İçeriğe atla

Slavey dilleri

Slavey dilleri
Ana dili olanlarKanada (Kuzeybatı Toprakları, Alberta, Britanya Kolombiyası)
Konuşan sayısı3545  (tarih gerekli)
Dil ailesi
Varsayılan
  • Slavey dilleri
Yazı sistemiKanada yerli heceyazısı ve Latin
Dil kodları
ISO 639-2den
ISO 639-3den

Slavey dilleri (İngilizce Slavey macrolanguage or languages or dialects, Slave, Slavé, Slavi, Slavey-Hare or Hare-Slavey, Dene, Mackenzian), Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları, Alberta ve Britanya Kolombiyası bölgelerinde konuşulan, Atabask dillerinden bir Kızılderili büyükdili (macrolanguage) ya da dil grubudur.

Güney Slaveycesi ya da Denetaca ile konuşanlarınca bağımsız dil gibi görünen ve kabul edilen üç ayrı lehçeden (Kaşogotinece, Satugotinece, Şigotinece) oluşan Kuzey Slaveycesi ya da Sahtuca olmak üzere iki dilden oluşur. En yakın akrabaları Tlınçonca, Denesulinece, Danezaca, Sekanice, Tagişçe, Tahltanca ve Kaskacadır.

Her iki Slavey dili de Kuzeybatı Topraklarında resmi dillerdendir. İngilizce adları köle/esir (slave) kelimesinden çıkmıştır ve bu kötü anlamı "bertaraf " etmek için de y harfi eklenmiştir. Büyük Esir Gölü bunların adlarını taşır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nda kölelik</span> Osmanlı ekonomisinde ve toplumunda insan köleliği

Osmanlı İmparatorluğu'nda kölelik, Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomisinin ve geleneksel toplumunun yasal ve önemli bir parçasıydı. Köle edinilen ana kaynaklar Güney Avrupa, Doğu Avrupa, Balkanlar ve Kafkasya'daki savaşlar, siyasi olarak organize edilmiş köleleştirme seferleri ve Afrika'dan getirilen siyahilerin satıldığı köle ticaretiydi. Büyük askeri seferlerin ardından köle satış fiyatlarının düştüğü bilinir. Osmanlı İmparatorluğu'nun idari ve siyasi merkezi olan İstanbul'da, 16. ve 17. yüzyıl nüfusunun yaklaşık beşte biri kölelerden oluşuyordu. Bu yüzyılların gümrük istatistikleri, İstanbul'un Karadeniz'den yaptığı ilave köle ithalatının 1453'ten 1700'e kadar toplam 2,5 milyon civarında olabileceğini gösteriyor.

<span class="mw-page-title-main">Kuzeybatı Toprakları</span>

Northwest Territories, Kanada'nın Kuzey Kanada denen kuzey bölgelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Yellowknife</span>

Yellowknife, Kanada'nın bölgelerinden Kuzeybatı Toprakları'nın başkentidir. Nüfusu 2006 yılında 18,700 dolayındaydı. Yellowknife Irmağı'nın ağzında, Büyük Esir Gölü'nün kuzey kıyısında kurulan kent ve çevresindeki birçok su kütlesi, bölgenin yerli halkı olan Sarıbıçaklar (Yellowknife) kabilesinin ardından adlarını almıştır. Kentin şu anki nüfusu, oldukça karışık bir etnik tablo sergiler. Kuzeybatı Toprakları'nın sekiz resmi dilinden beşi Yellowkinfelılar tarafından konuşular; bunlar: Denesulinece, Tlınçonca, Denetaca, Satuca, İngilizce ve Fransızcadır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Esir Gölü</span>

Büyük Esir Gölü Kanada'nın, Kuzeybatı Toprakları'nda Mackenzie bölgesinde yer alır. Adını Slave yerlilerinden almıştır. Suları çok berrak ve derindir. En derin yeri 600 metreyi geçer. Üzerinde birçok ada bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Mackenzie Nehri</span> Kuzeybatı Kanadada doğup kuzeyde Arktik Okyanusuna dökülen bir nehir

Mackenzie Nehri, Kuzeybatı Kanada'da doğup kuzeyde Arktik Okyanusu'ne dökülen bir nehirdir. Nehir, Kanada'daki Büyük Slava Gölü'nden doğar ve kuzeye doğru akaçlanır. Geçtiği yerdeki iklim ve bitki örtüsü genelde iğne yapraklı ormanlar veya buzullardan ibarettir.

<span class="mw-page-title-main">Na-Dene dilleri</span>

Na-Dene dilleri, Kuzey Amerika'da Na-Dene Kızılderilileri tarafından, ABD, Kanada ve ufak bir kısmı da Meksika’da konuşulan diller ailesidir.

Martin Frobisher İngiliz denizci, Kuzey Amerika kâşifi.

<span class="mw-page-title-main">Guçince</span>

Guçince ya da Guçin dili, ABD'de Alaska eyaletinde ve Kanada'da Kuzeybatı Toprakları ile Yukon bölgelerinde Guçinlerin konuştuğu Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir.

Denetaca ya da Güney Slaveycesi (kendilerince Dene Dháh, Dene Thaʼ ᑌᓀ ᒐ, Dene Zhatié ᑌᓀ ᔭᕠᐁ; İngilizce Dene Tha, Dene Dháa, South Slavey, Slavey proper, Dene, Etchaottine], Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları'nda Dehcho Bölgesi'nde Büyük Esir Gölü ve yukarı Mackenzie Nehri yörelerinde, Alberta bölgesinin kuzeydoğusunda ve Britanya Kolombiyası bölgesinin de kuzeybatı kısmında konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir.

