İçeriğe atla

Sivas İstiklâl Mahkemesi

"Pontus Merzifon" takımının bazı futbolcuları (resimde), Türkiye karşıtı herhangi bir faaliyet göstermedikleri halde mahkum edildi ve asıldı: Türk aşırı milliyetçileri, takımın formalarında Yunan bayrağına benzer renkler (mavi-beyaz) sergilediği için rahatsız oldular.[1][]

Sivas İstiklâl Mahkemesi, 20 Ekim 1920 ve 15 Mart 1921 tarihleri arasında faaliyet gösteren istiklâl mahkemesi. Yargılamalar Amasya'da gerçekleştirildiği için karar evraklarında Amasya İstiklâl Mahkemesi olarak da anılmaktadır.[2]

Sivas, Tokat, Amasya, Samsun ve Ordu yörelerinden sorumlu olan mahkeme, 454'ü Rumları ilgilendiren toplamda 494 vaka ile ilgili davalara baktı.[3] Bu davaların 12'si ölüm cezası ile sonuçlandı.[3][4] Mahkeme, 1921 yılında 174'ü Rum olmak üzere 177 kişiye ölüm cezası verdi.[3][5] Asılanlar arasında Meclis-i Mebûsan'da üç dönem Trabzon mebusluğu yapan Matyo Kofidi Efendi ve gazeteci Nikos Kapetanidis vardır.

Suçlamalar arasında eşkiyaya yardım ve himaye, firar, Pontusçuluk, şüpheli şahıs, Rum çetelerine katılma gibi çeşitli konular yer alıyordu.[2]

Yargılamalara tepkiler hem Türkiye içinde hem de dışında gerçekleşti. Türk karşıtı her türlü silahlı direnişe karşı çıkan Osmanlı parlamentosunun eski üyesi Matyo Kofidi'nin Amasya'da asılması, Türk milliyetçileriyle işbirliği yapmayı reddeden Trabzon'un Müslüman nüfusu arasında bile öfkeye neden oldu ve böylece birkaç yerel Rum'un hayatını kurtardı.[6]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Telidis, Hristos. "Οι Πόντιοι που Mάτωσαν τη Φανέλα του Ελληνισμού" (Yunanca). ethnos.gr. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2014. 
  2. ^ a b Aybars, Ergün. İstiklâl Mahkemeleri. Ankara: Bilgi Yayınları. s. 124. 
  3. ^ a b c Yerasimos, Stefanos. Milliyetler ve Sınırlar: Balkanlar, Kafkasya ve Ortadoğu. İletişim Yayınları. s. 414. 
  4. ^ Hofmann, Tessa (2007). Verfolgung, Vertreibung und Vernichtung der Christen im Osmanischen Reich : 1912-1922 (Almanca) (2. Aufl. bas.). Münster: Lit. ISBN 9783825878238. 
  5. ^ Vergeti, Maria (1993). "Ethno-Regional Identity: The Case of Pontian Greeks" (Yunanca). Panteion University. doi:10.12681/eadd/2548. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2014. 
  6. ^ Clark, Bruce (2006). Twice a Stranger: The Mass Expulsion that Forged Modern Greece and Turkey. Cambridge (Massachusetts): Harvard University Press. s. 114. ISBN 9780674023680. 28 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">6-7 Eylül Olayları</span> İstanbulda yaşayan Rum azınlığa karşı 6-7 Eylül 1955te gerçekleşen toplu saldırı

6-7 Eylül Olayları veya İstanbul Pogromu, İstanbul'da yaşayan Rum azınlığa karşı 6-7 Eylül 1955'te gerçekleşen organize toplu saldırı. Gladio'nun Türk kolu olan Seferberlik Tetkik Kurulunun yanı sıra Kontrgerilla ve günümüz Millî İstihbarat Teşkilatı'nın selefi olan Millî Emniyet Hizmeti tarafından planlanarak desteklendiği iddia edilmiştir. Olaylar, önceki gün Türk basınında çıkan ve Türkiye'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün Selanik, Yunanistan'daki doğduğu evin bombalandığını iddia eden yalan haberlerle tetiklendi. Sonradan yakalanan bir Türk konsolosluk yetkilisi, bombayı olayları kışkırtmak için kurguladıklarını itiraf etti ancak Türk basını bunu görmezden gelerek bombanın Yunanlar tarafından atıldığını iddia etti.

