Sivas
| Sivas | |
|---|---|
Şehir | |
 İlçenin Sivas'taki konumu | |
| Ülke | Türkiye |
| Bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| İl | Sivas |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Adem Uzun (BBP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 3336,357[1] km² |
| Rakım | 1285 m |
| Nüfus (2023) | |
| • Toplam | 389.719 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 58000 |
| Alan kodu | 0346 |
| Plaka kodu | 58 |
Resmî site Sivas Belediyesi | |
Sivas, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde yer alan Sivas ilinin merkezi olan şehir ve bölgenin en eski ve önemli kentlerinden biridir. Doğusunda Hafik, güneyinde Ulaş ve Altınyayla, güneybatısında Şarkışla, batısında Yıldızeli ilçeleri; kuzeyden Tokat, Ordu, Giresun; doğudan Erzincan; güneyden Malatya, Kahramanmaraş ve Kayseri; batıdan da Yozgat illeriyle komşudur.
Sivas merkez ilçe nüfusu 2023 istatistiklerine göre 389.719 kişidir.
Tarihi
Eski adı (Latince: Sebastea, Grekçe: Σεβάστεια, Ermenice: Սեբաստիա) Sebastia, Sebasteia veya Samassia olan Sivas, Anadolu'nun en eski yerleşim merkezlerinden biridir. Kazı ve araştırmalarda ele geçen buluntular, yörede ilk yerleşimin Cilalı Taş Devri'ne (M.Ö. 8000-5500) uzandığını göstermektedir. Kent, M.Ö. 2000'lerde değişik yerleşmelere sahne olmuştur. Kaynaklarda geçen yazılı tarihi M.Ö. 2000 yılı başlarında Hititler'le başlamakta olup merkez Tatlıcak köyü ile Uzuntepe köyündeki höyükler, Divriği ilçesine bağlı Maltepe köyünde bulunan höyük ve Gürün ilçesi sınırlarındaki Şuğul vadisindeki Hititçe yazılar başlıca Hitit yerleşim alanlarıdır.[2] Maltepe Höyüğü kazıları, yörede ilk yerleşmenin M.Ö. 2600'lerde başlayıp M.Ö. 2000'lere kadar kesintisiz sürdüğünü göstermektedir.[3] Coğrafya olarak İç Anadolu'da bulunmasına rağmen Şebinkarahisar'ın 1933 yılına kadar kazaları olan Suşehri, Akıncılar, Gölova ve Koyulhisar ilçeleri Doğu Karadeniz Bölgesi'nin kültürel hinterlandında yer almaktadır. Sivas'ın ilçelerini Karadeniz'deki Suşehri ovasına Geminbeli Geçidi bağlar. Divriği ve Gürün ilçeleri de Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alırken, Doğanşar ile Zara'nın kuzeyi de Karadeniz Bölgesi'nde yer alır. Sivas topraklarında İç Anadolu, Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinin kültürleri de yer alır. Sivas merkez ve çevre ilçelerinde gırnata, zurna ile Sivas'a özgü halk oyunları oynanırken, Karadeniz'deki ilçelerinde kemençe ve zurna ile horonlar oynanır. Divriği ve Gürün yöresi Doğu Anadolu kültüründe yer alır. İç Anadolu bölgesindeki ilçeleri ise kültür olarak Sivas merkez bölgesinin kültür ve şivesine sahipken, Karadeniz'de kalan ilçeler büyük ölçüde Giresun ve Ordu ile aynı şiveyi kullanırlar.
İlk uygarlıklar dönemi
MÖ 17. yüzyılda Hitit sınırları içinde yer alan kentin güney kesimi Geç Hitit devletleri döneminde Tilgarimmu adıyla anılmaya başladı. MÖ 8. yüzyılda Kimmer ve İskit istilalarına uğradı. MÖ 6. yüzyıl başlarında Medlerin, aynı yüzyılın ortalarında da Perslerin egemenliğine girdi. MÖ 4. yüzyılın ikinci yarısındaki kısa süreli yönetimin ardından Büyük İskender'in Makedonya Krallığı'na bağlandı. MS 17'de bütün Kapadokya ile birlikte Roma İmparatorluğu'nun egemenliğine girdi. Bu dönemde kısa sürelerle Partların ve Sasanilerin eline geçti. Bizans döneminde önce Armeniakon Theması'nın sınırları içindeydi. 12. yüzyılda Sebasteia Theması'na bağlandı.
