Madalya veya diğer adıyla madalyon, savaşta yararlık gösterenlere, yarışlarda derece alanlara ödül, bazen de önemli bir olay dolayısıyla ilgililere hatıra olarak verilen metal nişan. Ödülleri inceleyen bilime faleristik denir.
Bu maddede, Mustafa Kemal Atatürk'ün Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye döneminde aldığı ödüllerin bir listesi yer almaktadır. Atatürk'ün madalya ve nişanları ile manevi evlatlarından Afet İnan, Rukiye Erkin, Sabiha Gökçen'in armağan ettikleri Atatürk'e ait eşyalar, Anıtkabir'deki Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi'nde sergilenmektedir.
Türk Silahlı Kuvvetleri Şeref Madalyası 1967 yılından itibaren Türk Silahlı Kuvvetleri'nin başarılı personeline verdiği madalya. Savaşın sevk ve idaresinde ve kazanılmasında önemli rol oynayanlara altın kaplama; hayatı tehlikede olan kişi ve birlikleri, kendi hayatını tehlikeye koyarak kurtaran Türk ve yabancı uyruklu asker ve sivil kişilere gümüş kaplama şeref madalyası verilir.
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Üstün Hizmet Madalyası, Türkiye Cumhurbaşkanı'nın tevcihi ve Türkiye Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararı ile verilen altın kaplama sembol.
Ödül; bir ya da birden fazla kişiye, onların belirli bir alandaki yetkinliklerine karşılık verilen armağandır. Genellikle kupa, başarı belgesi, sertifika, diploma, hatıra plaketi, madalya, nişan, ödül rozeti, rozet ya da kurdele biçiminde sunulur. Kazanan kişiye belirli oranda para sağlayan ödüller de bulunmaktadır. Ödüle ayrıca bir fahri unvan ve burs gibi doğrudan nakit değeri olan bir nesne de eşlik edebilir. Bir ödülün saygınlığı genellikle ödülü veren kuruluşun mevcut durumuyla doğru orantılıdır.
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Övünç Madalyası, ilgili bakanın teklifi, Bakanlar Kurulunun onayı ve Cumhurbaşkanı'nın tevcihi ile verilen altın kaplama madalya. Devlet Övünç Madalyası, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Şeref Madalyası'ndan sonra verilen en yüksek dereceli ikinci sivil madalyadır.
Türkiye Cumhuriyeti Madalya ve Nişanları, Bakanlar Kurulunun onayı ve Türkiye Cumhurbaşkanı'nın tevcihi ile verilen altın kaplama semboldür. Devlet madalya ve nişanlarının çeşidini, verilecek kişileri, verilme, tescil, taşıma ve geri alınma usullerini, mirasçılara intikal şeklini, zayi halinde yapılacak işlemleri, bunların giderleri ile cezai müeyyidelere ilişkin esasları düzenler. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda ayrıntılı olarak yer verilen № 2933 sayılı Madalya ve Nişanlar Kanunu'nda Türkiye Cumhuriyeti devleti tarafından madalya ve nişanlar nasıl ve hangi koşullarda verileceği ayrıntılı olarak yer almaktadır. Türk Silahlı Kuvvetleri'nce verilen madalyalar kanunla kendi içerisinde birinci ve ikinci derece olmak üzere iki ayrı şekilde verilir.
Lâkap ve Unvanların Kaldırılması Hakkındaki Kanun, 26 Kasım 1934 tarihli, 2590 numaralı kanundur. 29 Kasım 1934'te Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Güncelliğini yitirdiği gerekçesiyle mecliste tartışılmıştır. Kanuna göre:
- Madde 1 – Ağa, Hacı, Hafız, Hoca, Molla, Efendi, Bey, Beyefendi, Paşa, Hanım, Hanımefendi ve Hazretleri gibi lakap ve ünvanlar kaldırılmıştır. Erkek ve kadın vatandaşlar, kanunun karşısında ve resmi belgelerde yalnız adlarıyla anılırlar.
- Madde 2 – Sivil ve rütbe ve resmi nişanlar ve madalyalar kaldırılmıştır ve bu nişan ve madalyaların kullanılması yasaktır. Savaş madalyaları istisnadır. Türkler yabancı devlet nişanları da taşıyamazlar.
