Siyah Orfe (film)

Siyah Orfe
Orfeu Negro
	"Siyah Orfe" (Orfeu Negro) filminin sinema afişi
Yönetmen	Marcel Camus
Yapımcı	Sacha Gordine
Senarist	Marcel Camus; Jacques Viot; Vinicius de Moraes (oyun)
Oyuncular	Breno Mello; Marpessa Dawn; Marcel Camus
Müzik	Antonio Carlos Jobim; Luiz Bonfá
Görüntü yönetmeni	Jean Bourgoin
Kurgu	Andrée Feix
Stüdyo	Dispat Films; Gemma; Tupan Filmes
Dağıtıcı	The Criterion Collection (DVD)
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Dram, komedi, fantezi,; aşk, trajedi
Renk	Renkli (Eastmancolor)
Yapım yılı	1959
Çıkış tarih(ler)i	12 Haziran 1959, Fransa; 1 Ocak 1962, Türkiye
Süre	107 dakika
Ülke	Fransa; Brezilya ; İtalya ortak yapımı.
Dil	Portekizce
Önceki film	Orphée (1950) (Jean Cocteau)
Devam filmi	Orfeu (1999) (Carlos Diegues)
Diğer adları	Siyah Orfe (Türkiye); Black Orpheus (ABD); Orphée Noir (Fransa); Orfeo Negro (İtalya-İspanya); Orfeu Negro (Almanya); Orfeu do Carnaval

Siyah Orfe 1959 Fransa Brezilya ve İtalya ortak yapımı romantik fantastik filmdir. Özgün adı Orfeu Negro dur. İngilizce konuşulan ülkelerde Black Orpheus adı ile gösterime sunulmuştur. Film Türkiye'de 1 Ocak 1962'de gösterime girmiştir.^[1]

Vinicius de Moraes'ın konusunu Yunan Mitolojisi'nden aldığı 1954 tarihli Orfeu da Conceição adlı oyunundan senaryosunu Marcel Camus ve Jacques Viot'un birlikte uyarlayıp yazdıkları filmin yönetmeni de Marcel Camus'dur. Camus'nun ayrıca filmde bir rolü de vardır. Filmin diğer oyuncuları ise Breno Mello, Marpessa Dawn, Fausto Guerzoni ve Lourdes de Oliveira'dır. Yunan mitolojisinde yer alan Orfe ve Öridis (Orpheus ve Eurydice) efsanesinin karnavallar diyarı Rio de Janeiro'ya uyarlanmış şeklidir. Gerçek mekanlarda genelde amatör oyuncuların yer aldığı sahnelerin yeni gerçekçi filmler tarzında çekildiği filmin bir özelliği de kadrosunun neredeyse tamamının siyahi oyunculardan oluşmuş olmasıdır. Bu o tarihte uluslararası bir film için alışılmadık bir özellikti ve bu açıdan da "siyah orfe" devrimci bir film olarak nitelendirildi. Filmin Brezilya folklorünü canlı bir şekilde aktaran çok renkli görüntüleri Jean Bourgoin'a aittir. Film en çok da müziği ile hafızalara kazınmıştır. Filmin müziklerini Brezilya müziği Bossa Nova'nın efsane kralı Antonio Carlos Jobim ve Luiz Bonfá birlikte yapmışlardır. Özellikle de bu film için bestelenmiş iki müzik parçası, Manhã de Carnaval ve A felicidade zamanla klasikleşmiş ve birçok sanatçı tarafından defalarca seslendirilmişti. Filmin bazı afişlerinde de kullanılan tanıtım sloganı şuydu: "Bossa Nova'yı dünyaya tanıtan film". Film 1959 yılında Cannes Film Festivali 'nde Altın Palmiye ödülünü kazandı. 1960 yılında ise Yabancı Dilde En İyi Film Akademi Ödülü ile aynı kategoride Altın Küre ödülüne layık görüldü.^[2]

