Sivrikale, Pazar
| Sivrikale | |
|---|---|
 | |
 Rize'nin konumu | |
  Sivrikale Sivrikale'nin Rize'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Rize |
| İlçe | Pazar |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 264 m |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 166 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0464 |
| İl plaka kodu | 53 |
| Posta kodu | 53340 |
Sivrikale, Rize ilinin Pazar ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
Sivrikale köyünün eski adı Tordovati'dir. Lazca bir yer adı olan Tordovati (თორდოვათი), kişi adı Tordo'dan türemiş olup "Tordo'nun yeri" anlamına gelir.[3][4] Köyün adının Tordovati Kalesi'nden geldiği, kalenin de adını Lazika Savaşı'nda çarpışan Laz komutan Teodore'den aldığı tahmin edilmektedir. Bu yer adı Türkçeye Tordivat şeklinde girmiştir. Nitekim 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesi ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Tordivat (توردیوات) olarak geçer.[5][6]
Tordovati köyünün bulunduğu Lazeti bölgesi, Antik Çağ'da Kolheti Krallığı'nın sınırları içinde bulunuyordu. Osmanlılar, Trabzon İmparatorluğu'nu 1461'de ortadan kaldırdıktan sonra, 1547 yılında bu bölgeyi de tamamen ele geçirmiştir.[7] 1876 Trabzon vilayeti salnamesine göre köy, Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Atina kazasına bağlıydı. Nüfusu 41 hanede yaşayan 146 kişiden oluşuyordu. Ancak bu sayının sadece erkek nüfusunu ihtiva etme ihtimali bulunmaktadır. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 38 koyun, 21 keçi, 135 inek ve 15 öküz kaydedilmiştir.[8]
Kültür tarihçisi Nikolay Marr, 1910 yılında Lazistan bölgesineki araştırma gezisi sırasında Atina kazasında 69 köy bulunduğunu ve bu köylerden 64'ünde Lazca konuşulduğunu yazmıştır. Tordovati köyünü de Lazcanın konuşulduğu yerleşim yerleri arasında saymıştır. Marr'ın verdiği bilgiye göre, Tordovati köyünde herkes kayıkçılık ve denizcilikle uğraşıyordu. Kalecik adlı yerleşim de Tordovati'nin limanıydı.[9]
Tordovati veya Tordivat köyü, Birinci Dünya Savaşı'nda Rusların eline geçmiştir. Rus idaresi sırasında, 1917 yılında Lazistan bölgesinde araştırma gezisi yapmış olan Gürcü dilbilimci İoseb Kipşidze köyün adını Rusça Tordevat (Тордеват) şeklinde yazmıştır. Bu tarihte Tordovati ve Koksovati köylerinin nüfusu birlikte verilmiştir. Bu iki yerleşimdeki 86 hanede 401 kişi yaşıyordu.[10]
Tordovati veya Tordivat köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Rize vilayetinin Atina kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[6] 1935 genel nüfus sayımında Artvin ve Rize vilayetlerinin birleştirilmesiyle kurulmuş olan Çoruh vilayetinde aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 641 kişiden oluşuyordu. Ancak Atina kazasının adı Pazar olarak değiştirilmişti.[11] Tordovati veya Tordivat Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Sivrikale olarak değiştirilmiştir.[12] Köye yeni adın da Tordovati Kalesi'ne istinaden verildiği anlaşılmaktadır. 1965 genel nüfus sayımında Sivrikale köyünün nüfusu 449 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 166 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
Köyün camisi 1856 yılında ibadete açılmıştır.[14]
Coğrafya
Köy; Rize il merkezine 30 km, Pazar ilçe merkezine 7 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2020 | 166[2] |
| 2019 | 169[2] |
| 2018 | 163[2] |
| 2017 | 165[2] |
| 2016 | 164[2] |
| 2015 | 174[2] |
| 2014 | 156[2] |
| 2013 | 212[2] |
| 2012 | 182[2] |
| 2011 | 199[2] |
| 2010 | 197[2] |
| 2009 | 201[2] |
| 2008 | 199[2] |
| 2007 | 196[2] |
| 2000 | 231[15] |
| 1990 | 468[15] |
| 1985 | 560[15] |
Kaynakça
- ^ "Sivrikale, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Rize Pazar Sivrikale Nüfusu". Nufusune.com. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ İrfan Aleksiva - İsmail Bucaklişi, Svacoxo - Laz Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2009, s. 117, ISBN 978-605-89094-0-3
- ^ "İuri Siharulidze, Çaneti / Lazeti (ჭანეთი / ლაზეთი), 2 cilt, Batum, 1979, II. Cilt s. 21". 16 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 370, ISBN 9789157871117.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 619.
- ^ ,,კოლხური (მეგრულ-ლაზური) ენა", (Hazırlayanlar) Rusudan Amirecibi-Mullen (editör), Nana Danelia, İnga Gundua, Tiflis, 2006, s. 22. 19 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 99940-61-43-7
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 371, ISBN 9789157871117.
- ^ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 69-70, ISBN 9786055753634.
- ^ "İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 169". 26 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 367.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 768". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2023.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 527" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Temmuz 2024.
- ^ Hüseyin Saraç. "Atina Kazası". academia.edu. 25 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2022.
- ^ a b c d "Sivrikale Köyü". YerelNet.org.tr. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.
Dış bağlantılar
- Web Sitesi
- Sivrikale, Pazar için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