- Madde 3 – Askeri rütbelerden adın başına gelmek üzere kara ve havada Müşürlere Mareşal, Birinci Ferik, Ferik ve Livalara General, denizde Birinci Ferik, Ferik ve Livalara Amiral denilir. Generallerin ve Amirallerin derecelerini gösteren ünvanlarla deniz görevlileri ünvanlarının ve diğer askeri rütbelerin karşılıkları Âlî Askerî Şûrası kararı ve İcra Vekilleri Heyetinin onayı ile konulur.
Emek Onuru Nişanı, Yüksek Sovyet Prezidyumu tarafından emek, istihdam, sivil hizmet, edebiyat, bilim ve sanat dallarında başarı gösteren Sovyet Birliği yurttaşlarına 1 Ocak 1974 tarihinden itibaren verilen nişan.
SSCB Seçkin Pilot Madalyası Sovyetler Birliği devlet sivil ödülü olarak 30 Eylül 1965'te SSCB № 3993-VI Yüksek Sovyet Başkanlığı Kararı ile sivil havacılığın mükemmelliği için başladı. SSCB Seyrüseferci Madalyası ile ilişkilidir. 22 Ağustos 1988'de Yüksek Sovyet Presidyum № 9441-XI Kararı ile kaldırıldı.
Askerî Kahramanlık Madalyası SSCB'nin dağılmasını takiben Sovyet ödül sisteminden alıkoyulan Rusya Federasyonu devlet dekorasyonudur. Cesaret Madalyası, 17 Ekim 1938'de SSCB Yüksek Sovyetinin Başkanlığı kararı ile yaratılmıştır. Sosyalist düşmanlara karşı savaşlarda sergilenen kişisel cesaret ve cesaret için Sovyet Ordusu, donanma, sınır ve iç birliklerinde SSCB devlet sınırını korurken, yaşamı tehdit eden koşullarda askerî görevlerin icrası sırasında SSCB vatandaşları ve SSCB vatandaşları olmayan kişilere verildi.
SSCB Seyrüseferci Madalyası Sovyetler Birliği devlet sivil ödülü olarak 30 Eylül 1965'te SSCB № 3993-VI Yüksek Sovyet Başkanlığı Kararı ile sivil havacılığın mükemmelliği için başladı. SSCB Seçkin Pilot Madalyası ile ilişkilidir 22 Ağustos 1988'de Yüksek Sovyet Presidyum № 9441-XI Kararı ile kaldırıldı.
Leningrad Savunması Madalyası, SSCB vatandaşlarına II. Dünya Savaşı yıllarında verilen askeri bir madalyadır. Sovyetler Birliği'nin Sovyetler Birliği'nde 22 Aralık 1942'de SSCB Yüksek Sovyet Konseyi kararnamesiyle Leningrad şehrinin Sovyet sivil ve askeri savunucularının değerli ve zorlu çalışmalarını tanımlayan bir II. Dünya Savaşı kampanyası madalyasıdır. 8 Eylül 1941 ile 27 Ocak 1944 tarihleri arasında Alman silahlı kuvvetlerince kentin 872 günlük kuşatma döneminde verildi. Madalyanın tüzüğü daha sonra 8 Mart 1945'te Yüksek Sovyet Başkanlığının Kararı ile ve 18 Temmuz 1980 tarihinde Sovyetler Birliği № 2523-X Yüksek Sovyet Başkanlığının kararnamesiyle değiştirildi.
"Moskova Savunması" Madalyası, SSCB vatandaşlarına II. Dünya Savaşı yıllarında verilen askeri bir madalyadır. Moskova Muharebesi'ne katılan ve Moskova'yı koruyan askerlere ve sivillere verildi.
"Kafkasya Savunması Madalyası, SSCB vatandaşlarına II. Dünya Savaşı yıllarında verilen askeri bir madalyadır.
1941-1945 Büyük Yurtsever Savaşında Cesur Emek Madalyası, SSCB vatandaşlarına II. Dünya Savaşı yıllarında verilen sivil bir emek ödülüdür. Sovyetler Birliği'nin 6 Haziran 1945'te SSCB Yüksek Sovyet Başkanlığı kararı ile Sovyetler Birliği vatandaşlarının cesur ve fedakâr emeğini Nazi Almanyası üzerinde Sovyetler Birliğinin zaferi olarak kabul etmesi kararı ile kuruldu. Tüzüğü daha sonra 18 Temmuz 1980'de SSCB Yüksek Sovyet Başkanlığı kararı ile değiştirildi.