<span class="mw-page-title-main">Refik Koraltan</span> 8. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

Bekir Refik Koraltan, Türk bürokrat ve siyasetçi. Demokrat Parti döneminde, 1950 ile 1960 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı görevinde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İstiklâl mahkemesi</span> Türk Kurtuluş Savaşı ve cumhuriyetin ilk yıllarında faaliyet gösteren özel mahkemeler

İstiklâl mahkemesi, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında ayaklanma çıkaran ve yağmaya girişenleri, bozguncuları, orduya ait silah ve mühimmatı çalanları, casusları, asker kaçaklarını ve bağımsızlık hareketini engelleme amacıyla propaganda yapanları yargılamak için, çıkarılan özel bir kanunla ilk olarak 18 Eylül 1920 tarihinde kurulan mahkemelerdir. İlk dönem İstiklâl Mahkemeleri, Ankara'daki hariç olmak üzere 17 Şubat 1921 tarihinde kapatıldı. İkinci dönem İstiklâl Mahkemeleri, çalışmalarına 30 Temmuz 1921'de başladı ve 1923'ün Ekim ayına dek faaliyetlerini sürdürdü. Üçüncü ve son dönem İstiklâl Mahkemeleri ise 1923 ile 1927 yılları arasında etkin oldu.

<span class="mw-page-title-main">Koçgiri İsyanı</span> Türk Kurtuluş Savaşı sırasında çıkmış bir isyan

Koçgiri İsyanı, Şubat 1921'de Sivas'ın doğusunda bulunan ve ezici çoğunluğun militan olduğu Koçgiri bölgesinde başlayan bir Kürt ayaklanmasıydı. İsyan Alevi-Kürt topluluğu olan ve Sivas'ın doğusunda ikamet eden Koçgiri aşireti tarafından çıkarıldı. Aşiret liderlerinin Kürdistan Teali Cemiyeti ile yakın ilişkileri vardı. İsyan, Haziran 1921'de bastırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Ziya Hurşit</span> Türk siyasetçi

Ziya Hurşit Bey, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Yassıada Yargılamaları</span> 1960 darbesinden sonraki mahkeme süreci

Yassıada Yargılamaları, 27 Mayıs 1960 Darbesi'nden sonra iktidardan uzaklaştırılan Demokrat Parti yönetiminin, darbeyi gerçekleştiren cunta tarafından kurulan özel bir mahkemede yargılandığı davalar dizisi. Yargılamalar Demokrasi ve Özgürlük Adası 'nda yapıldığı için bu isimle anılırlar. İki eski bakan ve bir başbakanın idam edilmesiyle sonuçlanan yargılamalar, Türk siyasi hayatında çok önemli bir yere sahiptir ve bu konudaki tartışmalar günümüzde de sürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Uyuşmazlık Mahkemesi</span> Türkiyedeki yargı yolu uyuşmazlıklarını çözmekle görevli yüksek mahkeme

Uyuşmazlık Mahkemesi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda düzenlenen bir yüksek mahkemedir. 1945'te kurulan mahkemenin temel görevi, adli ve idari yargı organları arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözmektir.

<span class="mw-page-title-main">Pontus Cumhuriyeti</span>

Pontus Cumhuriyeti, Karadeniz'in güney sahilinde kurulması önerilmiş bir Pontus Rum devletiydi. Ülke topraklarının Kuzey-doğu Anadolu'da yer alan tarihi Pontus Bölgesi ve günümüz Türkiye'sinin Karadeniz Bölgesi'nin bir kısmını da kapsaması düşünülmüştür. Bu önerilen ülke, 1919 Paris Barış Konferansı'nda tartışılmış fakat Eleftherios Venizelos yönetimindeki Yunan hükûmeti, böyle bir devletin güvence altında olamayacağından çekinmiştir. Böylece, daha geniş çapta önerilmiş bir ülke olan Wilson Ermenistanı'na dahil edilmiştir. En nihayetinde, iki ülke de var olamamıştır. Pontus Rum nüfusu katliama uğrayarak 1922'den sonra Türkiye'den sürgün edilmiş ve Sovyetler Birliği ya da Yunanistan'ın Makedonya bölgesine yerleştirilmiştir. Bu olaylar zinciri daha sonra 1923 yılında Yunanistan ile Türkiye arasında gerçekleşmiş olan nüfus mübadelesinin bir parçası olarak tanınacaktır. Günümüzde Yunan politik çevreleri, mübadeleyi Rum Kırımı'ndan ayrıştırılamaz olarak görmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sivas Vilayeti</span>