Selçuklu dönemi
Selçuklu Türkleri Malazgirt Meydan Muharebesi'nden önce Sivas'a kadar uzanmış ve 1059'a doğru bir ara kenti ele geçirmişlerdi. Ancak yörenin kesin olarak Türk egemenliğine girmesi Malazgirt Zaferi'nden kısa bir süre sonra gerçekleşti. Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın kumandanlarından Emir Danişment'in ele geçirdiği kent uzun bir süre Danişmentlilerin elinde kaldıktan sonra 1174'te II. Kılıç Arslan tarafından Selçuklu Devleti sınırları içine alındı. Selçuklular döneminde Sivas yeniden gelişti. Kentin surları 1221'e doğru, Sultan I. Alaeddin Keykubad tarafından onartıldı. Kısa bir süre sonra Moğolların saldırıları başladı ve Kösedağ Savaşı'ndan (1243) sonra Selçuklu topraklarıyla birlikte Sivas da Moğolların eline geçti.
Kentteki anıtların en önemlileri 13. yüzyılın ikinci yarısındaki İlhanlılar döneminde yapıldı. Sivas, Kayseri ile birlikte İlhanlılar'ın Anadolu'ya gönderdikleri valiler tarafından merkez olarak kullanıldı. 14. yüzyılın ilk yarısında Sivas'a gelen İbn-i Batuta, burayı İlhanlıların Anadolu'daki en büyük şehri olarak tanımlar. İlhanlı valilerinden Alaeddin Eratna Bey, 1345'te bağımsızlığını ilan ederek önce devletine merkez olarak Sivas'ı seçti. Eretna'nın 1353'te ölümünden sonra Kadı Burhanettin onun yerini aldı ancak Akkoyunlu Beyi Karayülük Osman ile yaptığı bir savaşta öldü (1398). Bunun üzerine Sivaslılar topraklarını Osmanlı padişahı Yıldırım Beyazıd'a teslim ettiler. 1400 yazında Timur Sivas'ı ele geçirdi, şehri savunan askerleri öldürttü, halkı kılıçtan geçirtti, şehri yağmalattı ve surları yıktırttı. Timur istilasından sonra şehir bir süre Kadı Burhaneddin'in damadı Mezid Bey'in elinde kaldı. 1403-1408 arasında yeniden Osmanlı hakimiyetine geçti ve bir eyalet merkezi oldu.
Osmanlı dönemi
Sivas'ta bulunan yapılar 17. ve 19. yüzyıllar arasında zaman zaman Anadolu'da meydana gelen ayaklanmalardan zarar gördü. 1649'da şehirden geçen Evliya Çelebi, surların kuşattığı alanda 44 mahalleye bölünmüş 4600 ev bulunduğunu ayrıca Yukarıkale adını verdiği İçkale ve Paşa kalesindekilerle bu sayının 6060'ı bulduğunu yazar. 19. yüzyıl gezginlerinin kent nüfusu için verdikleri rakamlar genellikle birbirini tutmaz. Bu yüzyılın sonuna doğru nüfusun 30.000-45.000 arasında değiştiği sanılmaktadır. Yine 19. yüzyıl başında bütün Osmanlı topraklarında Islahat Devri başlamıştır. Önce 7 sancak ve 72 kazadan oluşan Sivas, gittikçe daralmış ve önemini kaybetmiştir. Valiliğine bile mirimiranlar atanıyordu. 1813'te bu usulden vazgeçilerek yeniden vezir atanmasına başlandı. Bir yıl sonra şehirde büyük bir veba salgını baş gösterdi. Eyalet teşkilatı bazı küçük değişikliklerle XIX. yüzyıl ortalarına kadar sürmüştür. 1863'te uygulanmaya başlanan vilayetler teşkilatı içinde kurulan Sivas vilayeti; Sivas, Amasya, Tokat ve Şebinkarahisar (Karahisar-ı Şarkî) sancaklarına ayrıldı. Bu durum Cumhuriyet döneminde sancakların vilayet haline getirilmesine kadar devam etti.