Liyakat Nişanı ; kral ya da kraliçe tarafından verilen Büyük Britanya ve İngiliz Milletler Topluluğu nişanıdır. 1902 yılında Kral VII. Edward tarafından, Pour le Mérite örnek alınarak hazırlattırıldı. Silahlı kuvvetler, bilim, sanat, edebiyat ya da kültürün tanıtımı alanında üstün başarılardan dolayı verilir. Daha nadir verilen askerî onurlar, sivil olanlardan, madalyanın ortasındaki kılıçlarla ayırt edilir. Nişanın verilmesi hükümdarın kişisel bir hediyesidir ve başka onay gerektirmez. Hâlâ kullanımda olan en yüksek onur nişanlarından biridir.
Onur veya şövalye nişanı çoğu ülkelerde bir ayrıcalık rozeti, özel liyakat için bir ödüldür. Ödülleri inceleyen bilime faleristik denir. Devlet, askeri nişanları ve madalyalarının yanı sıra, çeşitli bakanlıkların, devlet kurumlarının ve kamu kuruluşlarının nişan ve madalyaları da vardır.
Nazi Almanyası'nın Madalya ve Nişanları, 1923 ve 1945 yılları arasında ilk olarak Nazi Partisi tarafından daha sonra Nazi Almanyası tarafından takdim edilmiş askerî, politik ve sivil madalya ve nişanlardı.
İlk ödüller 1920'lerde, parti üniformalarına takılan politik nişanların yanı sıra 1. Dünya Savaşı yahut öncesinde kazanılmış ödüllerin giyimiyle Naziler Almanya'da ulusal güç olmadan başladı.
1933'ten sonra devlet, her Alman vatandaşına takdim edilebilecek sivil nişanlar oluşturmaya başladı. Böylece bazı ödüller Nazi Partisi üyeleri, Alman askerî personeli ve sıradan sivillere verilir hale geldi. Alman devletinin çoğu standart ödülü, Hayat Kurtarma Madalyaları gibi, Nazi sembolü svastikayı içermesi için yeniden tasarladı.
Wehrmacht Uzun Hizmet Madalyası ve onu takip eden ödüller olan İspanya İç Savaşı'na katılımı ödüllendirmek için İspanyol Haçı, Avusturya'nın İlhakı'na katılımı ödüllendirmek için Anschluss Hatıra Madalyası, Sudetenland'ın İlhakı'na katılımı ödüllendirmek için Sudetenland Madalyası ve son olarak Memel'in İlhakı'na katılımı ödüllendirmek için Memel Madalyası da dahil olmak üzere savaş öncesi dönemde bir dizi askerî ödül oluşturuldu. En çok askerî ödül, 2. Dünya Savaşı patlak verdikten sonra, 1939'da oluşturuldu. Ödüller Yönetmeliği, askerî, sivil ve politik ödüllerin herhangi bir askerî veya paramiliter üniformaya aynı anda giyimine izin veriyordu.
Nazi Almanyası madalya ve nişanlarının nazilerin 1945'teki mağlubiyetinin ardından svastika sembolünün kullanımının yasaklanmasıyla birlikte verilmesi durduruldu. 1957'de Batı Almanya, madalya ve nişanlarla taltif edilmiş gazilerin madalya ve nişanlarını Bundeswehr üniformasına takabilmesine izin verdi. 2. Dünya Savaşı kahramanlık ve cephe madalyalarının çoğu da svastikanın kaldırılması şartıyla giyimine izin verilen madalya ve nişanlar arasındaydı. Bu şart birçok ödülün yeniden tasarlanmasına öncülük etti. Örneğin, Demir Haç'taki ve Savaş Liyakat Haçı'ndaki svastika üç yapraklı meşe yaprağı demetiyle değiştirildi. Ek olarak Batı Almanya ve Doğu Almanya hükûmetlerince savaş sonrası hizmet için yeni askerî ödüller oluşturuldu.
Askerî ödüller ve nişanlar askeriye alanında askerî personel'lere kahramanlık ve diğer amaclarla verilen ödüllerdir. Ayrıca polis, itfaiyeci, kolluk kuruluşu görevlilerine de verilebilir. Bu ödüller genellikle kurdele ve madalyondan oluşan bir madalyadır.