Sahtuca ya da Kuzey Slaveycesi (kendilerince Sahtúot'ı̨nę Yatı̨́ ᓴᑋᕲᖌᑎᑊᐠᓀᐠ ᔭᕱ; İngilizce Sahtu Dene, North Slavey], Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları'nın batısında Sahtu Bölgesi'nde ve ufak bir kısmı da Yukon bölgesinde yaşayan Sahtular tarafından konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir.

Denesulinece, Kanada'nın Alberta, Saskatchewan, Manitoba, Kuzeybatı Toprakları ve Nunavut bölgelerinde Denesulineler tarafından konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir. En yakın akrabaları Tlınçonca, Satuca, Denetaca, Sekanice, Danezaca, Kaskaca, Tahltanca ve Tagişçedir. Kuzeybatı Topraklarında resmî dillerden biri olup konuşanı 765'tir

<span class="mw-page-title-main">Batı Kanada İnuitçesi</span>

Batı Kanada İnuitçesi, Kanada'da Batı Kanada İnuitleri tarafından konuşulan İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili.

<span class="mw-page-title-main">Sıradağlar Zaman Dilimi</span>

Sıradağlar Zaman Dilimi, Kuzey Amerika'da kullanılan, Eşgüdümlü Evrensel Zaman'dan sonbahar ve kış aylarında 7, yaz saati uygulamasının etkin olduğu ilkbahar ve yaz aylarında ise 6 saat geride olan zaman dilimi. 105. batı boylamındaki saati temel almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Atabasklar</span>

Atabasklar, Atabask halkları, Atabask Kızılderilileri, Athabaskalar ya da Deneler, Kuzey Amerika'da Amerika Birleşik Devletleri ile Kanada'da yaşayan ve Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubundan dilleri konuşan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist-şamanist Kızılderili halkları. Toplam nüfusları yaklaşık 200.000 kişidir ve çoğunluğu Navaholar oluşturur. En yakın akrabaları birlikte dilce bir üst grup oluşturan Eyaklar, en uzak akrabaları ise Eyak-Atabask dillerine paralel Na-Dene dillerinin diğer ana grubunu oluşturan Tlingitlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Deneler</span>

Deneler ya da Doğu Atabaskları, Kanada'nın doğusunda Kuzeybatı Toprakları, Alberta, Saskatchewan, Manitoba ve Nunavut eyalet ve topraklarında yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Atabask Kızılderili halkı. Dil temelinde 4 ayrı halka ayrılırlar: Denetalar, Sahtular, Tlınçonlar, Sarıbıçaklar, Denesulineler. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Deneler de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. 2006 sayımına göre 11.130 kadarı anadillerini konuşabiliyor

<span class="mw-page-title-main">Sarıbıçaklar</span>

Sarıbıçaklar ya da Sarıbıçak Kızılderilileri, Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları'nda yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik yerlisi Kızılderili halkı. Etnik olarak ana çekirdek kabilesi Tlınçon (Dogrib) ve iki küçük kabilesi de Denesuline (Chipewyan) olan kabile birliğidir ve en yakın akrabaları birlikte Kuzey Atabaskları içinde Doğu Atabaskları grubunu oluşturan Denetalar ile Sahtulardır. Ana kabilesi Tlınçoncanın Sarıbıçak Tlınçoncası denen lehçesini konuşurken, daha ufak olan diğer iki kabile Denesulinece konuşurlar. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Sarıbıçaklar da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. İngilizce adları Yellowknife yerleşimine ve Yellowknife Nehri'ne verilmiştir.

Kuzeybatı Toprakları'nın bölgeleri, altı sayım bölümü ile beş yönetim bölgesinden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Sahtular</span>

Sahtular ya da eski adlarıyla Kuzey Slaveyleri, Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları'nın batısında Sahtu Bölgesi'nde ve ufacık bir kısmı da Yukon eyaletinde yaşayan, üç ayrı bağımsız lehçe ve kabile olarak ayrılan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. En yakın akrabaları birlikte Kuzey Atabaskları içinde Doğu Atabaskları grubunu oluşturan Denetalar, Tlınçonlar, Sarıbıçaklar ve Denesulinelerdir. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Sahtular da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. 2006 sayımına göre 1.235 kişilik etnik nüfustan ancak 680 kadarı anadillerini konuşabiliyor

<span class="mw-page-title-main">Denetalar</span>

Denetalar ya da eski adlarıyla Güney Slaveyleri veya Slaveyler, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları'nın güneyinde Büyük Esir Gölü ve yukarı Mackenzie Nehri yörelerinde Dehcho Bölgesi ile Güney Slave Bölgesi'nde, Alberta eyaletini kuzeybatısında ve Britanya Kolombiyası eyaletinin de kuzeydoğu kısmında yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. En yakın akrabaları birlikte Kuzey Atabaskları içinde Doğu Atabaskları grubunu oluşturan Sahtular, Tlınçonlar, Sarıbıçaklar ve Denesulinelerdir. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Denetalar da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. 2006 sayımına göre 2.310 kadarı anadillerini konuşabiliyor

<span class="mw-page-title-main">Slave Nehri</span>

Slave Nehri, Kanada'da, kuzeydoğu Alberta'daki Rivière des Rochers ve Peace Nehri'nin çatından doğan ve ve Kuzeybatı Toprakları'ndaki Büyük Esir Gölü'ne akan bir nehirdir. Nehrin adının Atabask dilinde bir Daneta kabilesi olan Dene Kızılderililerinden – Deh Gah Got – geldiği düşünülmektedir. Denesulineler bu bölgeye geldikten sonra diğer yerli kabileleri bu bölgeden uzaklaştırmışlardı.