Millî Mücadele dönemi
Sivas'ın Millî Mücadele'nin kazanılmasında önemli bir yeri vardır. Bu mücadelenin hazırlık döneminde Mustafa Kemal Paşa önce, 27 Haziran 1919'da Samsun'dan Erzurum Kongresi'ni takiben burada 4 Eylül 1919'da Sivas Kongresi'ni topladı ve 18 Aralık 1919'da Ankara'ya gitmek üzere şehirden ayrıldı. Gerek 1927'de Chicago Üniversitesinden gelen arkeologların ve gerekse 1945 yılında da Türk arkeologların yaptığı kazı ve araştırmalara göre Sivas tarihin ilk dönemlerinden itibaren yerleşim birimi ve şehir merkezidir. Ayrıca dünyanın en eski medeniyetlerinden olan Persler, Etiler, Hititler, Asurlar Sivas'ta hüküm sürmüşlerdir.
Karadeniz'in tek yolcu treni olan Samsun Postası Sivas'tan gönderiliyor. Ayrıca Sivas, tren istasyonu olarak büyük bir kavşak konumundadır. Bugün birçok ilin demiryolu bağlantısı direkt olarak Sivas üzerine kuruludur. Sultan II. Abdülhamid döneminden beri vardır. Cumhuriyet tarihinin de ilk vagon ve lokomotif fabrikası ve Cer atölyesi TÜDEMSAŞ 1939’da Sivas'ta kuruldu. TÜDEMSAŞ kurulduğunda dünyanın en ileri tesislerinden biriydi. 2003 yılında Irak Savaşı'nın başlarında TÜDEMSAŞ, Saddam yönetiminin başında bulunduğu Irak'a 300 vagonluk ihracat yaptı. Bugün hala dünyanın değişik yerlerinden TÜDEMSAŞ’a gelen siparişler değerlendirilmektedir ve ihracatlar devam etmektedir. TÜDEMSAŞ, Sivas'ın geçim kaynağı ve bel kemiğidir.
Atatürk’ün 'Cumhuriyetin Temellerini Burada Attık' dediği Sivas'ta 4 Eylül 1919'da, Sivas Erkek Lisesinde toplanan Sivas Kongresi, alınan kararlar bakımından Türk Kurtuluş Savaşı öncesi toplanan en önemli kongredir. Hiçbir ülkenin manda ve himayesinin kabul olunmayacağı ve milletin istikbalinin yine milletin azim ve kararıyla kurtulacağı kararları bu kongrede alınmıştır.
Kronolojik Sivas tarihi
- MÖ 7000-5000 (Sivas'ta ilk yerleşim dönemi)
- MÖ 1600-884 (Hititler dönemi)
- MÖ 800-695 (Frigler dönemi)
- MÖ 700-546 (Lidyalılar dönemi)
- MÖ 550-332 (Persler dönemi)
- MÖ 333-MS 17 (Kapadokya dönemi-Makedonyalilar)
- 17-395 (Romalilar dönemi)
- 395-1075 (Bizanslılar dönemi)[4]
Coğrafya
Sivas merkezin yüzölçümü 3.488 km2'dir.[5]
İklim
Sivas, sert bir karasal iklim yapısına sahiptir. Kışları soğuk ve sert geçer, kış aylarında bol kar yağışı görülür ve ortalama 4-5 ay karla örtülüdür. Yazları sıcak kurak ve kısa süreli, bahar ve güz mevsimleri yağmurlu geçer.