Özet

Orfeo (Breno Mello) Brezilya'nın Rio de Janeiro kentinde tramvay kondüktörüdür. Çevresinde bir playboy olarak tanınan Orfeo,Mira (Lourdes de Oliveira)ile nişanlıdır ama sürekli olarak ondan kaçar çünkü çevresinde onca kadın varken evliliğin kendisi için henüz erken olduğunu düşünür. Rio'da karnaval mevsimi gelmiştir. Karnavala katılmayı planlayan Orfeo nikâh yüzüğü almak için ayırdığı para ile rehinciye vermiş olduğu gitarını geri alır. Karnaval sırasında Eurydice (Marpessa Dawn)'i görür ve ona aşık olur. Eurydice de köyündeki aşığını terkederek Rio'ya kaçmıştır. Ancak öfkeli aşığı "ölüm meleği" kıyafetinde peşine düşmüştür. Orfeo'nun tüm çabaları Eurydice'i eski aşığının gazabından korumaya yetmez. Öfkeli aşık ortaya çıkar ve Eurydice'i öldürür. Aşkını geri getirme umudu ile Orfeo "cehennem" e (yani Rio morguna) girer.

Oyuncu kadrosu

Breno Mello ... Orfeo
Marpessa Dawn ... Eurydice
Marcel Camus ... Ernesto
Fausto Guerzoni ... Fausto
Lourdes de Oliveira ... Mira
Léa Garcia ... Serafina
Ademar Da Silva ... Ölüm
Alexandro Constantino ... Hermes
Waldemar De Souza ... Chico
Jorge Dos Santos ... Benedito
Aurino Cassiano ... Zeca

Film hakkında notlar

Bu film 35mm negatife çekildiği halde bazı baskıları görüntü kalitesinde avantaj sağlamayacağı bilindiği halde 70mm pozitife büyütülerek basılmıştır. Bunun bir nedeni de 35mm baskıların mono veya stereo ses kuşağına sahip olmalarına karşın 70mm baskılarda 6 kanal ses kuşağının olmasıdır. Filmin önemli bir özelliği olan müziğini daha iyi vurgulamak açısından bu seçim yapılmıştır.
Filmin iki versiyonu daha vardır. Biri Jean Cocteau'nun 1950'de çektiği Fransız filmi Orphée'dir. Diğeri ise Carlos Diegues'in 1999'da yaptığı Brezilya filmi Orfeu'dur.
Film Rio de Janeiro, Brezilya'da 4 ayda çekilmiştir. Çekimler 1958 yılının Ağustos-Aralık ayları arasında tamamlanmıştır.

Filmin Müziği

"Siyah Orfe" nin müziklerinin çoğunun bestesi Antônio Carlos Jobim'e aittir. Sadece iki tanesinin bestesi Luiz Bonfá'ya aittir. Bunlardan Manhã De Carnaval (Karnaval sabahı anlamına gelmektedir)'ın sözleri de filmin dili gibi Portekizcedir. "Manhã De Carnaval" şarkısı İngilizce konuşulan ülkelerde "A Day in the Life of a Fool" veya kısaca "Black Orpheus" adıyla da tanınır. Brezilya'ya özgü bir müzik türü olan Bossa Nova tarzındaki parça 1959 yılında bütün dünyada hit olmuş ve caz sanatçılarından klasik müzik sanatçılarına kadar birçok şarkıcı parçayı defalarca seslendirmişlerdir. Bunların arasında ilk akla gelenler Chet Atkins, John McLaughlin, Joan Baez, George Benson, Placido Domingo, Julio Iglesias ve Stan Getz'tir. Filmdeki diğer Bonfá bestesi ise Samba de Orfeo'dur. Bu filmden sonra Bossa Nova adı verilen Brezilya müziği bütün dünyada yaygın bir şekilde tanınmış ve sevilmiştir.
21 Aralık 1959 tarihinde Verve etiketi ile çıkmış özgün soundtrack albümünde şu parçalar yer almaktadır:

Generique
A Felicidade
Frevo
O Nosso Amor
O Nosso Amor
Manha De Carnaval
Scene Du Lever Du Soleil
Manha De Carnaval
Scenes De La Macumba
O Nosso Amor
Manha De Carnaval
Samba De Orfeo
Batterie De Cappela
Bola Sete Medley: Manha De Carnaval/A Felicidade/Samba De Orfeo

Bu soundtrack albümü çıktığı yıl en çok satanlar listesinden hiç inmedi.

