İçeriğe atla

Skathi (uydu)

Skathi
Keşif
KeşfedenBrett J. Gladman
John J. Kavelaars ve diğerleri.[a]
Keşif yeriMauna Kea Gözlemevleri
Keşif tarihiEylül 23, 2000
Adlandırmalar
MPC belirtmesiSaturn XXVII
Adın kaynağı
Skaði
Alternatif adlar
S/2000 S 8
Yörünge özellikleri [3]
Yarı büyük eksen
15541000 km
Dış merkezlik0.270
−728.2 gün
Eğiklik152.6°
Doğal uydusuSatürn
Grupİskandinav grubu
Fiziksel özellikler
23.6
11,10±0,02 h[4]
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

Skathi (Satürn XXVII), Satürn'ün İskandinav uyduları grubundaki düzensiz uydularından biridir. 23 Eylül 2000'de Brett Gladman liderliğindeki bir grup gökbilimci ekip tarafından keşfedildi. Ekip, 7 Aralık 2000'de Satürn'ün diğer yedi uydusu olan Tarvos, Ijiraq, Thrymr, Siarnaq, Mundilfari, Erriapus ve Suttungr ile birlikte keşiflerini duyurdu.[5][6] Uydu, astronomik cisimlerin büyük ölçüde Yunan ve Roma isimleri ile adlandırılma çabasının bir parçası olarak, İskandinav mitolojisindeki bir figür olan Skaði'nin adını aldı.

Skathi'nin Satürn'ün bir yörüngesini tamamlaması 725 günden biraz fazla sürdüğü ve kendi ekseni etrafında dönmesinin 11,1±0,02 saat sürdüğü tahmin edilmektedir. Skathi, Satürn'den gezegenin diğer uydularının çoğundan daha büyük bir yörüngede, dolayısıyla daha uzak bir mesafede olup, büyük bir yörünge eğimi ve eksantrikliği ile yörüngede döner ve ters yönde hareket eder. Skathi, sönük bir cisim olduğu için hakkında pek bir şey bilinmemektedir. Dünya temelli gözlemler dışında, yalnızca Cassini sondası tarafından gözlemlendi ve bu ölçümler bile yaklaşık 9,7 milyon kilometre mesafeden alındı.

Skathi'nin kökeni hala tam olarak bilinmemektedir. Bir olasılık, aslen başka bir yerde oluşan bir asteroit olması ve gezegenin yanından uçarken Satürn'ün yerçekimi tarafından yakalanmasıdır. Diğer bir olasılık ise, aslında Phoebe gibi Satürn'ün uydularından birinin, bir parçasının, bir çarpışma sırasında ayrılarak bağımsız bir uydu haline gelmesidir. Fiziksel bileşimi belirlenmemiştir, ancak yaklaşık 8 kilometre çapında olduğu ve düzensiz bir şekle sahip olduğu bilinmektedir.

Keşif

23 Eylül 2000'de çekilen Skathi'yi ilk kez tasvir eden üç görüntünün animasyonu.

Skathi, 23 Eylül 2000'de Brett J. Gladman, John J. Kavelaars, Jean-Marc Petit, Hans Scholl, Matthew J. Holman, Brian G. Marsden, Phil Nicholson ve Joseph A. Burns tarafından keşfedildi.[2] Ekip, Mauna Kea Gözlemevlerinde Kanada-Fransa-Hawaii Teleskobu tarafından çekilen görüntüleri kullandı.[2]

İlk başta, Skathi'ye "S/2000 S 8" geçici adı verildi. İlk "S", Skathi'nin bir uydu olduğunu (örneğin, bir gezegen halkasının aksine), "2000", 2000 yılında keşfedildiğini, ikinci "S", Satürn gezegeninin yörüngesinde döndüğünü, 8 sayısı ise, o yıl keşfedilen sekizinci astronomik cisim olduğunu belirtmektedir.[6]

Ayrıca bakınız

  • Güneş Sistemindeki gezegenlerin istatistikleri

Notlar

  1. ^ Jet İtki Laboratuvarı'nın Güneş Sistemi Dinamiği sayfası, keşfi Gladman ve Kavelaars'a,[1] Uluslararası Astronomi Birliği ise araştırmaya katılan gökbilimciler ekibine itibar ediyor.[2]