Yapılan gözlem ortalamalarına göre (son 50 yıl içinde gözlenen) en soğuk ay -34.6 derece ile Ocak ayıdır. En sıcak ay 38.3 derece ile Temmuz ayıdır, aylık yağış ortalaması en yüksek ay Mayıs, en düşük ay Ağustostur. 1992 yılında gözlenen en yüksek nem oranı %80.0 ile Aralık ayı; en düşük nem %55.2 ile Ağustos ayıdır. Aynı yılda en yüksek basınç 874.1 mb olarak Ocak ayı, en düşük basınç ise 868 mb olarak Şubat ayıdır.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[6] | 56.522 | 28.498 | 28.024 |
| 1935[7] | 67.492 | 33.890 | 33.602 |
| 1940[8] | 78.737 | 41.730 | 37.007 |
| 1945[9] | 84.108 | 44.856 | 39.252 |
| 1950[10] | 99.904 | 52.234 | 47.670 |
| 1955[11] | 119.317 | 66.843 | 52.474 |
| 1960[12] | 149.749 | 93.368 | 56.381 |
| 1965[13] | 169.964 | 108.320 | 61.644 |
| 1970[14] | 195.908 | 133.979 | 61.929 |
| 1975[15] | 214.346 | 149.201 | 65.145 |
| 1980[16] | 239.817 | 172.864 | 66.953 |
| 1985[17] | 265.768 | 198.553 | 67.215 |
| 1990[18][a] | 270.329 | 221.512 | 48.817 |
| 2000[19] | 299.935 | 251.776 | 48.159 |
| 2007[20] | 335.002 | 294.402 | 40.600 |
| 2008[21] | 329.011 | 288.693 | 40.318 |
| 2009[22] | 338.728 | 300.795 | 37.933 |
| 2010[23] | 354.913 | 318.488 | 36.425 |
| 2011[24] | 345.762 | 310.647 | 35.115 |
| 2012[25] | 346.629 | 312.587 | 34.042 |
| 2013[26] | 348.623 | 315.107 | 33.516 |
| 2014[27] | 351.431 | 319.532 | 31.899 |
| 2015[28] | 359.219 | 329.082 | 30.137 |
| 2016[28] | 365.135 | 335.943 | 29.192 |
| 2017[28] | 372.300 | 344.185 | 28.115 |
| 2018[28] | 377.561 | 348.683 | 28.878 |
| 2019[28] | 381.325 | 353.178 | 28.147 |
| 2020[28] | 382.520 | 335.570 | 26.950 |
Sivas'ta siyaset
Yerel seçimler
| Sivas Belediyesi | |||
|---|---|---|---|
| Yıl | Belediye Başkanı | Parti | Oy Oranı |
| 1963 | Ahmet Durakoğlu | CHP | %48,01 |
| 1968 | Rahmi Günay | CHP | %51,86 |
| 1973 | Orhan Ekenel | CHP | %54,19 |
| 1977 | Süleyman Çanka | CHP | %48,44 |
| 1984 | Bekir Timurboğa | ANAP | %59,57 |
| 1989 | Temel Karamollaoğlu | RP | %36,35 |
| 1994 | Temel Karamollaoğlu | RP | %38,32 |
| 1999 | Osman Seçilmiş | FP | %40,70 |
| 2004 | Sami Aydın | AK Parti | %50,27 |
| 2009 | Doğan Ürgüp | BBP | %51,00 |
| 2014 | Sami Aydın | AK Parti | %58,20 |
| 2019 | Hilmi Bilgin | AK Parti | %49,30 |
| 2024 | Adem Uzun | BBP | %43,30 |
Genel seçimler
| Yıl | Parti | Oy Oranı |
|---|---|---|
| 1983 | ANAP | %46,40 |
| 1987 | ANAP | %39,50 |
| 1991 | RP | %38,31 |
| 1995 | RP | %39,26 |
| 1999 | FP | %27,82 |
| 2002 | AK Parti | ℅45,06 |
| 2007 | AK Parti | %55,47 |
| 2011 | AK Parti | %63,34 |
| Haziran 2015 | AK Parti | %57,50 |
| Kasım 2015 | AK Parti | %54,60 |
| 2018 | AK Parti | %44,10 |
| 2023 | AK Parti | %40,60 |
Etnik yapı
Şehrin sakinleri çeşitli devirlerde bölgede hakim olmuş devletlerce yerleştirilen Türkmenlere dayanmaktadır. Sonraki dönemlerde yabancı unsur sayılabilecek yegane topluluk Kafkas Göçmenleri olmuş ve şehir topraklarına Osmanlı Hükümeti'nce yerleştirilmişlerdir.