Ödüller

Kazandığı Ödüller

1959 Cannes Film Festivali - Altın Palmiye Ödülü - Marcel Camus
1960 Oscar - Yabancı Dilde En İyi Film Akademi Ödülü
1960 Altın Küre - En İyi Yabancı Film Ödülü

Adaylıkları

1961 BAFTA - En İyi Film Ödülü - Marcel Camus

Kaynakça

^ "Milliyet Gazetesi Arşivi". milliyet.com.tr. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2010.
^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2008.

Dış bağlantılar

IMDb'de Siyah Orfe
[1] Filmin müziklerinden kısa bölümler dinlemek için

[1] "Milliyet Gazetesi Arşivi". milliyet.com.tr. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2010.

[2] "Arşivlenmiş kopya". 4 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2008.

[1]

[2]

Altın Palmiye kazanan filmler
1939-1959	Union Pacific (1939) • Hets (1944) • Yaratılan Adam (1946) • Toprak Kızıl Olacak (1946) • Kısa Tesadüfler (1946) • Maria Candelaria (1946) • Neecha Nagar (1946) • Kesin Dönüş (1946) • Pastoral Senfoni (1946) • Die letzte Chance (1946) • Kanatsız İnsanlar (1946) • Roma, Açık Şehir (1946) • Dumbo (1947) • Üçüncü Adam (1949) • Bayan Julie (1951) • Milano'da Mucize (1951) • Othello (1952) • İki Paralık Umut (1952) • Dehşet Yolcuları (1953) • Cehennem Kapısı (1954) • Marty (1955) • Sessiz Dünya (1956) • Kan Dökmeyeceksin (1957) • Leylekler Uçarken (1958) • Siyah Orfe (1959)
1960-1979	Tatlı Hayat (1960) • Uzun Ayrılık (1961) • Viridiana (1961) • Verilen Söz (1962) • Leopar (1963) • Cherbourg Şemsiyeleri (1964) • The Knack ...and How to Get It (1965) • Bir Kadın ve Bir Erkek (1966) • Bayanlar ve Baylar (1966) • Cinayeti Gördüm (1967) • Ne Ekersen (1968) • Cephede Eğlence (1970) • Arabulucu (1971) • İşçi Sınıfı Cennete Gider (1972) • Mattei Olayı (1972) • Paralı Asker (1973) • Korkuluk (1973) • Konuşma (1974) • Ateş Yıllarının Öyküsü (1975) • Taksi Şoförü (1976) • Babam ve Ustam (1977) • Nalın Ağıcı (1978) • Kıyamet (1979) • Teneke Trampet (1979)
1980-1999	Bütün O Caz (1980) • Kagemuşa (1980) • Demir Adam (1981) • Kayıp (1982) • Yol (1982) • Narayama Türküsü (1983) • Paris, Texas (1984) • Babam İş Gezisinde (1985) • Misyon (1986) • Şeytanın Güneşi Altında (1987) • Fatih Pelle (1988) • Seks Yalanları (1989) • Vahşi Duygular (1990) • Barton Fink (1991) • İyi Niyetler (1992) • Elveda Cariyem (1993) • Piyano (1993) • Ucuz Roman (1994) • Yeraltı (1995) • Sırlar ve Yalanlar (1996) • Kirazın Tadı (1997) • Yılan Balığı (1997) • Sonsuzluk ve Bir Gün (1998) • Rosetta (1999)
2000-2019	Karanlıkta Dans (2000) • Oğul Odası (2001) • Piyanist (2002) • Fil (2003) • Fahrenheit 9/11 (2004) • L'Enfant (2005) • Özgürlük Rüzgarı (2006) • 4 Ay, 3 Hafta, 2 Gün (2007) • Sınıf (2008) • Beyaz Bant (2009) • Amcam Önceki Hayatlarını Hatırlıyor (2010) • Hayat Ağacı (2011) • Aşk (2012) • Mavi En Sıcak Renktir (2013) • Kış Uykusu (2014) • Dheepan (2015) • Ben, Daniel Blake (2016) • Kare (2017) • Arakçılar (2018) • Parazit (2019)
2020-2039	Titane (2021) • Hüzün Odası (2022) • Anatomy of a Fall (2023) • Anora (2024)