Kaynakça

  1. ^ "Planetary Satellite Discovery Circumstances". NASA. 28 Ekim 2019. 13 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  2. ^ a b c "Skathi In Depth". NASA. 19 Aralık 2019. 13 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2021. 
  3. ^ Sheppard, Scott S. (2019). Moons of Saturn. Carnegie Science. s. 1038. ISBN 9780877790426. Erişim tarihi: 4 Nisan 2021. 
  4. ^ Denk, T.; Motolla, S. (2019). Cassini Observations of Saturn's Irregular Moons (PDF). 50th Lunar and Planetary Science Conference (50. Ay ve Gezegen Bilimleri Konferansı) (2132 bas.). Lunar and Planetary Institute. 31 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Ekim 2022. 
  5. ^ Marsden, Brian G., (Ed.) (7 Aralık 2000). "S/2000 S 7, S/2000 S 8, S/2000 S 9". Central Bureau for Astronomical Telegrams. Cilt IAU Circular 7538. International Astronomical Union. 28 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2022. 
  6. ^ a b Blunck, Jürgen (2009). Solar System Moons: Discovery and Mythology. Berlin: Springer Science & Business Media. s. 59. ISBN 978-3-540-68853-2. 16 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Satürn</span> Güneş Sisteminin 6. gezegeni

Satürn veya Eski Türkçedeki adıyla Sekentir ya da Sekendiz, Güneş'e en yakın altıncı gezegen ve Jüpiter'den sonra Güneş Sistemi'ndeki en büyük ikinci gezegendir. Ortalama yarıçapı Dünya'nın yaklaşık dokuz buçuk katı olan bir gaz devidir. Dünya'nın ortalama yoğunluğunun yalnızca sekizde birine sahiptir, ancak Dünya'dan 95 kat daha büyüktür. Satürn, neredeyse Jüpiter büyüklüğünde olmasına rağmen, Jüpiter'in kütlesinin üçte birinden daha azına sahiptir. Satürn, Güneş'in etrafında 9,59 AU (1.434 milyon km) mesafede 29,45 yıllık bir yörünge periyoduyla dolanır.

<span class="mw-page-title-main">Satürn'ün doğal uyduları</span> Vikimedya liste maddesi

Satürn'ün doğal uyduları, sadece onlarca metre çapındaki minik uydulardan, Merkür gezegeninden daha büyük olan muazzam Titan'a kadar çok sayıda ve çeşitlidir. Satürn, halkalarında gömülü olmayan ve yörüngeleri doğrulanmış 146 uyduya sahiptir ve ayrıca milyonlarca gömülü küçük uydu ve daha küçük sayısız halka taneciklerini içeren yoğun halkaları vardır. Yedi Satürn uydusu, elips şekline sahip olabilecek kadar büyüktür, ancak bunlardan sadece Titan ve muhtemelen Rhea şu anda hidrostatik dengededir. Satürn'ün uyduları arasında özellikle dikkat çekici olanlar; azot bakımından zengin, Dünya benzeri bir atmosfere, kurumuş nehir ağları ve hidrokarbon göllerinden oluşan bir manzaraya sahip, Güneş Sistemi'ndeki ikinci en büyük uydu olan Titan, güney kutup bölgesinden gaz ve toz jetleri çıkan Enceladus ve tezat oluşturan siyah ve beyaz yarım küreleriyle İapetus'dur.

<span class="mw-page-title-main">İapetus (uydu)</span>

Iapetus, tahmini 1469 km çap ile Satürn'ün üçüncü, Güneş Sistemi'nin 11. büyük uydusudur. İsmini Yunan Mitolojisi'nde bir Titan olan Iapetos'tan alır. Giovanni Domenico Cassini tarafından 1671 yılında keşfedildi.

<span class="mw-page-title-main">Hyperion (uydu)</span> Satürnün uydusu

Hyperion, Satürn'ün doğal uydusudur. William Cranch Bond, George Phillips Bond ve William Lassell tarafından 1848 yılında keşfedildi. Düzensiz şekli, kaotik dönüşü ve açıklanamayan sünger benzeri görünümü ile dikkat çekicidir. Keşfedilen ilk yuvarlak olmayan uydudur.

<span class="mw-page-title-main">Stephano (uydu)</span> Uranüsün düzensiz uydularından biri

Stephano, Uranüs'ün ters yön yörüngeye sahip düzensiz uydusudur. 18 Temmuz 1999'da Brett J. Gladman, Matthew J. Holman, John J. Kavelaars, Jean-Marc Petit ve Hans Scholl tarafından Hawaii adasındaki Mauna Kea Gözlemevi'nde Kanada-Fransa-Hawaii Teleskobu kullanılarak keşfedildi ve geçici olarak S/1999 U 2 adı verildi. Prospero ve Setebos da aynı anda keşfedilmiştir.