İlbeyliler
İlbeyliler (ya da Elbeyliler), Alkaevli (Alkarevli, Alkırevli) boyundan Sivas, Kilis, Kahramanmaraş ve Suriye (Halep) yörelerinde yaşayan yerleşik Türkmenlerdir[29] Alevi ya da Hanefi Sünnidirler. "Sivas İlbeylileri" günümüzde kendisini İlbeyli (Elbeyli) olarak kabul eden ve ağırlıklı olarak Sivas şehir merkeziyle şehrin güneybatısında 42 köyden oluşan İlbeyli yöresi'nde yaşayan veya kökeni bu köylere dayanan Türkmenlerdir.[b] Yaklaşık beş asırlık konar göçer hayatından sonra 18. asırda yerleşik düzene geçen İlbeylilerin meskun oldukları bölgede aynı isimle kaza teşkilatı oluşturulmuş; İlbeyli kazası bu statüsünü iki asra yakın korumuştur. Osmanlı'nın son döneminde nahiye hâline getirilen İlbeyli, daha sonra bu konumunu da kaybetmiştir.[30] İlbeyli Yöresi halkın “Üst başı Kavlak, alt başı Yanalak” diyerek sınırını çizdiği ve Sivas’ın güney batısında iskân edilmiş 42 pare köyden oluşur. Bu köyler Şarkışla ve Sivas toprakları arasında yer alır ve hepsi de idari olarak Sivas merkez ilçeye bağlıdırlar. Kültürel olarak halk şairleri ile de öne çıkarlar.[31]
- Sivas'taki köyleri: Akçainiş, Akkuzulu, Apa, Aylı, Bedirli, Bostancık, Çallı, Çaypınar, Çongar, Damılı, Damlacık, Durdulu, Eskiapardı, Eskiköy, Gazibey, Gözmen, Güney, Hanlı, Haydarlı, Hayırbey, Herekli, Hocabey, Kabasakal, Kahyalı, Karalar, Karalı, Kartalca, Kavlak, Kayadibi, Keçili, Kızılova, Kızılöz, Koyuncu, Menşurlu, Sarıdemir, Savcun, Sırıklı, Sorkuncuk, Söğütçük, Tatlıcak, Yanalak, Yaramış, Yeniapardı, Yenikızılcakışla.[32]
Çerkezler
Rusya'nın Kafkasya'yı işgali ve Çerkes Soykırımı'nı izleyen süreçte sayıları 1 milyona yaklaşan Kafkaslı Osmanlı İmparatorluğu topraklarına(başlıca Anadolu, Rumeli, Suriye ve Ürdün) sürüldü. Anadolu'da Uzunyayla havalisine özellikle Kabardey ve Abhazlar yerleştirilmiş olup Sivas ili içinde Tokat-Kayseri üzerindeki hatta yoğunlaşmışlardır.
Eğitim
Sivas şehri Sivas Bilim ve Teknoloji Üniversitesi ve Sivas Cumhuriyet Üniversitesi olmak üzere iki üniversiteye ev sahipliği yapmaktadır.
Ekonomi
Kent ekonomisinde tarım ve sanayi sektörü ilk sırada yer almaktadır. Bu sektörleri ticaret ulaştırma ve haberleşme sektörleri takip etmektedir. Sivas'ta Türkiye'nin en büyük linyit işletmesi bulunmaktadır.
Sivas öncelikle bir tarım şehridir. Tarım üretiminde buğday, arpa, çavdar, ay çekirdeği, patates ve şeker pancarı bölge üretiminde en fazla payı alan ürünlerdir. Sivas küçükbaş, büyükbaş hayvan varlığı ve arı kovanı sayısı bakımından önemli bir paya sahiptir.
Sanayi
En büyük ve eski endüstri kompleksi olarak 1939 yılında Sivas Cer Atölyesi olarak kurulan TÜDEMSAŞ, TCDD'ye bağlı Beton Travers Fabrikası, 1938'de temelleri atılan ve 1943 yılında hizmete giren Çimento Fabrikası[33] bulunmaktadır. Küçük sanayi siteleri ve organize sanayi bölgeleri sanayi sektörünün altyapısı olarak değerlendirilebilir. Sivas'ta KSS kapsamında 1606 işyerinde 4353 kişi çalışmaktadır. Merkez 1.Organize Sanayi Bölgesinde yaklaşık 260 farbrikada 10.000'den fazla kişi çalışmaktadır. Ayrıca Merkez 2.OSB Demirağ Organize Sanayi Bölgesi[34] Kovalı mevkiinde kurulmuş olup 40.000 istihdam hedeflenmektedir.