En İyi Uluslararası Film Akademi Ödülü kazananlar
1947–1955 (Onur)	1947: Boyacı ve Kaldırım Çocukları – Vittorio De Sica 1948: Monsieur Vincent – Maurice Cloche 1949: Bisiklet Hırsızları – Vittorio De Sica 1950: Malapaga Duvarları – René Clément 1951: Raşomon – Akira Kurosava 1952: Yasak Oyunlar – René Clément 1954: Cehennemin Kapısı – Teinosuke Kinugasa 1955: Miyamoto Musashi – Hiroshi Inagaki
1956–1959	1956: Sonsuz Sokaklar – Federico Fellini 1957: Cabiria'nın Geceleri – Federico Fellini 1958: Amcam – Jacques Tati 1959: Siyah Orfe – Marcel Camus
1960'lar	1960: Genç Kız Pınarı – Ingmar Bergman 1961: Aynanın İçinden – Ingmar Bergman 1962: Sundays and Cybele – Serge Bourguignon 1963: 8½ – Federico Fellini 1964: Dün, Bugün, Yarın – Vittorio De Sica 1965: Ana Caddedeki Dükkân – Ján Kadár & Elmar Klos 1966: Bir Kadın ve Bir Erkek – Claude Lelouch 1967: Sıkı Kontrol Edilen Trenler – Jiří Menzel 1968: Savaş ve Barış – Sergey Bondarçuk 1969: Z – Costa-Gavras
1970'ler	1970: Şüphe Edilmeyecek Bir Vatandaşın Soruşturulması – Elio Petri 1971: Finzi Continilerin Bahçesi – Vittorio De Sica 1972: Burjuvazinin Gizli Çekiciliği – Luis Buñuel 1973: Amerikan Gecesi – François Truffaut 1974: Amarcord – Federico Fellini 1975: Dersu Uzala – Akira Kurosava 1976: Rengin Siyahı ve Beyazı – Jean-Jacques Annaud 1977: Onca Yoksulluk Varken – Moşe Mizrahi 1978: Mendillerinizi Hazırlayın – Bertrand Blier 1979: Teneke Trampet – Volker Schlöndorff
1980'ler	1980: Aşk Gözyaşlarına İnanmıyor – Vladimir Menshov 1981: Mefisto – István Szabó 1982: Başa Dönmek – José Luis Garci 1983: Fanny ve Alexander – Ingmar Bergman 1984: Tehlikeli Filmler – Richard Dembo 1985: Resmi Tarih – Luis Puenzo 1986: Hücum – Fons Rademakers 1987: Babette'in Şöleni – Gabriel Axel 1988: Fatih Pelle – Bille August 1989: Cennet Sineması – Giuseppe Tornatore
1990'lar	1990: Umuda Yolculuk – Xavier Koller 1991: Mediterraneo – Gabriele Salvatores 1992: Indochine – Régis Wargnier 1993: Güzellik Çağı – Fernando Trueba 1994: Güneş Yanığı – Nikita Mikhalkov 1995: Antonia'nın Yazgısı – Marleen Gorris 1996: Kolya – Jan Svěrák 1997: Karakter – Mike van Diem 1998: Hayat Güzeldir – Roberto Benigni 1999: Annem Hakkında Her Şey – Pedro Almodóvar
2000'ler	2000: Kaplan ve Ejderha – Ang Lee 2001: Tarafsız Bölge – Danis Tanović 2002: Afrika'nın Hiçbir Yerinde – Caroline Link 2003: Barbarların İstilâsı – Denys Arcand 2004: İçimdeki Deniz – Alejandro Amenábar 2005: Tsotsi – Gavin Hood 2006: Başkalarının Hayatı – Florian Henckel von Donnersmarck 2007: Kalpazanlar – Stefan Ruzowitzky 2008: Son Veda – Yōjirō Takita 2009: Gözlerindeki Sır – Juan J. Campanella
2010'lar	2010: Daha İyi Bir Dünyada – Susanne Bier 2011: Bir Ayrılık – Asgar Ferhadi 2012: Aşk – Michael Haneke 2013: Muhteşem Güzellik – Paolo Sorrentino 2014: Ida – Paweł Pawlikowski 2015: Saul'un Oğlu – László Nemes 2016: Satıcı - Asgar Ferhadi 2017: Muhteşem Kadın – Sebastián Lelio 2018: Roma – Alfonso Cuarón 2019: Parazit - Bong Joon-ho 2020: Körkütük – Thomas Vinterberg 2021: Drive My Car (film) – Ryūsuke Hamaguchi 2022: Batı Cephesinde Yeni Bir Şey Yok – Edward Berger 2023: The Zone of Interest – Jonathan Glazer