Sivas Vilayeti, 1867-1922 yılları arası varlığını sürdürmüş olan Osmanlı Devleti vilayetidir.

Mustafa Sagir, Hint asıllı İngiliz casusu.

Balyoz ya da Balyoz Harekât Planı 5-7 Mart 2003 tarihlerinde 1. Ordu karargâhında düzenlenen plan seminerinde Türkiye hükûmetini devirmek amacıyla Çetin Doğan liderliğinde hazırlandığı iddia edilen askerî darbe planıdır. Yapılan yargılamalar sonucu, darbe planlarının gerçeği yansıtmadığı ortaya çıkmıştır.

2011 Türk futbolu şike davası ya da 3 Temmuz süreci, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'nın talimatıyla Organize Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü'ne bağlı ekiplerin yapmış olduğu 8 aylık teknik ve fiziki takip inceleme neticesinde 3 Temmuz 2011 tarihinde Türkiye'nin 15 şehrinde eş zamanlı olarak gerçekleştirdiği operasyonla birçok aktif yönetici ile futbolcunun gözaltına alınması sonucu başlayan davadır. Türk futbol tarihinin en büyük skandallarından birisidir. 2010-11 sezonunda Süper Lig ve 1. Lig'in bazı müsabakalarında şike yapıldığı ve teşvik primi verildiği iddiası üzerine başlatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Kurtuluş Savaşı'nda Türk basını</span> Vikimedya liste maddesi

Kurtuluş Savaşı'nda Türk basını, Mondros Mütarekesi ile Lozan Antlaşması arasında fiilen dört yıl süren (1919-1922) Türk Kurtuluş Savaşı esnasında İstanbul ve Anadolu'da yayımlanan gazete ve dergilerin siyasi tutumlarını ele alan bir konudur.

Hulusi Gökdalay,, Türk asker ve siyasetçi.

Samsun tehcirleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun kuzeyindeki Samsun şehri ve çevresindeki Rum nüfusunu ortadan kaldırmak için Anadolu Hareketi tarafından gerçekleştirilen ölüm yürüyüşleri. Bu yürüyüşler Rumlara yönelik yağma, yerleşim yerlerinin yakılması, tecavüz ve katliam gibi olaylarla desteklendi. Sonuç olarak 1921-1922 yıllarında şehrin yerleşik Rum nüfusu ve daha önceden buraya sığınan yaklaşık 24.500 kişi yerinden edilerek Anadolu içlerine zorla sürüldü. Bölgedeki katliamlar, hem Amerikalı Yakın Doğu Yardım Heyeti misyonerleri tarafından hem de bölgede bulunan donanma görevlileri tarafından gün yüzüne çıkarıldı.

Samsun İstiklâl Mahkemesi, 1921 yılında beş ay faaliyet gösteren istiklâl mahkemesi. Olağanüstü yetkilere sahip yargı organı olarak 23 Temmuz 1921'de kurulan mahkeme 20 Ağustos 1921 tarihinde fiilen işlemeye başlamış ve lağvedildiği 27 Aralık 1921 tarihine kadar da yargılamalarını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Niko Kaptanidis</span>

Niko Kaptanidis Osmanlı Rum gazeteci ve gazete yayıncısıydı. Rum Kırımı kurbanlarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Matyo Kofidi</span> Osmanlı Rum politikacı ve iş insanı

Matyö Kofidis veya Matyo Kofidi Efendi, Osmanlı Rum iş insanı ve siyasetçi.

Arzuoğlu Todoraki Efendi Osmanlı Rum ve Yunan siyasetçi.

Ankara İstiklâl Mahkemesi, iki ayrı dönem görev yapmış Olağanüstü yetkilere sahip yargı organıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.