Kültür ve turizm
Sivas'ta kültür
Sivas geniş toprakları nedeniyle geniş ve büyük bir kültüre sahiptir. Sivas ilinin genelinde Batı Anadolu Ağızları kullanılır. Şive olarak Tokat ve diğer illere daha yakındır.
11. yüzyılında yerli Ermeniler tarafından kurulan Surp Nişan Manastırı 1980'lerde yok edildi.
Gökmedrese, Çifte Minareli Medrese, Şifaiye Medresesi, Buruciye Medresesi, Ulu Cami kentteki en önemli Selçuklu dönemi eserleridir. Bunlardan Şifahiye Medresesindeki yangın izleri Orta Asya'dan gelip Anadolu'yu ele geçirmeye çalışan Timurlenk'in, 180.000 kişilik ordusu ve filleriyle ani bir baskın yapıp 4.000 kişilik Osmanlı ordusunu gafil avladığında yaptığı büyük tahribat ve zulmün canlı kanıtı olarak korunmaktadır.
Osmanlı döneminde Bölge Eyaleti olmuştur. 1516 yılında alınan karara göre Sivas’a; Kayseri, Tokat, Amasya, Yozgat, Çorum, Kastamonu, Erzincan, Darende ve Arapkir ilçe olarak bağlandı.
Sivas'ta turizm
Sivas şehri turizm bakımından tarihî eserleri, doğal güzellikleri, kaplıcaları ve kayak turizmi ile öne çıkmaktadır.
Kültür turizmi
Sivas tarihinde belirli dönemlerde bazı devletlere başkentlik yapmıştır ve bu dönemlerde yapılan önemli ticari ve kültürel zengin eserlere sahiptir. Bu eserlerden bazıları günümüze kadar gelememesine rağmen birçoğu da Sivas turizmine katkı sağlamaktadır. Selçuklular döneminde kültürel hayat oldukça hareketli idi bu sebepten dolayı bu dönemde inşa edilen medreseler, camiiler, türbeler, hanlar, kervansaraylar şehirde dikkat çekmektedir.
Medreseler
- Şifaiye Medresesi
- Gök Medrese
- Çifte Minareli Medrese
- Buruciye Medresesi
Müzeler
- Atatürk Kongre ve Etnografya Müzesi
- Sivas Arkeoloji müzesi
- Sanayi Mektebi müzesi
- Aşık Veysel müzesi
- Savaş Atları müzesi
- Sivas Atatürk Kongre müzesi
- Sivas Zanaatkarlar çarşısı ve müzesi
- Şehitler müzesi
- Susanışlar Konagı
- Şehitler Çeşmesi
- Sivas Etnografya Müzesi
- Gökmedrese Vakıf müzesi
- Sivas Şehir Müzesi
Camiler
- Ulu Camii
- Kale Camii
- Şems-i Sivasi Meydan Camii
- Paşa Camii
- Divriği Ulu Camii
Türbeler
- Kadı Burhâneddin Türbesi: Sivas merkezde Kadıburhaneddin Mahallesi'nde bir park içerisinde bulunmaktadır. Kesme taştan dört sütun üzerinde tek kubbesi bulunan bir yapıdır.