Ijiraq, Satürn'ün düzensiz uydularından biridir. 12 km genişliğindedir ve Satürn XXII olarak da bilinir. Brett Gladman ve John J. Kavelaars'ın takımı tarafından 2000 yılında keşfedildi. Geçici adı S/200 S6'dır, daha sonra 2003 yılında İskandinav mitolojisinden Ijiraq olarak adlandırıldı.

Bebhionn, Satürn'ün küçük, düzensiz bir doğal uydusudur. Scott S. Sheppard, David C. Jewitt, Jan Kleyna ve Brian G. Marsden tarafından 12 Aralık 2004 ve 9 Mart 2005 tarihleri arasında yapılan gözlemlerle keşfedildi ve keşfi 4 Mayıs 2005 tarihinde açıklandı. Voyager 2 uzay aracının geçişinden 23 yıl sonra keşfedilen birkaç Satürn uydusundan birisidir.

Jarnsaxa veya Saturn L, Satürn'ün düzensiz uydularından biridir. Keşfi, Scott S. Sheppard, David C. Jewitt, Jan Kleyna ve Brian G. Marsden tarafından 5 Ocak - 29 Nisan 2006 tarihleri arasında yapılan gözlemler sonucunda 26 Haziran 2006'da duyuruldu ve geçici olarak S/2006 S 6 adı verildi.

<span class="mw-page-title-main">Tarvos (uydu)</span>

Tarvos veya Saturn XXI, Satürn'ün doğrusal yönlü bir düzensiz uydusudur. B. J. Gladman ve arkadaşları tarafından 23 Eylül 2000 tarihinde keşfedildi ve geçici olarak S/2000 S 4 adı verildi. Ağustos 2003'te verilen ad, Galya mitolojisinde sırtında üç turna kuşu taşıyan bir boğa tanrısı olarak tasvir edilen Tarvos'tan gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Düzensiz uydu</span> Uzak, eğimli ve genellikle eksantrik ve retrograd yörüngeyi takip eden doğal uydu

Astronomide düzensiz uydu veya düzensiz doğal uydu, uzak, eğik ve genellikle dış merkezli, ters yön yörünge izleyen bir doğal uydudur. Bunlar, oluşumunu yörüngelerinde gerçekleştiren düzenli uydulardan farklı olarak ana gezegenleri tarafından yakalanmışlardır. Düzensiz uydular, genellikle benzer şekilde düzensiz yörüngelere sahip olan fakat sonunda uzaklaşarak ayrılacak olan geçici uyduların aksine sabit bir yörüngeye sahiptir. Terim, şekle atıfta bulunmaz; örneğin Triton yuvarlak bir uydudur, fakat yörüngesi nedeniyle düzensiz olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Enceladus</span> Satürnün doğal uydularından biri

Enceladus Satürn'ün en büyük altıncı uydusudur. Yaklaşık 500 kilometre çapında olan Enceladus Satürn'ün en büyük uydusu olan Titan'ın onda biri büyüklüğündedir. Yüzeyinin büyük oranda temiz buzla kaplı olması sonucunda Enceladus güneş sisteminde ışığı en fazla yansıtan gök cisimlerinden biri konumundadır. Doğal olarak ışığı tutan tüm gök cisimlerinden daha soğuk olan Enceladus'un yüzeyi öğle vakitlerinde en yüksek -198 °C dereceye ulaşmaktadır. Enceladus'un yüzeyi yoğun yaşlı kraterlerle kaplı bölgeleri ve 100 milyon yıla kadar yakın geçmişte oluşmuş genç tektonik deformasyon alanları gibi pek çok farklı yüzey özelliğini barındırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Narvi (uydu)</span> Satürnün uydusu

Narvi veya Saturn XXXI, Satürn'ün doğal uydusudur. 2003 yılında Scott S. Sheppard liderliğindeki bir gökbilimci ekibi tarafından keşfedildi ve geçici olarak S/2003 S 1 adı verildi.

