcave të gjeneralit turk, Dervish Pasha". 19 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2022.
- ^ ISA BOLETINI NË LËVIZJEN KOMBËTARE SHQIPTARE. Prishtinë. 2015.
- ^ Elsie 2012, s. 46.
- ^ a b Onuzi, Sali. Beteja e Slivovës dhe e Shtimjes.
- ^ Interdisciplinary Journal Volume 5. Durrës: ALEKSANDËR MOISIU UNIVERSITY. 2018. s. 102.
- ^ Asani, Sara (2019). LIDHJA SHQIPTARE E PRIZRENIT. Skopje. s. 19.
- ^ Elsie 2010, s. 423.
Bibliografya
- Elsie, Robert (2010). Historical Dictionary of Albania (İngilizce). Scarecrow Press. ISBN 9780810873803.
- Elsie, Robert (24 Aralık 2012). A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B.Tauris. ss. 459-461. ISBN 978-1-78076-431-3.
- Gawrych, George (2006). The Crescent and the Eagle: Ottoman Rule, Islam and the Albanians, 1874–1913. Londra: IB Tauris.
- Skendi, Stavro (1967). The Albanian national awakening. Princeton: Princeton University Press. ISBN 9781400847761.