- Abdulvahabi Gazi Türbesi: Türbe ve hemen yan tarafında bulunan aynı ada sahip mezarlık Sivas şehir merkezinin doğusunda yer almaktadır. Halk arasında "Yukarı Tekke" mezarlığı olarak bilinen yerin bir yanı sarp bir tepe üzerindedir.[35]
- Ahi Emir Ahmed Türbesi: 1332-33 yıllarında inşa edilmiştir. Kare planlı, sekizgen gövdelidir. Giriş kapısı dar ve basıktır. Bir mihrap bulunmaktadır. İçerisinde bir çalışma sırasında ortaya çıkarılan bir mezar odası bulunur.[36]
- Şemseddin Sivasi Türbesi: Mutasavvıf ve şair Şemseddin Sivasî ile yakınlarının içinde bulunduğu türbe, 1564 vezir Koca Hasan Paşa’nın yaptırdığı Meydan Camisi’nin avlusu içinde yer almaktadır. Duvarları kesme taştan yapılmış olan türbenin üzeri tek kubbe ile kapalıdır.[37]
- Şeyh Hasan Bey Türbesi: Halk arasında "Güdük Minare" olarak da tanınan yapı 1347' de yaptırılmıştır. Kesme taş kare alt yapıya sahiptir. Tuğladan yapılma iri üçgenlerle oturtulan silindirik gövdesi bulunur. Firuze çinilerle süslenmiştir.[38]
Hanlar
- Behrampaşa Hanı
- Taşhan Hanı
- Subaşı Hanı
- Altınoğlu Hanı
- Hazıroğlu Hanı
- Kemaleddin Hanı
- İbrahim Efendi Hanı
- Sahthiyan Hanı
- Eski Han
- Küçük Han
Hamamlar
- Kurşunlu Hamamı
- Meydan Hamamı
- Mehmet Ali Bey Hamamı
- Eski Paşa Hamamı
Köprüler
- Eğri Köprü
- Kesik Köprü
- Boğaz Köprüsü
Sivas konakları ve yapıları
- Hükûmet Binası
- Kongre Binası
- Jandarma Binası
- Sivas Kalesi
- İnönü Konağı[39]
Kaplıcalar
Sivas yöresinde kaplıcalara "Çermik" adı verilmektedir.[40]
Soğuk Çermik
Sivas-Erzincan karayolu üzerinde şehir merkezine 18 km, Hafik ilçesi’ne 15 km uzaklıktadır. İl merkezinden kaplıca alanına düzenli olarak toplu taşıma araçları ile ulaşılabilmektedir.[41] Kaplıca alanının yakınında Ahmed-i Turan türbesi yer alır ve sürekli olarak ziyaret edilir. Dağın üzerindeki bir kayada yer alan iki oval çukurun evliyanın atının ayak izleri olduğuna inanılır.[42]
Sıcak Çermik
İl merkezine yaklaşık 30 km uzaklıktaki bulunmaktadır. Yıldızeli sınırları içerisindedir ve ilçe merkezine 20 km mesafede yer alır. Ancak kaplıca bölgesindeki tüm temizlik, tesis ve otel işletmeleri ve ulaşım hizmetleri Sivas Belediyesi tarafından yapılmaktadır. Kaplıca suyunun sıcaklığı 45-50 °C arasındadır ve romatizma, solunum yolları, böbrek ve idrar yolları, kan dolaşımı hastalıklarının tedavisine iyi geldiği bilinmektedir. Sivas Belediyesine ait otel ve havuzlarla hem süreli hem de günübirlik konaklama imkanı sağlamaktadır. Ayrıca Sivas Cumhuriyet Üniversitesine bağlı Rehabilitasyon Merkezi de bulunmaktadır. Yakın dönemde ise geniş kapsamlı iki adet devremülk otel hizmete girmiştir.[43]
Değirmenaltı Şelalesi
Yıldız Beldesi'ne 2 km uzaklıktadır, Yıldız Irmağı kıyısında yer alır.[44] Yıldız Irmağı'nın kollarından birisi olan Karadönek deresinin batı kıyısında kayalık bir tepe üzerinde bulunur. Dereye bakan doğu kısmı sarp kayalıklar halindedir. Dere yatağındaki derin vedide şelaleler bulunur.
Bölgede eski değirmenlere ait yıkıntılar vardır. Ayrıca kayalıklardaki mağaralar içerisinde eski çağlara ait kalıntılar bulunmuştur.[45] Doğudaki kayalıklarda büyük olasılıkla Orta Çağ'da oyulmuş merdivenler yer almaktadır.
Değirmenaltı bölgesinde yöre halkı tarafından "Akşehir" olarak anılan eski bir yerleşim merkezinin var olduğu tarihi kalıntılardan anlaşılmaktadır.
Ulaşım
Sivas kent merkezine ulaşım araçları:
- Sivas Belediyesi Halk Otobüsleri
- Sivas Nuri Demirağ Havalimanı
- Tren
- Hızlı tren[46][47]
Galeri
4 Eylül Atatürk Kongre ve Etnografya Müzesi
Sivas Kongresi Salonu
Sivas Odası
Sivas Valiliği binası
Buruciye Medresesi
Pulur Camisi - Ahşap Minare
Notlar
Kaynakça
- ^ "Sivas'ın İlçeleri". AtlasBig. 1 Ocak 1970. 24 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2023.