<span class="mw-page-title-main">Paaliaq</span> Satürnün doğal uydusu

Paaliaq, Satürn'ün ters yön yörüngede hareket eden düzensiz uydusudur. Ekim 2000'in başlarında J. J. Kavelaars, Brett J. Gladman, Jean-Marc Petit, Hans Scholl, Matthew J. Holman, Brian G. Marsden, Philip D. Nicholson tarafından keşfedilmiş ve geçici olarak S/2000 S 2 adı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tarqeq</span>

Tarqeq, Satürn'ün doğal uydusudur. Scott S. Sheppard, David C. Jewitt, Jan Kleyna ve Brian G. Marsden tarafından 5 Ocak 2006 ve 22 Mart 2007 tarihleri arasında yapılan gözlemler sonucunda keşfedildi ve 13 Nisan 2007 tarihinde duyuruldu. Adını İnuit ay tanrısı Tarqeq'ten almıştır ve İnuit grubunun bir üyesidir. Çapı yaklaşık yedi kilometredir. Cassini uzay aracı Tarqeq'i 15-16 Ocak 2014 tarihlerinde 1,5 gün boyunca gözlemlemişti.

<span class="mw-page-title-main">İskandinav grubu</span> Satürnün uyduları kategorisi

İskandinav grubu, Satürn'ün ters yön yörüngeye sahip düzensiz uydularından oluşan büyük bir gruptur. Yarı büyük eksenleri 12 Gm ile 24 Gm arasında, eğimleri 136° ile 175° arasında ve eksantriklikleri ise 0.13 ile 0.77 arasında değişmektedir. İnuit ve Galyalı gruplarından farklı olarak, yörünge parametreleri geniş ölçüde dağılmıştır ve grubun daha homojen yörünge ve fiziksel parametrelere sahip bir dizi alt gruptan oluşması muhtemeldir. Örneğin tek başına 174 derece civarında eğime sahip uyduların en az iki alt grup içerdiği düşünülmektedir. Diğer sekiz uydu, Skathi alt grubunu oluşturur. Yarı büyük eksenleri 15 Gm ile 20 Gm arasında, eğimleri ise 147° ile 158° arasında değişmektedir. Narvi, Bestla ile ayrı bir alt grup oluşturur. Uluslararası Astronomi Birliği (IAU), bu uydular için İskandinav mitolojisinden alınan isimleri saklı tutmaktadır. Tek istisna, ismi Yunan mitolojisinden alınan, diğerlerinden daha önce keşfedilen Phoebe uydusudur.

<span class="mw-page-title-main">Alt uydu</span>

Alt uydu, diğer bir deyişle uydu uydusu, bir gezegenin veya cismin uydusunun etrafında dönen başka bir uydudur.

<span class="mw-page-title-main">Jupiter LV</span> Jüpiterin uydusu

Jupiter LV, Jüpiter'in düzensiz bir doğal uydusudur.

<span class="mw-page-title-main">Uyducuk</span>

Bir uyducuk, aycık, küçük ay, küçük doğal uydu veya küçük uydu, bir gezegenin, cüce gezegenin veya diğer küçük gezegenlerin yörüngesinde dönen özellikle küçük bir doğal uydudur.

<span class="mw-page-title-main">Gezegen kütleli uydu</span>

Gezegen kütleli uydular, gezegen kütlesine sahip olan ancak aynı zamanda birincil başka bir gezegenin doğal bir uydusu olan gök cisimleridir. Şekilsel olarak oldukça büyük,elipsoit ya da küreseldirler. Uydular, kimi durumlarda bir yüzey altı okyanus oluşumu meydana getirebilecek gelgit veya radyojenik ısıma sebebiyle hidrostatik denge noktasında olabilirler. Güneş sisteminde yer alan iki doğal uydu olan Ganymede ve Titan, Merkür gezegeninden daha az kütleli olmakla birlikte daha büyüktür. Aynı zamanda cüce gezegenler Plüton ve Eris'ten daha büyük ve kütleli olan yedi adet doğal uydu bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Galyalı grubu</span> Satürnün benzer yörüngeler izleyen doğrusal düzensiz uydularının dinamik bir gruplamasıdır.

Galyalı grubu, Satürn'ün benzer yörüngeler izleyen doğrusal düzensiz uydularının dinamik bir gruplamasıdır. Yarı büyük eksenleri 16 ile 19 Gm arasında, yörünge eğiklikleri 36° ile 41° arasında ve dış merkezlikleri 0,46 ile 0,53 arasında değişir. Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) bu uydular için Galya mitolojisinden alınan isimleri saklı tutmaktadır.