En İyi Yabancı Dilde Film Altın Küre Ödülü
1965-1972 Yabancı Film – Yabancı Dilde Film	Bicycle Thieves (1949) Genevieve / The Lady of the Camelias / No Way Back / Twenty-Four Eyes (1954) Children, Mother, and the General / Dangerous Curves / Eyes of Children / Ordet / Stella (1955) Before Sundown / A Girl in Black / Roses on the Arm / War and Peace / The White Reindeer (1956) Confessions of Felix Krull / Tizoc / Yellow Crow (1957) Girl and the River / The Road a Year Long / Rosemary (1958) Aren't We Wonderful? / Black Orpheus / The Bridge / Odd Obsession / Wild Strawberries (1959) The Truth / The Virgin Spring (1960) Two Women (1961) Divorce Italian Style (1962) Any Number Can Win (1963) Marriage Italian Style (1964) Ruhların Giulietta'sı (1965) Bir Kadın ve Bir Erkek (1966) Live for Life (1967) Savaş ve Barış (1968) Z (1969) Rider on the Rain (1970) The Policeman (1971) Göçmenler (1972) Yeni Toprak (1972)
1973-1985 Yabancı Film	The Pedestrian (1973) Bir Evlilikten Manzaralar (1974) Lies My Father Told Me (1975) Yüzyüze (1976) Özel Bir Gün (1977) Güz Sonatı (1978) La Cage aux Folles (1979) Tess (1980) Ateş Arabaları (1981) Gandhi (1982) Fanny ve Alexander (1983) A Passage to India (1984) The Official Story (1985)
1986 - günümüz Yabancı Dilde Film	The Assault (1986) My Life as a Dog (1987) Fatih Pelle (1988) Cennet Sineması (1989) Cyrano de Bergerac (1990) Europa Europa (1991) Indochine (1992) Elveda Cariyem (1993) Farinelli (1994) Sefiller (1995) Kolya (1996) Pembe Hayat (1997) Merkez İstasyonu (1998) Annem Hakkında Her Şey (1999) Kaplan ve Ejderha (2000) No Man's Land (2001) Konuş Onunla (2002) Osama (2003) İçimdeki Deniz (2004) Vaat Edilen Cennet (2005) Iwo Jima'dan Mektuplar (2006) The Diving Bell and the Butterfly (2007) Beşir'le Vals (2008) Beyaz Bant (2009) Daha İyi Bir Dünyada (2010) Bir Ayrılık (2011) Amour (2012) Muhteşem Güzellik (2013) Leviathan (2014) Saul'un Oğlu (2015) O Kadın (2016) Paramparça (2017) Roma (2018) Parazit (2019) Minari (2020) Drive My Car (2021) Argentina, 1985 (2022) Anatomy of a Fall (2023)