- ^ "Antik Çağ'da Sivas ve Tarihi,Yazı Tekin Gün". Sivas Höyükleri-20.07.2020. 22 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Antik Çağ'da Sivas ve Tarihi". Araştırma:Yönetmen Tekin Gün. Mootol.Kültür Sanat,20.7.2020. 22 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Antik Çağ'da Sivas ve Tarihi". Araştırma.Yönetmen Tekin Gün. Mootol,Kültür Sanat 20 Temmuz 2020. 22 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "İl ve İlçe Yüz Ölçümleri" (PDF). Harita Genel Müdürlüğü. 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ekim 2019.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Merkez Nüfusu - Sivas". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Sivas Merkez Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı 15, Ankara 2004, sayfa: 165-183" (PDF).[]
- ^ "Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı 15, Ankara 2004, sayfa: 165-183" (PDF).[]
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.
- ^ "Uluslararası Gaziantep Araştırmaları (Sözlü Kültür, Dil Ve Edebiyat) Sempozyum, Gaziantep, 10-12. 04.2008" (PDF). 2 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2020.
- ^ "Demirağ OSB İşlemeye Başlıyor, Sanayi Sektörü Canlanıyor". web.archive.org. 11 Eylül 2023. 11 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2023.
- ^ "Abdulvahabi Gazi Mezarlığı ve Türbesi - Sivas Merkez". Sivas Kültür Envanteri. 15 Eylül 2020. 13 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.
- ^ "Ahi Emir Ahmed Kümbeti - Sivas". Türkiye Kültür Portalı. 15 Eylül 2020. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.
- ^ "Şemseddin-i Sivasi Türbesi". Türkiye Kültür Portalı. 15 Eylül 2020. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.
- ^ "Güdük Minare - Sivas". Türkiye Kültür Portalı. 15 Eylül 2020. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.[]
- ^ "İnönü Konağı, Yeniden Hizmete Girdi||Gündem Sivas". 26 Ağustos 2023. 11 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2023.
- ^ Kubbealtı Lugatı - Çermik 10 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim Tarihi: 10 Şubat 2022
- ^ "Soğuk Çermik - Sivas". Sivas Valiliği. 14 Eylül 2020. 20 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2020.
- ^ Sivas'ta Yatırlar, Doğan Kaya, Cumhuriyet Üniversitesi, Türk Halk Bilimi Bölümü
- ^ "Sıcak Çermik - Sivas". Sivas Valiliği. 14 Eylül 2020. 20 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2020.
- ^ SİVAS İLİ TURİZM POTANSİYELİ VE TURİZM ALANI YATIRIM ÖNERİLERİ, Kadir PÜRLÜ (İl Kültür ve Turizm Müdürü), Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, 2013
- ^ Sivas Kültür Envanteri, Değirmenaltı – Alaşehir Tepe Yerleşmesi 2 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Yıldız Beldesi, TESCİL KARARI: 2899 TESCİL TARİHİ: 11.08.2001)
- ^ "Ulaşım - Sivas". Sivas Valiliği. 14 Eylül 2020. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2015.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Sivas Belediyesi 1 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sivas Valiliği 19 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Önemli Yatırımlar ve Projeler 2003-2010 15 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Türkiye Kültür Portalı, Sıcak Çermik - Sivas 4 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sivas - Sıcak Çermik Kaplıcaları[]
- Türkiye Kültür Portalı, Soğuk Çermik - Sivas 14 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sivas - Soğuk Çermik Kaplıcaları[]
- Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sivas Halk Kültürü - İnanışlar 25 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ahmet Turan Türbesi - Haber (Bizim Sivas) 29 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sivas İli Yüzey Araştırmaları, Merkez ve İlçeler (Höyükler ve Tarihi Yerleşim Alanları, 1992 - 1993 - 1994 - 1995, İndirilebilir PDF)
- Eski Fotoğraflar - SALT Araştırma Merkezi 31 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Yüksek Çözünürlük, Açık Erişim, İndirilebilir - ↓)
